Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Filateli veya pulculuk, posta pullarını konu edinen uğraş alanına verilen isimdir. Posta pulları ile ilgili ilk gün zarfı, özel gün damgası, antiye, posta tarihi ve benzeri maddeler ile de ilgilenir.
Filateli ile uğraşanlara filatelist denir. Çoğunlukla pul koleksiyonculuğu ile karıştırılır, oysa pul koleksiyonculuğu posta pulları ve posta pulları ile ilgili maddelerin biriktirilmesinden ibaretken, filateli, pulları bir inceleme konusu olarak değerlendirir. Koleksiyonculuk Filateli alanının bir parçası değildir, yani filatelik çalışma yapmak için çalışma konusu malzemeleri toplamak gerekli değildir. Elbette filatelistler arasında aynı zamanda koleksiyoncu olanlar çoğunluktadır.
Pullar incelenirken pul maşası ile tutularak zamkın zarar görmemesi sağlanır ve parmaklardaki yağlardan korunmuş olur. Güçlü bir büyüteç ise pulun kâğıt ve baskısındaki detayların daha iyi görülmesini sağlar. Ayrıca odontometre ile pulların dantel ölçülerinin ölçülmesi de gerekebilir.
Günümüzde belirli bir döneme ait pulların incelenmesi şeklindeki geleneksel filateli çalışmaları azalırken, pullarda anlatılanların incelenmesi şeklindeki tematik veya konulu filateli yaygınlaşmaktadır. Popüler tematik filateli konuları arasında spor, kuşlar, çiçekler, böcekler, tablolar, giysiler bulunmakla birlikte yeni konular da ilgi çekmektedir. Bunun dışında oldukça yeni bir alan olan bir kasabanın, şehrin veya ülkenin gelişme hikâyesinin pul, mektup, kartpostal veya diğer dokümanlar ile anlatılması şeklinde özetlenen de ilgi çekmektedir.
Filatelik terimler
Anma pulu: Bir olay, konu veya kişileri anmak, tanıtmak amacıyla bastırılan, seri veya blok şeklindeki posta pullarıdır.
Resmi posta pulu: Genel bütçeye giren dairelerle katma ve özel bütçeli dairelerin, belediyelerin ve bunlara bağlı idare ve kurumların postaya verdikleri her türlü posta gönderilerinin posta ücretlerinin ödenmesinde kullanılmak üzere, 6475 sayılı Posta Hizmetleri Kanununun 22 nci maddesi gereğince bastırılan pullardır.
Sürekli posta pulu: Posta ücretlerinin ödenmesinde kullanılması amacıyla ihtiyaca göre bastırılan pullarıdır.
Ek Değerli anma pulu: 09/08/1958 tarihli 7127 sayılı Kanun gereğince munzam değerlere ek değer konularak yılda iki defa bastırılan anma pullarıdır.
Uçak pulu: Posta ücret tarifesinde uçakla gönderilecek posta maddeleri için öngörülen ücretlerde bastırılan ve üzerlerinde havacılıkla ilgili resimler bulunan pullardır.
Tet beş: Birbirine ters olarak basılmış olarak basılmış iki pula denir. Bunlar baş başa ters, yan yana ters ve ayak ayağa ters basılmış olabilir. Tet-beş pullar posta ücretlerinin ödenmesinde teker teker de kullanılabilirler. 1956 yılında XXV. Milletlerarası Anti-alkolizm Kongresini anmak için bastırılan pullar bunlara bir örnektir.
Pul emisyon programları; Yıllık olarak hazırlanmaktadır. Programda yer alacak konuların seçiminde Bakanlıklardan, Genelkurmaydan, Üniversitelerden, vakıf ve derneklerden, kamu kurumlarından alınan çeşitli öneriler ile şubemizin tespit ettiği önemli olayların yıldönümleri ve çeşitli konular, oluşturulan bir komisyonda değerlendirildikten sonra son şeklini almaktadır. Türkiye Cumhuriyeti Hükûmeti adına bağlı bakanlık onayından sonra kesin şeklini alan pul emisyon programı yurtiçi ve yurtdışındaki filatelistler ile posta işyerlerine duyurulmaktadır.
Dantel: Perforaj işlemi sonunda pulların kenarlarında meydana gelen dişlerdir.
Değer: Postada kullanılan değerli kağıtların üzerlerinde rakam ve bazılarında ayrıca yazı ile gösterilen ve bunların postadaki satış fiyatını belirten para tutarı veya bir serideki pullardan herhangi bir serideki pullardan herhangi biri.
Emisyon: Bir değerli kâğıdın veya pulun tedavüle çıkarılması.
Erör: Değerli kâğıtların basılmaları veya zımbalanmaları sırasında meydana gelen hatalardır.
Ese: Baskı durumunu, pulu bastıran kuruluşa göstermek için hazırlanan provalardır. Bunlara hazırlık örnekleri de denebilir. Pulun hazırlanmasını görmek yönünden önemlidir. Eseler yalnız Posta İdarelerinin müze veya arşivlerinde bulunur satılmazlar.
Filigran: Bazı pulların kâğıdında bulunan ve ışığa tutulduğu zaman görülen yazı, çizgi, şekil veya motif gibi özel bir belirtidir. Pulun sahtesinin basılmasını önlemek için kullanılır.
Forma: Pul üzerindeki resmin (marj hariç) milimetre olarak boyutu (25X40 mm gibi).
Föyye: Üzerinde dantelli veya dantelsiz bir veya birkaç pul basılmış olan ve kenarlarında çoğu zaman yazılar taşıyan küçük pul tabakasıdır.
Lejand: Pul üzerindeki yazılar.
Marj: Pul tabakalarının ve anma bloklarının kenarlarında ve pulların çerçeveleri dışında kalan baskısız kısımlardır.
Santre: Bir pulun karşılıklı marjlarının birbirine eşit olması yani pul resmini çevreleyen çerçevenin (formanın) pul kâğıdının tam ortasına basılmış olması hali.
Perforaj: Tabakalardaki ve anma bloklarındaki pulların birbirinden kolay ayrılabilmeleri için aralarının zımbalanması işlemidir.
Portföy: İçinde pullara, diğer değerli kağıtlara ve/veya diğer materyallere yer verilen özel tasarımlı filatelik ürün.
Pul baskılı posta kartı (Antiye): Üzerlerinde "Posta Kartı" ibaresi ve postada alınacak ücreti gösteren pul baskısı yer alan resimli veya resimsiz kartları.
Maksimum kart: Tedavüle çıkarılacak bir anma pulu, sürekli posta pulu veya üzerinde yer alan pul baskısı ile aynı konuda tasarıma sahip olan, üzerine söz konusu pulun yapıştırıldığı veya basılı olduğu ve ilgili damga ile damgalanmış posta kartlarıdır.
Seri: Aynı ad altında ve aynı gün tedavüle çıkarılan pul ve diğer değerli kâğıtların her birinden oluşan grup.
Sürsarj: Değerli kâğıtların veya pulun değerini değiştirerek veya değiştirmeksizin başka bir olayı anmak veya pulun çıkarılış amacını değiştirmek için üzerlerine yeni yazılar, rakamlar veya motifler basılması işlemidir.
Tematik pul: Kuş, çiçek, spor, meşhur adamlar, tablolar gibi belli konuların resimlerini taşıyan pullardır.
Tiraj: Pul ve değerli kâğıtların baskı adedi.
Varyete: Bir pulun değişik şekillerde basılmasıdır. Erörden farkı varyetenin Posta İşletmesinin kontrolü altında ve çok sayıda olmasıdır.
Filatelik zarf: İlkgün veya özeltarih damgası ile damgalanmış anma pulu, sürekli posta pulu veya pul baskısı taşıyan, üzerinde özel tasarımlara da yer verilebilen ve Şirket tarafından satışa sunulan zarflardır.
İlkgün zarfı (FDC): Üzerlerinde bir anma pulu serisi, blok şeklinde anına pulu veya sürekli posta pulu serisi yer alan ve ilkgün damgası ile damgalanmış filatelik zarflardır.
Özelgün zarfı: Üzerlerinde bir anma pulu, sürekli posta pulu veya pul baskısı yer alan, damganın konusu ile ilgili tasarım bulunan ve özeltarih damgası ile damgalanmış filatelik zarflardır.
Özel tarih damgalı zarf: Üzerlerinde bir anma pulu, sürekli posta pulu veya pul baskısı yer alan, damganın konusu ile ilgili tasarım bulunmayan ve özeltarih damgası ile damgalanmış filatelik zarflardır.
İlkgün damgası: Anma pulu ve sürekli posta pullarının tedavüle çıkarıldıkları gün, yalnız bu pulların ve aynı gün tedavüle çıkarılan aynı konudaki pul baskılarının iptalinde kullanılmak üzere yaptırılan ve üzerlerinde konu ile ilgili tasarım bulunan tarih damgalarıdır.
Özel tarih damgası: Anma pulu çıkarılmamış bazı önemli olaylar için belirli günlerde ve olaylarla ilgili yerlerdeki Şirket işyerlerinde, geçerlikte bulunan herhangi bir anma pulunu veya sürekli posta pulunu iptal etmek üzere yaptırılan ve üzerlerinde ilgili olduğu olaya ait tasarım bulunan tarih damgalarıdır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "Filateli Terimleri" (PDF). PTT A.Ş. 1 Ekim 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 5 Haziran 2021.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Filateli veya pulculuk posta pullarini konu edinen ugras alanina verilen isimdir Posta pullari ile ilgili ilk gun zarfi ozel gun damgasi antiye posta tarihi ve benzeri maddeler ile de ilgilenir Posta puluBir filatelistin buyutecle yaptigi posta pulu incelemesiBir Osmanli Devleti pulu Filateli ile ugrasanlara filatelist denir Cogunlukla pul koleksiyonculugu ile karistirilir oysa pul koleksiyonculugu posta pullari ve posta pullari ile ilgili maddelerin biriktirilmesinden ibaretken filateli pullari bir inceleme konusu olarak degerlendirir Koleksiyonculuk Filateli alaninin bir parcasi degildir yani filatelik calisma yapmak icin calisma konusu malzemeleri toplamak gerekli degildir Elbette filatelistler arasinda ayni zamanda koleksiyoncu olanlar cogunluktadir Pullar incelenirken pul masasi ile tutularak zamkin zarar gormemesi saglanir ve parmaklardaki yaglardan korunmus olur Guclu bir buyutec ise pulun kagit ve baskisindaki detaylarin daha iyi gorulmesini saglar Ayrica odontometre ile pullarin dantel olculerinin olculmesi de gerekebilir Gunumuzde belirli bir doneme ait pullarin incelenmesi seklindeki geleneksel filateli calismalari azalirken pullarda anlatilanlarin incelenmesi seklindeki tematik veya konulu filateli yayginlasmaktadir Populer tematik filateli konulari arasinda spor kuslar cicekler bocekler tablolar giysiler bulunmakla birlikte yeni konular da ilgi cekmektedir Bunun disinda oldukca yeni bir alan olan bir kasabanin sehrin veya ulkenin gelisme hikayesinin pul mektup kartpostal veya diger dokumanlar ile anlatilmasi seklinde ozetlenen de ilgi cekmektedir Filatelik terimlerAnma pulu Bir olay konu veya kisileri anmak tanitmak amaciyla bastirilan seri veya blok seklindeki posta pullaridir Resmi posta pulu Genel butceye giren dairelerle katma ve ozel butceli dairelerin belediyelerin ve bunlara bagli idare ve kurumlarin postaya verdikleri her turlu posta gonderilerinin posta ucretlerinin odenmesinde kullanilmak uzere 6475 sayili Posta Hizmetleri Kanununun 22 nci maddesi geregince bastirilan pullardir Surekli posta pulu Posta ucretlerinin odenmesinde kullanilmasi amaciyla ihtiyaca gore bastirilan pullaridir Ek Degerli anma pulu 09 08 1958 tarihli 7127 sayili Kanun geregince munzam degerlere ek deger konularak yilda iki defa bastirilan anma pullaridir Ucak pulu Posta ucret tarifesinde ucakla gonderilecek posta maddeleri icin ongorulen ucretlerde bastirilan ve uzerlerinde havacilikla ilgili resimler bulunan pullardir Tet bes Birbirine ters olarak basilmis olarak basilmis iki pula denir Bunlar bas basa ters yan yana ters ve ayak ayaga ters basilmis olabilir Tet bes pullar posta ucretlerinin odenmesinde teker teker de kullanilabilirler 1956 yilinda XXV Milletlerarasi Anti alkolizm Kongresini anmak icin bastirilan pullar bunlara bir ornektir Pul emisyon programlari Yillik olarak hazirlanmaktadir Programda yer alacak konularin seciminde Bakanliklardan Genelkurmaydan Universitelerden vakif ve derneklerden kamu kurumlarindan alinan cesitli oneriler ile subemizin tespit ettigi onemli olaylarin yildonumleri ve cesitli konular olusturulan bir komisyonda degerlendirildikten sonra son seklini almaktadir Turkiye Cumhuriyeti Hukumeti adina bagli bakanlik onayindan sonra kesin seklini alan pul emisyon programi yurtici ve yurtdisindaki filatelistler ile posta isyerlerine duyurulmaktadir Dantel Perforaj islemi sonunda pullarin kenarlarinda meydana gelen dislerdir Deger Postada kullanilan degerli kagitlarin uzerlerinde rakam ve bazilarinda ayrica yazi ile gosterilen ve bunlarin postadaki satis fiyatini belirten para tutari veya bir serideki pullardan herhangi bir serideki pullardan herhangi biri Emisyon Bir degerli kagidin veya pulun tedavule cikarilmasi Eror Degerli kagitlarin basilmalari veya zimbalanmalari sirasinda meydana gelen hatalardir Ese Baski durumunu pulu bastiran kurulusa gostermek icin hazirlanan provalardir Bunlara hazirlik ornekleri de denebilir Pulun hazirlanmasini gormek yonunden onemlidir Eseler yalniz Posta Idarelerinin muze veya arsivlerinde bulunur satilmazlar Filigran Bazi pullarin kagidinda bulunan ve isiga tutuldugu zaman gorulen yazi cizgi sekil veya motif gibi ozel bir belirtidir Pulun sahtesinin basilmasini onlemek icin kullanilir Forma Pul uzerindeki resmin marj haric milimetre olarak boyutu 25X40 mm gibi Foyye Uzerinde dantelli veya dantelsiz bir veya birkac pul basilmis olan ve kenarlarinda cogu zaman yazilar tasiyan kucuk pul tabakasidir Lejand Pul uzerindeki yazilar Marj Pul tabakalarinin ve anma bloklarinin kenarlarinda ve pullarin cerceveleri disinda kalan baskisiz kisimlardir Santre Bir pulun karsilikli marjlarinin birbirine esit olmasi yani pul resmini cevreleyen cercevenin formanin pul kagidinin tam ortasina basilmis olmasi hali Perforaj Tabakalardaki ve anma bloklarindaki pullarin birbirinden kolay ayrilabilmeleri icin aralarinin zimbalanmasi islemidir Portfoy Icinde pullara diger degerli kagitlara ve veya diger materyallere yer verilen ozel tasarimli filatelik urun Pul baskili posta karti Antiye Uzerlerinde Posta Karti ibaresi ve postada alinacak ucreti gosteren pul baskisi yer alan resimli veya resimsiz kartlari Maksimum kart Tedavule cikarilacak bir anma pulu surekli posta pulu veya uzerinde yer alan pul baskisi ile ayni konuda tasarima sahip olan uzerine soz konusu pulun yapistirildigi veya basili oldugu ve ilgili damga ile damgalanmis posta kartlaridir Seri Ayni ad altinda ve ayni gun tedavule cikarilan pul ve diger degerli kagitlarin her birinden olusan grup Sursarj Degerli kagitlarin veya pulun degerini degistirerek veya degistirmeksizin baska bir olayi anmak veya pulun cikarilis amacini degistirmek icin uzerlerine yeni yazilar rakamlar veya motifler basilmasi islemidir Tematik pul Kus cicek spor meshur adamlar tablolar gibi belli konularin resimlerini tasiyan pullardir Tiraj Pul ve degerli kagitlarin baski adedi Varyete Bir pulun degisik sekillerde basilmasidir Erorden farki varyetenin Posta Isletmesinin kontrolu altinda ve cok sayida olmasidir Filatelik zarf Ilkgun veya ozeltarih damgasi ile damgalanmis anma pulu surekli posta pulu veya pul baskisi tasiyan uzerinde ozel tasarimlara da yer verilebilen ve Sirket tarafindan satisa sunulan zarflardir Ilkgun zarfi FDC Uzerlerinde bir anma pulu serisi blok seklinde anina pulu veya surekli posta pulu serisi yer alan ve ilkgun damgasi ile damgalanmis filatelik zarflardir Ozelgun zarfi Uzerlerinde bir anma pulu surekli posta pulu veya pul baskisi yer alan damganin konusu ile ilgili tasarim bulunan ve ozeltarih damgasi ile damgalanmis filatelik zarflardir Ozel tarih damgali zarf Uzerlerinde bir anma pulu surekli posta pulu veya pul baskisi yer alan damganin konusu ile ilgili tasarim bulunmayan ve ozeltarih damgasi ile damgalanmis filatelik zarflardir Ilkgun damgasi Anma pulu ve surekli posta pullarinin tedavule cikarildiklari gun yalniz bu pullarin ve ayni gun tedavule cikarilan ayni konudaki pul baskilarinin iptalinde kullanilmak uzere yaptirilan ve uzerlerinde konu ile ilgili tasarim bulunan tarih damgalaridir Ozel tarih damgasi Anma pulu cikarilmamis bazi onemli olaylar icin belirli gunlerde ve olaylarla ilgili yerlerdeki Sirket isyerlerinde gecerlikte bulunan herhangi bir anma pulunu veya surekli posta pulunu iptal etmek uzere yaptirilan ve uzerlerinde ilgili oldugu olaya ait tasarim bulunan tarih damgalaridir Ayrica bakinizPosta tarihiKaynakca Filateli Terimleri PDF PTT A S 1 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 5 Haziran 2021