Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sanat, en genel anlamıyla yaratıcılığın ve hayal gücünün ifadesi olarak anlaşılır. Tarih boyunca neyin sanat olarak adlandırılacağına dair fikirler sürekli değişmiş, bu geniş anlama zaman içinde değişik kısıtlamalar getirilip yeni tanımlar yaratılmıştır. Bu tanımlardan en yaygın kabul göreni sanatın edebiyat, resim, müzik, tiyatro, sinema, mimari ve heykel alt türlerinden oluştuğu görüşüdür. Bugün sanat terimi birçok kişi tarafından çok basit ve net gözüken bir kavram gibi kullanılabildiği gibi akademik çevrelerde sanatın ne şekilde tanımlanabileceği, hatta tanımlanabilir olup olmadığı bile hararetli bir tartışma konusudur.
Sanat sözcüğü genelde görsel sanatlar anlamında kullanılır. Sözcüğün bugünkü kullanımı, Batı kültürünün etkisiyle, İngilizcedeki "art" sözcüğüne yakın olsa da halk arasında biraz daha geniş anlamda kullanılır. Gerek İngilizcedeki "art" (artificial = yapay), gerek Almancadaki "Kunst" (künstlich = yapay), gerekse Türkçedeki Arapça kökenli "sanat" (suni = yapay) sözcükleri içlerinde yapaylığa dair bir anlam barındırır. Sanat, bu geniş anlamından Rönesans zamanında sıyrılmaya başlamış, ancak yakın zamana kadar zanaat ve sanat sözcükleri dönüşümlü olarak kullanılmaya devam etmiştir. Buna ek olarak Sanayi Devrimi sonrasında tasarım ve sanat arasında da bir ayrım doğmuş, 1950 ve 1960'larda popüler kültür ve sanat arasında tartışma kaldıran bir üçüncü çizgi çekilmiştir.
Sanatın tanımlanması
Başat Biçim Görüşü
Clive Bell, 1914 yılında Cezanne'dan etkilenerek yazdığı Sanat ('Art') isimli kitabında sanatın başat biçim (significant form) olduğunu savunmuştur. Bell'e göre her biçim bu sınıfa girmez, çünkü önemli olan çizgi, şekil ve renk ilişkilerinin kendi aralarındaki kombinasyonudur.:53 Bu görüş, temsilin sanatsal beğeniye etki etmediğini söyler. Sanatı tamamen estetikle bağlantılı olarak tanımlayan bu görüş, 20. yüzyılda Marcel Duchamp, Andy Warhol, Joseph Beuys gibi bildiğimiz anlamda estetik nesneler üretmeyen, görünümden çok kavramlara önem veren sanatçıların eserlerini kapsamadığından, bugün zamanında olduğu kadar etkili değildir.:9-36
Sanatın Duyguların Dışavurumu Olduğu Görüşü
R.G. Collingwood, 1938'de basılan Sanatın İlkeleri (The Principles of Art) isimli kitabında sanatın temel olarak duyguların yaratıcı ifadesi veya dışa vurumu olduğunu söylemiştir.:62 Bunun yanında sanat ve zanaat arasında bir ayrım yapmıştır. Buna göre zanaat, malzemenin bir plan doğrultusunda daha önceden tasarlanmış bir son ürüne dönüştürülmesi iken sanatsal aktiviteler, araçlar ve amaçlar arasında, planlama ve uygulama arasında ayrım yapmayı gerektirmez. Bunun yanında bu görüşe göre, sanat herhangi bir duygunun da dışa vurumu değildir. Bu duygu, ifade edildiği ana kadar açıklık kazanmamış olup ifade edilişi onun keşfedilmesine neden olacak bir duygu olmalıdır. Bu aynı zamanda izleyiciyi de araştırmanın içine alır. Bu teori de sanat olarak kabul edilmeyen bazı aktiviteleri (örneğin bir psikoterapi seanslarını) sanattan ayırt edemediği gibi, sanat olarak kabul edilen bazı eserleri (örneğin Rönesans Döneminde, sanatçının duygularını açığa çıkarmak değil, dinsel duygular uyandırmak amacıyla yapılan resimler) kapsamadığı için, yerini değişik kuram aramalarına bırakmış, hatta tüm bu tanımlama çabalarının başarısız olması sanatın tanımının yapılmaya çalışılmasının ne kadar doğru olduğu tartışmalarını başlatmıştır.:60-64
Neo-Wittgenstein'cı Görüş
Morris Weitz'ın 1956'da, Wittgenstein'ın görüşlerinden ve şeylerin özünü bulmaya karşı direncinden yola çıkarak ortaya attığı görüştür. Weitz'a göre Fry ve Bell, Tolstoy, Croce, Collingwood gibi kuramcılar, yaptıkları tanımlarda kendi kişisel sanat görüşlerini ifade etmekten öteye gidememişlerdir. Neo-Wittgenstein'cı görüşü özetlemek gerekirse, sanat açık bir kavramdır ve tanımlanamaz. Ancak bu, Weitz'a göre felsefi açıdan bir sorun yaratmamalıdır, çünkü aile benzerliği yöntemi kullanılarak neyin sanat olup olamayacağı konusunda hükümler getirmek olasıdır.:65-86
Kurumsal Sanat Görüşü
Kurumsal sanat kuramı, Neo-Wittgenstein'cı görüşünü reddederek sanatın tanımlanabileceğini ileri sürer. Bu fikir George Dickie tarafından ilk olarak 1974'te geliştirilmiştir.:82
Dickie'nin ilk tanımı, Arthur Danto'nun da sanat dünyası fikirlerinden etkilenerek aşağıdaki şekilde oluşturulmuştur:
Sanat eseri: Bilinçli olarak insan elinden veya fikrinden çıkmadır. Belli bir sosyal kurum (sanat dünyası) adına hareket eden kişi veya kişiler tarafından, bazı kısımları hakkında fikir birliğine varılmış olunmalı, beğeni kazanmaya aday olmalıdır.:83-86
Sanatın değerlendirilmesi
Filozof Richard Wollheim sanatın estetik değerlendirilmesi için üç yaklaşım önerir:[]
- Estetik niteliğin insanın bakış açısından bağımsız, mutlak bir değer olduğunu öngören gerçekçi yaklaşım
- Estetik niteliğin mutlak bir değer olduğunu, ancak insanın bakış açısına bağlı olduğunu savunan nesnel yaklaşım
- Estetik niteliğin hem mutlak olmadığını hem de insanın bakış açısına göre değiştiğini söyleyen göreli yaklaşım
Sanatların Sınıflandırılması
Sanatlar geleneksel olarak söz sanatı, edebiyat (şiir, dram, hikâye, vs.), kitap sanatı, görsel sanatlar (resim, desen, heykel, vs.), grafik sanatlar (resim, desen, tasarım ve yüzey üzerine uygulanan diğer formlar), plastik sanatlar (heykel, modelleme), dekoratif sanatlar (bezeme, mobilya tasarımı, mozaik, etc.), gösteri sanatları (tiyatro, dans, müzik), güzel sanatlar, el sanatları, ses sanatı (beste olarak), grafik sanatı ve mimarlık (iç mimarlık dahil) gibi kategorilere ayrılır. Bu sınıflandırmalar tarih boyunca değişiklikler göstermiştir. Diğer yaygın sanat türlerine kinetik sanat, soyut sanat, postmodern sanat, bilgisayar sanatı, internet sanatı, etkileşimli sanat, enformasyon sanatı, uygulamalı sanat, erotik sanat, giyilebilir sanat, naif sanat, yeni medya sanatı, kamu sanatı, dînî sanat, sokak sanatı, sprey boya sanatı, halk sanatı, nakış sanatı, ticari sanat, psikedelik sanat, yazılım sanatı, askerî sanat, yeni sanat, gastronomi ve mutfak sanatları, arazi sanatı, kum sanatı, denizcilik sanatı, , vücut sanatı, cam sanatı, kaya sanatı, çini sanatı, minyatür sanatı, mezar sanatı, figüratif sanat, alev sanatı ve diğerleri aittir.
Antik Yunan'da sanat, bugünkü anlamından farklı olarak dokuz ilham perisi veya her biri ayrı bir techne'yi sembolize edip vücuda getiren musalara (müzlere) göre gruplandırılmıştır. Hiçbir Müz plastik sanatlarla (heykel, resim, çizim) ilişkili kılınmamıştır. Burada techne kabaca sanat olarak çevrilebildiği gibi zanaat anlamına da gelir ve ayrıca bilimsel disiplinleri de kapsayan bir terimdir. Buna göre dokuz sanat dalı şöyledir:
- Epik şiir, destan (Müz: Kalliope)
- Tarih (Müz: Kleio)
- Müzik ve lirik şiir (Müz: Euterpe)
- Aşk şiiri (Müz: Erato)
- Tragedya (Müz: Melpomene)
- İlahi ve panto (Müz: Polymnia)
- Dans ve koro (Müz: Terpsikhore)
- Komedya ve pastoral şiir (Müz: Thaleia)
- Astronomi (Müz: Urania)
Sanatsal ve sanatsal olmayan beceriler arasındaki modern ayrım Rönesans'tan sonra yapılmaya başlanmıştır. Felsefede sanatın bugün kullanılan anlamına yakın bir şekilde ilk kullanımı Georg Wilhelm Friedrich Hegel'in Estetik Üzerine Dersler eserinde görülür ve Hegel burada sanatları en maddesel olandan en ifadeye dayalı olana göre sıralar:
1. Mimarlık, 2. Heykel, 3. Resim, 4. Müzik, 5. Şiir
René Guénon, sanatları göçebe ve yerleşik düzene geçmiş insan topluluklarındaki yaşayış ve ritüel farklılıklarına göre görselliğe ve işitselliğe dayanan sanatlar olarak sınıflandırmıştır. Guénon'a göre yerleşik düzendeki insanlar uzam içindeki formlardan oluşan plastik sanatlar (mimari, heykel, resim), göçebeler ise zaman içinde yayılan fonetik sanatlar (müzik, şiir) üretmişlerdir.
- Görsel (plastik) sanatlar: Çizim, resim, seramik, fotoğrafçılık, mimarlık
- Fonetik (duysal/işitsel) sanatlar: Müzik, edebiyat
Hegel'in Estetik Üzerine Dersler eserindeki listesi özellikle Fransa'da popüler olmuş ve zamanla üzerine yapılan eklemeler ve değişikliklerle geliştirilmiştir. Aşağıdaki on maddenin ilk yedisi 1923'te Yedinci Sanat Manifestosu'nu yazan film kuramcısı tarafından popülerleştirilmiştir:
1. Mimarlık, 2. Heykel, 3. Resim, 4. Müzik, 5. Edebiyat (şiir ve nesir), 6. Gösteri sanatları (dans ve tiyatro), 7. Sinema ve film, 8. Medya sanatları (radyo, televizyon ve fotoğraf), 9. Çizgi roman, 10. Video oyunları veya genel olarak elektronik sanat ve dijital sanat formları.
11. ve 12. sıra için multimedya ve performans sanatı gibi öneriler mevcutsa da bu konuda bir uzlaşma yoktur. Fransa Kültür Bakanlığı da "yeni" sanat sınıflandırmaları konusundaki tartışmalara dahil olmaktadır.
Sanatsal mecralara dayanan bu sınıflandırmalar 19. yüzyıl sonunda ve 20. yüzyılın ilk yarısında sanata bakış ile bağlantılıdır. O dönemin modernist sanatçıları kullandıkları malzeme, araç, gereç ve teknikleri ön plana çıkarmışlar ve örneğin resimde temsil edilen içerik yerine fırça vuruşları veya tuvalin dokusu gibi maddesellikleri vurgulamışlardı. 20. yüzyılın ikinci yarısında ise artık her nesne, malzeme veya yöntem ile sanat yapılabileceği görüşü yerleşince happening'ler, hazıryapımlar gibi klasik sınıflandırmalara uymayan sanatsal mecralar kullanılmaya başlanmış, o zamana kadar katışıksız oldukları kabul edilen ve sanatın sınıflandırılmasının dayandırıldığı yöntem ve malzemeler birbiri içine geçmeye başlamıştır. 1960 ve 70'lerde mecralar arasılık terimi ortaya atılmış ve klasik sınıflandırmalardan iyice uzaklaşılmıştır. Amerikalı eleştirmen Rosalind Krauss, 20. yüzyılın ilk bölümünde resim üzerine yazan Clement Greenberg'in mecraya özgülük kavramını modası geçmiş olarak nitelendirmiş ve mecra sonrası (İng. post-medium) bir döneme girmiş olduğumuzu iddia etmiştir. Mecra veya ortam sonrasılık, kavramsal sanat, yerleştirme, performans sanatı, dijital sanat gibi üretim türlerine yeni bir anlam verir, malzeme ve tekniğe dayalı klasik sınıflandırmaların yerine sanatçıların önceden belirlenmiş mecraların dışına çıkıp kendi teknik dayanaklarını icat ettikleri sınırsız olanaklara sahip bir döneme işaret eder.
Tarihçe
Yapıldıkları tarihler bundan 40.000 yıl öncesine giden heykeller, mağara ve kaya resimleri bulunduysa da bu eserlerin anlamı, içinde geliştirildikleri kültür hakkında az bilgimiz olması sebebiyle tam olarak bilinmemektedir. Bilinen en eski sanat nesnesinin - üzerleri delinmiş bir salyangoz kabuğu dizisi - 75.000 yıl önceye dayanırsa da 100.000 yıl yaşında, muhtemelen boya saklamak için yapılmış kaplar da bulunmuştur.
Eski Mısır, Mezopotamya, İran, Hindistan, Eski Yunan, Roma, İnka, Maya ve Olmek medeniyetlerinden günümüze birçok sanat eseri miras kalmıştır. Eski Yunan sanatı insan fiziğinin ideal oranlarda temsiline yoğunlaşmış, sonrasında Bizans ve Orta Çağ Avrupası'nda İncil ve dinî motifler ağırlık kazanmış, bunları yücelten tarzlar geliştirilmiştir. Rönesans, fiziksel dünyanın resmedilmesi ve perspektifin sistematik olarak uygulanıp resimde üç boyut algısının oluşması yönünde teknikler geliştirmiştir.
Doğuda, İslam Sanatı'nda ikonografinin yasak olması nedeniyle geometrik şekiller, hat sanatı ve mimariye yoğunlaşılmıştır. Uzak Doğu'da da bu dönemlerde din, sanatsal üretime yön vermiştir. Hindistan ve Tibet'te renkli heykeller ve dans ön plana çıkarken dinsel resimler de bu pratiklerden beslenmiştir. Çin'de de kuyumculuk, bronz işçiliği, çömlekçilik, şiir, kaligrafi, müzik, resim, tiyatro gelişmiş, sanatsal eğilimler baştaki sülaleye göre değişiklik göstermiştir.
Batı'da 18. yüzyılda Aydınlanma ile birlikte rasyonel, saat gibi işleyen evren anlayışı gelişmiş, bu da Blake'in Newton'u kutsal bir geometrici gibi portrelemesi veya David'in propagandacı resimlerine yansımıştır. Daha sonra bu da yerini tepki olarak duygu ve birey olmayı ön plana çıkaran, akademik sanat, Sembolizm, İzlenimcilik, Fovizm gibi 19. yüzyıl sanatsal akımlarına bırakmıştır.
20. yüzyıl sanat tarihi bitip tükenmeyen sanatsal arayışların yüzyılı olmuştur. Bu yüzden İzlenimcilik, Dışavurumculuk, Fovizm, Kübizm, Dadaizm, Gerçeküstücülük gibi akımların parametreleri, icat edildikleri yıllardan çok öteye gidemediyse de sonra gelen akımları etkiledi. Yüzyılın ikinci yarısından itibaren modernizm kültüre hâkim olmuş ve Theodor W. Adorno'nun 1970 yılında yayımlanan Estetik Teorisi kitabının açılış cümlesinde yazdığı gibi, "artık sorgulamadan kabul edilen şey, sanat hakkında hiçbir şeyin, ne sanatın kendisinin, ne sanatın dünya ile olan ilişkisinin, ne de sanatın var olma hakkının, sorgulamadan kabul edilebileceği." Relativizm kaçınılmaz bir gerçeklik olarak kabul edilmiş, bu da çağdaş sanat ve postmodern eleştiri dönemini başlatmıştı.
Ayrıca bakınız
- Sanat tarihi
- Sanat tarihi (bilim)
- Estetik
- Zanaat
- Sanatsal mecralar listesi
- Sanat için sanat
- Sanat eğitimi
- Sanat galerisi
- Sanat müzayedesi
- Sanat okulu
- Sanat festivali
- Sanat simsarı
- Sanat pazarı
- Sanat sergisi
- Sanat müzesi
- Sanat festivali
- Sanat sosyolojisi
- Türk sanatı
- Yedi özgür sanat
- Sanat vandalizmi
- Dünya Sanat Günü
- Sanat terapisi
- Sanat konseyi
- Sanatta yeterlik
- Sanat sahteciliği
- Sanat bilgisi
- Sanat filmi
- Sanat stüdyosu
Kaynakça
- ^ Adajian, Thomas. "The Definition of Art: Historical Definitions". Stanford Encyclopedia of Philosophy. 3 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Ocak 2014.
- ^ Adajian, Thomas. "The Definition of Art". Stanford Encyclopedia of Philosophy. 3 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Ocak 2014.
- ^ "artificial", Online Etymology Dictionary http://www.etymonline.com/index.php?term=artificial&allowed_in_frame=0 16 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "Kunst", dict.cc English-German Dictionary http://www.dict.cc/?s=Kunst 16 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "suni", Wikisözlük http://tr.wiktionary.org/wiki/suni 16 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Shiner, Larry (2001). Sanatın İcadı: Bir Kültür Tarihi. İstanbul: Ayrıntı Yayınları. s. 186. ISBN .
- ^ Von Stamm, Bettina (2008). Managing Innovation, Design and Creativity. West Sussex, UK: John Wiley & Sons Ltd. s. 525.
- ^ . So, why is this art?. Walker Art Center. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2014.
- ^ a b c d Dickie, George (1997). Introduction to Aesthetics (İngilizce). New York & Oxford: Oxford University Press. ISBN .
- ^ a b c Warburton, Nigel (2003). The Art Question. New York: Routledge.
- ^ . Britannica. 15 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2022.
- ^ . Britannica. 15 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2022.
- ^ Guénon, René (2004). The Reign of Quantity and the Signs of the Times. New York: Sophia Perennis. ss. 147-149. ISBN .
- ^ Crampton, Thomas (6 Kasım 2006). "For France, Video Games Are as Artful as Cinema". The New York Times. 11 Nisan 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Haziran 2022.
- ^ Zanello, Z. R. (17 Nisan 2021). . Kooness. 7 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Zanello, 2021
- ^ Radford, Tim. "World's Oldest Jewellery Found in Cave" 3 Şubat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Guardian Unlimited, 16 Nisan 2004. Erişim tarihi: 30 Ocak 2014.
- ^ Wilford, John Noble. "In African Cave, Signs of an Ancient Paint Factory" 6 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. The New York Times, 13 Ekim 2011. Erişim tarihi: 30 Ocak 2014.
- ^ Adorno, Theodor W. (1997). Aesthetic Theory (İngilizce). Minnesota: University of Minnesota Press. s. 1. ISBN .
Dış bağlantılar
- Sanat Ve Zanaat Arasındaki Fark Ve Benzerlikler Nelerdir? 29 Nisan 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Milliyet Gazetesi)
- Sanat ve Zanaat arasındaki fark nedir? (Finansajans)
| Wikimedia Commons'ta Sanat ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sanat en genel anlamiyla yaraticiligin ve hayal gucunun ifadesi olarak anlasilir Tarih boyunca neyin sanat olarak adlandirilacagina dair fikirler surekli degismis bu genis anlama zaman icinde degisik kisitlamalar getirilip yeni tanimlar yaratilmistir Bu tanimlardan en yaygin kabul goreni sanatin edebiyat resim muzik tiyatro sinema mimari ve heykel alt turlerinden olustugu gorusudur Bugun sanat terimi bircok kisi tarafindan cok basit ve net gozuken bir kavram gibi kullanilabildigi gibi akademik cevrelerde sanatin ne sekilde tanimlanabilecegi hatta tanimlanabilir olup olmadigi bile hararetli bir tartisma konusudur Sol ustten saat yonunde Vincent van Gogh un otoportresi Afrikali heykeli Sandro Botticelli nin Venus un Dogusu ve Japon Sanat sozcugu genelde gorsel sanatlar anlaminda kullanilir Sozcugun bugunku kullanimi Bati kulturunun etkisiyle Ingilizcedeki art sozcugune yakin olsa da halk arasinda biraz daha genis anlamda kullanilir Gerek Ingilizcedeki art artificial yapay gerek Almancadaki Kunst kunstlich yapay gerekse Turkcedeki Arapca kokenli sanat suni yapay sozcukleri iclerinde yapayliga dair bir anlam barindirir Sanat bu genis anlamindan Ronesans zamaninda siyrilmaya baslamis ancak yakin zamana kadar zanaat ve sanat sozcukleri donusumlu olarak kullanilmaya devam etmistir Buna ek olarak Sanayi Devrimi sonrasinda tasarim ve sanat arasinda da bir ayrim dogmus 1950 ve 1960 larda populer kultur ve sanat arasinda tartisma kaldiran bir ucuncu cizgi cekilmistir Sanatin tanimlanmasiBasat Bicim Gorusu Clive Bell 1914 yilinda Cezanne dan etkilenerek yazdigi Sanat Art isimli kitabinda sanatin basat bicim significant form oldugunu savunmustur Bell e gore her bicim bu sinifa girmez cunku onemli olan cizgi sekil ve renk iliskilerinin kendi aralarindaki kombinasyonudur 53 Bu gorus temsilin sanatsal begeniye etki etmedigini soyler Sanati tamamen estetikle baglantili olarak tanimlayan bu gorus 20 yuzyilda Marcel Duchamp Andy Warhol Joseph Beuys gibi bildigimiz anlamda estetik nesneler uretmeyen gorunumden cok kavramlara onem veren sanatcilarin eserlerini kapsamadigindan bugun zamaninda oldugu kadar etkili degildir 9 36 Sanatin Duygularin Disavurumu Oldugu Gorusu R G Collingwood 1938 de basilan Sanatin Ilkeleri The Principles of Art isimli kitabinda sanatin temel olarak duygularin yaratici ifadesi veya disa vurumu oldugunu soylemistir 62 Bunun yaninda sanat ve zanaat arasinda bir ayrim yapmistir Buna gore zanaat malzemenin bir plan dogrultusunda daha onceden tasarlanmis bir son urune donusturulmesi iken sanatsal aktiviteler araclar ve amaclar arasinda planlama ve uygulama arasinda ayrim yapmayi gerektirmez Bunun yaninda bu goruse gore sanat herhangi bir duygunun da disa vurumu degildir Bu duygu ifade edildigi ana kadar aciklik kazanmamis olup ifade edilisi onun kesfedilmesine neden olacak bir duygu olmalidir Bu ayni zamanda izleyiciyi de arastirmanin icine alir Bu teori de sanat olarak kabul edilmeyen bazi aktiviteleri ornegin bir psikoterapi seanslarini sanattan ayirt edemedigi gibi sanat olarak kabul edilen bazi eserleri ornegin Ronesans Doneminde sanatcinin duygularini aciga cikarmak degil dinsel duygular uyandirmak amaciyla yapilan resimler kapsamadigi icin yerini degisik kuram aramalarina birakmis hatta tum bu tanimlama cabalarinin basarisiz olmasi sanatin taniminin yapilmaya calisilmasinin ne kadar dogru oldugu tartismalarini baslatmistir 60 64 Neo Wittgenstein ci Gorus Morris Weitz in 1956 da Wittgenstein in goruslerinden ve seylerin ozunu bulmaya karsi direncinden yola cikarak ortaya attigi gorustur Weitz a gore Fry ve Bell Tolstoy Croce Collingwood gibi kuramcilar yaptiklari tanimlarda kendi kisisel sanat goruslerini ifade etmekten oteye gidememislerdir Neo Wittgenstein ci gorusu ozetlemek gerekirse sanat acik bir kavramdir ve tanimlanamaz Ancak bu Weitz a gore felsefi acidan bir sorun yaratmamalidir cunku aile benzerligi yontemi kullanilarak neyin sanat olup olamayacagi konusunda hukumler getirmek olasidir 65 86 Kurumsal Sanat Gorusu Kurumsal sanat kurami Neo Wittgenstein ci gorusunu reddederek sanatin tanimlanabilecegini ileri surer Bu fikir George Dickie tarafindan ilk olarak 1974 te gelistirilmistir 82 Dickie nin ilk tanimi Arthur Danto nun da sanat dunyasi fikirlerinden etkilenerek asagidaki sekilde olusturulmustur Sanat eseri Bilincli olarak insan elinden veya fikrinden cikmadir Belli bir sosyal kurum sanat dunyasi adina hareket eden kisi veya kisiler tarafindan bazi kisimlari hakkinda fikir birligine varilmis olunmali begeni kazanmaya aday olmalidir 83 86Sanatin degerlendirilmesiFilozof Richard Wollheim sanatin estetik degerlendirilmesi icin uc yaklasim onerir kaynak belirtilmeli Estetik niteligin insanin bakis acisindan bagimsiz mutlak bir deger oldugunu ongoren gercekci yaklasim Estetik niteligin mutlak bir deger oldugunu ancak insanin bakis acisina bagli oldugunu savunan nesnel yaklasim Estetik niteligin hem mutlak olmadigini hem de insanin bakis acisina gore degistigini soyleyen goreli yaklasimSanatlarin SiniflandirilmasiSanatlar geleneksel olarak soz sanati edebiyat siir dram hikaye vs kitap sanati gorsel sanatlar resim desen heykel vs grafik sanatlar resim desen tasarim ve yuzey uzerine uygulanan diger formlar plastik sanatlar heykel modelleme dekoratif sanatlar bezeme mobilya tasarimi mozaik etc gosteri sanatlari tiyatro dans muzik guzel sanatlar el sanatlari ses sanati beste olarak grafik sanati ve mimarlik ic mimarlik dahil gibi kategorilere ayrilir Bu siniflandirmalar tarih boyunca degisiklikler gostermistir Diger yaygin sanat turlerine kinetik sanat soyut sanat postmodern sanat bilgisayar sanati internet sanati etkilesimli sanat enformasyon sanati uygulamali sanat erotik sanat giyilebilir sanat naif sanat yeni medya sanati kamu sanati dini sanat sokak sanati sprey boya sanati halk sanati nakis sanati ticari sanat psikedelik sanat yazilim sanati askeri sanat yeni sanat gastronomi ve mutfak sanatlari arazi sanati kum sanati denizcilik sanati vucut sanati cam sanati kaya sanati cini sanati minyatur sanati mezar sanati figuratif sanat alev sanati ve digerleri aittir Antik Yunan da sanat bugunku anlamindan farkli olarak dokuz ilham perisi veya her biri ayri bir techne yi sembolize edip vucuda getiren musalara muzlere gore gruplandirilmistir Hicbir Muz plastik sanatlarla heykel resim cizim iliskili kilinmamistir Burada techne kabaca sanat olarak cevrilebildigi gibi zanaat anlamina da gelir ve ayrica bilimsel disiplinleri de kapsayan bir terimdir Buna gore dokuz sanat dali soyledir Epik siir destan Muz Kalliope Tarih Muz Kleio Muzik ve lirik siir Muz Euterpe Ask siiri Muz Erato Tragedya Muz Melpomene Ilahi ve panto Muz Polymnia Dans ve koro Muz Terpsikhore Komedya ve pastoral siir Muz Thaleia Astronomi Muz Urania Sanatsal ve sanatsal olmayan beceriler arasindaki modern ayrim Ronesans tan sonra yapilmaya baslanmistir Felsefede sanatin bugun kullanilan anlamina yakin bir sekilde ilk kullanimi Georg Wilhelm Friedrich Hegel in Estetik Uzerine Dersler eserinde gorulur ve Hegel burada sanatlari en maddesel olandan en ifadeye dayali olana gore siralar Hindistan da bulunan 1632 1653 tarihlerinde insa edilmis Tac Mahal 1 Mimarlik 2 Heykel 3 Resim 4 Muzik 5 Siir Rene Guenon sanatlari gocebe ve yerlesik duzene gecmis insan topluluklarindaki yasayis ve rituel farkliliklarina gore gorsellige ve isitsellige dayanan sanatlar olarak siniflandirmistir Guenon a gore yerlesik duzendeki insanlar uzam icindeki formlardan olusan plastik sanatlar mimari heykel resim gocebeler ise zaman icinde yayilan fonetik sanatlar muzik siir uretmislerdir Gorsel plastik sanatlar Cizim resim seramik fotografcilik mimarlik Fonetik duysal isitsel sanatlar Muzik edebiyat Hegel in Estetik Uzerine Dersler eserindeki listesi ozellikle Fransa da populer olmus ve zamanla uzerine yapilan eklemeler ve degisikliklerle gelistirilmistir Asagidaki on maddenin ilk yedisi 1923 te Yedinci Sanat Manifestosu nu yazan film kuramcisi tarafindan populerlestirilmistir Dunyaca unlu Michelangelo nun Davut Heykeli 1 Mimarlik 2 Heykel 3 Resim 4 Muzik 5 Edebiyat siir ve nesir 6 Gosteri sanatlari dans ve tiyatro 7 Sinema ve film 8 Medya sanatlari radyo televizyon ve fotograf 9 Cizgi roman 10 Video oyunlari veya genel olarak elektronik sanat ve dijital sanat formlari 11 ve 12 sira icin multimedya ve performans sanati gibi oneriler mevcutsa da bu konuda bir uzlasma yoktur Fransa Kultur Bakanligi da yeni sanat siniflandirmalari konusundaki tartismalara dahil olmaktadir Sanatsal mecralara dayanan bu siniflandirmalar 19 yuzyil sonunda ve 20 yuzyilin ilk yarisinda sanata bakis ile baglantilidir O donemin modernist sanatcilari kullandiklari malzeme arac gerec ve teknikleri on plana cikarmislar ve ornegin resimde temsil edilen icerik yerine firca vuruslari veya tuvalin dokusu gibi maddesellikleri vurgulamislardi 20 yuzyilin ikinci yarisinda ise artik her nesne malzeme veya yontem ile sanat yapilabilecegi gorusu yerlesince happening ler haziryapimlar gibi klasik siniflandirmalara uymayan sanatsal mecralar kullanilmaya baslanmis o zamana kadar katisiksiz olduklari kabul edilen ve sanatin siniflandirilmasinin dayandirildigi yontem ve malzemeler birbiri icine gecmeye baslamistir 1960 ve 70 lerde mecralar arasilik terimi ortaya atilmis ve klasik siniflandirmalardan iyice uzaklasilmistir Amerikali elestirmen Rosalind Krauss 20 yuzyilin ilk bolumunde resim uzerine yazan Clement Greenberg in mecraya ozguluk kavramini modasi gecmis olarak nitelendirmis ve mecra sonrasi Ing post medium bir doneme girmis oldugumuzu iddia etmistir Mecra veya ortam sonrasilik kavramsal sanat yerlestirme performans sanati dijital sanat gibi uretim turlerine yeni bir anlam verir malzeme ve teknige dayali klasik siniflandirmalarin yerine sanatcilarin onceden belirlenmis mecralarin disina cikip kendi teknik dayanaklarini icat ettikleri sinirsiz olanaklara sahip bir doneme isaret eder TarihceYapildiklari tarihler bundan 40 000 yil oncesine giden heykeller magara ve kaya resimleri bulunduysa da bu eserlerin anlami icinde gelistirildikleri kultur hakkinda az bilgimiz olmasi sebebiyle tam olarak bilinmemektedir Bilinen en eski sanat nesnesinin uzerleri delinmis bir salyangoz kabugu dizisi 75 000 yil onceye dayanirsa da 100 000 yil yasinda muhtemelen boya saklamak icin yapilmis kaplar da bulunmustur Eski Misir Mezopotamya Iran Hindistan Eski Yunan Roma Inka Maya ve Olmek medeniyetlerinden gunumuze bircok sanat eseri miras kalmistir Eski Yunan sanati insan fiziginin ideal oranlarda temsiline yogunlasmis sonrasinda Bizans ve Orta Cag Avrupasi nda Incil ve dini motifler agirlik kazanmis bunlari yucelten tarzlar gelistirilmistir Ronesans fiziksel dunyanin resmedilmesi ve perspektifin sistematik olarak uygulanip resimde uc boyut algisinin olusmasi yonunde teknikler gelistirmistir Doguda Islam Sanati nda ikonografinin yasak olmasi nedeniyle geometrik sekiller hat sanati ve mimariye yogunlasilmistir Uzak Dogu da da bu donemlerde din sanatsal uretime yon vermistir Hindistan ve Tibet te renkli heykeller ve dans on plana cikarken dinsel resimler de bu pratiklerden beslenmistir Cin de de kuyumculuk bronz isciligi comlekcilik siir kaligrafi muzik resim tiyatro gelismis sanatsal egilimler bastaki sulaleye gore degisiklik gostermistir Bati da 18 yuzyilda Aydinlanma ile birlikte rasyonel saat gibi isleyen evren anlayisi gelismis bu da Blake in Newton u kutsal bir geometrici gibi portrelemesi veya David in propagandaci resimlerine yansimistir Daha sonra bu da yerini tepki olarak duygu ve birey olmayi on plana cikaran akademik sanat Sembolizm Izlenimcilik Fovizm gibi 19 yuzyil sanatsal akimlarina birakmistir 20 yuzyil sanat tarihi bitip tukenmeyen sanatsal arayislarin yuzyili olmustur Bu yuzden Izlenimcilik Disavurumculuk Fovizm Kubizm Dadaizm Gercekustuculuk gibi akimlarin parametreleri icat edildikleri yillardan cok oteye gidemediyse de sonra gelen akimlari etkiledi Yuzyilin ikinci yarisindan itibaren modernizm kulture hakim olmus ve Theodor W Adorno nun 1970 yilinda yayimlanan Estetik Teorisi kitabinin acilis cumlesinde yazdigi gibi artik sorgulamadan kabul edilen sey sanat hakkinda hicbir seyin ne sanatin kendisinin ne sanatin dunya ile olan iliskisinin ne de sanatin var olma hakkinin sorgulamadan kabul edilebilecegi Relativizm kacinilmaz bir gerceklik olarak kabul edilmis bu da cagdas sanat ve postmodern elestiri donemini baslatmisti Ayrica bakinizSanat tarihi Sanat tarihi bilim Estetik Zanaat Sanatsal mecralar listesi Sanat icin sanat Sanat egitimi Sanat galerisi Sanat muzayedesi Sanat okulu Sanat festivali Sanat simsari Sanat pazari Sanat sergisi Sanat muzesi Sanat festivali Sanat sosyolojisi Turk sanati Yedi ozgur sanat Sanat vandalizmi Dunya Sanat Gunu Sanat terapisi Sanat konseyi Sanatta yeterlik Sanat sahteciligi Sanat bilgisi Sanat filmi Sanat studyosuKaynakca Adajian Thomas The Definition of Art Historical Definitions Stanford Encyclopedia of Philosophy 3 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Ocak 2014 Adajian Thomas The Definition of Art Stanford Encyclopedia of Philosophy 3 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Ocak 2014 artificial Online Etymology Dictionary http www etymonline com index php term artificial amp allowed in frame 0 16 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kunst dict cc English German Dictionary http www dict cc s Kunst 16 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde suni Wikisozluk http tr wiktionary org wiki suni 16 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Shiner Larry 2001 Sanatin Icadi Bir Kultur Tarihi Istanbul Ayrinti Yayinlari s 186 ISBN 9755393668 Von Stamm Bettina 2008 Managing Innovation Design and Creativity West Sussex UK John Wiley amp Sons Ltd s 525 So why is this art Walker Art Center 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Ocak 2014 a b c d Dickie George 1997 Introduction to Aesthetics Ingilizce New York amp Oxford Oxford University Press ISBN 0195113047 a b c Warburton Nigel 2003 The Art Question New York Routledge Britannica 15 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Haziran 2022 Britannica 15 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Haziran 2022 Guenon Rene 2004 The Reign of Quantity and the Signs of the Times New York Sophia Perennis ss 147 149 ISBN 0900588675 Crampton Thomas 6 Kasim 2006 For France Video Games Are as Artful as Cinema The New York Times 11 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Haziran 2022 Zanello Z R 17 Nisan 2021 Kooness 7 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Zanello 2021 Radford Tim World s Oldest Jewellery Found in Cave 3 Subat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Guardian Unlimited 16 Nisan 2004 Erisim tarihi 30 Ocak 2014 Wilford John Noble In African Cave Signs of an Ancient Paint Factory 6 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde The New York Times 13 Ekim 2011 Erisim tarihi 30 Ocak 2014 Adorno Theodor W 1997 Aesthetic Theory Ingilizce Minnesota University of Minnesota Press s 1 ISBN 9780816618002 Dis baglantilarSanat Ve Zanaat Arasindaki Fark Ve Benzerlikler Nelerdir 29 Nisan 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Milliyet Gazetesi Sanat ve Zanaat arasindaki fark nedir Finansajans Wikimedia Commons ta Sanat ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir