Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sadzlar (Abhazca: Асаӡуа) veya Cigetler, Abhazların alt etnik gruplarından biridir. Sadz kabilesi, adı verilen Gagra şehri ve nehri (Rusça: Мацеста) arasındaki bölgede yaşamıştır. Sovyet etnograf L.İ. Lavrov, Cigetler’in Gagra’dan Soçi’ye kadar alanda yaşamakta olduklarını belirtmişti.
Tarihçe
Sadzlar tarihi açıdan Gagra'nın kuzeyinde Hosta nehrine kadar uzanan Karadeniz kıyılarında yaşıyorlardı. Sadz olarak adlandırılan bu bölgede Kamiş, Arıdba, Marşan ve Geçba gibi kabileler yaşıyordu ve bu kabileler Tsanba kabilesinin egemenliği altındaydılar. Ubıh prensi Awubla, Çızmaa ve Dziaş, Sadz kökenli bir aileden geliyordu. Bir görüşe göre 12-14. yüzyıllarda Sadzların bir bölümü, Ubıhların baskısı sonucunda Büyük Kafkas Dağlarının kuzey eteklerine göç etmek zorunda kaldı. Bu göç eden boylar Abaza halkını oluşturdu. Bu teorilerden birine göre de bugünkü Abazaların atalarının Abhazya'dan göç ettiği varsayımına dayanır.
Kafkas Savaşı ve sürgün
Sadzlar, ve Ahçıpsılar, Kafkasya Savaşı’nda Ruslara karşı direnen son Abhazyalı kabilelerdi. Ruslar, son olarak Açipsiler ve Aibgaların topraklarını ele geçirdiler. Günümüzde bu topraklar Krasnaya Polyana olarak adlandırılmaktadır. 1864'te son bulan Çerkes-Rus savaşının sonucunda Sadzların çoğu Osmanlı İmparatorluğu'na çerçevesinde sürülmüştür. Sürgün edilenlerin bir bölümü, o dönemde Osmanlı egemenliği altında olan Acara'ya yerleşmiştir. Rus kaynaklarının verilere göre 1863-1864 yıllarında Osmanlı’ya sürgün edilen yaklaşık 20 bin Abhaz'ın içerisinde içerisinde Sadz (Ciget) nüfusu 12.000 kişi civarındadır.
Modern durum
Türkiye'de büyük bölümü Sakarya ve Zonguldak'ta olmak üzere Abhazcanın Sadz lehçesinin konuşulduğu 23 köy bulunmaktadır. Bunlar Akbalık (Akyazı-Sakarya), Harmanlı (Karapürçek-Sakarya), İrfanisani (Akyazı-Sakarya), Bıçkıdere (Akyazı-Sakarya), Mesudiye (Karapürçek-Sakarya), Kuzuluk (Akyazı-Sakarya), Kemaliye (Arifiye-Sakarya), Taşburun (Akyazı-Sakarya), Yongalık (Akyazı-Sakarya), Şükriye (Erenler-Sakarya), Boğazköy (Arifiye-Sakarya), Değirmendere (Erenler-Sakarya), Karadere (Hendek-Sakarya), Kanlıçay (Karapürçek-Sakarya), Yüksel (Karapürçek-Sakarya), Çaybaşı Fuadiye (Arifiye-Adapazarı), Gebeş (Akyazı-Sakarya), Doğançay (Geyve-Sakarya), Tuapsalar (Erenler-Sakarya), (Akyazı-Sakarya), Yukarıihsaniye (Zonguldak-Çaycuma), Aşağıihsaniye (Zonguldak-Çaycuma) ve Çakrazova (Bartın-Amasra)'dır.
Dil
Abhazca’nın bir diyalekti sayılan yalnızca Türkiye’de konuşulur. Sadz diyalekti, Ahaltsis ve Tsviji alt diyalektlerine ayrılır. Sadz, Bzıp lehçesi ve modern Abhaz yazı dilinin temelini oluşturan Abzhywa lehçesi ile birlikte Abhazcanın üç temel lehçesinden biri olarak kabul edilmektedir. Abhaz dilbilimci 'ya göre Sadz güney Abhaz lehçelerinin güneybatı kolunu oluşturur.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ L.İ. Lavrov. Kafkasya’nın Tarihi ve Etnografyası, L., 1978, s.44
- ^ A.V. Fedaev. Abhazya Tarihi, Sohum 1934, s.167
- ^ Selçuk SIMSIM, Sadzlar, Jineps gazetesi, 1 Ocak 2018, https://jinepsgazetesi.com/2018/01/sadzlar 29 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Bert Vaux, 1997. The Phonetics and Phonology of Secondary Articulations in Abkhaz.
- ^ Chirikba, V. A. (1996). A Dictionary of Common Abkhaz. Leiden.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sadzlar Abhazca Asaӡua veya Cigetler Abhazlarin alt etnik gruplarindan biridir Sadz kabilesi adi verilen Gagra sehri ve nehri Rusca Macesta arasindaki bolgede yasamistir Sovyet etnograf L I Lavrov Cigetler in Gagra dan Soci ye kadar alanda yasamakta olduklarini belirtmisti Sadzlarin anavatani olan ve Kucuk Abhazya olarak da bilinen Jiketi Gurcuce ჯიქეთი ile yaninda yer alan Abhazya bolgesini gosteren tarihi haritaTarihceSadzlar tarihi acidan Gagra nin kuzeyinde Hosta nehrine kadar uzanan Karadeniz kiyilarinda yasiyorlardi Sadz olarak adlandirilan bu bolgede Kamis Aridba Marsan ve Gecba gibi kabileler yasiyordu ve bu kabileler Tsanba kabilesinin egemenligi altindaydilar Ubih prensi Awubla Cizmaa ve Dzias Sadz kokenli bir aileden geliyordu Bir goruse gore 12 14 yuzyillarda Sadzlarin bir bolumu Ubihlarin baskisi sonucunda Buyuk Kafkas Daglarinin kuzey eteklerine goc etmek zorunda kaldi Bu goc eden boylar Abaza halkini olusturdu Bu teorilerden birine gore de bugunku Abazalarin atalarinin Abhazya dan goc ettigi varsayimina dayanir Kafkas Savasi ve surgun Rus Kafkas Savasi nin son direnisini gerceklestiren Sadz ve Ubih ileri gelenleri Sadzlar ve Ahcipsilar Kafkasya Savasi nda Ruslara karsi direnen son Abhazyali kabilelerdi Ruslar son olarak Acipsiler ve Aibgalarin topraklarini ele gecirdiler Gunumuzde bu topraklar Krasnaya Polyana olarak adlandirilmaktadir 1864 te son bulan Cerkes Rus savasinin sonucunda Sadzlarin cogu Osmanli Imparatorlugu na cercevesinde surulmustur Surgun edilenlerin bir bolumu o donemde Osmanli egemenligi altinda olan Acara ya yerlesmistir Rus kaynaklarinin verilere gore 1863 1864 yillarinda Osmanli ya surgun edilen yaklasik 20 bin Abhaz in icerisinde icerisinde Sadz Ciget nufusu 12 000 kisi civarindadir Modern durum Turkiye de buyuk bolumu Sakarya ve Zonguldak ta olmak uzere Abhazcanin Sadz lehcesinin konusuldugu 23 koy bulunmaktadir Bunlar Akbalik Akyazi Sakarya Harmanli Karapurcek Sakarya Irfanisani Akyazi Sakarya Bickidere Akyazi Sakarya Mesudiye Karapurcek Sakarya Kuzuluk Akyazi Sakarya Kemaliye Arifiye Sakarya Tasburun Akyazi Sakarya Yongalik Akyazi Sakarya Sukriye Erenler Sakarya Bogazkoy Arifiye Sakarya Degirmendere Erenler Sakarya Karadere Hendek Sakarya Kanlicay Karapurcek Sakarya Yuksel Karapurcek Sakarya Caybasi Fuadiye Arifiye Adapazari Gebes Akyazi Sakarya Dogancay Geyve Sakarya Tuapsalar Erenler Sakarya Akyazi Sakarya Yukariihsaniye Zonguldak Caycuma Asagiihsaniye Zonguldak Caycuma ve Cakrazova Bartin Amasra dir DilAbhazca nin bir diyalekti sayilan yalnizca Turkiye de konusulur Sadz diyalekti Ahaltsis ve Tsviji alt diyalektlerine ayrilir Sadz Bzip lehcesi ve modern Abhaz yazi dilinin temelini olusturan Abzhywa lehcesi ile birlikte Abhazcanin uc temel lehcesinden biri olarak kabul edilmektedir Abhaz dilbilimci ya gore Sadz guney Abhaz lehcelerinin guneybati kolunu olusturur Ayrica bakinizTurkiye Cerkesleri Cerkes SoykirimiKaynakca L I Lavrov Kafkasya nin Tarihi ve Etnografyasi L 1978 s 44 A V Fedaev Abhazya Tarihi Sohum 1934 s 167 Selcuk SIMSIM Sadzlar Jineps gazetesi 1 Ocak 2018 https jinepsgazetesi com 2018 01 sadzlar 29 Eylul 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Bert Vaux 1997 The Phonetics and Phonology of Secondary Articulations in Abkhaz Chirikba V A 1996 A Dictionary of Common Abkhaz Leiden