Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sayga (Saiga tatarica ve Saiga tatarica mongolica) Kazakistan, Özbekistan, Türkmenistan, Rusya ve Moğolistan'da yaşayan göçücü bir çift toynaklı memeli cinsidir.
| Sayga | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Erkek bir Sayga | ||||||||||||||||||
| Korunma durumu | ||||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
Saiga tatarica L., 1766 |
Fiziksel özellikler
Sayga cinsinin en karakteristik özelliği kabarık ve öne doğru uzayıp sarkmış burnudur. Burnunun evrimsel süreçte tozlu-kumlu coğrafyada havayı filtre edebilmesini sağlayacak adaptasyonlar kazandığı düşünülüyor, ayrıca Saygaların kışın oldukça ağır mevsimsel şartlarda nefes alırken; ciğerlerine giden havanın ısınmasını gelişmiş burunları sayesinde sağladıkları da ciddi olarak tahmin edilmektedir. Boyutları için konuşulacak olursa, ortalama erkek bir sayga yerden omzuna kadar 76 cm yüksekliğe sahipken; 30–40 kg arasında değişen bir ağırlık kazanırlar, genellikle dişi bireylerin boyutları erkeklerinkinin 4'te 3'ü kadar olmaktadır. Erkek bireyler uzun amber sarısı boynuzlar taşırlar ve bu cins mevsimsel post değişimi yaşamaktadır. Yazın kısa ve soluk kahve rengi postları olurken; kışın uzun ve beyaz çalan bir kıl grubuyla çevrelenirler.
Habitat ve göç
Saygalar tipik olarak açık kurak düzlüklerde ve yarı çöl alanlarda yaşamaktadırlar. Bahar mevsimi dişi saygalar toplanır ve üreme alanlarına göç etmeye başlarlar. Yazın sürüler daha ufak gruplara ayrılır ve güz mevsiminden itibaren toplanarak kışlayacakları alanlara giderler. Saygaların göç rotaları ve uzunlukları yiyecek ve hava şartlarına göre değişmektedir. Ortalama olarak 1000 km ölçüsünde ve kuzey-güney doğrultusunda bir rota izlenir. Kızışma mevsimi sürecindeyse bir yetişkin erkeğin haremi görünümünde olan 5-10 arası dişi birey içeren gruplar kurulur ve alfa erkek tarafından gruba yaklaşan erkeklere müdahale edilir. Dişi saygalar yaklaşık 5 aylık bir gebelik sonrası bir yavru (nadiren ikiz doğururlar) dünyaya getirirler. Bu yavru birkaç gün içinde ayaklanıp sürüye tam anlamıyla dahil olur.
Tükenme tehlikesi
20. Asrın son seneleri saygalar için çok zor geçmiştir. 1990'larda saygaların sayısı inanılmaz büyük bir azalışla 1.5 milyondan 50 bine kadar azaldı ve tür yok oluşla kaşı karşıya kaldı. Bu yıkıcı zararın sebebi aşırı ve kaçak avlanma olarak belirlenmiştir. Özellikle geleneksel Çin tıbbı yüzünden saygaların boynuzları kullanılmakta ve kaçak avlanılmaktadırlar. Bilhassa bölgedeki ekonomik sorunlar ve Sovyetler Birliği'nin dağılış sürecindeki otorite boşluğu nedeniyle kaçak avcılık bu hayvanların sayısında yüzde 95 bir azalışa neden olmuştur. 2015 Mayıs'ında Kazakistan'ın doğal alanlarında inanılması güç bir felaket ortaya çıkmıştır, toplamda 2 haftada 120 binin üzerinde sayganın ölüsü bulunmuştur. İlk 117 sayga ölüsü 10 Mayıs tarihinde bulunmuştur, WWF kayıtlarına göre sadece 11 gün sonra 28 bin ölü hayvan kalıntısı daha tespit edilmiştir. Ölümler hızlı ve beklenmedik bir şekilde ilerliyordu. WWF de yaşanan kayıpların çok ciddi olduğunu, Kazakistan ve tüm dünyanın doğal koruma çabalarına ihtiyaç duyulduğunu ifade etmiştir. Kazakistan tarım bakanı yardımcısı Erlan Nisanbayev de sorunun kaynağının ortaya çıkarılması adına araştırmalar yapıldığını ifade etmiştir. Dönemin Kazakistan başbakanı Karim Masimov antilop ölümlerinin sebebi için resmi bir komisyon kurulmasını emretmiştir. İlk çalışmalar ışığında toplu ölümlerin enfeksiyon hastalıkları sebebiyle gerçekleştiği düşünülmektedir. Pasteurella ve Costridium bakterilerinin bu toplu ölümlerden sorumlu olduğu fikri vardır. Bu bakterilerin sürüler üzerinde ölümcüllük oranı yüzde 100 olmaktadır, genelde bu bakterilerin sadece bağışıklık sistemi zayıf hayvanları öldürdüğü biliniyor. Bu ölümcüllük durumuna neyin neden olduğu sorusuna cevap ise ekolojik faktörlerin tetiklemesi olabilir.
Kaynakça
- ^ a b c Editors of CMS, Editors of CMS. "Saiga tatarica". www.cms.int. Convention on the Conservation of Migratory Species of Wild Animals. 9 Haziran 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Haziran 2020.
- ^ a b Lovari, Sandro. "Saiga". Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica, inc. 10 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Haziran 2020.
- ^ "Mort mystérieuse de 120 000 antilopes saïgas, en voie d'extinction au Kazakhstan". Le Monde. 31 Mayıs 2015. 29 Haziran 2020 tarihinde kaynağından .
Dış bağlantılar
 Wikimedia Commons'ta Sayga ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur. |
 Wikispecies'te Sayga ile ilgili detaylı taksonomi bilgileri bulunur. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sayga Saiga tatarica ve Saiga tatarica mongolica Kazakistan Ozbekistan Turkmenistan Rusya ve Mogolistan da yasayan gocucu bir cift toynakli memeli cinsidir SaygaErkek bir SaygaKorunma durumuKritik tehlikede IUCN 2 3 Biyolojik siniflandirmaAlem AnimaliaSube ChordataAlt sube VertebrataInfa sube GnathostomataSinif MammaliaTakim Artiodactyla Cift toynaklilar Familya Bovidae Boynuzlugiller Cins SaigaTur S tataricaIkili adlandirmaSaiga tatarica L 1766Fiziksel ozelliklerSayga cinsinin en karakteristik ozelligi kabarik ve one dogru uzayip sarkmis burnudur Burnunun evrimsel surecte tozlu kumlu cografyada havayi filtre edebilmesini saglayacak adaptasyonlar kazandigi dusunuluyor ayrica Saygalarin kisin oldukca agir mevsimsel sartlarda nefes alirken cigerlerine giden havanin isinmasini gelismis burunlari sayesinde sagladiklari da ciddi olarak tahmin edilmektedir Boyutlari icin konusulacak olursa ortalama erkek bir sayga yerden omzuna kadar 76 cm yukseklige sahipken 30 40 kg arasinda degisen bir agirlik kazanirlar genellikle disi bireylerin boyutlari erkeklerinkinin 4 te 3 u kadar olmaktadir Erkek bireyler uzun amber sarisi boynuzlar tasirlar ve bu cins mevsimsel post degisimi yasamaktadir Yazin kisa ve soluk kahve rengi postlari olurken kisin uzun ve beyaz calan bir kil grubuyla cevrelenirler Habitat ve gocSaygalar tipik olarak acik kurak duzluklerde ve yari col alanlarda yasamaktadirlar Bahar mevsimi disi saygalar toplanir ve ureme alanlarina goc etmeye baslarlar Yazin suruler daha ufak gruplara ayrilir ve guz mevsiminden itibaren toplanarak kislayacaklari alanlara giderler Saygalarin goc rotalari ve uzunluklari yiyecek ve hava sartlarina gore degismektedir Ortalama olarak 1000 km olcusunde ve kuzey guney dogrultusunda bir rota izlenir Kizisma mevsimi surecindeyse bir yetiskin erkegin haremi gorunumunde olan 5 10 arasi disi birey iceren gruplar kurulur ve alfa erkek tarafindan gruba yaklasan erkeklere mudahale edilir Disi saygalar yaklasik 5 aylik bir gebelik sonrasi bir yavru nadiren ikiz dogururlar dunyaya getirirler Bu yavru birkac gun icinde ayaklanip suruye tam anlamiyla dahil olur Erkek Sayga antilobuTukenme tehlikesi20 Asrin son seneleri saygalar icin cok zor gecmistir 1990 larda saygalarin sayisi inanilmaz buyuk bir azalisla 1 5 milyondan 50 bine kadar azaldi ve tur yok olusla kasi karsiya kaldi Bu yikici zararin sebebi asiri ve kacak avlanma olarak belirlenmistir Ozellikle geleneksel Cin tibbi yuzunden saygalarin boynuzlari kullanilmakta ve kacak avlanilmaktadirlar Bilhassa bolgedeki ekonomik sorunlar ve Sovyetler Birligi nin dagilis surecindeki otorite boslugu nedeniyle kacak avcilik bu hayvanlarin sayisinda yuzde 95 bir azalisa neden olmustur 2015 Mayis inda Kazakistan in dogal alanlarinda inanilmasi guc bir felaket ortaya cikmistir toplamda 2 haftada 120 binin uzerinde sayganin olusu bulunmustur Ilk 117 sayga olusu 10 Mayis tarihinde bulunmustur WWF kayitlarina gore sadece 11 gun sonra 28 bin olu hayvan kalintisi daha tespit edilmistir Olumler hizli ve beklenmedik bir sekilde ilerliyordu WWF de yasanan kayiplarin cok ciddi oldugunu Kazakistan ve tum dunyanin dogal koruma cabalarina ihtiyac duyuldugunu ifade etmistir Kazakistan tarim bakani yardimcisi Erlan Nisanbayev de sorunun kaynaginin ortaya cikarilmasi adina arastirmalar yapildigini ifade etmistir Donemin Kazakistan basbakani Karim Masimov antilop olumlerinin sebebi icin resmi bir komisyon kurulmasini emretmistir Ilk calismalar isiginda toplu olumlerin enfeksiyon hastaliklari sebebiyle gerceklestigi dusunulmektedir Pasteurella ve Costridium bakterilerinin bu toplu olumlerden sorumlu oldugu fikri vardir Bu bakterilerin suruler uzerinde olumculluk orani yuzde 100 olmaktadir genelde bu bakterilerin sadece bagisiklik sistemi zayif hayvanlari oldurdugu biliniyor Bu olumculluk durumuna neyin neden oldugu sorusuna cevap ise ekolojik faktorlerin tetiklemesi olabilir Kaynakca a b c Editors of CMS Editors of CMS Saiga tatarica www cms int Convention on the Conservation of Migratory Species of Wild Animals 9 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Haziran 2020 KB1 bakim Fazladan yazi yazar listesi link a b Lovari Sandro Saiga Encyclopaedia Britannica Encyclopaedia Britannica inc 10 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Haziran 2020 Mort mysterieuse de 120 000 antilopes saigas en voie d extinction au Kazakhstan Le Monde 31 Mayis 2015 29 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Dis baglantilarWikimedia Commons ta Sayga ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur Wikispecies te Sayga ile ilgili detayli taksonomi bilgileri bulunur