Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Peter Orseolo (d. 1040 - ö. 25 Nisan 1077), 1038-1041 ve 1044-1046 yılları arasında Macaristan kralı.
| Peter Orseolo | |
|---|---|
 Chronicon Pictum’da Peter’in tasviri | |
| Macaristan Krallığının 2. Kralı Birinci saltanatı | |
| Hüküm süresi | 1038 – 1041 |
| Önce gelen | I. István |
| Sonra gelen | Samuel Aba |
| İkinci saltanatı | |
| Hüküm süresi | 1044 – 1046 |
| Önce gelen | Samuel Aba |
| Sonra gelen | I. András |
| Doğum | 1010 ya da 1011 Venedik |
| Ölüm | 1046 ya da 1059 Székesfehérvár |
| Defin | Pécs |
| Hanedan | |
| Babası | |
Babası Venedik Doju Otto Orseolo, annesi ilk Macaristan Kralı I. István’ın kız kardeşidir. 1010 ya da 1011 yılında Venedik’te doğmuştur. Babasının Venedikten sürgün edilerek İstanbul’a sürgüne gönderilmesiyle zor durumda kalsa da dayısı I. István’ın yanına giderek Macar kraliyet ordusuna katıldı.
1031 yılına gelindiğinde I. István’ın tek oğlu Imre’nin bir av kazasında ölmesiyle Macaristan’da kral veliahtlığı için gergin bir dönem yaşandı. Hristiyanlığı topraklarında yaymayı amaç edinen I. István, kendisinden sonra da krallığı Hristiyan inancına sahip bir takipçisinin yönetmesini istiyordu. Krallık için en güçlü adaylardan biri olsa da Nitra Dükü kuzeni Vazul’un pagan inançlara sahip olmasıyla nedeniyle onu vâris olarak atamadı. Onun yerine yeğeni Peter’i vârisi ilan etti. Bir süre sonra da I. István'a düzenlenen başarısız suikastte rolü olduğu iddiasıyla Vazul gözleri oyularak işkence ile öldürüldü. Ayrıca Vazul’un oğulları Levante, András ile Béla'yı topraklarından kovuldu. Böylelikle Peter’in Macar kralı olması için tüm engeller ortadan kaldırılmış oldu.
15 Ağustos 1038 de I. István’ın hayatını kaybetmesiyle onun vasiyeti gereği Macaristan kralı oldu. Yeni kral Peter’in Venedikli bir asilzade olması, Alman ve Latin lordlarını Macarlardan alınan kale ve yerleşimler ile askeri ve idari konumlara ataması onun idaresinin Macar asillerince Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu’nun bir vesayeti olarak görülmüş, vergilerin artması, I. István’ın eşi Gizela’nın mülklerine el koyup gözaltına aldırması sonrasında da 1041 yılında büyük bir ayaklanma yaşanmıştır. Peter, ayaklanmayı bastıramayınca kaçarak Avusturya topraklarının Kutsal Roma İmparatorluğu adına koruyucusu olan kardeşinin kocası Adalbert’e sığındı Burada Samuel Aba’ya karşı İmparator III. Heinrich’den yardım istedi. Bu esnada Şubat 1042’de Samuel Aba Avusturya topraklarına saldırsa da Adalbert tarafından bozguna uğratıldı. 1044 yılına gelindiğinde III. Heinrich Samuel Aba’yı devirip Peter’i yeniden Macar kralı yapmak için bizzat başında bulunduğu orduyla harekete geçti. Győr yakınlarında Ménfő’de 5 Temmuz’da gerçekleşen muharebede Samuel Aba, kuvvetlerinin daha fazla olmasına rağmen yaptığı uygulamalardan rahatsız olan Macar asillerinin savaştan çekilmesi nedeniyle ağır bir mağlubiyet aldı. Savaş alanından kaçmaya çalışsa da kısa sürede Peter’in destekçileri tarafından yakalanan Samuel, başı kesilmek suretiyle idam edildi.
Székesfehérvár’a giren III. Heinrich burada Peter’i yeniden Macaristan kralı ilan etti. Ancak Peter ülkeyi III. Heinrich’in vasalı olarak yönetmek durumunda kaldı. Bununla birlikte Macarlar’ın Peter’e olan mesafeli duruşu değişmedi. 1045’de I. István’ın anne tarafından iki kuzeninin (Bojo ve Bonya) başlattığı komployu önleyerek onları idam ettirdi. Baskı ortamından rahatsız olan Macar soyluları 1046 yılında Csanad’da (Cenad) toplanarak I. István tarafından sürgün edilen Vazul’un oğulları Levante ve András yaşadıkları Kiev'den Macaristan’a dönmeleri için davet edilmelerine karar vererek elçiler yolladılar. Levante ve András Macaristan’ın kuzey doğusundaki Abaújvár’dan giriş yaptıklarında Vata isimli pagan bir Macar önderliğinde isyan başlamıştı. András’in Hristiyan, Levante’nin pagan olmasına rağmen Hristiyanlık karşıtı pagan isyancılar András’e saygı gösterdiler.
Peter isyanın büyümesinin yanı sıra Zitwatorok dolaylarındaki ordusunda da kargaşanın yaşanması üzerine Avusturya’ya kaçmak istedi. Székesfehérvár’a geldiğinde şehir kapıları üzerine kapatıldığından Zámoly’e kaçmak istese de András’in adamları tarafından yakalanarak kör edildi.
Macar kroniklerine göre kör edilmesiyle oluşan ağır yaralanma sonucunda hayatını kaybetti. Ancak 12. yüzyılın başlarında kitapları yayımlanan kronikçi Praglı Cosmas’a göre Peter, 1055’de hayatını kaybeden Bohemya Dükü I. Bretislav’ın dul eşi Judith’le evlendikten sonra 30 Ağustos 1059’da Székesfehérvár’da hayatını kaybetti. Naaşı Pécs’deki Aziz Peter ve Paul katedraline defnedildi.
Kaynakça
- ^ Zupka, Dušan (2016). " Ritual and Symbolic Communication in Medieval Hungary under the Árpád Dynasty (1000 - 1301)" (İngilizce). Brill. ISBN .
- ^ Kosztolnyik, Z. J. "Dynastic Intrigues and Domestic Realities during the Reigns of Andrew I and Bela I", Hungarian Studies Review, Vol:XXVIII, Yıl:2001. URL: http://epa.oszk.hu/00000/00010/00035/pdf/HSR_2001_1-2_093-108.pdf 25 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Erişim: 2018-08-31
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Peter Orseolo d 1040 o 25 Nisan 1077 1038 1041 ve 1044 1046 yillari arasinda Macaristan krali Peter OrseoloChronicon Pictum da Peter in tasviriMacaristan Kralliginin 2 Krali Birinci saltanatiHukum suresi1038 1041Once gelenI IstvanSonra gelenSamuel AbaIkinci saltanatiHukum suresi1044 1046Once gelenSamuel AbaSonra gelenI AndrasDogum1010 ya da 1011 VenedikOlum1046 ya da 1059 SzekesfehervarDefinPecsHanedanBabasi Babasi Venedik Doju Otto Orseolo annesi ilk Macaristan Krali I Istvan in kiz kardesidir 1010 ya da 1011 yilinda Venedik te dogmustur Babasinin Venedikten surgun edilerek Istanbul a surgune gonderilmesiyle zor durumda kalsa da dayisi I Istvan in yanina giderek Macar kraliyet ordusuna katildi 1031 yilina gelindiginde I Istvan in tek oglu Imre nin bir av kazasinda olmesiyle Macaristan da kral veliahtligi icin gergin bir donem yasandi Hristiyanligi topraklarinda yaymayi amac edinen I Istvan kendisinden sonra da kralligi Hristiyan inancina sahip bir takipcisinin yonetmesini istiyordu Krallik icin en guclu adaylardan biri olsa da Nitra Duku kuzeni Vazul un pagan inanclara sahip olmasiyla nedeniyle onu varis olarak atamadi Onun yerine yegeni Peter i varisi ilan etti Bir sure sonra da I Istvan a duzenlenen basarisiz suikastte rolu oldugu iddiasiyla Vazul gozleri oyularak iskence ile olduruldu Ayrica Vazul un ogullari Levante Andras ile Bela yi topraklarindan kovuldu Boylelikle Peter in Macar krali olmasi icin tum engeller ortadan kaldirilmis oldu 15 Agustos 1038 de I Istvan in hayatini kaybetmesiyle onun vasiyeti geregi Macaristan krali oldu Yeni kral Peter in Venedikli bir asilzade olmasi Alman ve Latin lordlarini Macarlardan alinan kale ve yerlesimler ile askeri ve idari konumlara atamasi onun idaresinin Macar asillerince Kutsal Roma Cermen Imparatorlugu nun bir vesayeti olarak gorulmus vergilerin artmasi I Istvan in esi Gizela nin mulklerine el koyup gozaltina aldirmasi sonrasinda da 1041 yilinda buyuk bir ayaklanma yasanmistir Peter ayaklanmayi bastiramayinca kacarak Avusturya topraklarinin Kutsal Roma Imparatorlugu adina koruyucusu olan kardesinin kocasi Adalbert e sigindi Burada Samuel Aba ya karsi Imparator III Heinrich den yardim istedi Bu esnada Subat 1042 de Samuel Aba Avusturya topraklarina saldirsa da Adalbert tarafindan bozguna ugratildi 1044 yilina gelindiginde III Heinrich Samuel Aba yi devirip Peter i yeniden Macar krali yapmak icin bizzat basinda bulundugu orduyla harekete gecti Gyor yakinlarinda Menfo de 5 Temmuz da gerceklesen muharebede Samuel Aba kuvvetlerinin daha fazla olmasina ragmen yaptigi uygulamalardan rahatsiz olan Macar asillerinin savastan cekilmesi nedeniyle agir bir maglubiyet aldi Savas alanindan kacmaya calissa da kisa surede Peter in destekcileri tarafindan yakalanan Samuel basi kesilmek suretiyle idam edildi Szekesfehervar a giren III Heinrich burada Peter i yeniden Macaristan krali ilan etti Ancak Peter ulkeyi III Heinrich in vasali olarak yonetmek durumunda kaldi Bununla birlikte Macarlar in Peter e olan mesafeli durusu degismedi 1045 de I Istvan in anne tarafindan iki kuzeninin Bojo ve Bonya baslattigi komployu onleyerek onlari idam ettirdi Baski ortamindan rahatsiz olan Macar soylulari 1046 yilinda Csanad da Cenad toplanarak I Istvan tarafindan surgun edilen Vazul un ogullari Levante ve Andras yasadiklari Kiev den Macaristan a donmeleri icin davet edilmelerine karar vererek elciler yolladilar Levante ve Andras Macaristan in kuzey dogusundaki Abaujvar dan giris yaptiklarinda Vata isimli pagan bir Macar onderliginde isyan baslamisti Andras in Hristiyan Levante nin pagan olmasina ragmen Hristiyanlik karsiti pagan isyancilar Andras e saygi gosterdiler Peter isyanin buyumesinin yani sira Zitwatorok dolaylarindaki ordusunda da kargasanin yasanmasi uzerine Avusturya ya kacmak istedi Szekesfehervar a geldiginde sehir kapilari uzerine kapatildigindan Zamoly e kacmak istese de Andras in adamlari tarafindan yakalanarak kor edildi Macar kroniklerine gore kor edilmesiyle olusan agir yaralanma sonucunda hayatini kaybetti Ancak 12 yuzyilin baslarinda kitaplari yayimlanan kronikci Pragli Cosmas a gore Peter 1055 de hayatini kaybeden Bohemya Duku I Bretislav in dul esi Judith le evlendikten sonra 30 Agustos 1059 da Szekesfehervar da hayatini kaybetti Naasi Pecs deki Aziz Peter ve Paul katedraline defnedildi Kaynakca Zupka Dusan 2016 Ritual and Symbolic Communication in Medieval Hungary under the Arpad Dynasty 1000 1301 Ingilizce Brill ISBN 978 90 04 32639 2 Kosztolnyik Z J Dynastic Intrigues and Domestic Realities during the Reigns of Andrew I and Bela I Hungarian Studies Review Vol XXVIII Yil 2001 URL http epa oszk hu 00000 00010 00035 pdf HSR 2001 1 2 093 108 pdf 25 Agustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Erisim 2018 08 31