Sancakbeyliği

Sancakbeyi, Osmanlı Devleti'nde yöneticilere veya Osmanlı idaresinde bulunan idari ve askeri yapılanmada beylerbeyliklerden sonra gelen sancakları yöneten kişidir. Sancak beyi, savaş zamanı emri altındaki tımarlı sipahiler ile beylerbeyinin emri altına girmişlerdir.

İmparatorluğun sınır bölgelerinde üst düzeyde yönetici, Osman ve Orhan Bey döneminde en önemli yönetim birimi sancak idi. Sancakların başında Sancak beyi bulunurdu.

I. Murat döneminde, (o zamanlar) merkezi Edirne olan, Rumeli Beylerbeyliği kurulmuştur. Daha sonra, merkez manastırı olmuştur.

Bayezid döneminde Anadolu Beylerbeyliği kurulmuş, beyliğin ilk merkezi önce Ankara iken daha sonra Kütahya olmuştur. Osmanlı Devleti, fetihlerle toprakların genişlemesi üzerine, yönetimi kolaylaştırmak amacıyla, ülke illere bölünmüştür.

Detayları

Geleneğe göre Anadolu’da Selçuklu hâkimiyetinin sonlarına doğru sancakbeyliği özellikle ilk Osmanlı hükümdarının temlik alâmetlerinden biri olmuştur. İlk Osmanlı tarihlerinde, Karacahisar’ın Osman Gazi tarafından fethinden sonra Anadolu Selçuklu Sultanı III. Alâeddin Keykubad’ın bu fethi kutlamak için Osman’ın yeğeni Ak Timur vasıtasıyla ona bir sancakla takımını gönderdiği bilgisi bulunur. Âşıkpaşazâde’ye göre Osman böylece sancak beyi olmuş ve adına ilk hutbe okunmuştur. Ancak bu dönemlerde temel idarî birim olarak sancakbeyliği teriminin kullanıldığı söylenemez. Bunun en önemli sebebi Osmanlılar’ın erken devirlerinde idarî terim olarak sancaktanbeyliğinden ziyade subaşılık ve vilâyet gibi terimlerin bulunmasıdır. Nitekim Bursa’nın fethinden (M. S. 1326) önce subaşılık diye nitelendirilebilecek iki idarî ünitenin mevcut olduğu ve bunların altında ikişer vilâyetin yer aldığı anlaşılmaktadır. 1386’da Osmanlı-Karaman ordusu karşı karşıya geldiğinde Osmanlı ordusunun yerleşme düzeni içinde yer alan subaşıların sancak beylerine bağlı olmayıp onlarla yan yana ve aynı derecede birer askerî kumandan gibi göründüğü dikkati çeker. Bu durumda söz konusu dönemlerde subaşılığın Osmanlı timar sistemi yani askerî teşkilâtı içinde idarî bir ana birim özelliği taşıdığı anlaşılır.

Ayrıca bakınız

• Beylik

Kaynakça

1. ^ . www.yeniakit.com.tr. 27 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2021. 
2. ^ . TDV İslam Ansiklopedisi. 1 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2021.