Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, İngilizce Vikipedi'de yer alan aynı konulu maddeden Türkçeye çeviri yapılarak genişletilebilir. Başlıca çeviri yönergeleri için [genişlet] düğmesine tıklayınız.
|
Boynuzlugiller (Bovidae), gevişgetiren bir çift toynaklı familyası.
| Boynuzlugiller | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | |||||||||||
| |||||||||||
| Alt familyalar | |||||||||||
Bu 140 türden oluşan büyük familya sığır, koyun, keçi, manda, bizon, antilop ve ceylan gibi insanların uzun zamandır av ve ev hayvanı olarak faydalandığı birçok türü içermektedir.
Özellikler
En büyükleri olan ve 1000 kg ağırlığa varan bizondan en ufakları olan ve 5 kg ağırlığa varan dikdike kadar familyanın tüm 140 türünün ortak özelliği boynuzlara sahip olmalarıdır: haricinde tüm boynuzlugillerin 2 adet boynuzu vardır. Bazı türlerde boynuzların boyu 1,50 m'yi bulur. Çoğu türde yalnızca erkeklerin boynuzları olur, dişilerin yoktur. Bu boynuzlar doğrudan kafatasına bağlı kemiktendir ve etrafları boynuz dokusu ile kaplıdır. Boynuzlugillerin boynuzları asla geyikgillerde ya da çatal boynuzlu antilopta olduğu gibi çatallı olmaz.
Boynuzlugillerin büyük çoğunluğu açık alanlarda yaşar ama ormanlarda veya dağlık alanlarda yaşayan türler de vardır.
Evrim tarihi
Evrim açısından boynuzlugiller çok genç bir familyadır. Kesin olarak boynuzlugillere ait olduğu tespit edilebilmiş en eski kalıntılar, Miyosen çağında yaşamış olan Eotragus cinsinden kalmadır. Bu hayvanlar bugünkü Cephalophinae familyasına ait antiloplara benzemiş, çok küçük boynuzları olmuş ve asla bir ceylandan daha büyük olmamışlardır. Daha ancak Miyosen çağında şekillenmeye başlayan familyanın bugün tanıdığımız en mühim kolları Pliyosen çağında gelişmiştir. Miyosen çağında yalnızca Avrupa, Asya ve Afrika'da yayılım göstermiş olan boynuzlugiller familyası Pleistosen çağının buzul devrinde Kuzey Amerika'ya da dağılmıştır. Güney Amerika ve Avustralya'da da hiçbir zaman yabani boynuzlugiller yaşamamıştır. Günümüzde evcil boynuzlugiller dünyanın her ülkesinde bulunmaktadır.
Sınıflandırma
Klasik sınıflandırma
Bu sınıflandırmada kullanılan kaynak: C. D. Simpson (Artiodactyls, in Anderson und Jones: Orders and families of recent mammals of the world, 1984).
- Alt familya Cephalophinae
- Cins Cephalophus
- Cins Sylvicapra
- Alt familya
- Cins
- Cins
- Cins
- Cins
- Cins
- Cins Madoqua
- Cins
- Alt familya
- Cins
- Cins
- Cins
- Alt familya
- Cins Damaliscus
- Cins Alcelaphus
- Cins
- Cins Connochaetes
- Alt familya
- Cins
- Cins Oryx
- Cins
- Alt familya
- Alt familya Aepycerotinae
- Cins Aepyceros - İmpala
- Alt familya
- Cins
- Cins
- Cins Litocranius
- Cins Gazella
- - Dağ ceylanı
- Cins
- Cins
- Cins
- Cins Sayga
- Cins
- Alt familya Bovinae
- Cins
- Cins
- Cins
- Cins
- Cins Bos
- Bos taurus
- Bos gaurus
- - Yaban öküzü
- Bos grunniens
- Cins Bison
- Cins
- Alt familya Caprinae
- Cins
- Cins Capricornis
- Naemorhedus
- Cins
- Cins
- Rupicapra rupicapra - Çengel boynuzlu dağ keçisi
- Cins Myotragus]]
- Cins
- Cins Ovibos
- Cins
- Cins Capra
- Cins
- Cins Ammotragus
- Cins Ovis - Koyun
- Ovis aries - Evcil koyun
-
- - Anadolu dağ koyunu, Türkiye.
-
- Ovis ammon
-
- Ovis dalli
- Ovis canadensis
- )
Yukarıda kaynak olarak gösterilen kitabın basımı sırasında Pseudoryx ve Pseudonovibos cinsleri tanınmamaktaydı. Bu yüzden sonradan eklenmiştir. Ayrıca modern bilim dikkate alınarak keçi ve ceylanların arasına konulmuşdur.
Antiloplar belli bir gruba dahil değildir. Boynuzlugiller familyası içerisinde birçok uzun boynuzlu, zarif yapılı, tropik türler, akrabalıkları dikkate alınmadan antilop olarak adlandırılır.
Diğer sınıflandırma yolları
Wilson'un Mammal Species of the World (1993) başlıklı kitabında, Ceylan antilobu ilk kez keçicikler grubundan çıkarılıp Peleinae adlı ayrı bir alt familyaya konulmuştur. Bu tür Zoologların görüşüne göre boynuzlugillerin yaşayan en ilkel türüdür. Ayrıca bu kitapta Çiru ve Sayga keçimsilere değil ceylanımsılara ait olarak gösterilmiştir.
Diğer bir sınıflandırma deneyimi Gentry'nin The subfamilies and tribes of the family Bovidae (1992) başlıklı kitabında yapılmıştır. Gentry kladistik analizlerinden ve 112 türün iskelet özelliklerini araştırdıktan sonra Duiker ve sığırların farklılıklarına rağmen yakın akraba olduklarını ve birlikte Bovinae alt familyasına yerleştirilmeleri gerektiği sonucuna varmıştır. Ayrıca impala'yı sığır antilopları'na, ceylan antilobu ile saygayıda ceylanımsılara eklemiştir.
Kladistik sınıflandırma
Boynuzlugillerin kladogramı şu şekilde yapılır:
Bovidae |-- N.N. | |-- Neotraginae | '-- Antilopinae '—N.N. |-- N.N. | |-- N.N. | | |-- N.N. | | | |-- Cephalophinae | | | '-- N.N. | | | |-- Alcelaphinae | | | '—Aepycerotinae | | '-- N.N. | | |-- Hippotraginae | | '—Reduncinae | '-- N.N. | |-- Tragelaphinae | '—Bovinae '-- Caprinae
Yukarıda da açıklandığı gibi birden fazla sınıflandırma yöntemi vardır. Bu kladogram da bu farklı görüşlerin arasından yalnızca birini göstermektedir.
Dış bağlantılar
 Wikimedia Commons'ta Boynuzlugiller ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur. |
 Wikispecies'te Boynuzlugiller ile ilgili detaylı taksonomi bilgileri bulunur. |
Kaynakça
- ^ . www.mindat.org. 14 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2021.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Ingilizce Vikipedi de yer alan ayni konulu maddeden Turkceye ceviri yapilarak genisletilebilir Baslica ceviri yonergeleri icin genislet dugmesine tiklayiniz Ingilizce maddenin makine ceviri surumunu goruntuleyin Google Ceviri gibi makine cevirileri yapacaginiz ceviriler icin iyi bir baslangic noktasidir ancak cevirmenler sadece makine tarafindan cevrilen metni kopyala yapistir yapmak yerine hatalari gerektigi gibi gozden gecirmeli ve cevirinin tutarli oldugunu onaylamalidir Guvenilmeyen ya da dusuk kaliteli gorunen icerikleri eklemeyiniz Mumkunse yabanci dil maddesinde verilen referanslar ile cevireceginiz metni dogrulayin Cevirinize eslik edecek bir sekilde dillerarasi baglanti ekleyerek degisiklik ozetinizde bir telif hakki atfi saglamalisiniz Degisiklik ozeti icin ornek bir atif Bu degisiklikteki icerik Ingilizce Vikipedi de yer alan en Bovidae sayfasindan cevrilmistir atif icin sayfanin tarihine bakiniz Ayrica tartisma sayfasina Cevrilmis sayfa en Bovidae sablonunu eklemelisiniz Daha fazla bilgi icin bkz Vikipedi Ceviri Boynuzlugiller Bovidae gevisgetiren bir cift toynakli familyasi Boynuzlugiller Yasadigi donem araligi 28 1 0 myo Sattiyen Gunumuz PreYeYeOSDCPTJKPgNAmerika bizonuBiyolojik siniflandirmaAlem AnimaliaSube ChordataSinif MammaliaTakim ArtiodactylaFamilya Bovidae Gray 1821Alt familyalarAepycerotinae Bovinae Caprinae Cephalophinae Bu 140 turden olusan buyuk familya sigir koyun keci manda bizon antilop ve ceylan gibi insanlarin uzun zamandir av ve ev hayvani olarak faydalandigi bircok turu icermektedir OzelliklerEn buyukleri olan ve 1000 kg agirliga varan bizondan en ufaklari olan ve 5 kg agirliga varan dikdike kadar familyanin tum 140 turunun ortak ozelligi boynuzlara sahip olmalaridir haricinde tum boynuzlugillerin 2 adet boynuzu vardir Bazi turlerde boynuzlarin boyu 1 50 m yi bulur Cogu turde yalnizca erkeklerin boynuzlari olur disilerin yoktur Bu boynuzlar dogrudan kafatasina bagli kemiktendir ve etraflari boynuz dokusu ile kaplidir Boynuzlugillerin boynuzlari asla geyikgillerde ya da catal boynuzlu antilopta oldugu gibi catalli olmaz Boynuzlugillerin buyuk cogunlugu acik alanlarda yasar ama ormanlarda veya daglik alanlarda yasayan turler de vardir Evrim tarihiEvrim acisindan boynuzlugiller cok genc bir familyadir Kesin olarak boynuzlugillere ait oldugu tespit edilebilmis en eski kalintilar Miyosen caginda yasamis olan Eotragus cinsinden kalmadir Bu hayvanlar bugunku Cephalophinae familyasina ait antiloplara benzemis cok kucuk boynuzlari olmus ve asla bir ceylandan daha buyuk olmamislardir Daha ancak Miyosen caginda sekillenmeye baslayan familyanin bugun tanidigimiz en muhim kollari Pliyosen caginda gelismistir Miyosen caginda yalnizca Avrupa Asya ve Afrika da yayilim gostermis olan boynuzlugiller familyasi Pleistosen caginin buzul devrinde Kuzey Amerika ya da dagilmistir Guney Amerika ve Avustralya da da hicbir zaman yabani boynuzlugiller yasamamistir Gunumuzde evcil boynuzlugiller dunyanin her ulkesinde bulunmaktadir SiniflandirmaCephalophus monticolaSylvicapra grimmiaPelea capreolusMadoqua kirkiTragelaphus spekeiTragelaphus strepsicerosTragelaphus strepsicerosOryx beisaAddax nasomaculatusKobus megacerosAepryceros melampus Gazella thomsoniiSaiga tataricaBubalus bubalisSyncerus cafferBos gaurusBos grunniensBison bisonAmmotragus lerviaKlasik siniflandirma Bu siniflandirmada kullanilan kaynak C D Simpson Artiodactyls in Anderson und Jones Orders and families of recent mammals of the world 1984 Alt familya Cephalophinae Cins Cephalophus Cephalophus adersi Cins Sylvicapra Alt familya Cins Pelea capreolus Cins Cins Ourebia ourebi Cins Raphicerus campestris Cins Neotragus pygmaeus Cins Madoqua Cins Alt familya Cins Tragelaphus spekei Tragelaphus strepsiceros Cins Taurotragus derbianus Cins Alt familya Cins Damaliscus Damaliscus hunteri Cins Alcelaphus Cins Cins Connochaetes Alt familya Cins Hippotragus niger variani Cins Oryx Oryx leucoryx Oryx gazella Cins Addax nasomaculatus Alt familya Cins Kobus megaceros Kobus leche Kobus vardonii Kobus vardonii Cins Redunca arundinum Alt familya Aepycerotinae Cins Aepyceros Impala Aepyceros melampus Alt familya Cins Cins Cins Litocranius Litocranius walleri Cins Gazella Dag ceylani Cins Cins Procapra gutturosa Cins Cins Sayga Saiga tatarica Alt familya Bovinae Cins Cins Pseudoryx nghetinhensis Cins Bubalus bubalis Bubalus mindorensis Cins Syncerus caffer Cins Bos Bos taurus Bos gaurus Yaban okuzu Bos grunniens Cins Bison Bison bison Bison bonasus Alt familya Caprinae Cins Pantholops hodgsoni Cins Capricornis Naemorhedus Naemorhedus goral Cins Oreamnos americanus Cins Rupicapra rupicapra Cengel boynuzlu dag kecisi Cins Myotragus Cins Budorcas taxicolor Cins Ovibos Ovibos moschatus Cins Cins Capra Capra aegagrus Capra ibex Capra falconeri Cins Pseudois nayaur Cins Ammotragus Ammotragus lervia Cins Ovis Koyun Ovis aries Evcil koyun Anadolu dag koyunu Turkiye Ovis ammon Ovis dalli Ovis canadensis Yukarida kaynak olarak gosterilen kitabin basimi sirasinda Pseudoryx ve Pseudonovibos cinsleri taninmamaktaydi Bu yuzden sonradan eklenmistir Ayrica modern bilim dikkate alinarak keci ve ceylanlarin arasina konulmusdur Antiloplar belli bir gruba dahil degildir Boynuzlugiller familyasi icerisinde bircok uzun boynuzlu zarif yapili tropik turler akrabaliklari dikkate alinmadan antilop olarak adlandirilir Diger siniflandirma yollari Wilson un Mammal Species of the World 1993 baslikli kitabinda Ceylan antilobu ilk kez kecicikler grubundan cikarilip Peleinae adli ayri bir alt familyaya konulmustur Bu tur Zoologlarin gorusune gore boynuzlugillerin yasayan en ilkel turudur Ayrica bu kitapta Ciru ve Sayga kecimsilere degil ceylanimsilara ait olarak gosterilmistir Diger bir siniflandirma deneyimi Gentry nin The subfamilies and tribes of the family Bovidae 1992 baslikli kitabinda yapilmistir Gentry kladistik analizlerinden ve 112 turun iskelet ozelliklerini arastirdiktan sonra Duiker ve sigirlarin farkliliklarina ragmen yakin akraba olduklarini ve birlikte Bovinae alt familyasina yerlestirilmeleri gerektigi sonucuna varmistir Ayrica impala yi sigir antiloplari na ceylan antilobu ile saygayida ceylanimsilara eklemistir Kladistik siniflandirma Boynuzlugillerin kladogrami su sekilde yapilir Bovidae N N Neotraginae Antilopinae N N N N N N N N Cephalophinae N N Alcelaphinae Aepycerotinae N N Hippotraginae Reduncinae N N Tragelaphinae Bovinae Caprinae Yukarida da aciklandigi gibi birden fazla siniflandirma yontemi vardir Bu kladogram da bu farkli goruslerin arasindan yalnizca birini gostermektedir Dis baglantilarWikimedia Commons ta Boynuzlugiller ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur Wikispecies te Boynuzlugiller ile ilgili detayli taksonomi bilgileri bulunur Kaynakca www mindat org 14 Nisan 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Temmuz 2021