Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde tümüyle ya da çoğunluğuyla dayanıyor. (Nisan 2020) |
Estetik, güzel duygu ya da bedii, güzelliği ve güzelliğin insan belleğindeki ve duygularındaki etkilerini konu olarak ele alan felsefe dalıdır.
Estetik, Antik Çağ'dan bugüne kadar felsefe tarihi boyunca birçok filozof tarafından incelenmiştir. Antik Çağ'da Platon ve Aristoteles, Aydınlanma Çağı'nda ise Leonardo Da Vinci, Alexander Gottlieb Baumgarten ve Immanuel Kant, felsefenin estetik dalıyla ilgilenen filozoflar arasında yer almaktadır.
Etimoloji
Estetik, Antik Yunanca duymak ve algılamak anlamına gelen aísthēsis (αἴσθησις) sözcüğünden gelmektedir. Güzelin değerlendirilmesi, beğenilerin yargılanması ve duyusal değerlerin incelenmesi gibi konular üzerine çalışmalarda bulunan bir felsefe dalıdır.
Sanat felsefesiyle yakından ilişkilidir. Sanatın yanında kültür ve doğa gibi alanları da kapsaması bakımından sanat felsefesinden ayrılmaktadır.
Estetik, ilk kez 1750 yılında Alman filozof Alexander Gottlieb Baumgarten tarafından, konusu duyusal yetkinlik olan duyusal bilgi bilimi olarak tanımlanmıştır. Baumgarten'a göre estetik, güzel üzerine düşünmek, gerçekleştirilmek isteneni incelemek ve güzel olanı aramak gibi anlamlara gelmektedir.
Baumgarten'dan önce estetiği bir felsefe dalı olarak tanımlayan önemli filozofların başında Immanuel Kant gelmektedir.
Sanat nedir?
Yansıtma olarak sanat
Yansıtma olarak sanat, taklit kuramı ya da mimesis kuramı, sanatçıların doğayı taklit etmesi sonucunda sanatın oluştuğunu öne sürmektedir. Platon ve Aristoteles'in sanat üzerine ortaya koyduğu görüşlere dayanmaktadır.
Platon, ontolojide idealar ve görüntüler dünyası arasında yaptığı ayrımı temel alarak, sanatın görüntüler dünyasının bir taklidi olduğunu dile getirmiştir. Aristoteles ise, sanatın doğanın taklidi olduğuna katılmakla birlikte, sanatçının olanı değil olması gerekeni yansıtmakla sorumlu olduğunu düşünmüştür.
Başlıca temsilcileri: Platon ve Aristoteles
Yaratma olarak sanat
Yaratma olarak sanat, sanatçıların doğayı yeniden yaratması sonucunda sanatın oluştuğunu savunmaktadır. Benedetto Croce'nin doğanın sanatçı için model değil, esin kaynağı olması gerektiği görüşü üzerine kuruludur.
Yaratma olarak sanat, doğa ve hayal gücünün birleşimi yoluyla mükemmelliğe ulaşmayı amaçlayan idealist bir sanat anlayışı ortaya koymaktadır.
Başlıca temsilcileri: Benedetto Croce
Oyun olarak sanat
Oyun olarak sanat, gündelik yaşamdan uzaklaşma ve özgür bir dünya oluşturma amacıyla sanatın yapıldığını öne sürmektedir. Friedrich Schiller, sanatın insanı zamandan uzaklaştıran bir etkinlik olarak, fayda beklentisi olmadan yapılması gerektiğini savunmuştur.
Başlıca temsilcileri: Friedrich Schiller
Güzel nedir?
Antik felsefe
Platon, görüntüler dünyasındaki güzeli idealar dünyasına dayandırmıştır. Özgün ve sürekli olan bir güzel anlayışı ortaya koymuştur.
Aristoteles, güzelin matematiksel olarak ölçülü ve kurallı olduğunu savunmuştur.
Plotinus, ilahi aklın evrende ışıması sonucunda güzelin oluştuğunu dile getirmiştir.
Modern felsefe
Immanuel Kant, etikte iyiliğin karşılık gözetilmeden yapılması gerektiği görüşünü temel alarak, güzelden de beklenti içerisinde olunmadan hoşlanılması gerektiğini düşünmüştür. Objenin amacına uygun olması şeklinde değerlendirdiği güzeli, subjektif olarak ele almıştır.
Friedrich Schiller, güzelliği duygusal güzellik ve akli güzellik olarak ikiye ayırmıştır.
Hegel, tabiatın soyut bütünlüğünün duyusal görünüşünün güzeli oluşturduğunu savunmuştur.
Estetik ve sanat felsefesi
Estetik ve sanat felsefesi, bazı durumlarda birbirlerinin yerine kullanılmakla birlikte, aralarında farklılıklar bulunan iki felsefe dalıdır.
Estetik, felsefenin güzeli inceleyen dalıdır. Doğal güzellik ve sanatsal güzellik, estetiğin konusudur. Sanat felsefesi ise, felsefenin yalnızca sanatsal güzelliği inceleyen dalıdır. Bu durumda, estetiğin inceleme alanının sanat felsefesine göre daha geniş olduğu söylenebilmektedir.
Sanat felsefesinin diğer inceleme alanları arasında sanatın toplumdaki yeri ve işlevi, sanatın insan üzerindeki etkisi ve sanatsal eserlerin anlamları gibi konular da yer almaktadır.
Estetiğin sınıflandırılması
Felsefenin bir dalı olan estetik, bazı ölçütlerden hareketle edebiyat estetiği ve resim estetiği gibi alt dallara ayrılabilmektedir. Bu alt dallar da kendi içerisinde şiir estetiği, öykü estetiği, roman estetiği, eleştiri estetiği, drama estetiği ve masal estetiği şeklinde detaylandırılabilmektedir. Edebiyat estetiği, yabancı kaynaklarda en çok incelenen estetik alt dallarından biridir. Bu alanda ortaya konulan eserlerden bazıları aşağıdaki gibidir:
- Horst Redeker, Edebiyat Estetiği (Çev. Aziz Çalışlar), Kuzey Yayınları, Ankara, 1986, 286 s.
- Stein Haugom Olsen, "Edebiyat Estetiği ve Edebiyat Uygulaması" (Çev. Yrd. Doç. Dr. Adem Çalışkan), Studies of the Ottoman Domain / Osmanlı Hakimiyet Sahası Araştırmaları, C. 5, S. 9, Ağustos 2015, ss. 1-29.
- Stein Haugom Olsen, "Edebiyat Teorisi ve Edebiyat Estetiği" (Çev. Yrd. Doç. Dr. Adem Çalışkan), Studies of the Ottoman Domain / Osmanlı Hakimiyet Sahası Araştırmaları, C. 5, S. 9, Ağustos 2015, ss. 30-52.
Estetiğin temel soruları
- Güzel nedir?
- Güzellik nesnel midir?
- Güzelliğin iyi veya kötüyle ilişkisi var mıdır?
- Güzel denen nesneleri güzel kılan şey nedir?
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde tumuyle ya da cogunluguyla tek kaynaga dayaniyor Konuya dair fikir alisverisi tartisma sayfasinda bulunabilir Lutfen baska kaynaklar ekleyerek bu maddeyi gelistirmeye yardim ediniz Nisan 2020 Estetik guzel duygu ya da bedii guzelligi ve guzelligin insan bellegindeki ve duygularindaki etkilerini konu olarak ele alan felsefe dalidir Estetik Antik Cag dan bugune kadar felsefe tarihi boyunca bircok filozof tarafindan incelenmistir Antik Cag da Platon ve Aristoteles Aydinlanma Cagi nda ise Leonardo Da Vinci Alexander Gottlieb Baumgarten ve Immanuel Kant felsefenin estetik daliyla ilgilenen filozoflar arasinda yer almaktadir EtimolojiA G Baumgarten in 1750 basimi Aesthetica kitabinin kapagi Estetik Antik Yunanca duymak ve algilamak anlamina gelen aisthesis aἴs8hsis sozcugunden gelmektedir Guzelin degerlendirilmesi begenilerin yargilanmasi ve duyusal degerlerin incelenmesi gibi konular uzerine calismalarda bulunan bir felsefe dalidir Sanat felsefesiyle yakindan iliskilidir Sanatin yaninda kultur ve doga gibi alanlari da kapsamasi bakimindan sanat felsefesinden ayrilmaktadir Estetik ilk kez 1750 yilinda Alman filozof Alexander Gottlieb Baumgarten tarafindan konusu duyusal yetkinlik olan duyusal bilgi bilimi olarak tanimlanmistir Baumgarten a gore estetik guzel uzerine dusunmek gerceklestirilmek isteneni incelemek ve guzel olani aramak gibi anlamlara gelmektedir Baumgarten dan once estetigi bir felsefe dali olarak tanimlayan onemli filozoflarin basinda Immanuel Kant gelmektedir Sanat nedir Yansitma olarak sanat Yansitma olarak sanat taklit kurami ya da mimesis kurami sanatcilarin dogayi taklit etmesi sonucunda sanatin olustugunu one surmektedir Platon ve Aristoteles in sanat uzerine ortaya koydugu goruslere dayanmaktadir Platon ontolojide idealar ve goruntuler dunyasi arasinda yaptigi ayrimi temel alarak sanatin goruntuler dunyasinin bir taklidi oldugunu dile getirmistir Aristoteles ise sanatin doganin taklidi olduguna katilmakla birlikte sanatcinin olani degil olmasi gerekeni yansitmakla sorumlu oldugunu dusunmustur Baslica temsilcileri Platon ve Aristoteles Yaratma olarak sanat Yaratma olarak sanat sanatcilarin dogayi yeniden yaratmasi sonucunda sanatin olustugunu savunmaktadir Benedetto Croce nin doganin sanatci icin model degil esin kaynagi olmasi gerektigi gorusu uzerine kuruludur Yaratma olarak sanat doga ve hayal gucunun birlesimi yoluyla mukemmellige ulasmayi amaclayan idealist bir sanat anlayisi ortaya koymaktadir Baslica temsilcileri Benedetto Croce Oyun olarak sanat Oyun olarak sanat gundelik yasamdan uzaklasma ve ozgur bir dunya olusturma amaciyla sanatin yapildigini one surmektedir Friedrich Schiller sanatin insani zamandan uzaklastiran bir etkinlik olarak fayda beklentisi olmadan yapilmasi gerektigini savunmustur Baslica temsilcileri Friedrich SchillerGuzel nedir Antik felsefe Platon goruntuler dunyasindaki guzeli idealar dunyasina dayandirmistir Ozgun ve surekli olan bir guzel anlayisi ortaya koymustur Aristoteles guzelin matematiksel olarak olculu ve kuralli oldugunu savunmustur Plotinus ilahi aklin evrende isimasi sonucunda guzelin olustugunu dile getirmistir Modern felsefe Immanuel Kant etikte iyiligin karsilik gozetilmeden yapilmasi gerektigi gorusunu temel alarak guzelden de beklenti icerisinde olunmadan hoslanilmasi gerektigini dusunmustur Objenin amacina uygun olmasi seklinde degerlendirdigi guzeli subjektif olarak ele almistir Friedrich Schiller guzelligi duygusal guzellik ve akli guzellik olarak ikiye ayirmistir Hegel tabiatin soyut butunlugunun duyusal gorunusunun guzeli olusturdugunu savunmustur Estetik ve sanat felsefesiEstetik ve sanat felsefesi bazi durumlarda birbirlerinin yerine kullanilmakla birlikte aralarinda farkliliklar bulunan iki felsefe dalidir Estetik felsefenin guzeli inceleyen dalidir Dogal guzellik ve sanatsal guzellik estetigin konusudur Sanat felsefesi ise felsefenin yalnizca sanatsal guzelligi inceleyen dalidir Bu durumda estetigin inceleme alaninin sanat felsefesine gore daha genis oldugu soylenebilmektedir Sanat felsefesinin diger inceleme alanlari arasinda sanatin toplumdaki yeri ve islevi sanatin insan uzerindeki etkisi ve sanatsal eserlerin anlamlari gibi konular da yer almaktadir Estetigin siniflandirilmasiFelsefenin bir dali olan estetik bazi olcutlerden hareketle edebiyat estetigi ve resim estetigi gibi alt dallara ayrilabilmektedir Bu alt dallar da kendi icerisinde siir estetigi oyku estetigi roman estetigi elestiri estetigi drama estetigi ve masal estetigi seklinde detaylandirilabilmektedir Edebiyat estetigi yabanci kaynaklarda en cok incelenen estetik alt dallarindan biridir Bu alanda ortaya konulan eserlerden bazilari asagidaki gibidir Horst Redeker Edebiyat Estetigi Cev Aziz Calislar Kuzey Yayinlari Ankara 1986 286 s Stein Haugom Olsen Edebiyat Estetigi ve Edebiyat Uygulamasi Cev Yrd Doc Dr Adem Caliskan Studies of the Ottoman Domain Osmanli Hakimiyet Sahasi Arastirmalari C 5 S 9 Agustos 2015 ss 1 29 Stein Haugom Olsen Edebiyat Teorisi ve Edebiyat Estetigi Cev Yrd Doc Dr Adem Caliskan Studies of the Ottoman Domain Osmanli Hakimiyet Sahasi Arastirmalari C 5 S 9 Agustos 2015 ss 30 52 Estetigin temel sorulariGuzel nedir Guzellik nesnel midir Guzelligin iyi veya kotuyle iliskisi var midir Guzel denen nesneleri guzel kilan sey nedir Kaynakca Eren Hasan 1988 Turkce sozluk Yeni baski Nevzat Gozaydin Turk Dil Kurumu Ankara Ataturk Kultur Dil ve Tarih Yuksek Kurumu Turk Dil Kurumu s 732 ISBN 975 16 0070 7 OCLC 19820962 PDF 31 Ocak 2017 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 17 Agustos 2014