Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sandal Bedesteni, aynı zamanda Yeni Bedesten veya Küçük Bedesten, Fatih ilçesinin Eminönü semtinde Kapalıçarşı’nın içinde yer alan tarihi bedestendir. Bedestenin hangi tarihte yapıldığına yönelik kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Bazı kaynaklara göre 1472-1478 yılları arasında Fatih Sultan Mehmed döneminde, bazı kaynaklara göre ise 1520 yılında Kanuni Sultan Süleyman döneminde yaptırılmıştır.
Bu bedestenin yapılmasının nedeni, Fatih bölgesindeki yoğunlaşan ticaret ve farklılaşan iş kolları nedeniyle kendinden daha önce yaptırılan Cevahir Bedesteni'nin tüketimi karşılama konusunda eksiklik hissedilmesidir. Bedesten 1984 yılına kadar bir mezat alanı olarak kullanılmış, 2015 yılında 20 yıllığına özel sektöre kiralanmıştır. Günümüzde içinde bir restoran bulunmaktadır.
Mimari yapısı
Sandal Bedesteni’ni Edirne ve Bursa bedestenleri ile benzerlik gösterdiği için genellikle Fatih Sultan Mehmed dönemine tarihlendirilir. Sandal Bedesteni dikdörtgen bir plana sahiptir. 20 kubbesi vardır ve 1280 metrekarelik bir alanı kapsar. Kurulduğunda dört kapısı bulunan Sandal Bedesteni’nin batı kapısı Nuriosmaniye’ye, doğu kapısı Kapalıçarşı içindeki gümüşçüler ve kuyumculara, kuzey kapısı Mahfazacılar sokağına çıkar, güney kapısı ise Kalpakçılarbaşı Caddesi’ne açılırdı. Şu anda Kapalıçarşı içindeki Kalpakçılar caddesine açılan kapısı ve Nuruosmaniye’ye açılan kapısı kullanılabilir durumdadır.
Kurulduğu dönemde bedestenin ayakları kesme taştan, duvarları molozdan, kemer ve kubbeleri ise tuğladandı. Kubbelerin çemberleri alçak ve sağırdı. Mahzeni bulunmuyordu. 46 dükkân vardı. Her mihverde bir pencere bulunmaktaydı. Söveler od taşındandı, pencere kemerleri hafifçe basık ve sivriydi.
Bedestenin değişen işlevi
Sandal, eski ve lüks bir ipekli kumaştır. Sandal Bedesteni, kıymetli kumaş ve mücevher gibi eşyaların belediyenin müzayedesi aracılığıyla satıldığı yerdi. Bu kumaşlar Hindistan gibi pek çok yerden ithal ediliyordu.
Bedesten günümüze kadar pek çok değişikliğe uğramış ve işlevlerinde farklılaşmalar görülmüştür. Bedesten II. Mahmud zamanında kapanarak depo haline gelmiş, zabıtalık görevini yapan ve aynı zamanda şehrin temizliği ile ilgilenen yerel yönetim tarafından yeniden kullanıma açılmak üzere tadilata alınmış ve müzayede mekanı olarak kullanılmaya başlaması uygun görülmüştü. Bedestenin iç kısmı ihtiyaçlara göre ahşap bölmelerle ayrılmıştı. Bölmelerin bir kısmı mezat salonu, eşya salonu, mücevher salonu, halı salonu olarak kullanılırken bir kısmında insanların değerli eşyalarını kira ödeyerek saklayabilecekleri ve görevliler tarafından korunan kasalar bulunmaktaydı. Bedestenin açılması ve kapanması bölükbaşının düzenlediği bir tören ile yapılırdı. Bedesten kapandıktan sonra bölükbaşı ve yardımcıları sabaha kadar nöbet tutarlardı.
1914 yılından 1983 yılına kadar Sandal Bedesteni bir mezat alanı olarak kullanıldı. Belirli bir süre boyunca mezat alanına sadece kiracılar ve bedestende çalışan insanlar girebilse de ilerleyen tarihlerde bu uygulama ortadan kaldırıldı. Mezatlarda değerli kumaşların yanı sıra kılıçlar, halılar, eyerler ve koşum malzemeleri de satılırdı. Yüksek fiyatlı olan eşyalar Perşembe günleri satışa çıkardı. Bu satışlar sırasında padişah da mezat alanında bulunurdu. 1983 yılına kadar süren mezatlardan, o dönemde var olan İstanbul Belediyesi Mezat Müdürlüğü ufak bir ücret almaktaydı.
Bedestenin özel sektöre kiralanmasının nedenlerinden biri olarak endüstrileşme ve ticaret yönünden gelişmiş ülkelerin kumaş ve yün gibi ürünleri dokuma piyasasına düşük fiyattan ihraç etmeleri sonucunda bu tip ürünlerin bedestendeki satışının azalmış olması gösterilebilir. Bu da bedestenin işlevini gün geçtikçe yitirmesine neden olmuştur.
Görseller
-
![image]()
Bedestenin girişi -
![image]()
-
![image]()
-
![image]()
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b c d e Koçu, Reşat Ekrem (1958). İstanbul Ansiklopedisi. İstanbul.
- ^ Eyyice, Semavi. . TDV İslâm Ansiklopedisi. 10 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2022.
- ^ Gülmez, F. Gülşen (2020). "İstanbul Kapalı Çarşısı ve Mekan Kurgusu". mimar.ist, 68. 31 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Ocak 2022.
- ^ a b Bildik, Seda. . Ulusal Tez Merkezi. 29 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2021.
- ^ a b c Erdenen, Orhan (1965). İstanbul Çarşıları ve Kapalıçarşı / Die Märkte von İstanbul und der Bedeckte Bazar / The bazaars of İstanbul and the Grand Bazaar. İstanbul: Yenilik Basımevi.
- ^ Koltuk, Mehmet Taner (2018). Dünden Bugüne Tarihi İstanbul Çarşıları. İstanbul: Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu.
- ^ Serdaroğlu, Üzeyir Serdar (2015). "İstanbul'un bedestenleri". Antik Çağ’dan 21. Yüzyıla Büyük İstanbul Tarihi Ansiklopedisi. Cilt 6. ss. 161-176.
Wikimedia Commons'ta Sandal Bedesten ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sandal Bedesteni ayni zamanda Yeni Bedesten veya Kucuk Bedesten Fatih ilcesinin Eminonu semtinde Kapalicarsi nin icinde yer alan tarihi bedestendir Bedestenin hangi tarihte yapildigina yonelik kesin bir bilgi bulunmamaktadir Bazi kaynaklara gore 1472 1478 yillari arasinda Fatih Sultan Mehmed doneminde bazi kaynaklara gore ise 1520 yilinda Kanuni Sultan Suleyman doneminde yaptirilmistir Bu bedestenin yapilmasinin nedeni Fatih bolgesindeki yogunlasan ticaret ve farklilasan is kollari nedeniyle kendinden daha once yaptirilan Cevahir Bedesteni nin tuketimi karsilama konusunda eksiklik hissedilmesidir Bedesten 1984 yilina kadar bir mezat alani olarak kullanilmis 2015 yilinda 20 yilligina ozel sektore kiralanmistir Gunumuzde icinde bir restoran bulunmaktadir Mimari yapisiSandal Bedesteni ni Edirne ve Bursa bedestenleri ile benzerlik gosterdigi icin genellikle Fatih Sultan Mehmed donemine tarihlendirilir Sandal Bedesteni dikdortgen bir plana sahiptir 20 kubbesi vardir ve 1280 metrekarelik bir alani kapsar Kuruldugunda dort kapisi bulunan Sandal Bedesteni nin bati kapisi Nuriosmaniye ye dogu kapisi Kapalicarsi icindeki gumusculer ve kuyumculara kuzey kapisi Mahfazacilar sokagina cikar guney kapisi ise Kalpakcilarbasi Caddesi ne acilirdi Su anda Kapalicarsi icindeki Kalpakcilar caddesine acilan kapisi ve Nuruosmaniye ye acilan kapisi kullanilabilir durumdadir Kuruldugu donemde bedestenin ayaklari kesme tastan duvarlari molozdan kemer ve kubbeleri ise tugladandi Kubbelerin cemberleri alcak ve sagirdi Mahzeni bulunmuyordu 46 dukkan vardi Her mihverde bir pencere bulunmaktaydi Soveler od tasindandi pencere kemerleri hafifce basik ve sivriydi Bedestenin degisen isleviSandal eski ve luks bir ipekli kumastir Sandal Bedesteni kiymetli kumas ve mucevher gibi esyalarin belediyenin muzayedesi araciligiyla satildigi yerdi Bu kumaslar Hindistan gibi pek cok yerden ithal ediliyordu Bedesten gunumuze kadar pek cok degisiklige ugramis ve islevlerinde farklilasmalar gorulmustur Bedesten II Mahmud zamaninda kapanarak depo haline gelmis zabitalik gorevini yapan ve ayni zamanda sehrin temizligi ile ilgilenen yerel yonetim tarafindan yeniden kullanima acilmak uzere tadilata alinmis ve muzayede mekani olarak kullanilmaya baslamasi uygun gorulmustu Bedestenin ic kismi ihtiyaclara gore ahsap bolmelerle ayrilmisti Bolmelerin bir kismi mezat salonu esya salonu mucevher salonu hali salonu olarak kullanilirken bir kisminda insanlarin degerli esyalarini kira odeyerek saklayabilecekleri ve gorevliler tarafindan korunan kasalar bulunmaktaydi Bedestenin acilmasi ve kapanmasi bolukbasinin duzenledigi bir toren ile yapilirdi Bedesten kapandiktan sonra bolukbasi ve yardimcilari sabaha kadar nobet tutarlardi 1914 yilindan 1983 yilina kadar Sandal Bedesteni bir mezat alani olarak kullanildi Belirli bir sure boyunca mezat alanina sadece kiracilar ve bedestende calisan insanlar girebilse de ilerleyen tarihlerde bu uygulama ortadan kaldirildi Mezatlarda degerli kumaslarin yani sira kiliclar halilar eyerler ve kosum malzemeleri de satilirdi Yuksek fiyatli olan esyalar Persembe gunleri satisa cikardi Bu satislar sirasinda padisah da mezat alaninda bulunurdu 1983 yilina kadar suren mezatlardan o donemde var olan Istanbul Belediyesi Mezat Mudurlugu ufak bir ucret almaktaydi Bedestenin ozel sektore kiralanmasinin nedenlerinden biri olarak endustrilesme ve ticaret yonunden gelismis ulkelerin kumas ve yun gibi urunleri dokuma piyasasina dusuk fiyattan ihrac etmeleri sonucunda bu tip urunlerin bedestendeki satisinin azalmis olmasi gosterilebilir Bu da bedestenin islevini gun gectikce yitirmesine neden olmustur GorsellerBedestenin girisiAyrica bakinizKapalicarsiKaynakca a b c d e Kocu Resat Ekrem 1958 Istanbul Ansiklopedisi Istanbul Eyyice Semavi TDV Islam Ansiklopedisi 10 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Ocak 2022 Gulmez F Gulsen 2020 Istanbul Kapali Carsisi ve Mekan Kurgusu mimar ist 68 31 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Ocak 2022 a b Bildik Seda Ulusal Tez Merkezi 29 Kasim 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Aralik 2021 a b c Erdenen Orhan 1965 Istanbul Carsilari ve Kapalicarsi Die Markte von Istanbul und der Bedeckte Bazar The bazaars of Istanbul and the Grand Bazaar Istanbul Yenilik Basimevi Koltuk Mehmet Taner 2018 Dunden Bugune Tarihi Istanbul Carsilari Istanbul Turkiye Turing ve Otomobil Kurumu Serdaroglu Uzeyir Serdar 2015 Istanbul un bedestenleri Antik Cag dan 21 Yuzyila Buyuk Istanbul Tarihi Ansiklopedisi Cilt 6 ss 161 176 Wikimedia Commons ta Sandal Bedesten ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur