Biy-Hem ili (Tuva Türkçesi: Бий-Хем кожуун), Tuva Cumhuriyeti'nde 17 idari bölgeden biridir. İdari bölgenin yönetim merkezi Turan şehridir.
Biy-Hem ili Пий-Хемский кожуун Бий-Хем кожуун (Tuva Türkçesi) | |
Konum | |
Tuva Cumhuriyeti haritası içinde Biy Hem ili | |
Yönetim | |
Ülke: | Rusya |
Federâl Bölge: | Tuva Cumhuriyeti |
Başkent: | Turan (şehir) |
Genel bilgiler | |
Yüzölçüm: | 9.200 km² (3.552 sq mi) |
Nüfus: | 11.099 |
- Yoğunluk: | 1 /km² (3 /sq mi) |
Diğer bilgiler | |
Dili: | Tuva Türkçesi, Rusça |
Coğrafya
Ülkenin kuzeyinde yer alan bölge, Turan-Uyuk havzasında yer alır. Bölgenin kuzeyinde Batı Sayan Dağları ötesinde Krasnoyarsk bölgesi bulunur. Güneyde Uyuk dağı yer alır. En büyük akarsu: Uyuk akarsuyu olup Biy-Hem (Ulu Yenisey) akarsuyunun sağ koludur. Hem kelimesi Moğolcadan gelmiş olup akarsu anlamını verir. Eski Türkçede akarsu anlamında kem sözü kullanılır.
Tarih
Biy-Hem 1890'lardan itibaren Rus yerleşimcilerin işgal alanı olmuştur.
Nüfus
Nüfus toplamı 11,9 bin kişidir (2002).
İdari Yönetim
Bölge 1 şehir, 7 belde olmak üzere 14 yerleşimden oluşur.
- Turan şehri: Bilelig (arban), Şivilig (arban), Nayıral (arban) arbanları Turan şehrine bağlıdır.;
- Arjaan sumuzu: İdari merkezi Arjaan köyü olup Çkalovka arbanı da bu idari yönetime bağlıdır.
- Sevi sumuzu: İdari merkezi Hüt köyü olup Sevi arbanı da bu idari yönetime bağlıdır.
- Seserlig: Merkezi Seserlig köyüdür.
- Sööş: Merkezi Sööş köyüdür.
- Tarlag: İdari yönetim merkezi Tarlag köyüdür.
- Öök: İdari merkezi Öök köyü olup Leninka arbanı da bu idari birime bağlıdır.
- Hadınğ: İdari merkezi Hadın köyüdür.
Ekonomi
Köy ekonomisi olup tarima dayanır.
Ulaşım
Güneydoğu'dan kuzeybatıya bölge içinden Usin yolu geçer ki Kızıl-Abakan arası M-54 yoludur. Öbür önemli yol ise - «Turan—» arası yoldur.
Görülecek Şeyler
Arjaan köyü yakınında bulunan Arjaan Arkeolojik Alanı, İskitlere ait pek çok kurganı barındıran bir komplekstir. MÖ 7. yüzyıldan kaldığı sanılan bu tarihi kalıntı 2001 yılında bulundu. Kurganlarda pek çok altın takı bulunmuştur. Bazı takılarda «İskit hayvan» üslubu göze çarpar.
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2012.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Biy Hem ili Tuva Turkcesi Bij Hem kozhuun Tuva Cumhuriyeti nde 17 idari bolgeden biridir Idari bolgenin yonetim merkezi Turan sehridir Biy Hem ili Pij Hemskij kozhuun Bij Hem kozhuun Tuva Turkcesi KonumBiy Hem iliTuva Cumhuriyeti haritasi icinde Biy Hem iliYonetimUlke RusyaFederal Bolge Tuva CumhuriyetiBaskent Turan sehir Genel bilgilerYuzolcum 9 200 km 3 552 sq mi Nufus 11 099 Yogunluk 1 km 3 sq mi Diger bilgilerDili Tuva Turkcesi RuscaCografyaUlkenin kuzeyinde yer alan bolge Turan Uyuk havzasinda yer alir Bolgenin kuzeyinde Bati Sayan Daglari otesinde Krasnoyarsk bolgesi bulunur Guneyde Uyuk dagi yer alir En buyuk akarsu Uyuk akarsuyu olup Biy Hem Ulu Yenisey akarsuyunun sag koludur Hem kelimesi Mogolcadan gelmis olup akarsu anlamini verir Eski Turkcede akarsu anlaminda kem sozu kullanilir TarihBiy Hem 1890 lardan itibaren Rus yerlesimcilerin isgal alani olmustur NufusNufus toplami 11 9 bin kisidir 2002 Idari YonetimBolge 1 sehir 7 belde olmak uzere 14 yerlesimden olusur Turan sehri Bilelig arban Sivilig arban Nayiral arban arbanlari Turan sehrine baglidir Arjaan sumuzu Idari merkezi Arjaan koyu olup Ckalovka arbani da bu idari yonetime baglidir Sevi sumuzu Idari merkezi Hut koyu olup Sevi arbani da bu idari yonetime baglidir Seserlig Merkezi Seserlig koyudur Soos Merkezi Soos koyudur Tarlag Idari yonetim merkezi Tarlag koyudur Ook Idari merkezi Ook koyu olup Leninka arbani da bu idari birime baglidir Hading Idari merkezi Hadin koyudur EkonomiKoy ekonomisi olup tarima dayanir UlasimGuneydogu dan kuzeybatiya bolge icinden Usin yolu gecer ki Kizil Abakan arasi M 54 yoludur Obur onemli yol ise Turan arasi yoldur Gorulecek SeylerArjaan koyu yakininda bulunan Arjaan Arkeolojik Alani Iskitlere ait pek cok kurgani barindiran bir komplekstir MO 7 yuzyildan kaldigi sanilan bu tarihi kalinti 2001 yilinda bulundu Kurganlarda pek cok altin taki bulunmustur Bazi takilarda Iskit hayvan uslubu goze carpar Kaynakca Arsivlenmis kopya 21 Agustos 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Ocak 2012