Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, uygun değildir. (Aralık 2009) |
Satürn V ("Satürn Beş" okunur) ABD yapımı insan taşıyabilen kullan at roket olup, NASA'nın Apollo ve Skylab programlarında 1967 ile 1973 arasında kullanılmıştır. Bu çok kademeli sıvı yakıtlı fırlatma aracını NASA 13 kez Kennedy Uzay Merkezi - Florida'dan hiçbir mürettebat veya yük kaybı olmadan fırlatmıştır. Kullanılabilirliği olan en uzun, en ağır ve en güçlü roket olup halen en ağır fırlatma aracı kapasitesi rekorunu elinde tutmaktadır.
 Apollo 11'in Satürn V SA-506 ile fırlatılması, 16 Temmuz 1969 | |
| Amaç |
|
|---|---|
| Üretici |
|
| Menşei ülke | ABD |
| Proje maliyeti | 1964-1973 yıllarında 6,417 milyar $ (2020 değeriyle ~49,9 milyar dolar) |
| Fırlatma başına maliyet | 1969-1971 yıllarında 185 milyon $ (2019 değeriyle 1,23 milyar dolar) |
| Boyut | |
| Yükseklik | 110,6 m (363,0 ft) |
| Çap | 10,1 m (33,0 ft) |
| Ağırlık | 2.822.000 kg (6.221.000 lb) ila 2.965.000 kg (6.537.000 lb) |
| Kademeler | 2–3 |
| Kapasite | |
| LEO için yük | |
| İrtifa | 170 km (90 nmi) |
| Yörünge eğikliği | 30° |
| Ağırlık | 140.000 kg (310.000 lb) |
| TLI için yük | |
| Ağırlık | 43.500 kg (95.900 lb) |
| İlgili roketler | |
| Roket ailesi | Saturn |
| Türetilenler | |
| Benzer | |
| Fırlatma geçmişi | |
| Durum | Hizmet dışı |
| Fırlatma yerleri | Kennedy Uzay Merkezi, LC-39 |
| Toplam fırlatmalar | 13 |
| Başarı(lar) | 12 |
| Başarısızlık(lar) | 0 |
| Kısmi başarısızlık(lar) | 1 (Apollo 6) |
| İlk uçuş | 9 Kasım 1967 (AS-501 Apollo 4) |
| Son uçuş | 14 Mayıs 1973 (AS-513 Skylab) |
| Birinci kademe – | |
| Yükseklik | 42,1 m (138,0 ft) |
| Çap | 10,1 m (33,0 ft) |
| Boş ağırlık | 137.000 kg (303.000 lb) |
| Brüt ağırlık | 2.214.000 kg (4.881.000 lb) |
| Gücünü veren | 5 |
| Maksimum itme kuvveti | 35.100 kN (7.891.000 lbf) deniz seviyesinde |
| Özgül itici kuvvet | 263 saniye (2,58 km/s) deniz seviyesinde |
| Yanma süresi | 168 saniye |
| Yakıt | RP-1 / LOX |
| İkinci kademe – | |
| Yükseklik | 24,8 m (81,5 ft) |
| Çap | 10,1 m (33,0 ft) |
| Boş ağırlık | 40.100 kg (88.400 lb) |
| Brüt ağırlık | 496.200 kg (1.093.900 lb) |
| Gücünü veren | 5 |
| Maksimum itme kuvveti | 5.141 kN (1.155.800 lbf) vakumda |
| Özgül itici kuvvet | 421 saniye (4,13 km/s) vakumda |
| Yanma süresi | 360 saniye |
| Yakıt | LH2 / LOX |
| Üçüncü kademe – S-IVB | |
| Yükseklik | 18,8 m (61,6 ft) |
| Çap | 6,6 m (21,7 ft) |
| Boş ağırlık | 15.200 kg (33.600 lb) |
| Brüt ağırlık | 123.000 kg (271.000 lb) |
| Gücünü veren | 1 |
| Maksimum itme kuvveti | 1.033,1 kN (232.250 lbf) vakumda |
| Özgül itici kuvvet | 421 saniye (4,13 km/s) vakumda |
| Yanma süresi | 165 + 335 saniye (2 yanma) |
| Yakıt | LH2 / LOX |
Satürn roket ailesinin en büyük imalat modeli Satürn V, Wernher von Braun ve gözetiminde Huntsville, Alabama'daki Marshall Uzay Uçuş Merkezi'nde Boeing, North American Aviation, Douglas Aircraft Company ve IBM firmaları ana yükleniciliği altında tasarlanmıştır. Von Braun'un tasarımı kısmen 2. Dünya Savaşı esnasında Almanya'da tasarlamış olduğu Aggregate serisi, özellikle A-10, A-11 ve A-12 modelleri roketlere dayanmaktadır.
Şimdiye kadar Satürn V, alçak yer yörüngesinin ötesine insan taşımış olan tek fırlatma aracıdır. Toplamda 24 astronotu (bunlardan 3'ünü birden çok kere) Aralık 1968 ile Aralık 1972 tarihleri arasındaki 4 yıl süresince Ay'a götürmüştür.
Tarihçe
Satürn V roketinin kökeni ABD'de Başkan Truman tarafından Eylül 1946'da yürürlüğe konan Ataç Operasyonu (Operation Paperclip) dahilinde Wernher von Braun önde gelmek üzere 700 civarında Alman bilim adamı’nın seçilmesi ile başlar.
Teknoloji
3039 ton ağırlığındaki Satürn V, 3 kademeden oluşmaktadır. Bu 3 kademe 2 tür roket motorundan teşkil edilmiştir. F-1 ve J-2 olarak adlandırılan bu iki motor sırasıyla 34,02 MN ve 4,4 MN itme kuvveti sağlayabilir.
F-1, 680 tonluk itici güç üretir. 8400 kg ağırlığındaki bu motorun boyu, taban genişliği 3,5 m'yi geçkindir. Saniyede 2,7 ton yakıt harcar. J-2 roket motoru ise kerosen yerine sıvı hidrojen kullandığından F-1'den daha küçüktür. Çünkü hidrojen 1/8 oranında daha küçüktür. Buna karşın sağladığı enerji %75 daha fazladır.
Satürn V'in ilk 2 kademesi Apollo Uzay Aracı'nı atmosferden çıkarmaya, 3. kademe de araç Dünya yörüngesindeyken onu Ay'a doğru yollamaya yarar. Bu yüzden 3.kademe bir duruş kontrol sistemi barındırmaktadır. Bu 3 kademe dışında fırlatma roketi ile uzay aracı arasında 6,6 m çaplı ve 1 m yüksekliğe sahip bir araçlar birimi bulunmaktadır. Bu bölüm aracı denetler, kademeler arası kontrolü sağlar ve bilgileri toplar.
Satürn V'in ateşlenmesiyle ilk kademe araca 8850 km/sa'lik bir hız verdikten sonra ayrılarak Atlas Okyanusu'na düşer. Daha sonra araçlar biriminde yer alan yönetim sistemi aracın bulunduğu yer ile bulunması gereken yeri karşılaştırarak yön düzeltmek gerekiyorsa 2. kademeye elektronik olarak yön değiştirme hamlesi yaptırtılır. Araç 96 km yükseklikteyken fırlatma kurtarma kulesi, aracın hızı 24000 km/sa olunca da 2. kademe ayrılır. Gerekli olan kalan hızı 3. kademe sağlar. Bu arada da yönetim sistemi yörüngeye girişi sağlayacak pencereye girmesi için araca yön verir. Bu sağlanınca 3. kademe motoru durdurulur ve uzay aracı, 3. kademe, araçlar birimi Dünya yörüngesinde güç harcamadan bekler. Belirlenmiş olan yol çizgisi ile uygun zamanda 3. kademe motoru yeniden ateşlenerek Ay'a gidiş başlar. 3. kademe de işi bitince uzaya terk edilir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "Apollo Program Budget Appropriations". NASA. 15 Ocak 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Ocak 2008.
- ^ "SP-4221 The Space Shuttle Decision- Chapter 6: Economics and the Shuttle". NASA. 24 Aralık 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Ocak 2011.
- ^ "Ground Ignition Weights". NASA.gov. 7 Ekim 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Kasım 2014.
- ^ Alternatives for Future U.S. Space-Launch Capabilities (PDF), The Congress of the United States. Congressional Budget Office, Ekim 2006, s. 4 9, 1 Ekim 2021 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 13 Ağustos 2015
- ^ Stafford, Thomas P. (1991). America at the Threshold – Report of the Synthesis Group on America's Space Exploration Initiative. Bernan Assoc. ISBN .
- ^ Bongat, Orlando (16 Eylül 2011). . www.nasa.gov (İngilizce). 8 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2022.
- ^ "Apollo Launches". airandspace.si.edu. 16 Ekim 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Temmuz 2020.
- ^ "Saturn V Launch Evaluation Report –SA-513 Skylab 1" (PDF). nasa.gov. NASA. 1 Ağustos 1973. s. 3. 24 Eylül 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 21 Temmuz 2020.
- ^ a b (PDF). 21 Aralık 2005 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2020.
- ^ (PDF). 21 Aralık 2005 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2020.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Aralik 2009 Saturn V Saturn Bes okunur ABD yapimi insan tasiyabilen kullan at roket olup NASA nin Apollo ve Skylab programlarinda 1967 ile 1973 arasinda kullanilmistir Bu cok kademeli sivi yakitli firlatma aracini NASA 13 kez Kennedy Uzay Merkezi Florida dan hicbir murettebat veya yuk kaybi olmadan firlatmistir Kullanilabilirligi olan en uzun en agir ve en guclu roket olup halen en agir firlatma araci kapasitesi rekorunu elinde tutmaktadir Saturn VApollo 11 in Saturn V SA 506 ile firlatilmasi 16 Temmuz 1969AmacApollo programi aracinin firlatilmasi Skylab in firlatma araciUreticiBoeing S IC North American S II Douglas S IVB Mensei ulkeABDProje maliyeti1964 1973 yillarinda 6 417 milyar 2020 degeriyle 49 9 milyar dolar Firlatma basina maliyet1969 1971 yillarinda 185 milyon 2019 degeriyle 1 23 milyar dolar BoyutYukseklik110 6 m 363 0 ft Cap10 1 m 33 0 ft Agirlik2 822 000 kg 6 221 000 lb ila 2 965 000 kg 6 537 000 lb Kademeler2 3KapasiteLEO icin yukIrtifa170 km 90 nmi Yorunge egikligi30 Agirlik140 000 kg 310 000 lb TLI icin yukAgirlik43 500 kg 95 900 lb Ilgili roketlerRoket ailesiSaturnTuretilenlerBenzerTarihsel N1 islevsel olmadi Energiya Gelecek SLSFirlatma gecmisiDurumHizmet disiFirlatma yerleriKennedy Uzay Merkezi LC 39Toplam firlatmalar13Basari lar 12Basarisizlik lar 0Kismi basarisizlik lar 1 Apollo 6 Ilk ucus9 Kasim 1967 AS 501 Apollo 4 Son ucus14 Mayis 1973 AS 513 Skylab Birinci kademe Yukseklik42 1 m 138 0 ft Cap10 1 m 33 0 ft Bos agirlik137 000 kg 303 000 lb Brut agirlik2 214 000 kg 4 881 000 lb Gucunu veren5Maksimum itme kuvveti35 100 kN 7 891 000 lbf deniz seviyesindeOzgul itici kuvvet263 saniye 2 58 km s deniz seviyesindeYanma suresi168 saniyeYakitRP 1 LOXIkinci kademe Yukseklik24 8 m 81 5 ft Cap10 1 m 33 0 ft Bos agirlik40 100 kg 88 400 lb Brut agirlik496 200 kg 1 093 900 lb Gucunu veren5Maksimum itme kuvveti5 141 kN 1 155 800 lbf vakumdaOzgul itici kuvvet421 saniye 4 13 km s vakumdaYanma suresi360 saniyeYakitLH2 LOXUcuncu kademe S IVBYukseklik18 8 m 61 6 ft Cap6 6 m 21 7 ft Bos agirlik15 200 kg 33 600 lb Brut agirlik123 000 kg 271 000 lb Gucunu veren1Maksimum itme kuvveti1 033 1 kN 232 250 lbf vakumdaOzgul itici kuvvet421 saniye 4 13 km s vakumdaYanma suresi165 335 saniye 2 yanma YakitLH2 LOX Saturn roket ailesinin en buyuk imalat modeli Saturn V Wernher von Braun ve gozetiminde Huntsville Alabama daki Marshall Uzay Ucus Merkezi nde Boeing North American Aviation Douglas Aircraft Company ve IBM firmalari ana yukleniciligi altinda tasarlanmistir Von Braun un tasarimi kismen 2 Dunya Savasi esnasinda Almanya da tasarlamis oldugu Aggregate serisi ozellikle A 10 A 11 ve A 12 modelleri roketlere dayanmaktadir Simdiye kadar Saturn V alcak yer yorungesinin otesine insan tasimis olan tek firlatma aracidir Toplamda 24 astronotu bunlardan 3 unu birden cok kere Aralik 1968 ile Aralik 1972 tarihleri arasindaki 4 yil suresince Ay a goturmustur TarihceSaturn V roketinin kokeni ABD de Baskan Truman tarafindan Eylul 1946 da yururluge konan Atac Operasyonu Operation Paperclip dahilinde Wernher von Braun onde gelmek uzere 700 civarinda Alman bilim adami nin secilmesi ile baslar Teknoloji3039 ton agirligindaki Saturn V 3 kademeden olusmaktadir Bu 3 kademe 2 tur roket motorundan teskil edilmistir F 1 ve J 2 olarak adlandirilan bu iki motor sirasiyla 34 02 MN ve 4 4 MN itme kuvveti saglayabilir F 1 680 tonluk itici guc uretir 8400 kg agirligindaki bu motorun boyu taban genisligi 3 5 m yi geckindir Saniyede 2 7 ton yakit harcar J 2 roket motoru ise kerosen yerine sivi hidrojen kullandigindan F 1 den daha kucuktur Cunku hidrojen 1 8 oraninda daha kucuktur Buna karsin sagladigi enerji 75 daha fazladir Saturn V in ilk 2 kademesi Apollo Uzay Araci ni atmosferden cikarmaya 3 kademe de arac Dunya yorungesindeyken onu Ay a dogru yollamaya yarar Bu yuzden 3 kademe bir durus kontrol sistemi barindirmaktadir Bu 3 kademe disinda firlatma roketi ile uzay araci arasinda 6 6 m capli ve 1 m yukseklige sahip bir araclar birimi bulunmaktadir Bu bolum araci denetler kademeler arasi kontrolu saglar ve bilgileri toplar Saturn V roketinin tasarimcisi Wernher Von Braun aracin motorlarinin onunde Saturn V in ateslenmesiyle ilk kademe araca 8850 km sa lik bir hiz verdikten sonra ayrilarak Atlas Okyanusu na duser Daha sonra araclar biriminde yer alan yonetim sistemi aracin bulundugu yer ile bulunmasi gereken yeri karsilastirarak yon duzeltmek gerekiyorsa 2 kademeye elektronik olarak yon degistirme hamlesi yaptirtilir Arac 96 km yukseklikteyken firlatma kurtarma kulesi aracin hizi 24000 km sa olunca da 2 kademe ayrilir Gerekli olan kalan hizi 3 kademe saglar Bu arada da yonetim sistemi yorungeye girisi saglayacak pencereye girmesi icin araca yon verir Bu saglaninca 3 kademe motoru durdurulur ve uzay araci 3 kademe araclar birimi Dunya yorungesinde guc harcamadan bekler Belirlenmis olan yol cizgisi ile uygun zamanda 3 kademe motoru yeniden ateslenerek Ay a gidis baslar 3 kademe de isi bitince uzaya terk edilir Tum Saturn V roketlerinin kalkis ani goruntulerinin fotomontaji Ayrica bakinizApollo ProjesiKaynakca Apollo Program Budget Appropriations NASA 15 Ocak 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Ocak 2008 SP 4221 The Space Shuttle Decision Chapter 6 Economics and the Shuttle NASA 24 Aralik 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Ocak 2011 Ground Ignition Weights NASA gov 7 Ekim 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Kasim 2014 Alternatives for Future U S Space Launch Capabilities PDF The Congress of the United States Congressional Budget Office Ekim 2006 s 4 9 1 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan erisim tarihi 13 Agustos 2015 Stafford Thomas P 1991 America at the Threshold Report of the Synthesis Group on America s Space Exploration Initiative Bernan Assoc ISBN 9780160317651 Bongat Orlando 16 Eylul 2011 www nasa gov Ingilizce 8 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Ocak 2022 Apollo Launches airandspace si edu 16 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Temmuz 2020 Saturn V Launch Evaluation Report SA 513 Skylab 1 PDF nasa gov NASA 1 Agustos 1973 s 3 24 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 21 Temmuz 2020 a b PDF 21 Aralik 2005 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 7 Temmuz 2020 PDF 21 Aralik 2005 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 7 Temmuz 2020