Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde önerilmeyen biçimde kaynaklandırılmıştır. (Temmuz 2021) () |
RNA aşısı veya mRNA (haberci RNA) aşısı, sentetik RNA moleküllerini insan hücrelerine transfer eden yeni bir aşı türüdür. Burada genetik malzemenin nakli () söz konusudur. RNA, hücrenin içine girdikten sonra mRNA olarak çalışır ve hücreyi yeniden programlayarak, hücrenin normalde patojen (örneğin virüs) veya kanser hücreleri tarafından üretilen yabancı proteini üretmesini sağlar. Ardından bu protein molekülleri vücudun uyumlayıcı bağışıklık tepkisini harekete geçirir, böylece vücut, proteinin içindeki patojenleri ya da kanser hücrelerini yok etmeyi öğrenir. Kırılgan mRNA iplikçiklerini korumak ve bunların insan hücreleri tarafından emilmesini kolaylaştırmak için mRNA molekülleri bir ilaç taşıyıcı sistemiyle (genellikle ile) kaplanır.
RNA aşılarının geleneksel protein aşılarına göre avantajlarından bazıları, üretimin hızlı ve üretim maliyetinin düşük olması ve bu aşıların yanı sıra humoral bağışıklık oluşturmasıdır. Buna karşılık, RNA aşılarının etki mekanizması ve bunlara ait ilaç taşıyıcı araçlar henüz yeni olduğundan, aşının orta ve uzun vadeli yan etkileri hakkında yeterince bilgi yoktur; olası yan etkiler arasında otoimmünite sorunları ve (özellikle lipit nanoparçacıklara karşı) reaksiyon sorunları gelişebileceği belirtilmiştir. Ayrıca mRNA molekülleri çok hassas olduğundan dağıtım ve depolamada korunması gerekir. Soğuk zincirin bozulması halinde molekül, aşı uygulanmadan önce ayrışacak ve doz azalacak, böylece istenen etkinlik sağlanamayacaktır.
mRNA aşısının veya bu teknolojiye dayanan bir tıbbi ürünün insanlarda kullanımına ilk olarak Aralık 2020'de izin verildi; 2020 yılından önce mRNA tıbbi ürünlerin insanlarda kullanımı sadece teorik veya deneysel bir "aday" olarak görülüyordu. Aralık 2020 itibarıyla iki yeni mRNA aşısının Kovid-19 aşısı olarak kullanılmasına acil durum kullanım izni verilmesi bekleniyor: insanlar üzerindeki son denemelerinin üzerinden geçmesi gereken en az sekiz haftalık süreyi tamamlayan bu aşılar, 'nın adlı aşısı ile Biontech / Pfizer ortaklığının BNT162b2 adlı aşısı.
Dünya çapındaki aşı ve ilaç düzenleme kurulları, koronavirüs salgınına karşı acilen harekete geçme gereği (ve mRNA aşılarının daha çabuk üretilebilme avantajı) karşısında, mRNA kovid-19 aşılarında kullanılan yeni mekanizmanın olası yan etkilerine dair orta ve uzun vadeli veri bulunmamasına rağmen aşıları onayladı.
2 Aralık 2020'de İngiltere İlaç ve Sağlık Ürünleri Düzenleme Kurumu, BioNTech / Pfizer'in kovid-19 aşısının denemeden sonraki sekiz haftalık süresini tamamlamasından yedi gün sonra aşının "yaygın kullanımına" "acil durum kullanım izni" vererek, bir mRNA aşısına onay veren ilk ruhsatlandırma kurumu oldu. Kurum, aşının "faydalarının her türlü riske ağır bastığını" açıkladı.
Tarihçe
mRNA'nın yeni bir tedavi edici ilaç sınıfı olarak kullanılabileceği ilk kez 1989 yılında, araştırmacılar R. W. Malone, P. L. Felgner ve I. M. Verma'nın öncülüğünde ABD merkezli biyoteknoloji şirketi Vical Incorporated tarafından gösterildi. Burada yapılan çalışma, bir lipozomal nanopartikülü ilaç taşıma aracı olarak kullanmak suretiyle çeşitli ökaryotik hücrelerde mRNA transfeksiyonu sağlanabildiğini ortaya koyuyordu. 1990'da Wisconsin Üniversitesi'nden (ABD) J.A. Wolff ve arkadaşları, farelerin kaslarına "çıplak" (veya korunmasız) mRNA enjekte etmeyi başardıklarını açıkladı. Bunlar, mRNA'nın canlı hücre dokusunda protein üretimini sağlayacak genetik bilgiyi aktarabildiğini gösteren ilk çalışmalar oldu.
RNA'nın in vivo antikor yanıtlarının oluşturulması için bir aşılama aracı olarak kullanımı ilk olarak 1994'te, İsveçli biliminsanları Berglund ve Liljeström 5 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . tarafından Karolinska Institutet'te gösterildi. 1999'da ABD Ulusal Sağlık Enstitüsü'nden Nicholas Restifo ve Wolfgang Leitner bu çalışma hakkında "Kendi kendini kopyalayan RNA'nın tek bir kas içi enjeksiyonunun antijene özgü antikor ve CD8 + T hücre yanıtlarını ortaya çıkardığını" bildirdi. İlaç şirketleri bu teknolojiyi kullanarak, kendi kendini çoğaltan mRNA'ya dayalı RNA ilaçlarına yatırım yapmaya başladı.
Macar biyokimyager Katalin Kariko, 1990'lardan itibaren mRNA'nın insan hücrelerine aktarımı önündeki en önemli teknik engelleri çözmek üstüne çalıştı. Kariko ile Drew Weissman'ın 2005'te yayınladığı çalışma, modifiye nükleosit kullanma yöntemi ile, vücudun savunma sistemi devreden çıkarılmaksızın mRNA'nın insan hücrelerinin içine sokulabildiğini gösterdi.
2005 yılında Karikó ve Weissman'ın bu "çığır açıcı" çalışmasını okuyan Harvard Üniversitesi'nden kök hücre biyoloğu , 2010 yılında, mRNA'nın aşı geliştirmedeki potansiyelini gören Robert Langer ile birlikte mRNA odaklı biyoteknoloji şirketi Moderna'yı kurdu. MRNA ile çalışmaya odaklanan diğer biyoteknoloji şirketlerinden biri de BioNTech'ti. Almanya'da kurulan bu şirket Kariko ve Weissman'ın çalışmaları için lisans aldı, her iki araştırmacı 2013 yılında Biontech yönetim kuruluna girdiler.
2020 yılına kadar, mRNA'ya dayalı biyoteknoloji çalışmalarında, kalp-damar hastalıkları, metabolik hastalıklar ve böbrek hastalıkları, kanserde hedef seçimi ve ender görülen hastalıklar gibi alanlarda mRNA ilaçlarının kullanımı konusunda başarılı sonuçlar elde edilemedi; çünkü kötü yan etkileri tetiklemeden hücreye mRNA enjeksiyonu çok zordur. Büyük ilaç şirketlerinin birçoğu bu teknolojiyi kullanmaktan vazgeçerken kimi biyoteknoloji firmaları da daha az etken kullanan, dolayısıyla daha az yan etkiyle karşılacak daha düşük marjlı (yani daha az kârlı) aşı alanına kaydı; Rossi bu stratejik yeni odaklanmanın ardından Moderna'dan ayrıldı.
Aralık 2020'ye kadar hiçbir mRNA ilacı insanlarda kullanılmak üzere henüz ruhsatlandırılmamıştı, ancak hem Moderna hem de Pfizer / BioNTech, mRNA temelli kovid-19 aşıları için acil kullanım izni almaya çok yakındı.
2 Aralık 2020'de İngiltere İlaç ve Sağlık Ürünleri Düzenleme Kurumu, BioNTech / Pfizer'ın BNT162b2 COVID-19 aşısının "yaygın kullanımı" için "acil durum izni" verdi. Kurum Başkanı June Raine, "ruhsatlandırma sürecinde hiçbir ayrıntının es geçilmediğini," aşının "faydalarının her türlü riskten ağır bastığını" açıkladı.
Aşının işleyiş mekanizması
Teori
mRNA aşıları geleneksel aşılardan çok farklı bir işleyişe sahip. Geleneksel aşılar, kişiye antijen (protein veya peptid) veya zayıflatılmış bir virüs yahut rekombinant antijen kodlayan bir viral vektör vererek vücudun antikor üretmesini sağlıyor. Bu aşıların içeriği insan vücudunun dışında hazırlanıp üretiliyor, bu da zaman alıyor. Bu tür aşılar insana enjekte edilip kan dolaşımına karışıyor ama insan hücresinin içine girmiyorlar.
mRNA aşılarıysa, virüse ait RNA dizisinin (RNA sekansı) sentetik olarak oluşturulmuş bir parçasını doğrudan insan hücresinin içine yerleştiriyor (transfeksiyon), bu parça insan hücresini yeniden programlayarak kendi viral antijenlerini üretmelerini sağlıyor. Bunun üzerine uyumlayıcı bağışlık sistemi harekete geçiyor, yeni antikorlar üretiyor ve bu antikorlar gidip antijene bağlanarak,MHC molekülleri üzerinde bulunan belirli peptidleri tanıyan T-hücrelerini aktive ediyor.
Ayrıca mRNA, çoğaltılan, beslenen, üretilen bir ürün değil. Biyokimyasal sentez yoluyla, geleneksel aşılardan çok daha çabuk tasarlanıp üretilebiliyor.
mRNA aşıları hücre içindeki DNA'yı etkilemiyor: Yapay mRNA parçası, virüs RNA'sının virüs antijenini oluşturma talimatlarını taşıyan kısmının bir kopyasıdır. Aşının hücre DNA'sını etkileyeceği yanılgısı mRNA aşılarına karşı bir komplo teorisi halini aldıysa da, bu iddia çürütüldü.
Etkililik
Aralık 2020 itibarıyla, mRNA aşılarının etkililiği hakkında, özellikle de bunların T hücre yanıtlarına, aşı ile üretilen antikorların varlık süresine ve bu aşıların bulaşmayı engelleyici bir bağışıklık oluşturup oluşturmayacağına dair bilimsel bir değerlendirme henüz bulunmuyor.
Kudüs'teki Hadassa Hastanesi'nde mRNA deneylerini denetleyen Profesör Yossi Karko, mRNA aşıları ile ilgili bugüne kadar sağlanan verilerin sınırlı olduğu ve etkililiğin kısa bir dönemi kapsadığı uyarısında bulundu.British Medical Journal'ın editörü Peter Doshi de veri eksikliğine dikkat çekerek şöyle dedi: "Deneylerde yanlış bir sonlanım noktasının incelendiğine ve bu hatanın derhal düzeltilmesi gerektiğine daha önce işaret etmiştim. Virüsün ağır hastalığa yol açmasını ve yüksek riskli kişilere bulaşmasını engellemek gibi daha önemli sonlanım noktaları üstüne çalışmak gerek."
Bilim insanları, başka patojenler (yani koronavirüs dışındaki hastalık yapıcılar) ile ilgili mRNA ilaç denemeleri fazla umut vadedici sonuçlar vermediği halde neden Moderna ve BioNTect / Pfizer'ın yeni mRNA kovid-19 aşılarının yüzde 90-95 gibi yüksek potansiyel etkililik sonuçları verdiğine tam bir açıklama getirebilmiş değil. Virolog Margaret Liu'ya göre bu durum aşıların "mRNA'ya karşı spesifik olmayan bir enflamatuvar tepkiyi tetikleyerek bağışıklık tepkisini yükseltmesiyle ilgili olabilir, zira modifiye nükleosid tekniği enflamasyonu azaltıyor ama onu tamamen yok etmiş değil;" ve eğer durum böyleyse bu, "mRNA SARS-CoV-2 aşısı olan insanlardan bazılarında görülen, ağrı ve ateş gibi yoğun reaksiyonları da açıklar" (bu hastalardaki ateşin, ilaç taşıma aracı olarak kullanılan lipid moleküllerine verilen tepkiden kaynaklandığı düşünülüyor.)
Kaynakça
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s . STAT (İngilizce). 10 Kasım 2020. 10 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2020.
- ^ . STAT (İngilizce). 1 Aralık 2020. 1 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2020.
- ^ a b c d e f Pardi, Norbert; Hogan, Michael J.; Porter, Frederick W.; Weissman, Drew (Nisan 2018). "mRNA vaccines — a new era in vaccinology". Nature reviews. Drug discovery. 17 (4): 261-279. doi:10.1038/nrd.2017.243. ISSN 1474-1776. (PMC) 5906799 $2. (PMID) 29326426. 5 Aralık 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Aralık 2020.
- ^ a b Kramps, Thomas; Elbers, Knut (2017), Kramps, Thomas; Elbers, Knut (Ed.), "Introduction to RNA Vaccines", RNA Vaccines: Methods and Protocols, Methods in Molecular Biology (İngilizce), New York, NY: Springer, ss. 1-11, doi:10.1007/978-1-4939-6481-9_1, ISBN , erişim tarihi: 4 Aralık 2020
- ^ a b Dolgin, Elie (25 Kasım 2020). "COVID-19 vaccines poised for launch, but impact on pandemic unclear". Nature Biotechnology (İngilizce). doi:10.1038/d41587-020-00022-y. 9 Aralık 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Aralık 2020.
- ^ a b . Horizon: the EU Research & Innovation magazine (İngilizce). 4 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2020.
- ^ . The Jerusalem Post | JPost.com (İngilizce). 16 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2020.
- ^ . The Independent (İngilizce). 19 Mayıs 2020. 24 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2020.
- ^ Rowland, Christopher. "Doctors and nurses want more data before championing vaccines to end the pandemic". Washington Post (İngilizce). ISSN 0190-8286. 4 Aralık 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Aralık 2020.
- ^ a b Boseley, Sarah; Halliday, Josh (2 Aralık 2020). "UK approves Pfizer/BioNTech Covid vaccine for rollout next week". The Guardian (İngilizce). ISSN 0261-3077. 2 Aralık 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Aralık 2020.
- ^ a b "BBC News - Twitter". Twitter. 5 Aralık 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Aralık 2020.
- ^ Berglund (Haziran 1998). "Enhancing immune responses using suicidal DNA vaccines". Nature Biotechnology (İngilizce). 16 (6): 562-565. doi:10.1038/nbt0698-562. ISSN 1546-1696. 8 Mart 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Aralık 2020.
- ^ Zhang (2019). "Advances in mRNA Vaccines for Infectious Diseases". Frontiers in Immunology (İngilizce). 10. doi:10.3389/fimmu.2019.00594. ISSN 1664-3224. (PMC) 6446947 $2. (PMID) 30972078. 4 Aralık 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Aralık 2020.
- ^ Ulmer (22 Haziran 2012). "RNA-based vaccines". Vaccine (İngilizce). 30 (30): 4414-4418. doi:10.1016/j.vaccine.2012.04.060. ISSN 0264-410X. 13 Kasım 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Aralık 2020.
- ^ Lundstrom (Haziran 2014). "Alphavirus-Based Vaccines". Viruses (İngilizce). 6 (6): 2392-2415. doi:10.3390/v6062392. (PMC) 4074933 $2. (PMID) 24937089. 2 Haziran 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Aralık 2020.
- ^ Leitner (10 Aralık 1999). "DNA and RNA-based vaccines: principles, progress and prospects". Vaccine (İngilizce). 18 (9): 765-777. doi:10.1016/S0264-410X(99)00271-6. ISSN 0264-410X.
- ^ . web.archive.org. 16 Kasım 2020. 16 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2020.
because it’s exceedingly hard to get RNA into cells without triggering nasty side effects
- ^ . CNN Investigates. 1 Mayıs 2020. 16 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2020.
- ^ Staff, Reuters (2 Aralık 2020). "UK regulator says it did not cut any corners to approve Pfizer vaccine". Reuters (İngilizce). 13 Ocak 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Aralık 2020.
- ^ "Vaccine rumours debunked: Microchips, 'altered DNA' and more". BBC News (İngilizce). 2 Aralık 2020. 1 Şubat 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Aralık 2020.
- ^ . Full Fact (İngilizce). 30 Kasım 2020. 30 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2020.
- ^ Kwon (25 Kasım 2020). "The Promise of mRNA Vaccines". . 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Kasım 2020.
- ^ . The Jerusalem Post | JPost.com (İngilizce). 1 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2020.
- ^ . The BMJ (İngilizce). 26 Kasım 2020. 26 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2020.
- ^ . The Scientist Magazine® (İngilizce). 25 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2020.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde onerilmeyen bicimde kaynaklandirilmistir Gosterilen kaynaklar kaynak gosterme sablonlari kullanilarak dipnot belirtme bicemine uygun olarak duzenlenmelidir Temmuz 2021 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin RNA asisi veya mRNA haberci RNA asisi sentetik RNA molekullerini insan hucrelerine transfer eden yeni bir asi turudur Burada genetik malzemenin nakli soz konusudur RNA hucrenin icine girdikten sonra mRNA olarak calisir ve hucreyi yeniden programlayarak hucrenin normalde patojen ornegin virus veya kanser hucreleri tarafindan uretilen yabanci proteini uretmesini saglar Ardindan bu protein molekulleri vucudun uyumlayici bagisiklik tepkisini harekete gecirir boylece vucut proteinin icindeki patojenleri ya da kanser hucrelerini yok etmeyi ogrenir Kirilgan mRNA iplikciklerini korumak ve bunlarin insan hucreleri tarafindan emilmesini kolaylastirmak icin mRNA molekulleri bir ilac tasiyici sistemiyle genellikle ile kaplanir RNA asisinin etki mekanizmasinin bir tasviri RNA asilarinin geleneksel protein asilarina gore avantajlarindan bazilari uretimin hizli ve uretim maliyetinin dusuk olmasi ve bu asilarin yani sira humoral bagisiklik olusturmasidir Buna karsilik RNA asilarinin etki mekanizmasi ve bunlara ait ilac tasiyici araclar henuz yeni oldugundan asinin orta ve uzun vadeli yan etkileri hakkinda yeterince bilgi yoktur olasi yan etkiler arasinda otoimmunite sorunlari ve ozellikle lipit nanoparcaciklara karsi reaksiyon sorunlari gelisebilecegi belirtilmistir Ayrica mRNA molekulleri cok hassas oldugundan dagitim ve depolamada korunmasi gerekir Soguk zincirin bozulmasi halinde molekul asi uygulanmadan once ayrisacak ve doz azalacak boylece istenen etkinlik saglanamayacaktir mRNA asisinin veya bu teknolojiye dayanan bir tibbi urunun insanlarda kullanimina ilk olarak Aralik 2020 de izin verildi 2020 yilindan once mRNA tibbi urunlerin insanlarda kullanimi sadece teorik veya deneysel bir aday olarak goruluyordu Aralik 2020 itibariyla iki yeni mRNA asisinin Kovid 19 asisi olarak kullanilmasina acil durum kullanim izni verilmesi bekleniyor insanlar uzerindeki son denemelerinin uzerinden gecmesi gereken en az sekiz haftalik sureyi tamamlayan bu asilar nin adli asisi ile Biontech Pfizer ortakliginin BNT162b2 adli asisi Dunya capindaki asi ve ilac duzenleme kurullari koronavirus salginina karsi acilen harekete gecme geregi ve mRNA asilarinin daha cabuk uretilebilme avantaji karsisinda mRNA kovid 19 asilarinda kullanilan yeni mekanizmanin olasi yan etkilerine dair orta ve uzun vadeli veri bulunmamasina ragmen asilari onayladi 2 Aralik 2020 de Ingiltere Ilac ve Saglik Urunleri Duzenleme Kurumu BioNTech Pfizer in kovid 19 asisinin denemeden sonraki sekiz haftalik suresini tamamlamasindan yedi gun sonra asinin yaygin kullanimina acil durum kullanim izni vererek bir mRNA asisina onay veren ilk ruhsatlandirma kurumu oldu Kurum asinin faydalarinin her turlu riske agir bastigini acikladi TarihcemRNA nin yeni bir tedavi edici ilac sinifi olarak kullanilabilecegi ilk kez 1989 yilinda arastirmacilar R W Malone P L Felgner ve I M Verma nin onculugunde ABD merkezli biyoteknoloji sirketi Vical Incorporated tarafindan gosterildi Burada yapilan calisma bir lipozomal nanopartikulu ilac tasima araci olarak kullanmak suretiyle cesitli okaryotik hucrelerde mRNA transfeksiyonu saglanabildigini ortaya koyuyordu 1990 da Wisconsin Universitesi nden ABD J A Wolff ve arkadaslari farelerin kaslarina ciplak veya korunmasiz mRNA enjekte etmeyi basardiklarini acikladi Bunlar mRNA nin canli hucre dokusunda protein uretimini saglayacak genetik bilgiyi aktarabildigini gosteren ilk calismalar oldu RNA nin in vivo antikor yanitlarinin olusturulmasi icin bir asilama araci olarak kullanimi ilk olarak 1994 te Isvecli biliminsanlari Berglund ve Liljestrom 5 Subat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde tarafindan Karolinska Institutet te gosterildi 1999 da ABD Ulusal Saglik Enstitusu nden Nicholas Restifo ve Wolfgang Leitner bu calisma hakkinda Kendi kendini kopyalayan RNA nin tek bir kas ici enjeksiyonunun antijene ozgu antikor ve CD8 T hucre yanitlarini ortaya cikardigini bildirdi Ilac sirketleri bu teknolojiyi kullanarak kendi kendini cogaltan mRNA ya dayali RNA ilaclarina yatirim yapmaya basladi Macar biyokimyager Katalin Kariko 1990 lardan itibaren mRNA nin insan hucrelerine aktarimi onundeki en onemli teknik engelleri cozmek ustune calisti Kariko ile Drew Weissman in 2005 te yayinladigi calisma modifiye nukleosit kullanma yontemi ile vucudun savunma sistemi devreden cikarilmaksizin mRNA nin insan hucrelerinin icine sokulabildigini gosterdi 2005 yilinda Kariko ve Weissman in bu cigir acici calismasini okuyan Harvard Universitesi nden kok hucre biyologu 2010 yilinda mRNA nin asi gelistirmedeki potansiyelini goren Robert Langer ile birlikte mRNA odakli biyoteknoloji sirketi Moderna yi kurdu MRNA ile calismaya odaklanan diger biyoteknoloji sirketlerinden biri de BioNTech ti Almanya da kurulan bu sirket Kariko ve Weissman in calismalari icin lisans aldi her iki arastirmaci 2013 yilinda Biontech yonetim kuruluna girdiler 2020 yilina kadar mRNA ya dayali biyoteknoloji calismalarinda kalp damar hastaliklari metabolik hastaliklar ve bobrek hastaliklari kanserde hedef secimi ve ender gorulen hastaliklar gibi alanlarda mRNA ilaclarinin kullanimi konusunda basarili sonuclar elde edilemedi cunku kotu yan etkileri tetiklemeden hucreye mRNA enjeksiyonu cok zordur Buyuk ilac sirketlerinin bircogu bu teknolojiyi kullanmaktan vazgecerken kimi biyoteknoloji firmalari da daha az etken kullanan dolayisiyla daha az yan etkiyle karsilacak daha dusuk marjli yani daha az karli asi alanina kaydi Rossi bu stratejik yeni odaklanmanin ardindan Moderna dan ayrildi Aralik 2020 ye kadar hicbir mRNA ilaci insanlarda kullanilmak uzere henuz ruhsatlandirilmamisti ancak hem Moderna hem de Pfizer BioNTech mRNA temelli kovid 19 asilari icin acil kullanim izni almaya cok yakindi 2 Aralik 2020 de Ingiltere Ilac ve Saglik Urunleri Duzenleme Kurumu BioNTech Pfizer in BNT162b2 COVID 19 asisinin yaygin kullanimi icin acil durum izni verdi Kurum Baskani June Raine ruhsatlandirma surecinde hicbir ayrintinin es gecilmedigini asinin faydalarinin her turlu riskten agir bastigini acikladi Asinin isleyis mekanizmasiTeori mRNA asilari geleneksel asilardan cok farkli bir isleyise sahip Geleneksel asilar kisiye antijen protein veya peptid veya zayiflatilmis bir virus yahut rekombinant antijen kodlayan bir viral vektor vererek vucudun antikor uretmesini sagliyor Bu asilarin icerigi insan vucudunun disinda hazirlanip uretiliyor bu da zaman aliyor Bu tur asilar insana enjekte edilip kan dolasimina karisiyor ama insan hucresinin icine girmiyorlar mRNA asilariysa viruse ait RNA dizisinin RNA sekansi sentetik olarak olusturulmus bir parcasini dogrudan insan hucresinin icine yerlestiriyor transfeksiyon bu parca insan hucresini yeniden programlayarak kendi viral antijenlerini uretmelerini sagliyor Bunun uzerine uyumlayici bagislik sistemi harekete geciyor yeni antikorlar uretiyor ve bu antikorlar gidip antijene baglanarak MHC molekulleri uzerinde bulunan belirli peptidleri taniyan T hucrelerini aktive ediyor Ayrica mRNA cogaltilan beslenen uretilen bir urun degil Biyokimyasal sentez yoluyla geleneksel asilardan cok daha cabuk tasarlanip uretilebiliyor mRNA asilari hucre icindeki DNA yi etkilemiyor Yapay mRNA parcasi virus RNA sinin virus antijenini olusturma talimatlarini tasiyan kisminin bir kopyasidir Asinin hucre DNA sini etkileyecegi yanilgisi mRNA asilarina karsi bir komplo teorisi halini aldiysa da bu iddia curutuldu Etkililik Aralik 2020 itibariyla mRNA asilarinin etkililigi hakkinda ozellikle de bunlarin T hucre yanitlarina asi ile uretilen antikorlarin varlik suresine ve bu asilarin bulasmayi engelleyici bir bagisiklik olusturup olusturmayacagina dair bilimsel bir degerlendirme henuz bulunmuyor Kudus teki Hadassa Hastanesi nde mRNA deneylerini denetleyen Profesor Yossi Karko mRNA asilari ile ilgili bugune kadar saglanan verilerin sinirli oldugu ve etkililigin kisa bir donemi kapsadigi uyarisinda bulundu British Medical Journal in editoru Peter Doshi de veri eksikligine dikkat cekerek soyle dedi Deneylerde yanlis bir sonlanim noktasinin incelendigine ve bu hatanin derhal duzeltilmesi gerektigine daha once isaret etmistim Virusun agir hastaliga yol acmasini ve yuksek riskli kisilere bulasmasini engellemek gibi daha onemli sonlanim noktalari ustune calismak gerek Bilim insanlari baska patojenler yani koronavirus disindaki hastalik yapicilar ile ilgili mRNA ilac denemeleri fazla umut vadedici sonuclar vermedigi halde neden Moderna ve BioNTect Pfizer in yeni mRNA kovid 19 asilarinin yuzde 90 95 gibi yuksek potansiyel etkililik sonuclari verdigine tam bir aciklama getirebilmis degil Virolog Margaret Liu ya gore bu durum asilarin mRNA ya karsi spesifik olmayan bir enflamatuvar tepkiyi tetikleyerek bagisiklik tepkisini yukseltmesiyle ilgili olabilir zira modifiye nukleosid teknigi enflamasyonu azaltiyor ama onu tamamen yok etmis degil ve eger durum boyleyse bu mRNA SARS CoV 2 asisi olan insanlardan bazilarinda gorulen agri ve ates gibi yogun reaksiyonlari da aciklar bu hastalardaki atesin ilac tasima araci olarak kullanilan lipid molekullerine verilen tepkiden kaynaklandigi dusunuluyor Kaynakca a b c d e f g h i j k l m n o p q r s STAT Ingilizce 10 Kasim 2020 10 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Aralik 2020 STAT Ingilizce 1 Aralik 2020 1 Aralik 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Aralik 2020 a b c d e f Pardi Norbert Hogan Michael J Porter Frederick W Weissman Drew Nisan 2018 mRNA vaccines a new era in vaccinology Nature reviews Drug discovery 17 4 261 279 doi 10 1038 nrd 2017 243 ISSN 1474 1776 PMC 5906799 2 PMID 29326426 5 Aralik 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Aralik 2020 a b Kramps Thomas Elbers Knut 2017 Kramps Thomas Elbers Knut Ed Introduction to RNA Vaccines RNA Vaccines Methods and Protocols Methods in Molecular Biology Ingilizce New York NY Springer ss 1 11 doi 10 1007 978 1 4939 6481 9 1 ISBN 978 1 4939 6481 9 erisim tarihi 4 Aralik 2020 a b Dolgin Elie 25 Kasim 2020 COVID 19 vaccines poised for launch but impact on pandemic unclear Nature Biotechnology Ingilizce doi 10 1038 d41587 020 00022 y 9 Aralik 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Aralik 2020 a b Horizon the EU Research amp Innovation magazine Ingilizce 4 Nisan 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Aralik 2020 The Jerusalem Post JPost com Ingilizce 16 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Aralik 2020 The Independent Ingilizce 19 Mayis 2020 24 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Aralik 2020 Rowland Christopher Doctors and nurses want more data before championing vaccines to end the pandemic Washington Post Ingilizce ISSN 0190 8286 4 Aralik 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Aralik 2020 a b Boseley Sarah Halliday Josh 2 Aralik 2020 UK approves Pfizer BioNTech Covid vaccine for rollout next week The Guardian Ingilizce ISSN 0261 3077 2 Aralik 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Aralik 2020 a b BBC News Twitter Twitter 5 Aralik 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Aralik 2020 Berglund Haziran 1998 Enhancing immune responses using suicidal DNA vaccines Nature Biotechnology Ingilizce 16 6 562 565 doi 10 1038 nbt0698 562 ISSN 1546 1696 8 Mart 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Aralik 2020 Zhang 2019 Advances in mRNA Vaccines for Infectious Diseases Frontiers in Immunology Ingilizce 10 doi 10 3389 fimmu 2019 00594 ISSN 1664 3224 PMC 6446947 2 PMID 30972078 4 Aralik 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Aralik 2020 Ulmer 22 Haziran 2012 RNA based vaccines Vaccine Ingilizce 30 30 4414 4418 doi 10 1016 j vaccine 2012 04 060 ISSN 0264 410X 13 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Aralik 2020 Lundstrom Haziran 2014 Alphavirus Based Vaccines Viruses Ingilizce 6 6 2392 2415 doi 10 3390 v6062392 PMC 4074933 2 PMID 24937089 2 Haziran 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Aralik 2020 Leitner 10 Aralik 1999 DNA and RNA based vaccines principles progress and prospects Vaccine Ingilizce 18 9 765 777 doi 10 1016 S0264 410X 99 00271 6 ISSN 0264 410X web archive org 16 Kasim 2020 16 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Aralik 2020 because it s exceedingly hard to get RNA into cells without triggering nasty side effects CNN Investigates 1 Mayis 2020 16 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Mayis 2020 Staff Reuters 2 Aralik 2020 UK regulator says it did not cut any corners to approve Pfizer vaccine Reuters Ingilizce 13 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Aralik 2020 Vaccine rumours debunked Microchips altered DNA and more BBC News Ingilizce 2 Aralik 2020 1 Subat 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Aralik 2020 Full Fact Ingilizce 30 Kasim 2020 30 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Aralik 2020 Kwon 25 Kasim 2020 The Promise of mRNA Vaccines 22 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Kasim 2020 The Jerusalem Post JPost com Ingilizce 1 Aralik 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Aralik 2020 The BMJ Ingilizce 26 Kasim 2020 26 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Aralik 2020 The Scientist Magazine Ingilizce 25 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Aralik 2020