Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Samanlı Dağları, Marmara Bölgesi'nde kuzeyde İzmit Körfezi, güneyde İznik Gölü ve Gemlik Körfezi'yle sınırlanan yörede, batıda Bozburun, doğuda Sakarya Nehri'nin Geyve Boğazı arasında yer alan dağlara verilen ad.
Samanlı Dağları, doğuda Bolu Dağı'ndan (Alpsofu Dağı, Keremali Dağı) Geyve Boğazı yarıntısıyla ayrılır. En çok yüksekliği bu kesimde (Gökdağ kesimi) Sapanca, güneybatısında Keltepe 1.601 m'ye varır. Kartepe 1.699 m yüksekliği ile en yüksek tepesidir. Batı'ya doğru yükselti azalır. Gölcük-İznik arasında Naldöken Tepesi'nin yüksekliği 1.330 m'dir.
Daha batıda iki yerde dağların ekseni alçalır. Birincisinden (Yalakdere Havzası) Karamürsel-İznik, ikincisinden de Yalova-Orhangazi yolları geçer. Daha batıda, dağlık eksen Dumanlıtepe (870 m) doruklarını taşır ve Armutlu Yarımadası'nda sona ermeden önce Taz Dağı'nda 922 m'ye ulaşır.
Samanlı Dağları kuzeyindeki Neojen birimleri artık aktif olmayan KB-GD ve KB-GD uzanımlı faylar denetiminde gelişmiş ve daha sonra bugün aktif olanlar tarafından biçilmiştir Samanlı Dağları’nın orta ve batı kesiminde K-G yönelimli vadiler, uzun sırtlar ve alçak platoların hakim olduğu bir topoğrafya gelişmiştir. Plato düzlüklerinde kuzeye yönelimli gelişmiş, geniş tabanlı vadileri ile bilinen ve tabanlarında düşük enerjili akarsu rejimini yansıtan olgun bir drenaj ağı egemen olmuştur. Bu kesimlerde seçilen Yalakdere, Ulaşlı Dere ve Kazıklı Dere drenaj havzalarının hipsometrik analizleri bu görüşü desteklemektedir. Buna bağlı olarak dayanımsız kayalar ihtiva eden bu alanlarda litolojinin daha etkili olduğu olgun bir evre belirlenmiştir. Kiraz Dere drenaj havzası ise daha çok dayanımlı ve farklı kayalar (volkanik ve metamorfik kayalar) üzerinde bulunmaktadır. Ani litolojik değişimler hipsometrik eğriler üzerinde anomaliler vermektedir. (Hurtrez, vd., 1999; Chen vd., 2003)
Samanlı Dağları’nın orta kesiminde kuzeye bakan yamaçlarda derin deşilmiş vadiler ve kalın alüvyal yelpazeler başlıca morfolojik unsurlardır. Sapanca Gölü’nün güneyindeki bu bölgede D-B uzanan faylar alüvyal yelpazeler ile güneydeki ana kayaları birbirinden ayırırlar. Aygır Dere ve Kuruçay Dere drenaj havzaları kısmen dayanımlı ana kaya üzerinde akması, kısmen de fayların etkisiyle tektonik yükselmenin etkin olduğu genç bir evreyi yansıtmaktadır.
Samanlıdağ formasyonu
Bu formasyon morfolojik olarak kuzey ve güneyden KAF tarafından sınırlanmış olan Samanlı dağları (Armutlu yarımadası) kütlesi üzerindeki eski alüvyonlardan oluşur. Kahverengi, sarımsı ve kırmızımsı renklerde olan birimin litolojisi seyrek çakıllı çamurtaşı, silt ve kumdur. Bazı kısımlarda moloz içerir. Kalınlığı 30-40 metre dolayındadır. Pamukova batısında Adliye ve Armutlu yarımadası batı kesiminde Sultaniye köylerindeki eski vadi tabanları tipik olarak izlendiği alanlardır. Neojen öncesi temel kaya toplulukları üzerinde açısal uyumsuzlukla yer alan birimi üzerleyen herhangi bir kaya topluluğu gözlenmez. Birimde yaş bulgusu elde edilememiştir. Yalakdere yöresinde çökelmiş olduğu eski vadi formlarının Geç Miyosen-Erken Pliyosen yaşlı Yalova formasyonu üzerinde de gelişmiş olduğu gözlenmiştir. İzmit-Adapazarı koridorunda ise bu çökellerin gelişmiş olduğu drenaj şebekesini kesen KAF zonunda çökelmiş en yaşlı kaya topluluğu en Geç Pliyosen-Pleyistosen yaşlı Karapürçek formasyonudur. Bu dolaylı verilere göre formasyonun göreli olarak Geç Pliyosen yaşta olduğu kabul edilmiştir.
Samanlıdağ ünitesi
Bu ünite KAF nın kuzey ve güney kolları arasında kalan Samanlıdağ rölyefini kapsar. Samanlı dağlarının Gemlik ve İzmit körfezleri arasında kalan kesimi Marmara Denizi’ne sokulan Armutlu Yarımadası’nı oluşturur. Dokurcun vadisi ile Armutlu arasında D-B yönünde uzanır ve yaklaşık 165 km. uzunluğundadır. Doğu ve batı uçlarında daralan iğ şekilli bir geometrisi vardır. Bu yüksek rölyef D-B uzanımlı KAF koridorları tarafından kuzeyde Kocaeli Penepleni, güneyde ise Bursa-Bilecik rölyefinden tecrit edilmiştir. Kütle doğuda Sakarya Nehri’nin yer aldığı Geyve Boğazı, batıda ise Orhangazi-Yalova eşiği tarafından K-G yönünde kesilmektedir. Yalova güneyindeki kademeler dışında, Samanlı Dağları kütlesel bir yükselim sunar ve ortalama yükseltisi 700-1000 metreler arasında değişen plato karakterindedir. Yüksek rölyef genelde Neojen öncesi temel kayalardan oluşmaktadır (Akartuna, 1968; Bargu ve Sakınç,1989; Erendil ve diğerleri, 1991; Yılmaz ve diğerleri,1995). Orta batı kesimine rastlayan Yalova-Yalakdere-Orhangazi yöresinde Geç Miyosen-Erken Pliyosen yaşlı çökeller (Mudanya ve Yalova formasyonları) yüzeyler. Üzerindeki eski vadi tabanlarında ise Geç Pliyosen yaşlı flüviyal çökeller (Samanlıdağ formasyonu)yer alır. Kütle üzerinde birbirinden farklı özellikleri olan iki drenaj sistemi bulunmaktadır. Plato düzlüklerinde, kuzeye yönelimli gelişmiş, geniş tabanlı vadi formları ile tanınan ve tabanlarında düşük enerjili akarsu rejimini yansıtan Geç Pliyosen yaşlı çökel dolgularını (Samanlıdağ formasyonu) içeren olgun bir drenaj ağı egemendir. Bu drenaj ağı yer yer bozulmuştur. Buna karşılık, KAF zonuna yakın kesimlerde kısa boylu akarsular ve sarp morfolojili "V" şekilli vadilerle tanınan genç bir drenaj şebekesi izlenir. Kuaternerde gelişmiş olan bu drenaj geriye doğru aşındırma yoluyla eski drenaja bağlanmış, yer yer de yandan kapmalarla eski şebekenin akışı yönlerini değiştirmiştir. Kütle üzerindeki olgun drenaj formları kuzey ve güneydeki KAF zonu boyunca asılı kalmış vadiler şeklinde izlenmektedir. Bu asılı vadiler söz konusu drenaj döneminde Samanlı Dağları’nın Kocaeli Penepleni ve Bursa-Bilecik yöresi ile aynı drenaj sistemi içerisinde bulunduğunu göstermektedir. İzmit-Adapazarı arasında Kocaeli Penepleni ile KAF zonunu ayıran su bölümünde KD'ya yönelimli eski vadi oluklarının bulunması KAF öncesinde Samanlı Dağları drenajının Karadeniz yönünde akaçlandığını belirtmektedir. Samanlı Dağları aktif faylarla sınırlandırılmış D-B uzanımlı bir morfotektonik ünitedir. Buna karşın kütle yüzeyinin fizyografik yapısında KD-GB ve KB-GD doğrultulu uzanımlar egemendir ve yüzey morfolojisi bloklu bir yapı gösterir. Bu bloklu yapı aynı doğrultularda uzanan çapraz fay sistemleri ile uyumludur. Bu faylar inaktiftir ve denetlemiş oldukları fizyografik yapı KAF zonu tarafından D-B yönünde kesilmektedir. Bu çapraz sistemdeki faylardan KB-GD doğrultulu Orhangazi fayı sağ yönlü doğrultu atımlıdır (Erendil ve diğerleri, 1991). KD-GB uzanımlı olanların bazılarında ise sol yönlü doğrultu atım bulguları mevcuttur (Bargu ve Sakınç, 1989). Bu doğrultu atımlı faylarla kesilmiş olan Yalova ve Mudanya formasyonlarında kabaca DB doğrultulu kıvrımlar da gelişmiştir (Bargu ve Sakınç,1989). Bu veriler Samanlı Dağları’nın, KAF nın oluşumu öncesinde, K-G yönlü sıkışma tektonik rejiminden etkilenmiş olduğunu göstermektedir. Samanlı Dağları’nın Üst Miyosen öncesi morfolojisine ilişkin veriler sınırlıdır. Üst Miyosen sonrasında yöre morfolojisi tektonik süreçlerle belirlenmiştir. Buna karşılık kütlenin yüzey morfolojisinde bu tektonik süreçlerle uyumsuz olan bir aşınım düzlüğü yer almaktadır. Yukarıda sözü edilen eski drenaj formları bu aşınım yüzeyi içerisine gömülmüştür. KB-GD ve KD-GB doğrultulu faylarla parçalanmış olan bu aşınım yüzeyi olasılıkla Kocaeli Penepleni’nin karşılığıdır. Samanlı Dağları yükselimi KAF nın kuzey ve güney kolları arasında fay kaması geometrisi sunan bir pozitif çiçek yapısı oluşturmaktadır. Bulgular neotektonik dönemin ilk evresinde bu bölgenin Bursa-Bilecik yöresi ile aynı morfotektonik özellikler sunduğunu göstermektedir. En Geç Pliyosen'de KAF nın ortaya çıkışı ile Samanlı dağları basınç sırtı şeklinde yükselerek Kocaeli yarımadası ve Bursa-Bilecik yöresi rölyefinden soyutlanmış ve ayrı bir morfotektonik üniteye dönüşmüştür. Morfometrik olarak Kocaeli Penepleni ile karşılaştırıldığında Samanlı Dağları’nın neotektonik dönem başından günümüze kadar göreli olarak ortalama 700-800 metre yükselmiş olduğu söylenebilir.
Ekseni genellikle birinci zaman kayaçlarından oluşmuş olan Samanlı Dağları, maki ve orman örtüsüyle kaplıdır. Ormanlık kesimlerde geçen yüzyıllarda yerleştirilmiş göçmenlerin köylerine rastlanır. Bu kesim az nüfusludur. Buna karşılık, dağların eteklerinde zeytinlikler ve meyve bahçeleri arasında sıralanan daha büyük yerleşim yerlerine (Kuzeyde Gölcük, Değirmendere, Karamürsel, Yalova, güneyde Armutlu, Orhangazi, İznik, Gemlik) rastlanır.
Kaynakça
- ^ TARI, U. TÜYSÜZ, O. (2008). İzmit Körfezi ve çevresinin morfotektoniği, İTÜ Avrasya Yerbilimleri Enstitüsü, Katı Yerbilimleri Anabilim Dalı, Jeodinamik Programı, 34469, Ayazağa, İstanbul
- ^ a b EMRE, Ö. ERKAL, T. TCHEPALYGA, A. KAZANCI, N. KEÇER, M. ve ÜNAY, E. (1998). DOĞU MARMARA BÖLGESİNİN NEOJEN - KUVATERNERDEKİ EVRİMİ, MTA Dergisi 120, 233-258
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Samanli Daglari Marmara Bolgesi nde kuzeyde Izmit Korfezi guneyde Iznik Golu ve Gemlik Korfezi yle sinirlanan yorede batida Bozburun doguda Sakarya Nehri nin Geyve Bogazi arasinda yer alan daglara verilen ad Samanli Daglari doguda Bolu Dagi ndan Alpsofu Dagi Keremali Dagi Geyve Bogazi yarintisiyla ayrilir En cok yuksekligi bu kesimde Gokdag kesimi Sapanca guneybatisinda Keltepe 1 601 m ye varir Kartepe 1 699 m yuksekligi ile en yuksek tepesidir Bati ya dogru yukselti azalir Golcuk Iznik arasinda Naldoken Tepesi nin yuksekligi 1 330 m dir Daha batida iki yerde daglarin ekseni alcalir Birincisinden Yalakdere Havzasi Karamursel Iznik ikincisinden de Yalova Orhangazi yollari gecer Daha batida daglik eksen Dumanlitepe 870 m doruklarini tasir ve Armutlu Yarimadasi nda sona ermeden once Taz Dagi nda 922 m ye ulasir Samanli Daglari kuzeyindeki Neojen birimleri artik aktif olmayan KB GD ve KB GD uzanimli faylar denetiminde gelismis ve daha sonra bugun aktif olanlar tarafindan bicilmistir Samanli Daglari nin orta ve bati kesiminde K G yonelimli vadiler uzun sirtlar ve alcak platolarin hakim oldugu bir topografya gelismistir Plato duzluklerinde kuzeye yonelimli gelismis genis tabanli vadileri ile bilinen ve tabanlarinda dusuk enerjili akarsu rejimini yansitan olgun bir drenaj agi egemen olmustur Bu kesimlerde secilen Yalakdere Ulasli Dere ve Kazikli Dere drenaj havzalarinin hipsometrik analizleri bu gorusu desteklemektedir Buna bagli olarak dayanimsiz kayalar ihtiva eden bu alanlarda litolojinin daha etkili oldugu olgun bir evre belirlenmistir Kiraz Dere drenaj havzasi ise daha cok dayanimli ve farkli kayalar volkanik ve metamorfik kayalar uzerinde bulunmaktadir Ani litolojik degisimler hipsometrik egriler uzerinde anomaliler vermektedir Hurtrez vd 1999 Chen vd 2003 Samanli Daglari ve Izmit Korfezi nin Izmit merkezinden gorunumu Samanli Daglari nin orta kesiminde kuzeye bakan yamaclarda derin desilmis vadiler ve kalin aluvyal yelpazeler baslica morfolojik unsurlardir Sapanca Golu nun guneyindeki bu bolgede D B uzanan faylar aluvyal yelpazeler ile guneydeki ana kayalari birbirinden ayirirlar Aygir Dere ve Kurucay Dere drenaj havzalari kismen dayanimli ana kaya uzerinde akmasi kismen de faylarin etkisiyle tektonik yukselmenin etkin oldugu genc bir evreyi yansitmaktadir Samanlidag formasyonu Bu formasyon morfolojik olarak kuzey ve guneyden KAF tarafindan sinirlanmis olan Samanli daglari Armutlu yarimadasi kutlesi uzerindeki eski aluvyonlardan olusur Kahverengi sarimsi ve kirmizimsi renklerde olan birimin litolojisi seyrek cakilli camurtasi silt ve kumdur Bazi kisimlarda moloz icerir Kalinligi 30 40 metre dolayindadir Pamukova batisinda Adliye ve Armutlu yarimadasi bati kesiminde Sultaniye koylerindeki eski vadi tabanlari tipik olarak izlendigi alanlardir Neojen oncesi temel kaya topluluklari uzerinde acisal uyumsuzlukla yer alan birimi uzerleyen herhangi bir kaya toplulugu gozlenmez Birimde yas bulgusu elde edilememistir Yalakdere yoresinde cokelmis oldugu eski vadi formlarinin Gec Miyosen Erken Pliyosen yasli Yalova formasyonu uzerinde de gelismis oldugu gozlenmistir Izmit Adapazari koridorunda ise bu cokellerin gelismis oldugu drenaj sebekesini kesen KAF zonunda cokelmis en yasli kaya toplulugu en Gec Pliyosen Pleyistosen yasli Karapurcek formasyonudur Bu dolayli verilere gore formasyonun goreli olarak Gec Pliyosen yasta oldugu kabul edilmistir Samanlidag unitesi Bu unite KAF nin kuzey ve guney kollari arasinda kalan Samanlidag rolyefini kapsar Samanli daglarinin Gemlik ve Izmit korfezleri arasinda kalan kesimi Marmara Denizi ne sokulan Armutlu Yarimadasi ni olusturur Dokurcun vadisi ile Armutlu arasinda D B yonunde uzanir ve yaklasik 165 km uzunlugundadir Dogu ve bati uclarinda daralan ig sekilli bir geometrisi vardir Bu yuksek rolyef D B uzanimli KAF koridorlari tarafindan kuzeyde Kocaeli Penepleni guneyde ise Bursa Bilecik rolyefinden tecrit edilmistir Kutle doguda Sakarya Nehri nin yer aldigi Geyve Bogazi batida ise Orhangazi Yalova esigi tarafindan K G yonunde kesilmektedir Yalova guneyindeki kademeler disinda Samanli Daglari kutlesel bir yukselim sunar ve ortalama yukseltisi 700 1000 metreler arasinda degisen plato karakterindedir Yuksek rolyef genelde Neojen oncesi temel kayalardan olusmaktadir Akartuna 1968 Bargu ve Sakinc 1989 Erendil ve digerleri 1991 Yilmaz ve digerleri 1995 Orta bati kesimine rastlayan Yalova Yalakdere Orhangazi yoresinde Gec Miyosen Erken Pliyosen yasli cokeller Mudanya ve Yalova formasyonlari yuzeyler Uzerindeki eski vadi tabanlarinda ise Gec Pliyosen yasli fluviyal cokeller Samanlidag formasyonu yer alir Kutle uzerinde birbirinden farkli ozellikleri olan iki drenaj sistemi bulunmaktadir Plato duzluklerinde kuzeye yonelimli gelismis genis tabanli vadi formlari ile taninan ve tabanlarinda dusuk enerjili akarsu rejimini yansitan Gec Pliyosen yasli cokel dolgularini Samanlidag formasyonu iceren olgun bir drenaj agi egemendir Bu drenaj agi yer yer bozulmustur Buna karsilik KAF zonuna yakin kesimlerde kisa boylu akarsular ve sarp morfolojili V sekilli vadilerle taninan genc bir drenaj sebekesi izlenir Kuaternerde gelismis olan bu drenaj geriye dogru asindirma yoluyla eski drenaja baglanmis yer yer de yandan kapmalarla eski sebekenin akisi yonlerini degistirmistir Kutle uzerindeki olgun drenaj formlari kuzey ve guneydeki KAF zonu boyunca asili kalmis vadiler seklinde izlenmektedir Bu asili vadiler soz konusu drenaj doneminde Samanli Daglari nin Kocaeli Penepleni ve Bursa Bilecik yoresi ile ayni drenaj sistemi icerisinde bulundugunu gostermektedir Izmit Adapazari arasinda Kocaeli Penepleni ile KAF zonunu ayiran su bolumunde KD ya yonelimli eski vadi oluklarinin bulunmasi KAF oncesinde Samanli Daglari drenajinin Karadeniz yonunde akaclandigini belirtmektedir Samanli Daglari aktif faylarla sinirlandirilmis D B uzanimli bir morfotektonik unitedir Buna karsin kutle yuzeyinin fizyografik yapisinda KD GB ve KB GD dogrultulu uzanimlar egemendir ve yuzey morfolojisi bloklu bir yapi gosterir Bu bloklu yapi ayni dogrultularda uzanan capraz fay sistemleri ile uyumludur Bu faylar inaktiftir ve denetlemis olduklari fizyografik yapi KAF zonu tarafindan D B yonunde kesilmektedir Bu capraz sistemdeki faylardan KB GD dogrultulu Orhangazi fayi sag yonlu dogrultu atimlidir Erendil ve digerleri 1991 KD GB uzanimli olanlarin bazilarinda ise sol yonlu dogrultu atim bulgulari mevcuttur Bargu ve Sakinc 1989 Bu dogrultu atimli faylarla kesilmis olan Yalova ve Mudanya formasyonlarinda kabaca DB dogrultulu kivrimlar da gelismistir Bargu ve Sakinc 1989 Bu veriler Samanli Daglari nin KAF nin olusumu oncesinde K G yonlu sikisma tektonik rejiminden etkilenmis oldugunu gostermektedir Samanli Daglari nin Ust Miyosen oncesi morfolojisine iliskin veriler sinirlidir Ust Miyosen sonrasinda yore morfolojisi tektonik sureclerle belirlenmistir Buna karsilik kutlenin yuzey morfolojisinde bu tektonik sureclerle uyumsuz olan bir asinim duzlugu yer almaktadir Yukarida sozu edilen eski drenaj formlari bu asinim yuzeyi icerisine gomulmustur KB GD ve KD GB dogrultulu faylarla parcalanmis olan bu asinim yuzeyi olasilikla Kocaeli Penepleni nin karsiligidir Samanli Daglari yukselimi KAF nin kuzey ve guney kollari arasinda fay kamasi geometrisi sunan bir pozitif cicek yapisi olusturmaktadir Bulgular neotektonik donemin ilk evresinde bu bolgenin Bursa Bilecik yoresi ile ayni morfotektonik ozellikler sundugunu gostermektedir En Gec Pliyosen de KAF nin ortaya cikisi ile Samanli daglari basinc sirti seklinde yukselerek Kocaeli yarimadasi ve Bursa Bilecik yoresi rolyefinden soyutlanmis ve ayri bir morfotektonik uniteye donusmustur Morfometrik olarak Kocaeli Penepleni ile karsilastirildiginda Samanli Daglari nin neotektonik donem basindan gunumuze kadar goreli olarak ortalama 700 800 metre yukselmis oldugu soylenebilir Ekseni genellikle birinci zaman kayaclarindan olusmus olan Samanli Daglari maki ve orman ortusuyle kaplidir Ormanlik kesimlerde gecen yuzyillarda yerlestirilmis gocmenlerin koylerine rastlanir Bu kesim az nufusludur Buna karsilik daglarin eteklerinde zeytinlikler ve meyve bahceleri arasinda siralanan daha buyuk yerlesim yerlerine Kuzeyde Golcuk Degirmendere Karamursel Yalova guneyde Armutlu Orhangazi Iznik Gemlik rastlanir Samanli Daglari nin zirvesi Sultaniye YaylasiKaynakca TARI U TUYSUZ O 2008 Izmit Korfezi ve cevresinin morfotektonigi ITU Avrasya Yerbilimleri Enstitusu Kati Yerbilimleri Anabilim Dali Jeodinamik Programi 34469 Ayazaga Istanbul a b EMRE O ERKAL T TCHEPALYGA A KAZANCI N KECER M ve UNAY E 1998 DOGU MARMARA BOLGESININ NEOJEN KUVATERNERDEKI EVRIMI MTA Dergisi 120 233 258