Pierre Corneille (6 Haziran 1606 - 1 Ekim 1684), Molière ve Racine'le birlikte 17. yüzyılın en büyük üç Fransız tiyatrocularından biridir. Corneille, “Fransız trajedisinin kurucusu” olarak tanınmış ve kırk yıla yakın bir süre boyunca yapımcılık yapmıştır.
Pierre Corneille | |
---|---|
Pierre Corneille | |
Doğum | 6 Haziran 1606 Rouen, Fransa |
Ölüm | 1 Ekim 1684 (78 yaşında) Paris |
Meslek | Tiyatro oyunu yazarı, tiyatro yapımcısı |
İmza | |
Yaşamı
İlk yılları ve o dönemin oyunları
Corneille, Rouen, Fransa'da, Marthe le Pesant ve Pierre Corneille'in (rütbesiz bir memur) çocuğu olarak dünyaya gelmiştir. Zorlayıcı bir Cizvit eğitimi aldıktan sonra on sekiz yaşında hukuk eğitimi almaya başladı. Bu eğitimden sonraki uygulamaları genellikle başarısız oldu. Corneille’in babası, oğlu için Rouen Orman ve Nehir Bakanlığı'nda iki tane önemli mevkide ona yer ayarladı. Bakanlık'ta çalışırken ilk oyununu yazdı. Oyunu, bir komedi olan Mélite'yi ne zaman yazdığı kesin değildir, ancak ilk defa 1629'da bir gezici tiyatro kumpanyasına sunduğunda ortaya çıktı. Kumpanya oyunu kabul etti ve repertoarlarının bir parçası yaptılar. Oyun Paris'te iyi karşılandı ve Corneille, düzenli olarak oyunlar yazmaya başladı. Aynı yıl Paris'e taşındı ve kısa zamanda Fransız tiyatrosunun önemli isimlerinden biri haline geldi. Mélite'yle başlayan ilk oyunları, Fransız orta oyunu geleneğinden uzaklaşarak, revaçta olan asil Paris dilini ve hareketlerini yansıtıyordu. Corneille, zamanındaki komedilerini "une peinture de la conversation des honnêtes gens" ("soylu sınıfının konuşmalarının bir tablosu") olarak nitelendirmiştir. İlk gerçek trajedisi, 1635 yılında sahneye konan Médée'dir.
Les Cinq Auteurs (Beş Şair)
1634 yılı Corneille'e ilgiyi daha da arttırdı; Kardinal Richelieu'nün Rouen'e gezisi anısında şiirler yazması istendi. Kardinal, Corneille'i keşfetti ve Les Cinq Auteurs'ün arasına kattı ('Beş Şair'; aynı zamanda 'Beş yazarlık cemiyet' olarak da çevrilir). Bu cemiyette; , , ve de vardı.
Bu beşli, Richelieu'nun erdemi ön plana çıkaran yeni tiyatro anlayışını gerçek hayata geçirmek için seçilmişti. Richelieu fikirlerini sunacak, bu yazarlar da tiyatro formunda bu fikirleri işleyeceklerdi. Ancak Kardinal'in emirleri, emirleri daha genişletmeye çalışan Corneille için fazla katıydı ve böylece zamanla ikisinin arasında anlaşmazlıklar oluşmaya başladı. Corneille'in cemiyetteki ilk anlaşmasının süresi bitince, Les Cinq Auteurs'ü bıraktı ve Rouen'e döndü.
Querelle du Cid
Üç birlik kuralına göre bir oyunun gündoğumundan günbatımına değin geçen süre içinde (zaman birliği), aynı yerde (mekân birliği) geçmesi ve birkaç olay ya da durumu birden ele almak yerine tek bir olay üzerinde yoğunlaşması (eylem birliği) gerekiyordu. Gerçekte bu kuram, Aristoteles'in, trajedinin nasıl bir sanat türü olduğunu tanımlamaya çalıştığı Peri poetikes (Poetika) kitabının yanlış anlaşılmasından kaynaklanıyordu. Corneille'nin Richelieu'yle anlaşmazlığından sonra yaptığı ilk oyun, genellikle en iyi oyunu sayılan Le Cid'dir (Arapça'da yaklaşık olarak paşa unvanına denk gelen 'al sayyid' kelimesinin Fransızcaya uyarlanması sonucu oluşan sözcük). Oyun, 'nun Mocedades del Cid (1621) oyununun üzerine kuruludur. Günümüzde Fransız tiyatro tarihinin en önemli oyunu sayılan ilk sahnelendiğinde büyük ilgi topladı. Corneille ile rakip yazarlar ve arasında oyun yüzünden başlayan kuramsal tartışmalar karşılıklı suçlama yazılarıyla sürdü.
Oyunun 1637 versiyonu, klasik trajedi/komedi ayrımına karşı çıkarak bir trajikomedi olarak sunuldu. Le Cid, muazzam bir başarı olarak görülmüşse de, Querelle du Cid (Fransızca'da 'Sid Tartışması' demektir) olarak bilinen çok ateşli bir polemiğin konusu olmuştur. Bunun üzerine Richelieu, o sıralarda yeni kurulan Académie Française'in bu konuda bir karar vermesini istedi. Richelieu'nün Académie Française'i oyunu başarılı bulsa da kusurlu olduğunu savunmuştur. Richelieu'nün Akademi'sine göre geleneksel Zaman, Yer ve Olay Birliği'ne (Zaman Birliği bütün olayın yirmi dört saatlik bir zaman diliminde geçmesini, Yer Birliği oyunda olayın olduğu sadece bir mekânın olmasını, Olay Birliği'yse de olayın sadece bir problemin çevresinde dönmesi gerektiğine inanır) saygı duymadığı savunmuşlardır. Yeni kurulan Académie, döneminin kültür-sanat aktivitelerinin en önemli eleştirmeniydi ve aslında Fransız diliyle ilgili çalışmalar yapsa da Richelieu'nun kendi emri üzerine Le Cid'in bir incelemesi yapılmıştır. Académie'nin oyun hakkındaki düşünceleri tarafından belirtilmiştir. Oyunun estetik açıdan başarılı, ama tiyatro tekniği açısından yanlış, ahlaki açıdan ise yetersiz olduğu belirtildi. Bu suçlamaların kaynağını, tiyatronun ahlaki nasihatler için bir kaynak olduğu inancıydı. Önemli bir yazar olan bile oyunu, Observations sur le Cid ('Le Cid üzerine gözlemler') (1637) adı altında sertçe eleştirmiştir. Richelieu, Académie Française'in bu görüşüne dayanarak Le Cid'in sahnelenmesini yasakladı.
Bu tartışma, Corneille için fazla büyüdü ve sonunda Rouen'e geri dönmeye karar verdi. Oyunlarından biri kötü bir şekilde eleştirilince, toplumdan uzaklaştığı bilinmektedir. Yazarın iki oyunu da Orta Çağ İspanya'sında yaşamış olan Rodrigo Díaz de Vivar efsanesi üzerinde kuruludur.
Querelle du Cid'e tepki
Tartışma ortamının durulmasının ardından, Corneille, 1640'ta Paris'e geri döndü. Querelle du Cid, Corneille'in tiyatro kurallarına daha da dikkat etmesine neden oldu ve bu diğer oyunlarında kendini gösterdi. Bu dönemdeki trajedileri; Horace (1640, Richelieu'ye adanmıştır), Cinna (1643) ve Polyeucte'dir (1643). Le Cid'le beraber bu oyunlar, genellikle 'Klasik Dörtleme' olarak bilinirler. Corneille ayrıca, Académie'nin eleştirilerini dinleyerek Le Cid'i, geleneksel tiyatro kullarına daha yakın hale getirmek için iki kere değiştirdi. Oyunun 1648, 1660 ve 1682 versiyonları artık 'trajikomedi' adıyla değil, trajedi adıyla sunuldu.
Corneille'in ünü 1640ların ortasında daha da yayıldı ve ilk antolojisi basıldı. 1641'de, yedi çocuğunun annesi olan Marie de Lampérière'le evlendi. Bu dönemde, Corneille genellikle trajediler sunmuştur: La Mort de Pompée (1644), Rodogune (1645), Theodore (1646) ve Héraclius (1647). Ayrıca bunların yanında bir de komedi yazmıştır: Le Menteur (1644).
Pertharite'nin 1652'de aldığı kötü yorumlar, Corneille'in hevesini kırdı ve tiyatroyu bırakmasına neden oldu. Tiyatrodan sonra, Thomas a Kempis'in Imitation of Christ'ının nazım bir çevirisine başladı ve bu eseri 1656'da tamamladı. Neredeyse sekiz yıllık bir yokluğun ardından, Corneille, 1659'da tiyatroya geri dönmeye ikna edilebildi. Tiyatroya döndükten hemen sonra, XIV. Louis tarafından beğenilen Oedipe'i yazdı. Ertesi yıl, kısmen kendi tarzının savunması olan Trois discours sur le poème dramatique'i ('Dramatik şiir üzerine üç söylev') yayımladı. Corneille'in bir anlamda Querelle du Cid'e karşı savunması olan bu eserde, aynı zamanda klasik tiyatro kurallarının önemini kabul etmiş ama bu kuralları Le Cid'de kırışını da mantıklı bir şekilde açıklamıştır. Corneille'e göre, Aristoteles'in dramatik rehberi katı kurallar sunmaktan çok yoruma açık bir eserdir ve bu kuralların bu kadar katı uygulanması gelişmeyi önleyecektir.
Son oyunları
Corneille, birçok eser yazan bir yazar olmasına rağmen (1659'dan sonra on dört yıl boyunca her yıla bir oyun) bu oyunları, eski oyunları kadar tutulmadı. Diğer oyun yazarları daha çok revaçtaydı. 1670'te Corneille ve rakibi olan Jean Racine'e, aynı olay üzerinde farklı oyunlar yazmaları söylendi. İki oyun yazarı da diğerinin de aynı şeyi yaptığından habersizdi ve oyunlar tamamlandığında Corneille'in Tite et Bérénice'i (1671), Racine'in Bérénice'inden daha üstün görülmüştür. Molière de bu zamanlar da fazlasıyla ünlüydü ve Corneille'le bir komedi olan Psyché'yi (1671) yazmıştır. Corneille'in daha sonraki oyunları genellikle trajedilerdi. Bunlar; La Toison d'or (1660), Sertorius (1662), Othon (1664), Agésilas (1666) ve Attila'dır (1667).
Corneille'in en son oyunu Suréna'dır (1674). Bu oyundan sonra, sahneyi son kez terk etmiş ve 1684'te, Paris'teki evinde ölmüştür. St. Roch kilisesine gömülen Corneille, 1821'e kadar mezartaşsız bir şekilde gömülü kalmıştır.
Eserleri
- Mélite (1629)
- Clitandre (1630–31)
- la Veuve (1631)
- la Galerie du Palais (1631–32)
- la Place royale (1633–34)
- l'Illusion comique (1636)
- (1635)
- (1637)
- Horace (1640)
- Cinna (1641)
- Polyeucte (1642)
- la Mort de Pompée (1643)
- Le Menteur (1643)
- Rodogune (1644)
- Héraclius (1647)
- Don Sanche d'Aragon (1650)
- Andromède, (1650)
- Nicomède, (1651)
- Pertharite, (1651)
- l'Imitation de Jésus-Christ (1656)
- Oedipe (1659)
- Trois Discours sur le poème dramatique (1660)
- La Toison d'or (1660)
- Sertorius (1662)
- Othon (1664)
- Agésilas (1666)
- Attila (1667)
- Tite et Bérénice (1670)
- Psyché (Molière ve 'yla birlikte,1671)
- Suréna (1674)
Kaynakça
- ^ Jean Chapelain Les Sentiments de L'Académie française sur la tragi-comédie du Cid (1637; Académie Française'in Le Cid Trajikomedisi Üzerine Görüşleri) adlı bir belgede
Dış bağlantılar
Wikimedia Commons'ta Pierre Corneille ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- "Académie française" Biyografyasi 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Fransızca)
- Pierre Corneille eserlerini tumu hakkinda enformasyon arama sitesi 4 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Fransızca)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Pierre Corneille 6 Haziran 1606 1 Ekim 1684 Moliere ve Racine le birlikte 17 yuzyilin en buyuk uc Fransiz tiyatrocularindan biridir Corneille Fransiz trajedisinin kurucusu olarak taninmis ve kirk yila yakin bir sure boyunca yapimcilik yapmistir Pierre CorneillePierre CorneilleDogum6 Haziran 1606 Rouen FransaOlum1 Ekim 1684 78 yasinda ParisMeslekTiyatro oyunu yazari tiyatro yapimcisiImzaYasamiIlk yillari ve o donemin oyunlari Corneille Rouen Fransa da Marthe le Pesant ve Pierre Corneille in rutbesiz bir memur cocugu olarak dunyaya gelmistir Zorlayici bir Cizvit egitimi aldiktan sonra on sekiz yasinda hukuk egitimi almaya basladi Bu egitimden sonraki uygulamalari genellikle basarisiz oldu Corneille in babasi oglu icin Rouen Orman ve Nehir Bakanligi nda iki tane onemli mevkide ona yer ayarladi Bakanlik ta calisirken ilk oyununu yazdi Oyunu bir komedi olan Melite yi ne zaman yazdigi kesin degildir ancak ilk defa 1629 da bir gezici tiyatro kumpanyasina sundugunda ortaya cikti Kumpanya oyunu kabul etti ve repertoarlarinin bir parcasi yaptilar Oyun Paris te iyi karsilandi ve Corneille duzenli olarak oyunlar yazmaya basladi Ayni yil Paris e tasindi ve kisa zamanda Fransiz tiyatrosunun onemli isimlerinden biri haline geldi Melite yle baslayan ilk oyunlari Fransiz orta oyunu geleneginden uzaklasarak revacta olan asil Paris dilini ve hareketlerini yansitiyordu Corneille zamanindaki komedilerini une peinture de la conversation des honnetes gens soylu sinifinin konusmalarinin bir tablosu olarak nitelendirmistir Ilk gercek trajedisi 1635 yilinda sahneye konan Medee dir Les Cinq Auteurs Bes Sair 1634 yili Corneille e ilgiyi daha da arttirdi Kardinal Richelieu nun Rouen e gezisi anisinda siirler yazmasi istendi Kardinal Corneille i kesfetti ve Les Cinq Auteurs un arasina katti Bes Sair ayni zamanda Bes yazarlik cemiyet olarak da cevrilir Bu cemiyette ve de vardi Bu besli Richelieu nun erdemi on plana cikaran yeni tiyatro anlayisini gercek hayata gecirmek icin secilmisti Richelieu fikirlerini sunacak bu yazarlar da tiyatro formunda bu fikirleri isleyeceklerdi Ancak Kardinal in emirleri emirleri daha genisletmeye calisan Corneille icin fazla katiydi ve boylece zamanla ikisinin arasinda anlasmazliklar olusmaya basladi Corneille in cemiyetteki ilk anlasmasinin suresi bitince Les Cinq Auteurs u birakti ve Rouen e dondu Querelle du Cid Uc birlik kuralina gore bir oyunun gundogumundan gunbatimina degin gecen sure icinde zaman birligi ayni yerde mekan birligi gecmesi ve birkac olay ya da durumu birden ele almak yerine tek bir olay uzerinde yogunlasmasi eylem birligi gerekiyordu Gercekte bu kuram Aristoteles in trajedinin nasil bir sanat turu oldugunu tanimlamaya calistigi Peri poetikes Poetika kitabinin yanlis anlasilmasindan kaynaklaniyordu Corneille nin Richelieu yle anlasmazligindan sonra yaptigi ilk oyun genellikle en iyi oyunu sayilan Le Cid dir Arapca da yaklasik olarak pasa unvanina denk gelen al sayyid kelimesinin Fransizcaya uyarlanmasi sonucu olusan sozcuk Oyun nun Mocedades del Cid 1621 oyununun uzerine kuruludur Gunumuzde Fransiz tiyatro tarihinin en onemli oyunu sayilan ilk sahnelendiginde buyuk ilgi topladi Corneille ile rakip yazarlar ve arasinda oyun yuzunden baslayan kuramsal tartismalar karsilikli suclama yazilariyla surdu Oyunun 1637 versiyonu klasik trajedi komedi ayrimina karsi cikarak bir trajikomedi olarak sunuldu Le Cid muazzam bir basari olarak gorulmusse de Querelle du Cid Fransizca da Sid Tartismasi demektir olarak bilinen cok atesli bir polemigin konusu olmustur Bunun uzerine Richelieu o siralarda yeni kurulan Academie Francaise in bu konuda bir karar vermesini istedi Richelieu nun Academie Francaise i oyunu basarili bulsa da kusurlu oldugunu savunmustur Richelieu nun Akademi sine gore geleneksel Zaman Yer ve Olay Birligi ne Zaman Birligi butun olayin yirmi dort saatlik bir zaman diliminde gecmesini Yer Birligi oyunda olayin oldugu sadece bir mekanin olmasini Olay Birligi yse de olayin sadece bir problemin cevresinde donmesi gerektigine inanir saygi duymadigi savunmuslardir Yeni kurulan Academie doneminin kultur sanat aktivitelerinin en onemli elestirmeniydi ve aslinda Fransiz diliyle ilgili calismalar yapsa da Richelieu nun kendi emri uzerine Le Cid in bir incelemesi yapilmistir Academie nin oyun hakkindaki dusunceleri tarafindan belirtilmistir Oyunun estetik acidan basarili ama tiyatro teknigi acisindan yanlis ahlaki acidan ise yetersiz oldugu belirtildi Bu suclamalarin kaynagini tiyatronun ahlaki nasihatler icin bir kaynak oldugu inanciydi Onemli bir yazar olan bile oyunu Observations sur le Cid Le Cid uzerine gozlemler 1637 adi altinda sertce elestirmistir Richelieu Academie Francaise in bu gorusune dayanarak Le Cid in sahnelenmesini yasakladi Bu tartisma Corneille icin fazla buyudu ve sonunda Rouen e geri donmeye karar verdi Oyunlarindan biri kotu bir sekilde elestirilince toplumdan uzaklastigi bilinmektedir Yazarin iki oyunu da Orta Cag Ispanya sinda yasamis olan Rodrigo Diaz de Vivar efsanesi uzerinde kuruludur Querelle du Cid e tepki Tartisma ortaminin durulmasinin ardindan Corneille 1640 ta Paris e geri dondu Querelle du Cid Corneille in tiyatro kurallarina daha da dikkat etmesine neden oldu ve bu diger oyunlarinda kendini gosterdi Bu donemdeki trajedileri Horace 1640 Richelieu ye adanmistir Cinna 1643 ve Polyeucte dir 1643 Le Cid le beraber bu oyunlar genellikle Klasik Dortleme olarak bilinirler Corneille ayrica Academie nin elestirilerini dinleyerek Le Cid i geleneksel tiyatro kullarina daha yakin hale getirmek icin iki kere degistirdi Oyunun 1648 1660 ve 1682 versiyonlari artik trajikomedi adiyla degil trajedi adiyla sunuldu Corneille in unu 1640larin ortasinda daha da yayildi ve ilk antolojisi basildi 1641 de yedi cocugunun annesi olan Marie de Lamperiere le evlendi Bu donemde Corneille genellikle trajediler sunmustur La Mort de Pompee 1644 Rodogune 1645 Theodore 1646 ve Heraclius 1647 Ayrica bunlarin yaninda bir de komedi yazmistir Le Menteur 1644 Pertharite nin 1652 de aldigi kotu yorumlar Corneille in hevesini kirdi ve tiyatroyu birakmasina neden oldu Tiyatrodan sonra Thomas a Kempis in Imitation of Christ inin nazim bir cevirisine basladi ve bu eseri 1656 da tamamladi Neredeyse sekiz yillik bir yoklugun ardindan Corneille 1659 da tiyatroya geri donmeye ikna edilebildi Tiyatroya dondukten hemen sonra XIV Louis tarafindan begenilen Oedipe i yazdi Ertesi yil kismen kendi tarzinin savunmasi olan Trois discours sur le poeme dramatique i Dramatik siir uzerine uc soylev yayimladi Corneille in bir anlamda Querelle du Cid e karsi savunmasi olan bu eserde ayni zamanda klasik tiyatro kurallarinin onemini kabul etmis ama bu kurallari Le Cid de kirisini da mantikli bir sekilde aciklamistir Corneille e gore Aristoteles in dramatik rehberi kati kurallar sunmaktan cok yoruma acik bir eserdir ve bu kurallarin bu kadar kati uygulanmasi gelismeyi onleyecektir Son oyunlari Corneille bircok eser yazan bir yazar olmasina ragmen 1659 dan sonra on dort yil boyunca her yila bir oyun bu oyunlari eski oyunlari kadar tutulmadi Diger oyun yazarlari daha cok revactaydi 1670 te Corneille ve rakibi olan Jean Racine e ayni olay uzerinde farkli oyunlar yazmalari soylendi Iki oyun yazari da digerinin de ayni seyi yaptigindan habersizdi ve oyunlar tamamlandiginda Corneille in Tite et Berenice i 1671 Racine in Berenice inden daha ustun gorulmustur Moliere de bu zamanlar da fazlasiyla unluydu ve Corneille le bir komedi olan Psyche yi 1671 yazmistir Corneille in daha sonraki oyunlari genellikle trajedilerdi Bunlar La Toison d or 1660 Sertorius 1662 Othon 1664 Agesilas 1666 ve Attila dir 1667 Corneille in en son oyunu Surena dir 1674 Bu oyundan sonra sahneyi son kez terk etmis ve 1684 te Paris teki evinde olmustur St Roch kilisesine gomulen Corneille 1821 e kadar mezartassiz bir sekilde gomulu kalmistir EserleriMelite 1629 Clitandre 1630 31 la Veuve 1631 la Galerie du Palais 1631 32 la Place royale 1633 34 l Illusion comique 1636 1635 1637 Horace 1640 Cinna 1641 Polyeucte 1642 la Mort de Pompee 1643 Le Menteur 1643 Rodogune 1644 Heraclius 1647 Don Sanche d Aragon 1650 Andromede 1650 Nicomede 1651 Pertharite 1651 l Imitation de Jesus Christ 1656 Oedipe 1659 Trois Discours sur le poeme dramatique 1660 La Toison d or 1660 Sertorius 1662 Othon 1664 Agesilas 1666 Attila 1667 Tite et Berenice 1670 Psyche Moliere ve yla birlikte 1671 Surena 1674 Kaynakca Jean Chapelain Les Sentiments de L Academie francaise sur la tragi comedie du Cid 1637 Academie Francaise in Le Cid Trajikomedisi Uzerine Gorusleri adli bir belgedeDis baglantilarWikimedia Commons ta Pierre Corneille ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Academie francaise Biyografyasi 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Fransizca Pierre Corneille eserlerini tumu hakkinda enformasyon arama sitesi 4 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Fransizca