Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Rüzgâr dalgaları. Suyun yüzüne sürtünürcesine esen yellerin doğurduğu dalgalar. (, Dalga) Bu türlü dalgaların boyu yüksekliği, bunlarla ilgili olarak biçimi rüzgâr etkisi ile yüzü kımıltıya uğrayan denizin biçimine, derinliğine bağlı olarak çeşitlilik gösterir. Rüzgârın estiği bölgenin dışında yayılan salınımlı serbest dalgalar da vardır. (Soluğan). Kıyıya doğru derinliği gittikçe azalan yerlerde ise, dalgalar çatlarcasına köpüklenerek ileri doğru atılır. (Çatlama). Denizde dalga belirdikten sonra rüzgâr’ın esiş yeğinliği (şiddeti) arttıkça, dalganın yüksekliği artar, boyu büyür. Ancak, bu artış sonsuz değildir: Bir dalganın sırtı, öteki dalgaların sırtlarından geçen yatay düzlemin hizasını geçince, o sırtın su bölümcükleri, yel tarafından yakalanır, ileri doğru toz gibi savrulur. Buna dalga serpintisi, dalga savruntusu denir, Bundan başka, rüzgâr itmesinin etkisi ile dalganın doruğu ileri doğru eğilerek devrilir. Bu devrilme sırasında içeride hava kalır. Bu havanın kurtulmasıyla ilgili olarak köpüklenmeler olur. Denizin köpüklü oluşu fırtınalı zamanlara uyar.
Dalgalar bir materyalde belirlenmiş bir hızda gittiklerinden, dalga frekansını arttırdığımızda, dalga boyu azalır. Matematiksel olarak, dalga hızı = frekans x dalga boyu, yani sabit dalga hızı için, frekans ve dalga boyu ters orantılıdır. Dalgaların en ilginç özelliklerinden birisi, iki dalganın birbirinin içinden geçerken etkilerinin birleşmesidir. Bu olaya girişim denir.
Dalga boyu: Lamda sembolüyle ifade edilir. İki dalga tepesi veya dalga çukuru arasındaki mesafedir. Periyot: dalganın bir dalga boyu kadar yol alması için geçen süreye denir. Frekans: dalganın 1 sn. de aldığı yola denir.
Rüzgâr dalgalarının oluşumu
Rüzgâr hamlelerle deniz üzerine bir basınç uygulamaktadır. Bu basınç, su yüzeyinin konumunu değiştirerek dalgaları meydana getirir. Eğer su yüzeyine uygulanan basınç çok küçük ise su yüzeyinin konumunda da küçük bir değişiklik olacaktır.:
Kapiler dalgalar
Bu dalgalar birkaç cm. boyunda ve birkaç mm. yüksekliğindedir. Bu dalgaların meydana gelebilmesi için rüzgâr hızı V = 0.25-1.00 m/s olmalıdır. Rüzgâr hızı artarak kapiler dalgaların dalga boyu L=1.75 cm. ve hızı S = 0.25 m/s ye ulaştıklarında yerçekiminin etkisi görülmeye başlar ve “ağırlık dalgaları” oluşur. Kapiler dalgaların ağırlık dalgasına dönüşmesinin nedeni, dalgaların rüzgârdan enerji alması ve rüzgârın doğrudan itmesine maruz kalarak büyüklüğünün değişmesidir. Rüzgâr yalnızca dalga yamaçlarına etki ederek değil, aynı zamanda sürtünme yoluyla da dalgaların gelişmesine neden olmaktadır. Bu işlem rüzgâr hızının dalgaların hızından daha büyük olması ile başlamaktadır.
Rüzgârın dalga üzerine etkisi, dalgaların bölgelerine göre farklı olmaktadır. Dalga tepesinde su partiküllerinin hızı rüzgârla aynı yönde oldukları için, rüzgârın etkisi ile hızları artar. Dalga çukurunda ise su partiküllerinin hızı rüzgârla ters istikamette olduğundan, hızları azalmaktadır. Eğer dalgaların hızı, rüzgârın hızından daha fazla ise, rüzgârın dalga üzerindeki etkisi her bölgede hemen hemen aynı olmaktadır. Sonuç olarak, rüzgârın etkisi ile dalgalar limit yüksekliğe ulaşıncaya kadar gelişirler, limit yüksekliğe eriştikten sonra da yükseklikleri değişmeksizin dalga boyları büyümeye devam eder.
Dalga Oluşumunu Kontrol Eden Faktörler
Rüzgâr Hızı
•Rüzgârın açık su kütlesi üzerinden estiği mesafe (fetch: rüzgâr etki mesafesi)
•Rüzgâr etki mesafesi altındaki alanın genişliği
•Belirli bir alan üzerinde rüzgârın esme süresi
•Su kolunu derinliği
Rüzgâr Dalgalarının Üç Farklı Tipi Zamanla Gelişir
•Kılcal dalgalar ya da dalgalanmalar
•Denizler
•kabarma
Dalgaların Kırılması (Dökülmesi)
Eğimi düzgün olan bir sahilde dalga yüksekliği yaklaşık olarak H= 0.75d olduğunda dökülme meydana gelir. Bu oran dalga tepesinin şekline bağlı olarak 0.90 ile 0.65 arasında değişir.
Dalgaların dökülmesi üç farklı şekilde oluşur
a- Dalarak dökülme
b- Taşarak, kayarak dökülme
c- Şişerek dökülme
Dalarak dökülme genellikle sahile doğru kuvvetli rüzgârların esmesi durumunda görülür.
Taşarak dökülme dikliği nispeten az olan düzenli dalgaların sabit eğimli sahillere ulaşması ile gözlenir.
Şişerek dökülme ise genellikle dik eğimli sahillerde görülmektedir.
Eğer dalgaların dökülmesi sahil boyunca kesintisiz olarak uzuyor ise böyle dökülmeye “surf” denilmektedir Dalgaların dökülmesi özellikle açık limanlardaki deniz araçları ve kıyılardaki yapılar için büyük önem taşır. Çünkü dökülmelerin uyguladığı basınç küçümsenecek ölçüde değildir.
Notlar
- ^ Lorenz, R. D. and A. G. Hayes, The Growth of Wind-Waves in Titan's Hydrocarbon Seas, Icarus, 219, 468–475, 2012
- ^ Young, I. R. (1999). Wind generated ocean waves. Elsevier. ISBN . p. 83.
- ^ Munk, Walter H. (1950), "Origin and generation of waves", Proceedings 1st International Conference on Coastal Engineering, Long Beach, California: , ss. 1-4
Kaynakça
Bilimsel
- Stokes, G.G. (1847). "On the theory of oscillatory waves". Transactions of the Cambridge Philosophical Society. Cilt 8. ss. 441-455.
Reprinted in: G.G. Stokes (1880). Mathematical and Physical Papers, Volume I. Cambridge University Press. ss. 197-229. - Phillips, O.M. (1977). The dynamics of the upper ocean (2.2 isbn=0-521-29801-6 bas.). Cambridge University Press.
- Holthuijsen, Leo H. (2007). Waves in oceanic and coastal waters. Cambridge University Press. ISBN .
- Janssen, Peter (2004). The interaction of ocean waves and wind. Cambridge University Press. ISBN .
Diğer
- (1989). The Annapolis Book of Seamanship (2nd revised bas.). Simon & Schuster. ISBN .
- Carr, Michael (Oct 1998). "Understanding Waves". Sail. ss. 38-45.
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Rüzgâr dalgaları ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
| Wikimedia Commons'ta Rüzgâr dalgaları ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- NOAA National Weather Service8 Ocak 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ESA press release on swell tracking with ASAR onboard ENVISAT 20 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- HyperPhysics – Ocean Waves 22 Şubat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ruzgar dalgalari Suyun yuzune surtunurcesine esen yellerin dogurdugu dalgalar Dalga Bu turlu dalgalarin boyu yuksekligi bunlarla ilgili olarak bicimi ruzgar etkisi ile yuzu kimiltiya ugrayan denizin bicimine derinligine bagli olarak cesitlilik gosterir Ruzgarin estigi bolgenin disinda yayilan salinimli serbest dalgalar da vardir Solugan Kiyiya dogru derinligi gittikce azalan yerlerde ise dalgalar catlarcasina kopuklenerek ileri dogru atilir Catlama Denizde dalga belirdikten sonra ruzgar in esis yeginligi siddeti arttikca dalganin yuksekligi artar boyu buyur Ancak bu artis sonsuz degildir Bir dalganin sirti oteki dalgalarin sirtlarindan gecen yatay duzlemin hizasini gecince o sirtin su bolumcukleri yel tarafindan yakalanir ileri dogru toz gibi savrulur Buna dalga serpintisi dalga savruntusu denir Bundan baska ruzgar itmesinin etkisi ile dalganin dorugu ileri dogru egilerek devrilir Bu devrilme sirasinda iceride hava kalir Bu havanin kurtulmasiyla ilgili olarak kopuklenmeler olur Denizin kopuklu olusu firtinali zamanlara uyar olarak gorulen firtina dalgalari NOAA Noble Star Kis 1989 Dalgalar bir materyalde belirlenmis bir hizda gittiklerinden dalga frekansini arttirdigimizda dalga boyu azalir Matematiksel olarak dalga hizi frekans x dalga boyu yani sabit dalga hizi icin frekans ve dalga boyu ters orantilidir Dalgalarin en ilginc ozelliklerinden birisi iki dalganin birbirinin icinden gecerken etkilerinin birlesmesidir Bu olaya girisim denir Dalga boyu Lamda semboluyle ifade edilir Iki dalga tepesi veya dalga cukuru arasindaki mesafedir Periyot dalganin bir dalga boyu kadar yol almasi icin gecen sureye denir Frekans dalganin 1 sn de aldigi yola denir Ruzgar dalgalarinin olusumuNOAA gemi Delaware II kotu hava icinde Ruzgar hamlelerle deniz uzerine bir basinc uygulamaktadir Bu basinc su yuzeyinin konumunu degistirerek dalgalari meydana getirir Eger su yuzeyine uygulanan basinc cok kucuk ise su yuzeyinin konumunda da kucuk bir degisiklik olacaktir Kapiler dalgalarBu dalgalar birkac cm boyunda ve birkac mm yuksekligindedir Bu dalgalarin meydana gelebilmesi icin ruzgar hizi V 0 25 1 00 m s olmalidir Ruzgar hizi artarak kapiler dalgalarin dalga boyu L 1 75 cm ve hizi S 0 25 m s ye ulastiklarinda yercekiminin etkisi gorulmeye baslar ve agirlik dalgalari olusur Kapiler dalgalarin agirlik dalgasina donusmesinin nedeni dalgalarin ruzgardan enerji almasi ve ruzgarin dogrudan itmesine maruz kalarak buyuklugunun degismesidir Ruzgar yalnizca dalga yamaclarina etki ederek degil ayni zamanda surtunme yoluyla da dalgalarin gelismesine neden olmaktadir Bu islem ruzgar hizinin dalgalarin hizindan daha buyuk olmasi ile baslamaktadir Ruzgarin dalga uzerine etkisi dalgalarin bolgelerine gore farkli olmaktadir Dalga tepesinde su partikullerinin hizi ruzgarla ayni yonde olduklari icin ruzgarin etkisi ile hizlari artar Dalga cukurunda ise su partikullerinin hizi ruzgarla ters istikamette oldugundan hizlari azalmaktadir Eger dalgalarin hizi ruzgarin hizindan daha fazla ise ruzgarin dalga uzerindeki etkisi her bolgede hemen hemen ayni olmaktadir Sonuc olarak ruzgarin etkisi ile dalgalar limit yukseklige ulasincaya kadar gelisirler limit yukseklige eristikten sonra da yukseklikleri degismeksizin dalga boylari buyumeye devam eder Dalga Olusumunu Kontrol Eden FaktorlerRuzgar Hizi Ruzgarin acik su kutlesi uzerinden estigi mesafe fetch ruzgar etki mesafesi Ruzgar etki mesafesi altindaki alanin genisligi Belirli bir alan uzerinde ruzgarin esme suresi Su kolunu derinligi dalga olusum mekanizmasinin basit bir resimRuzgar Dalgalarinin Uc Farkli Tipi Zamanla Gelisir Kilcal dalgalar ya da dalgalanmalar Denizler kabarmaDalgalarin Kirilmasi Dokulmesi Buyuk dalga kirilmasi Siniflandirilmasi spektrum Okyanus dalgalarina gore siniflandirilmasi Egimi duzgun olan bir sahilde dalga yuksekligi yaklasik olarak H 0 75d oldugunda dokulme meydana gelir Bu oran dalga tepesinin sekline bagli olarak 0 90 ile 0 65 arasinda degisir Dalgalarin dokulmesi uc farkli sekilde olusura Dalarak dokulme b Tasarak kayarak dokulme c Siserek dokulme Dalarak dokulme genellikle sahile dogru kuvvetli ruzgarlarin esmesi durumunda gorulur Tasarak dokulme dikligi nispeten az olan duzenli dalgalarin sabit egimli sahillere ulasmasi ile gozlenir Siserek dokulme ise genellikle dik egimli sahillerde gorulmektedir Eger dalgalarin dokulmesi sahil boyunca kesintisiz olarak uzuyor ise boyle dokulmeye surf denilmektedir Dalgalarin dokulmesi ozellikle acik limanlardaki deniz araclari ve kiyilardaki yapilar icin buyuk onem tasir Cunku dokulmelerin uyguladigi basinc kucumsenecek olcude degildir Notlar Lorenz R D and A G Hayes The Growth of Wind Waves in Titan s Hydrocarbon Seas Icarus 219 468 475 2012 Young I R 1999 Wind generated ocean waves Elsevier ISBN 0 08 043317 0 p 83 Munk Walter H 1950 Origin and generation of waves Proceedings 1st International Conference on Coastal Engineering Long Beach California ss 1 4 KaynakcaBilimsel Stokes G G 1847 On the theory of oscillatory waves Transactions of the Cambridge Philosophical Society Cilt 8 ss 441 455 Reprinted in G G Stokes 1880 Mathematical and Physical Papers Volume I Cambridge University Press ss 197 229 Phillips O M 1977 The dynamics of the upper ocean 2 2 isbn 0 521 29801 6 bas Cambridge University Press KB1 bakim Dikey cizgi eksik link Holthuijsen Leo H 2007 Waves in oceanic and coastal waters Cambridge University Press ISBN 0 521 86028 8 Janssen Peter 2004 The interaction of ocean waves and wind Cambridge University Press ISBN 978 0 521 46540 3 Diger 1989 The Annapolis Book of Seamanship 2nd revised bas Simon amp Schuster ISBN 0 671 67447 1 Carr Michael Oct 1998 Understanding Waves Sail ss 38 45 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Ruzgar dalgalari ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Wikimedia Commons ta Ruzgar dalgalari ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir NOAA National Weather Service8 Ocak 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde ESA press release on swell tracking with ASAR onboard ENVISAT 20 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde HyperPhysics Ocean Waves 22 Subat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde