Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Rhabdodon ("oluklu diş"), geç Kretase dönemi Avrupa'sından orta boyutlu bir cinsidir. Fransa'nın bölgesinde 19. asrın ortalarında bir dinozora ait çene kemiği ve diş parçaları keşfedildi ve bu kalıntılar rhabdodona ilişkin ilk buluntulardı.
| Rhabdodon | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Türler | |||||||||||||||
| Sinonimler | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Keşif
Avrupa'nın ilk geç Kretase dinozor cinsi olan Rhabdodon, tesadüfi bir olayla keşfedildi. Paris-Lyon-Marsilya arasında demiryolu inşa edilirken; Bouche-du-Rhone bölgesinde inşaat sürecinden sorumlu olan adlı jeolog tarafından birkaç diş kalıntısı bulundu. Bu keşif, Matheron'a Mantell'in bulduğu ve Cuvier'nin çizdiği Iguanodon dişini hatırlattı. Matheron, mantıklı şekilde bu iki diş kalıntısını birbirine benzetmiştir. Nihayet 1869 yılında karakteristik oluklu dişlere dayanarak bu dinozor cinsine Rhabdodon adını verdi. İguanodon'un akrabası olan bu dinozor için Matheron Rhabdodon priscum ikili adlandırmasını tercih etti. (Sonradan tür adı Rhabdodon priscus oldu).
Fiziksel Özellikler
3-3.5 metre uzunluğunda, 300–350 kg ağırlığa ulaşmaktaydı. Bulunan fosil parçalarının değerlendirilmesine göre yaklaşık 16 yılda bir yarış atı boyutlarına ulaşıyordu. Ayrıca şimdiye kadarki numuneler ışığında bu cinsin iki türü vardır. R. priscus ve R. septimanicus. Bazı araştırmalara göre de uzunluğu 4 metre ve ağırlığı 250 kg civarındaydı, ayrıca Buffetaut and Le Loeuff'ün yaptığı bir çalışmada daha küçük bir Rhabdodon fosili bulunmuştur ve bu numune üzerinden de R. robustus adlı yeni bir tür oluşturulmuştur; ama yeni araştırmalarda bu fosil canlının ayrı bir tür olmadığı, bunun yerine bu numunelerin Geç Kretase Avrupası'ndaki ada habitatlarında nanizm (cücelik) gösteren ayrı bir cins olduğu saptanmıştır. Yeni cinsin bir türü Zalmoxes robustus, 45 kg ağırlığa ve 2,5 metre uzunluğa sahiptir.
Sınıflandırma
Aşağıdaki kladogram, Ösi ve arkadaşlarının 2012 yılındaki analizine dayanmaktadır.
| Ornithopoda |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Bugün Romanya'nın içinde yer alan Hateg kasabası jeolojik tarihte içinde volkanik ada olarak izole konumdaydı ve son araştırmalar sonucu Rhabdodontidler içinde yeni bir cins ayağa kaldırıldı ve bu cins ada cücüleşmesi gösteren Zalmoxes cinsidir.
Coğrafi Dağılım
Temel olarak Avrupa üzerinde dağılmış bir Ornithopod cinsi olan Rhabdodon fosilleri özellikle Geç Kretase yaşlı çökellere sahip Fransa, İspanya, Romanya ve Çekya gibi ülkelerde yoğunlaşmaktadır. Maastrichtian tarihli (Geç Kretase periyodunun sonu) buluntulara göre eş zamanlı yaşadığı anlaşılan Rhabdodon ve Hadrosaurid bir grup aynı nişi doldurmuş ve zamanla muhtemelen yiyecek için rekabet etmiştir. Özelleşmiş çene yapısı sayesinde uzun vadede Rhabdodonların soyunun tükenmesi de bu rekabeti kaybetmelerine bağlı olmuş olabilir.
Beslenme
Kretase Avrupa'sının tek büyük bir kara parçasından değil de adalardan oluştuğunu ve Rhabdodonun da kısıtlı ada ekosistemine uyum sağladığını biliyoruz. Üst çene dişleri oluklu ve nispeten dikdörtgen şekilliyken; alt çene dişleri geniş ve elmas biçimlidir. Her iki diş grubu da kalın bir mine tabakasına sahipti ve gelişmiş lateral dudak yapısı sayesinde sert bitki parçalarıyla beslenebildiği tahmin ediliyor.
Dış bağlantılar
![image]()
Wikimedia Commons'ta Rhabdodon ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.![image]()
Vikitür'de Rhabdodon ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.
Kaynakça
- ^ a b c d e Chanthasit, Phornphe. "The ornithopod dinosaur Rhabdodon from the Late Cretaceous of France: anatomy, systematics and paleobiology" (PDF). HAL. HAL. 22 Mart 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 17 Mart 2020.
- ^ Brett-Surman, M. K.; Holtz, Thomas R.; Farlow, James O. (2012). The complete dinosaur 2nd Edition. Bloomington, Indiana 47404-3797 USA: Indiana University Press. s. 66. ISBN .
- ^ Paul, Gregory S. (2016). The Princeton Field Guide to Dinosaurs. New Jersey: Princeton University Press. ss. 312. ISBN .
- ^ a b Ösi, Attila; Prondvai, Edina; Butler, Richard; Weishampel, David. . www.ncbi.nlm.nih.gov/. National Center for Biotechnology Information Search database. 7 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ PINCEMAILLE-QUILLEVERE, Marie. (PDF). www.dinosauria.org. ORYCTO. 6 Kasım 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Rhabdodon oluklu dis gec Kretase donemi Avrupa sindan orta boyutlu bir cinsidir Fransa nin bolgesinde 19 asrin ortalarinda bir dinozora ait cene kemigi ve dis parcalari kesfedildi ve bu kalintilar rhabdodona iliskin ilk buluntulardi Rhabdodon Yasadigi donem araligi 70 66 myo Senozoyik PreYeYeOSDCPTJKPgN Biyolojik siniflandirmaAlem AnimaliaSube ChordataKlad DinosauriaTakim OrnithischiaAlt takim OrnithopodaFamilya Cins Rhabdodon Matheron 1869Turler R priscus Matheron 1869 R septimanicus Buffetaut amp Le loeuff 1991 SinonimlerOligosaurus Seeley 1881 Ornithomerus Seeley 1881KesifAvrupa nin ilk gec Kretase dinozor cinsi olan Rhabdodon tesadufi bir olayla kesfedildi Paris Lyon Marsilya arasinda demiryolu insa edilirken Bouche du Rhone bolgesinde insaat surecinden sorumlu olan adli jeolog tarafindan birkac dis kalintisi bulundu Bu kesif Matheron a Mantell in buldugu ve Cuvier nin cizdigi Iguanodon disini hatirlatti Matheron mantikli sekilde bu iki dis kalintisini birbirine benzetmistir Nihayet 1869 yilinda karakteristik oluklu dislere dayanarak bu dinozor cinsine Rhabdodon adini verdi Iguanodon un akrabasi olan bu dinozor icin Matheron Rhabdodon priscum ikili adlandirmasini tercih etti Sonradan tur adi Rhabdodon priscus oldu Fiziksel Ozellikler3 3 5 metre uzunlugunda 300 350 kg agirliga ulasmaktaydi Bulunan fosil parcalarinin degerlendirilmesine gore yaklasik 16 yilda bir yaris ati boyutlarina ulasiyordu Ayrica simdiye kadarki numuneler isiginda bu cinsin iki turu vardir R priscus ve R septimanicus Bazi arastirmalara gore de uzunlugu 4 metre ve agirligi 250 kg civarindaydi ayrica Buffetaut and Le Loeuff un yaptigi bir calismada daha kucuk bir Rhabdodon fosili bulunmustur ve bu numune uzerinden de R robustus adli yeni bir tur olusturulmustur ama yeni arastirmalarda bu fosil canlinin ayri bir tur olmadigi bunun yerine bu numunelerin Gec Kretase Avrupasi ndaki ada habitatlarinda nanizm cucelik gosteren ayri bir cins oldugu saptanmistir Yeni cinsin bir turu Zalmoxes robustus 45 kg agirliga ve 2 5 metre uzunluga sahiptir SiniflandirmaAsagidaki kladogram Osi ve arkadaslarinin 2012 yilindaki analizine dayanmaktadir Ornithopoda Hypsilophodon Iguanodontia Dryomorpha Tenontosaurus Rhabdodon Zalmoxes Bugun Romanya nin icinde yer alan Hateg kasabasi jeolojik tarihte icinde volkanik ada olarak izole konumdaydi ve son arastirmalar sonucu Rhabdodontidler icinde yeni bir cins ayaga kaldirildi ve bu cins ada cuculesmesi gosteren Zalmoxes cinsidir Cografi DagilimTemel olarak Avrupa uzerinde dagilmis bir Ornithopod cinsi olan Rhabdodon fosilleri ozellikle Gec Kretase yasli cokellere sahip Fransa Ispanya Romanya ve Cekya gibi ulkelerde yogunlasmaktadir Maastrichtian tarihli Gec Kretase periyodunun sonu buluntulara gore es zamanli yasadigi anlasilan Rhabdodon ve Hadrosaurid bir grup ayni nisi doldurmus ve zamanla muhtemelen yiyecek icin rekabet etmistir Ozellesmis cene yapisi sayesinde uzun vadede Rhabdodonlarin soyunun tukenmesi de bu rekabeti kaybetmelerine bagli olmus olabilir BeslenmeKretase Avrupa sinin tek buyuk bir kara parcasindan degil de adalardan olustugunu ve Rhabdodonun da kisitli ada ekosistemine uyum sagladigini biliyoruz Ust cene disleri oluklu ve nispeten dikdortgen sekilliyken alt cene disleri genis ve elmas bicimlidir Her iki dis grubu da kalin bir mine tabakasina sahipti ve gelismis lateral dudak yapisi sayesinde sert bitki parcalariyla beslenebildigi tahmin ediliyor Dis baglantilarWikimedia Commons ta Rhabdodon ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur Vikitur de Rhabdodon ile ilgili ayrintili taksonomik bilgiler bulunur Kaynakca a b c d e Chanthasit Phornphe The ornithopod dinosaur Rhabdodon from the Late Cretaceous of France anatomy systematics and paleobiology PDF HAL HAL 22 Mart 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 17 Mart 2020 Brett Surman M K Holtz Thomas R Farlow James O 2012 The complete dinosaur 2nd Edition Bloomington Indiana 47404 3797 USA Indiana University Press s 66 ISBN 978 0 253 00849 7 Paul Gregory S 2016 The Princeton Field Guide to Dinosaurs New Jersey Princeton University Press ss 312 ISBN 978 0 691 16766 4 a b Osi Attila Prondvai Edina Butler Richard Weishampel David www ncbi nlm nih gov National Center for Biotechnology Information Search database 7 Kasim 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi PINCEMAILLE QUILLEVERE Marie PDF www dinosauria org ORYCTO 6 Kasim 2018 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi