Savatage

Savatage (/ˈsævətɑːʒ/), Jon ve Criss Oliva kardeşler tarafından 1979'da Florida, Tarpon Springs'de kurulan bir Amerikan heavy metal grubudur. Grubun adı ilk olarak Avatar idi, ancak ilk albümleri Sirens'in (1983) yayınlanmasından kısa bir süre önce, Avatar zaten başka bir grup tarafından alındığı için adlarını Savatage olarak değiştirdiler. Savatage, 1980'lerin başından ortasına kadar Amerikan heavy metal hareketinin ayrılmaz bir parçası olarak kabul edilir ve power metal, progresif metal, speed metal, thrash metal, death metal ve senfonik metal gibi çok sayıda tür üzerinde önemli bir etki olarak gösterildi.

Savatage
Genel bilgiler
Başladığı yer	Florida, Amerika
Tarzlar	Heavy Metal Senfonik Metal Power Metal (İlk zamanlar) Progresif Metal (sonraları) Speed metal
Etkin yıllar	1979-2002, 2014–2015, 2023–günümüz
Resmî site	www.savatage.com
Üyeler	Jon Oliva Al Pitrelli
Eski üyeler	Criss Oliva (öldü) Alex Skolnick

Savatage on bir stüdyo albümü, iki canlı albüm, dört derleme ve üç EP yayınladı. Grup ilk olarak önemli bir ticari başarıya, Billboard 200'de 158 numaraya kadar yükselen üçüncü stüdyo albümü Fight for the Rock (1986) ile ulaştı. Sonraki dört albümü -Hall of the Mountain King (1987), Gutter Ballet (1989), Streets: A Rock Opera (1991) ve Edge of Thorns (1993)- de başarılıydı ancak Fight for the Rock'tan daha fazla eleştirel beğeni topladı. 17 Ekim 1993'te, Edge of Thorns'un yayınlanmasından altı ay sonra, gitarist Criss Oliva bir araba kazasında öldü. Jon (yapımcı Paul O'Neill ile birlikte) ölümünün ardından kardeşinin anısına Savatage'a devam etmeye karar verdi. Grup, dört stüdyo albümü daha yayınladı ve 2002'de uzun bir ara vermeden önce birkaç kadro değişikliğinden geçti. Yıllar boyunca - kısmen aradan önce bile - üyeler Jon Oliva's Pain, Trans-Siberian Orchestra, Circle II Circle ve Doctor Butcher gibi çeşitli yeni gruplar kurdu. 2 Ağustos 2014'te Savatage, 2015 Wacken Open Air için yeniden bir araya geldiklerini duyurdu; daha fazla gösteri ve yeni müzik olasılığını tartışmalarına rağmen, grup bir kez daha ara verdi. Savatage üyeleri 2020-2021'de yaptıkları röportajlarda birlikte yeni materyaller üzerinde çalıştıklarını iddia etseler de, grubun tam teşekküllü bir yeniden birleşmesi 2023 yılının Nisan ayında Jon Oliva tarafından resmi olarak onaylandı. 23 yıl aradan sonra ilk stüdyo albümleri olan Curtain Call'u 2024'te yayınlamayı ve ardından bir dünya turu yapmayı planlıyor.

Biyografi

İlk yıllar

Criss Oliva ve kardeşi Jon eski grupları Tower ve Alien’ın sırasıyla dağılmasından sonra birlikte 1978 yılında Avatar adlı grubu kurdular. 1980'de İkili adında davul çalan bir elemanla tanıştılar ve sıkı bir dostluğun ardından Oliva’ların evinin arkasındaki kulübede –grubun deyimiyle “The Pit”- çalışmaya başladılar. Wacholz aslında Jon’un grubunun bir üyesi olmak istiyordu ve Savatage’ın asıl kadrosu yavaş yavaş şekil alırken Jon da(orijinalde davul çalan) Wacholz ile yer değiştirdi ve görevi ona bıraktı. Steve’e bir sert çalışından dolayı “Doctor Hardware Killdrums” lakabını taktılar ve genelde kısaca “Doc” derlerdi.

Criss, Jon ve Steve bir süre Clearwater (Florida eyaletinde) ve Tampa (Florida eyaletinde ailesi ile birlikte 1970'lerin sonuna doğru taşındılar) çevresindeki barlarda çaldılar. 1981'de gruba dahil oldu ve Jon’un bastaki görevini devraldı. 2006'nın sonuna doğru grubun Clearwater’da bir park alanında seslendirdiği "Holocaust" (Savatage’ın ilk albümünde de yayımlandı), Van Halen coverı "Eruption" ve “You Really Got Me” parçasının VH versiyonunun videosu internette yayımlandı. 1982 yılında Avatar çeşitli heavy metal derlemelerinde yer aldı ve bunlardan en göze çarpanı ise Tampa rock radyosu WYNF’in yerel Florida gruplarının promosyonu için düzenlemiş olduğu “The YNF Pirate Tape” idi. 1983 yılında grup ismini telif hakkı sorunlarından dolayı değiştirdi. ’Savage’ ve ‘Avatar’ kelimelerini birleştirerek Savatage oldu.

Savatage’ın ilk çalışması içerdiği speed metal öğeleri, hızlı ve sert rifflerin yanı sıra Judas Priest, Iron Maiden, Black Sabbath ve Deep Purple gibi grupların etkilerini gösteriyordu. İlk iki albümleri Sirens ve The Dungeons are Calling bağımsız bir plak şirketi olan Combat Records ile çıktı. 1985 yılında Atlantic Records ile bir anlaşma imzaladılar ve sonrasında Power of the Night albümü yayımlandı. Prodüktörlüğünü Max Norman’ın (Megadeth’in 1992 yılında yayımladığı Countdown to Extinction albümünün de prodüktörü) yaptığı bu albümde ‘’Warriors’’ adlı şarkıda kullanılan gibi Broadway tarzı şarkı yapısı ve Jon’un ‘’Fountain of Youth’’ parçasında olduğu gibi şarkılarda özgürce klavye kullanmış olması, grubun metalde pek de alışılmış olunmayan çizgisini gösteriyordu. Albüm olumlu eleştiriler toplamasına karşın satış rakamları beklenenin altında kaldı. Atlantic Records “Hard for Love” parçasına klip çekilmesini istedi ve bütçeden pay ayırdı ancak yayın amaçları doğrultusunda parçanın adının “Hot for Love” olarak değiştirilmesi istendi. Grup parçanın adının değiştirilmesine karşı çıktı ve sonucunda video yayımlanmadı.

1986 yılında plak şirketi Atlantic Records'un bazı ticari kaygılarının gölgesinde grubun, vasatlığından dolayı "Fight For the Nightmare" adını verdiği dördüncü albümleri Fight For the Rock yayımlandı ve sonrasında Metallica, Kiss ve Motörhead ile turneye çıktı. Birçok Savatage hayranı bu albümde hayal kırıklığına uğradı. Grup, plak şirketinin albümde iki cover parçaya yer verilmesi için yaptığı baskı sebebiyle kayıtlardan memnun değildi. Atlantic Records kendisine bağlı ve diğer pop-rocker artistleri için Jon’dan materyal yazmasını istemişti. Daha sonra ise şirket bundan vazgeçti ve Savatage’ın materyalleri kendilerinin hazırlamasını istedi. Grupla daha sonra anlaşma sağlandı. Bu olaylardan sonra grup yalnızca basında zarar görmedi, neredeyse kendisini yok etti ve Jon ilk zamanlarda yaşadığı alkol ve uyuşturucu problemiyle yeniden tanıştı. Oliva albümde seslendirdikleri Badfinger Day After Day coverının albümün sahip olduğu sağlam noktalardan birisi olduğunu belirtti. Bir süre sonra basçı Keith Collins gruptan ayrıldı ve yerine geldi. 1987’den sonraki her albümde çalan Johnny tek tutarlı eleman oldu.

Altın Çağ

1987 yılında çıkardıkları Hall of the Mountain King albümü ile Savatage bir anda müzik piyasasının kalbine indi ve bu grubun ticari anlamda başarı getiren ilk albümü oldu. Albüme adını veren parça için grup ilk defa bir video çekti ve bu video MTV'nin Headbangers Ball adlı programında genişçe yer buldu, ardından 24 Hours Ago parçası için de klip çekildi. Bu albümde yeni prodüktör Paul O'Neill'in etkisiyle grubun parçalarda sıkça yer verdiği senfonik enstrümanlardan müzikal anlayışlarındaki değişme göze çarpıyordu-grubun ilerideki kayıtlarında kullanacağı çizgi içinde bilgi veriyordu. Grubun geri kalan kariyerinde çıkardığı kayıtların liriklerinin birçoğunu O’Neill yazdı ve gruba sonraki albümleri Gutter Ballet'ten başlayarak daha konsept bir çizgi kazandırdı.

1989 yılında yayımlanan Gutter Ballet albümü grubun asıl dönüş noktası -ki bu nokta grubun ilk yıllarında yapmış olduğu power metal türüne göre daha farklı, değişik vokal şekilleri ve kompleks melodilerle bezenmiş daha uzun süreli parçalar içeren progresif yapıda olan bir tür- olarak görüldü. Jon bu değişimi Toronto’da 1986 müzikali Phantom of the Opera’daki performansı gördükten sonra daha progresif ve bir şekle soktu.Albümdeki Gutter Ballet ve When the Crowds Are Gone parçalarda bu etki çok rahat belli oluyordu ve sonraki albümün de yine bu şekilde daha operatik bir stilde olacağı muhtemeldi. Yine bu albümde de iki parçaya klip çekildi - When the Crowds Are Gone ve Gutter Ballet- ve MTV’de yayımlandılar.Grubun 1987 yılındaki turnesinde ikinci bir ritim gitarist olarak çalan ancak sahnede gözükmeyen , 1988 yılında grubun yeni üyesi olarak tanıtıldı. Streets albümünün notlarında ise Chris’e iyi şans dileklerinin iletildiği bir mesaj vardı. Gutter Ballet turundan sonra gruptan ayrıldı(Streets kayıtları başlamadan önce) fakat gruba tekrar geri dönebilirdi.

Grup 1991 yılında ilk albümleri olan Streets’i kaydetti. Albüm grubun istediği kadar başarılı olamadı ve tam da müzik dünyasında grunge türünün patladığı zamana denk gelmişti. Grup yine de Jesus Saves parçası için bir video kaydetti ve bu video televizyonlarda yayımlanmasının yanında gruba yeni hayranlarda kazandırdı. Bununla birlikte albüm için düzenlenen bir turun ardından Jon Oliva kendi Broadway-bound müzikali Romanov ve yan projesi olan adına daha iyi konsantre olabilmek için gruptan ayrılma kararı aldı ama bir yandan da kardeşi Criss ve prodüktör Paul O’Neill ile birlikte Savatage için materyaller yazamaya devam etti. Romanov ise hala tam olarak bitirilememiş ve yayımlanmamış olarak 2007 itibarıyla beklemektedir.

Jon’un yerine eski Wicked Witch vokali getirildi ve Streets’in ardından 1993 yılında Edge of Thorns yayımlandı. Düzenlenen bir dünya turu ve radyolarda daha fazla çalınmasının sayesinde Savatage müzik dünyasında sıkça duyulur oldu. 17 Ekim 1993 tarihinde otoyolda sarhoş bir sürücünün Criss’e çarparak ölümüne sebep olması grup adına tam bir trajediydi. Bu olayın ardından Jon, her ne kadar grubun eskisi gibi olmayacağından bahsetse de, sadece kardeşinin anısını yaşatmak ve icra ettiği müziği ayakta tutmak adına grup için devam kararı aldı.

Criss'ten sonra

1994 yılında Jon ve O’Neill tarafından yazılan dokuzuncu albümleri Handful of Rain yayımlanmadan önce Alex Skolnick gruba dahil oldu. Teknik olarak, albüm kayıtlarının vokal ve ön gitar hariç tamamının Jon’a ait olması sebebiyle Jon’un bir solo çalışması olarak nitelendirilebilecek albümde, yine de bas ve davulda Middleton ve Wacholz’un isimleri yazılmıştı. Savatage’ın sonraki albümlerinde de kullandığı bir vokal tekniği olan kontrpuan, ilk defa bu albümde Chance parçasında kullanıldı. Albümün son parçası Alone You Breath Criss Oliva için yazılmıştı. Skolnick’in grubu ve power metal grubu ile yapılan kısa süreli albüm turnesinin sonunda (sonraki sürümlerde ismi Japan Live olarak yayımlandı) adında bir live albüm yayımlandı. Turdan sonra Alex Skolnick farklı ilgi alanlarında yoğunlaşmak istediği için gruptan ayrıldı. Onun yerine gruptan arkadaşı ve dostu, anısı adına kendince sürekli Criss sololarını çalan, eski grup üyesi Christopher Caffery getirildi. Atlantic Records grup için iyi tanınan bir gitarist getirilmesini istedi ve Al Pitrelli seçildi. Pitrelli diğerlerinin yanında Alice Cooper ve birlikte yaptığı çalışmalardan tanınıyordu.

1995'te önceki örneği Streets’e göre çok daha başarılı bir çalışma olan Dead Winter Dead grubun ikinci rock opera albümü olarak yayımlandı. Grup ayrıca Noel boyunca farklı formatlarda sürekli radyolarda çalınan Christmas Eve (12/24) parçasıyla da başarı elde etti. Avrupa ve Japonya turlarının ardından grup Amerika turuna çıkmadan önce Savatage ve beraberinde geniş bir orkestranın olduğu Trans-Siberian Orkestrası (TSO) adıyla yeni projeleri Christmas Eve and Other Stories kaydı üzerinde çalışmaya başladı. TSO’nın git gide büyüyen bir ilgi kazanması ve başarı yakalaması Jon’un biraz rahatsız etti çünkü TSO’nın üne kavuştuğu şarkı aslında bir Savatage şarkısıydı. Savatage adı altında yayımlandığında bu derece ilgi görmemesinin nedenini Jon yalnızca Savatage’ın ismi olduğuna inanıyordu.

TSO’nın getirdiği büyük başarı ve çıkarılan iki başarılı konsept albümün ardından bir ara veren Savatage, 1998 yılında ve Veronica Guerin cinayetini konu alan on birinci albümleri The Wake of Magellan'ı çıkardılar. Grup bu albümün yayımlanmasının hemen ardından plak şirketleri Atlantic ile yollarını ayırdı ve daha küçük bir şirket olan Nuclear Blast ile anlaşma imzaladı (Buna rağmen Trans-Siberian Orkestrası’nın sonraki albümleri yine Atlantic/Lava imprint adı altında çıktı). Jon Oliva doğru bir iş yaptıklarını söyledi ve Nuclear Blast ise grup hakkında ‘grubu çok sevdik, şarkılarımızı ve her şeyi çok iyi biliyorlar’ yorumunu yaptı.

Savatage bir yandan övgüler alırken bir yandan da yapmakta olduğu Broadway-Metal arzusu içinde tepki topluyordu, hiçbir şüphe yoktu ki Trans-Siberian Orkestrası’nın albümlerinin dinleyici kitlesi, yaşça ilerlemiş kişiler ve eski Savatage hayranları ses açısından Savatage ile belirgin bir fark olmamasından yakınıyorlardı. Amerika'da kapsamlı bir turne düzenlenmemesi ve grubun git gide metalden daha senfonik bir tarza dönmesi birçok hayranı gruptan soğuttu (sadece doğuda bazı gösterilerde ara sıra bulunmaya başladılar, Avrupa’daki hayranlar da bölgede tur düzenlenmemesinden dolayı gruba karşı aynı soğukluğu hissetmeye başladı). Yazılan makalelerde kimileri dehaları yüzünden grubu överken kimileride gösterişçiliklerinden dolayı grubu eleştiriyordu. Orta bir nokta yok gibiydi ve bugün bile hayran grupları ile eleştirmenler hala ayrı durumdalar.

The Mountain King Dönüyor

Savatage bir süre diğer projeleri TSO ile ilgilendi ve birde The Christmas Attic’i yayımladı. 2001 yılında ailevi nedenlerden dolayı gruptan ayrılan Zak Stevens’ın yerine ön vokal olarak geçen Jon Oliva’nın dönüşüyle ve 2000 senesinde Megadeth’e geçerek gruptan ayrılan Al Pitrelli’nin yokluğunda Poets and Madmen yayımlandı. Pitrelli gruptan ayrılmadan önce bu albümdeki bazı şarkıların solosunu kaydetti. Sonrasında çok kısıtlı bir Amerika turu düzenlendi ve bu turun başlarında gruba sonrasında Nevermore eşlik etti. Tur sırasında Zak’ın bölümlerinde söylemesi için Jon gruba ’yı aldı. Gruba ritim gitarist olarak alındı ve turun büyük bir bölümünde çaldı ancak her ne kadar söylediği bazı sözler yüzünden gruptan ayrıldığı iddia edilse de turdan sonra neden gruptan ayrılmasının istendiği hala meçhul. 2002 deki yaz festivallerinde gruba Annihilator’dan Jeff Waters eşlik etti.

Savatage, turdan sonra grup üyelerinin diğer projelerde uğraşmasının yanında aktifliğini kaybetti. Bu elbette hiç kimsenin hoşuna gitmedi ve Chris Caffery’de bir röportajında 2007 itibarıyla 6 senedir hala yeni bir albüm çıkarılmadığı için gruba olan kızgınlığını dile getirdi.

TSO ise çıkardığı iki farklı etiket altındaki iki albümle çalışmalarına devam etti. Son albümleri The Lost Christmas Eve ve şu anda ise 2007’de çıkarmayı planladıkları Night Castle üzerinde çalışıyorlar. Kusursuzluğu ile kötü bir ün yapan TSO’nın albümünün çıkış tarihinin ertelenmesi ise muhtemel.

Jon Oliva, adında bir grup kurdu ve adındaki ilk albümünü 2004 yılında yayımladı. 2006 yılında grup AFM Records ile bir anlaşma imzaladı ve 4 Eylül 2006’da ikinci albümleri yayımlandı.

Ön gitarist Chris Caffery 2004 yılında MusicMan adında bir EP ve arkasından 2005 yılında kendi solo çalışması olan Faces isimli albümü yayımladı.

Eski üyelerden Zak Stevens ise 2003 yılında isimli bir grup kurdu ve prodüktörlüğünü Jon Oliva’nın yaptığı, Caffery’nin ise konuk sanatçı olarak bulunduğu albümü ’ı 2003 yılında yayımladı. Tur sırasında yönetimle yaşanan bir anlaşmazlığın ardından grup üyeleri gruptan ayrılarak Jon’un grubuna katıldı.Zak yeni üyelerle grubu yeniden kurdu ve 2005 yılında ikinci albüm yayımlandı. baz alınarak hazırlanan üçüncü albümleri 13 Ekim 2006 “Kara Cuma” günü yayımlandı.

Olası dönüş

Haziran 2006’da Hollandalı dergi Aardschok ile bir röportaj yapan Jon, Savatage’a son noktayı koymadan önce son bir albüm ve peşinden bir live CD ile DVD yayımlamak istediğini söyledi. Fakat albümle ilgili bir tarih vermekten de kaçındı. Ekim 2006 da Chris Caffery bir dergiye verdiği demeçte eğer yeni bir albüm çıkarılacaksa kesinlikle Alex Skolnick ve beraberinde Doc Wacholz’un da olması gerektiğini söyledi. Kasım 2006 da Yunan web sitesi metaltemple.com a açıklama da bulunan Jon Savatage’ın yeniden dönmesiyle ilgili söylenen tüm dedikodulara son noktayı koydu ve grubun şimdiye kadar kendisine pek de para kazandırmadığını aksine bunca yıl grubu ayakta tutabilmek için bir milyon dolar para harcadığını ekledi. Jon Oliva yeni grubu içinde temelde Savatage ruhuna sahip olduğunu ve epey başarı sağlamış olan Trans-Siberian Orkestrası ile bir araya gelinebileceğini söyledi. Ayrıca grup adına Skolnick, Wacholz ve diğer eski Savatage üyelerinin de katılımıyla son bir veda turu düzenlemek için Paul O’Neill ile birlikte bir plan yaptıklarını da ekledi. Zak Stevens’ta grup için yapılması planlanan bu 25. yıl etkinliğine katılmak istediğini söyledi. Sonradan Jon’dan grup hakkında şöyle bir açıklama geldi Evet, artık bitti, aslında tam olarak bitti denilemez. Ne demek istediğimi anlıyor musunuz?. Bitti, çünkü şu anda kimse grup adına bir şeyler yapmıyor. Fakat biz dağılmadık. Gelecekte yapmak istediğimiz bazı planlarımız var. Jon şu anda ise bazı video derlemeleriyle ve bir bonus DVD için birçok sahne arkası görüntüsünü, Avrupa’daki turnelerden kesitleri ve konserlerden birçok Criss ile ilgili materyali hazırlamakla uğraştığını söyledi.

Kişisel

Üyeler

• Jon Oliva – klavyeler (1981–1992, 1993, 1994–2002, 2014–günümüz), baş vokaller (1978–1992, 2001–2002, 2014–günümüz), arka vokaller (1994–2002, 2014–günümüz), gitar (1978–1980, 1994), bas (1978, 1994), davul (1981, 1991, 1994)
• Johnny Lee Middleton - bas gitar, arka vokal (1986–2002, 2014–2015, 2023 – günümüz)
• Chris Caffery - gitar, arka vokal (1987–1988, 1989–1990, 1995–2002, 2014–2015, 2023 – günümüz), klavyeler (1987–1988, 1989–1990)
• Zachary Stevens - baş vokal (1992–2000, 2014–2015, 2023 – günümüz)
• Jeff Plate - davullar (1994–2002, 2014–2015, 2023 – günümüz)
• Al Pitrelli - gitar, arka vokal (1995–1999, 2002, 2014–2015, 2023 – günümüz)

Eski üyeler

• Criss Oliva - Gitar (1979-1993)
• - Davul (1980-1993)
• - Bas Gitar (1981-1985)
• - Ön Vokal (1992-2000)
• Alex Skolnick - Gitar (1994)
• - Gitar (2001-2002)

Konuk müzisyenler

• - Klavye (1987)
• - Klavye (1991) [Streets albüm turnesi]
• - Ritim Gitar, Klavye (1993) [Edge of Thorns albüm turnesi]
• - Davul (1993) [Edge of Thorns albüm turnesi]
• Jeff Waters - Gitar (2002 yazı) [Jack Frost'un yerine, Poets and Madmen albüm turnesi]

Diskografi

Stüdyo albümleri

• Sirens (1983)
• Power of the Night (1985)
• Fight For the Rock (1986)
• Hall of the Mountain King (1987)
• Gutter Ballet (1989)
• Streets: A Rock Opera (1991)
• Edge of Thorns (1993)
• Handful of Rain (1994)
• Dead Winter Dead (1995)
• The Wake of Magellan (1998)
• Poets and Madmen (2001)
• Curtain Call (2024)

EP'ler

• The Dungeons are Calling (1984)
• (1995)
• (1995)

Live albümler

• (1995)
• (1995)

Derleme albümler

• From the Gutter to the Stage (1996)
• (1997)
• (1998)
• Still the Orchestra Plays (2010)
• Return to Wacken (2015)

Videolar ve DVD'ler

• (1995)
• (2013)

Singlelar

• Hard for Love (1985)
• In the Dream (1985)
• Out On the Streets (1986)
• Hall of the Mountain King (1987)
• "Strange Wings (1987)
• Gutter Ballet (1989)
• When the Crowds are Gone (1989)
• Jesus Saves (1991)
• Sammy and Tex (1991)
• Edge of Thorns (1993)
• He Carves His Stone (1993)
• Handful of Rain (1994)
• Chance (1995)
• Doesn't Matter Anyway (1995)
• Dead Winter Dead (1995)
• One Child (1996)
• Turns to Me (1998)
• Drive (2001)
• Commissar (2001)

Kaynakça

1. ^ . Savatage.com. 20 Nisan 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2018. 
2. ^ . Savatage.com. 20 Nisan 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2018. 
3. ^ Marco (25 Temmuz 2018). . Ride Into Glory. 30 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2019. 
4. ^ Sharpe-Young, Garry (2007). Metal: The Definitive Guide : Heavy, NWOBH, Progressive, Thrash, Death, Black, Gothic, Doom, Nu. London, England: Jawbone Press. s. 262. ISBN . 
5. ^ . Blabbermouth.net. 9 Eylül 2013. 10 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2019. 
6. ^ . Blabbermouth.net. 29 Kasım 2018. 29 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2019. 
7. ^ Wiederhorn, Jon (18 Haziran 2019). . Revolver. 18 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2023. 
8. ^ ^{a b} . AllMusic. 17 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2014. 
9. ^ . Savatage.com. 20 Nisan 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2018. 
10. ^ . Wacken.com. 2 Ağustos 2014. 4 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2014. 
11. ^ . Blabbermouth.net. 21 Aralık 2014. 21 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2014. 
12. ^ . Blabbermouth.net. 25 Aralık 2014. 26 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2014. 
13. ^ . Bravewords.com. 24 Ekim 2015. 26 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2018. 
14. ^ . . 9 Kasım 2020. 9 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2020. 
15. ^ . . 17 Aralık 2020. 25 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2020. 
16. ^ . Blabbermouth.net. 21 Mart 2021. 21 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2021. 
17. ^ . Blabbermouth.net. 21 Mart 2021. 28 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2021. 
18. ^ BraveWords. . bravewords.com (İngilizce). 20 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2023. 
19. ^ Blabbermouth (20 Nisan 2023). . BLABBERMOUTH.NET (İngilizce). 21 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2023. 
20. ^ Team, Editorial (20 Nisan 2023). "JON OLIVA Confirms New SAVATAGE Album to Tentatively Arrive Next April: 'This Will Probably Be The Last Record We Ever Make'". Sonic Perspectives (İngilizce). Erişim tarihi: 4 Mayıs 2023. 

Dış bağlantılar

• Resmi Web Sayfası26 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
• Savatage Tarihi Web Sayfası12 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .