Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddede giriş cümlesi madde başlığı hakkında bilgi vermiyor. konusunun eksik olduğu düşünülmektedir. (Mart 2021) () |
Epidemiyoloji (sağlık analizi) risk faktörü sağlık ve enfeksiyonun (hastalık kapma) yüksek riskli hastalık /enfeksiyonla birleştirildiğinde değişkendir. Bazen belirleyicide kullanılabilir. Yüksek veya düşük riskle birleştirildiğinde değişken olabilmektedir.
İlişkilendirme ve nedensellik
Risk faktörleri veya belirleyiciler ilintilidir ve illaki nedensel değildir. Çünkü ilinti (ilişki) nedenselliği onaylamaz. Örneğin genç olmanın kızamığa neden olduğu söylenemez. Fakat genç insanlar daha yüksek kızamık hastalığı oranına sahiptir. Çünkü genç insanların bir önceki salgın hastalık boyunca bağışıklık kazanmaları daha az muhtemeldir. İstatistiksel metotlar sıklıkla neden olan kanıtın bulunmasında ve birleşimin şiddetini ölçmeyi değerlendirmede kullanılır. Örneğin akciğer kanseri ile sigara içme arasındaki bağlantıya ait araştırma biyolojik bilimlerin yanında istatistiksel analizler risk faktörlerinin nedensel olduğunu ortaya koyabilir. Bazı insanlar yüksek oranda hastalıkların nedensel belirleyicilerini söylemek için risk faktörü tabirini kullanmayı tercih ederler. Muhtemel risk olarak adlandırılan kanıtlanmamış bağlantılara da, araştırmaya dayalı ve düşünsel olarak yapıldığında risk faktörlerinin tanımı tıbbi incelemede bir strateji olabilir.
Terimlerin açıklanması
Esas olarak göğüs kanseri için risk faktörlerinden alınmakla birlikte, risk faktörleri terimler şeklinde açıklanabilir. Örneğin: Akraba riski olana bir kadın altmışında yirmisine göre yüz kat daha fazla göğüs kanseri olma ihtimaline sahiptir.
- Risk faktörüne maruz kalan veya risk faktörüne göğüs kanseri sahip olana grup içinde meydana gelen olayların parçaları, örneğin göğüs kanseri vakalarının %99’u kadınlarda meydana gelir gibi.
- Maruz kalan grupta olayların/vakaların artması, örneğin; her bir günlük alkollü içeceğin göğüs kanseri olma oranını her bir kadında 11 vaka olarak artırması.
- Örneğin, ortalama beş yıl içinde östrojen ve progesteron hormonu olan kadınlarda toplam ve artan göğüs kanserlerinde kontroller kıyaslandığında 1,24 tehlike oranı ile artış.
Örnekler
Risk faktörüne maruz kalanlarla/kalmayanların değerlendirilmesiyle bir sonuç elde edilir. Aşağıdaki örnekte risk faktörü riske maruz kalanlarla/kalmayanların mukayesesiyle değerlendiriliyor. Diyelim ki bir düğünde 74 kişi tavuk yedi ve bunların 22’si hasta oldu. Balık ve sebze yiyen 35 kişiden 2 kişi hasta oldu. Tavuk insanları hasta etti mi? Risk: Olayı yaşayan kişi sayısı / Risk faktörüne maruz kalan kişi sayısı
Tavuk yiyenlerin riski: 22/74=0,297 Tavuk yemeyenlerin riski:2/35=0,057
Tavuk yiyenlerin riski, yemeyenlere göre beş kat daha fazla. Bundan dolayı bağlantılı risk beşten fazladır. Bu, hastalığın sebebinin tavuk yeme olduğunu belirtir. Fakat bu bir kanıt değildir.
Genel etkenler (belirleyiciler)
Salgın hastalıkları bilimi üzerine bir çalışma yaparken belli bir sonuç için bir veya daha fazla belirleyicinin değerlendirilmesi için diğer etkenler çeldirici olarak rol oynayabilir bunlar kontrol edilmelidir. Örneğin toplumsal sınıfları oluşturma gibi kontrole ihtiyaç duyar. Sonucun olasılığı olabilirliği genellikle çoklu bağlı değişkenler arsındaki etkileşime bağlıdır. Potansiyel çeldirici etkileri çalışılan sonuçla değişir. Fakat aşağıda genel çeldiriciler salgın hastalık bilimi kurumlarda daha yaygındır ve çoğunlukla kontrol edilen belirleyiciler salgın hastalık bilimine de belirleyicidir.
- Yaş (0 ile 1,5 bebekler için 1,5’ten 6 yaşa çocuklar)
- Cinsiyet (kadın ve erkek)
- Uyruk(tabiiyet) etkin köken(ırkına bağlı)
Daha az bilinen diğer çeldiriciler
- Sosyal statü/gelir
- Coğrafi konum (yer)
- Genetik meyil (yatkınlık)
- Cinsel kimlik
- İş
- Cinsel eğilim
- Kronik stres seviyesi
- Diyet
- Fiziki aktivite durumu
- Alkol tüketimi ve tütün kullanımı
- Sağlığı etkileyen diğer sosyal etkenler
Risk belirleyici
Hastalıkla ya da diğer sonuçla miktar olarak bağlantılı bir değişkendir. Risk göstergesinin direkt değişimi riske ait sonucu illaki değiştirmez. Örneğin alkollü araç kaydı, pilotlar için risk belirleyici etken olduğundan dolayı salgın hastalık bilimi alkollü araç kullanıcı kaydı olmayan meslektaşlarına göre hava olayı kazasına karışma riskinin çok daha fazla olası olduğunu gösterir.
Tarih
Risk faktörü terimi ilk defa 1961 yılında Framingham Kalp çalışması yöneticisi, Dr. William B. Kannel'in tarafından “Dahili İlaçların Makalesinde” kullanılmıştır.
Kaynakça
- ^ Giordano SH, Cohen DS, Buzdar AU, Perkins G, Hortobagyi GN (July 2004). "Breast carcinoma in men: a population-based study". Cancer 101 (1): 51–7. doi:10.1002/cncr.20312. PMID 15221988.
- ^ Heiss, G.; Wallace, R.; Anderson, G. L.; Aragaki, A.; Beresford, S. A. A.; Brzyski, R.; Chlebowski, R. T.; Gass, M.; Lacroix, A. (2008). "Health Risks and Benefits 3 Years After Stopping Randomized Treatment with Estrogen and Progestin". JAMA: the Journal of the American Medical Association 299 (9): 1036. doi:10.1001/jama.299.9.1036.
- ^ Allen NE, Beral V, Casabonne D, et al. (March 2009). "Moderate alcohol intake and cancer incidence in women". Journal of the National Cancer Institute 101 (5): 296–305. doi:10.1093/jnci/djn514. PMID 19244173.
- ^ Margolese, Richard G, Bernard Fisher, Gabriel N Hortobagyi, and William D Bloomer (2000). "118". In Bast RC, Kufe DW, Pollock RE; et al. Cancer Medicine (e.5 ed.). Hamilton, Ontario: B.C. Decker. ISBN 1-55009-113-1. Retrieved 27 January 2011
- ^ Wald, N J; Hackshaw, A K; Frost, C D (1999). "When can a risk factor be used as a worthwhile screening test?". BMJ 319 (7224): 1562–1565. doi:10.1136/bmj.319.7224.1562. ISSN 0959-8138.
Bu madde, uygun değildir. (Mayıs 2017) |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddede giris cumlesi madde basligi hakkinda bilgi vermiyor konusunun eksik oldugu dusunulmektedir Lutfen bu bilgileri ekleyerek maddeyi gelistirin Eksik oldugu dusunulen bilgileri maddenin tartisma sayfasinda bulabilirsiniz Mart 2021 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Epidemiyoloji saglik analizi risk faktoru saglik ve enfeksiyonun hastalik kapma yuksek riskli hastalik enfeksiyonla birlestirildiginde degiskendir Bazen belirleyicide kullanilabilir Yuksek veya dusuk riskle birlestirildiginde degisken olabilmektedir Iliskilendirme ve nedensellikRisk faktorleri veya belirleyiciler ilintilidir ve illaki nedensel degildir Cunku ilinti iliski nedenselligi onaylamaz Ornegin genc olmanin kizamiga neden oldugu soylenemez Fakat genc insanlar daha yuksek kizamik hastaligi oranina sahiptir Cunku genc insanlarin bir onceki salgin hastalik boyunca bagisiklik kazanmalari daha az muhtemeldir Istatistiksel metotlar siklikla neden olan kanitin bulunmasinda ve birlesimin siddetini olcmeyi degerlendirmede kullanilir Ornegin akciger kanseri ile sigara icme arasindaki baglantiya ait arastirma biyolojik bilimlerin yaninda istatistiksel analizler risk faktorlerinin nedensel oldugunu ortaya koyabilir Bazi insanlar yuksek oranda hastaliklarin nedensel belirleyicilerini soylemek icin risk faktoru tabirini kullanmayi tercih ederler Muhtemel risk olarak adlandirilan kanitlanmamis baglantilara da arastirmaya dayali ve dusunsel olarak yapildiginda risk faktorlerinin tanimi tibbi incelemede bir strateji olabilir Terimlerin aciklanmasiEsas olarak gogus kanseri icin risk faktorlerinden alinmakla birlikte risk faktorleri terimler seklinde aciklanabilir Ornegin Akraba riski olana bir kadin altmisinda yirmisine gore yuz kat daha fazla gogus kanseri olma ihtimaline sahiptir Risk faktorune maruz kalan veya risk faktorune gogus kanseri sahip olana grup icinde meydana gelen olaylarin parcalari ornegin gogus kanseri vakalarinin 99 u kadinlarda meydana gelir gibi Maruz kalan grupta olaylarin vakalarin artmasi ornegin her bir gunluk alkollu icecegin gogus kanseri olma oranini her bir kadinda 11 vaka olarak artirmasi Ornegin ortalama bes yil icinde ostrojen ve progesteron hormonu olan kadinlarda toplam ve artan gogus kanserlerinde kontroller kiyaslandiginda 1 24 tehlike orani ile artis OrneklerRisk faktorune maruz kalanlarla kalmayanlarin degerlendirilmesiyle bir sonuc elde edilir Asagidaki ornekte risk faktoru riske maruz kalanlarla kalmayanlarin mukayesesiyle degerlendiriliyor Diyelim ki bir dugunde 74 kisi tavuk yedi ve bunlarin 22 si hasta oldu Balik ve sebze yiyen 35 kisiden 2 kisi hasta oldu Tavuk insanlari hasta etti mi Risk Olayi yasayan kisi sayisi Risk faktorune maruz kalan kisi sayisi Tavuk yiyenlerin riski 22 74 0 297 Tavuk yemeyenlerin riski 2 35 0 057 Tavuk yiyenlerin riski yemeyenlere gore bes kat daha fazla Bundan dolayi baglantili risk besten fazladir Bu hastaligin sebebinin tavuk yeme oldugunu belirtir Fakat bu bir kanit degildir Genel etkenler belirleyiciler Salgin hastaliklari bilimi uzerine bir calisma yaparken belli bir sonuc icin bir veya daha fazla belirleyicinin degerlendirilmesi icin diger etkenler celdirici olarak rol oynayabilir bunlar kontrol edilmelidir Ornegin toplumsal siniflari olusturma gibi kontrole ihtiyac duyar Sonucun olasiligi olabilirligi genellikle coklu bagli degiskenler arsindaki etkilesime baglidir Potansiyel celdirici etkileri calisilan sonucla degisir Fakat asagida genel celdiriciler salgin hastalik bilimi kurumlarda daha yaygindir ve cogunlukla kontrol edilen belirleyiciler salgin hastalik bilimine de belirleyicidir Yas 0 ile 1 5 bebekler icin 1 5 ten 6 yasa cocuklar Cinsiyet kadin ve erkek Uyruk tabiiyet etkin koken irkina bagli Daha az bilinen diger celdiriciler Sosyal statu gelir Cografi konum yer Genetik meyil yatkinlik Cinsel kimlik Is Cinsel egilim Kronik stres seviyesi Diyet Fiziki aktivite durumu Alkol tuketimi ve tutun kullanimi Sagligi etkileyen diger sosyal etkenlerRisk belirleyiciHastalikla ya da diger sonucla miktar olarak baglantili bir degiskendir Risk gostergesinin direkt degisimi riske ait sonucu illaki degistirmez Ornegin alkollu arac kaydi pilotlar icin risk belirleyici etken oldugundan dolayi salgin hastalik bilimi alkollu arac kullanici kaydi olmayan meslektaslarina gore hava olayi kazasina karisma riskinin cok daha fazla olasi oldugunu gosterir TarihRisk faktoru terimi ilk defa 1961 yilinda Framingham Kalp calismasi yoneticisi Dr William B Kannel in tarafindan Dahili Ilaclarin Makalesinde kullanilmistir Kaynakca Giordano SH Cohen DS Buzdar AU Perkins G Hortobagyi GN July 2004 Breast carcinoma in men a population based study Cancer 101 1 51 7 doi 10 1002 cncr 20312 PMID 15221988 Heiss G Wallace R Anderson G L Aragaki A Beresford S A A Brzyski R Chlebowski R T Gass M Lacroix A 2008 Health Risks and Benefits 3 Years After Stopping Randomized Treatment with Estrogen and Progestin JAMA the Journal of the American Medical Association 299 9 1036 doi 10 1001 jama 299 9 1036 Allen NE Beral V Casabonne D et al March 2009 Moderate alcohol intake and cancer incidence in women Journal of the National Cancer Institute 101 5 296 305 doi 10 1093 jnci djn514 PMID 19244173 Margolese Richard G Bernard Fisher Gabriel N Hortobagyi and William D Bloomer 2000 118 In Bast RC Kufe DW Pollock RE et al Cancer Medicine e 5 ed Hamilton Ontario B C Decker ISBN 1 55009 113 1 Retrieved 27 January 2011 Wald N J Hackshaw A K Frost C D 1999 When can a risk factor be used as a worthwhile screening test BMJ 319 7224 1562 1565 doi 10 1136 bmj 319 7224 1562 ISSN 0959 8138 Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Mayis 2017