Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Selçukşah Begüm, (ö. 11 Kasım 1489), Akkoyunlu Sultanı Uzun Hasan'ın ilk hanımı, Sultan Halil'in ve Sultan Yakup'un annesi, mehd-i ulya, 15. yüzyıl Akkoyunlu tarihinin önemli isimlerinden biridir.
| Selçukşah Begüm | |
|---|---|
| Akkoyunlu Sultanı Uzun Hasan'ın 1. hanımı, Sultan Yakub ve Sultan Halil'in annesi. Mehd-i Ulya | |
| Kişisel bilgiler | |
| Ölüm | 11 Kasım 1490 Karabağ |
| Çocuk(lar) | Sultan Yakub, Sultan Halil, Yusuf, Mesih |
Hayatı
Kaynaklarda Selçukşah Beyim'in doğum tarihi ve yeri hakkında bilgi bulunmamaktadır. Adı ilk kez Uzun Hasan'ın eşi olarak anıldı. Aralarındaki evlilik Uzun Hasan 15 yaşındayken olmuş ve ilk eşi olduğu için Uzun Hasan'ın diğer eşleri arasındaki yeri farklı olmuştur. Selçukşah Beyum Uzun Hasan'ın amcası Muhammed Mirza'nın kızıdır. Woods, bu evliliğin 1440-1441'de, yani Sultan Halili'nin doğumundan birkaç yıl önce gerçekleştiğini belirtiyor. Hoca Sadeddin "Tacut Tavarikh" adlı eserinde Selçukşah Beyim'den "Uzun Hasan'ın en sevdiği hanım" olarak bahsetmiştir. Halil, Yusuf, Yakub ve Masih adında 4 oğulları vardı.
Siyasi faaliyeti
Alman tarihçi Hinz, Selçukşah Begüm'den bahsederken onun devlet işlerindeki etkin rolünü, Uzun Hasan'ın sarayına katılımını, devletin iç ve dış politikasına yakın katılımını vurgulamaktadır. Devlet işlerine katılmak için hac ziyaretini bile erteledi. Ancak faaliyetleri açıkça karşılanmadı. Bunun üzerine sarayın nüfuz sahibi kişileri "Sırtlan Hatun", "Gazand Hatun" gibi nefret dolu sözlerle hitap etti. İbrahim Gülşen, "Menagibi Gülşen" adlı eserinde Selçukşah Begüm ve diğer hanımların divan kararlarında yakın çalışmalarını eleştirmiştir. Efsaneye göre Tebrizli bir kadın olan Gadi Şerefeddin, İbrahim Gülşani'ye gelerek divanın aldığı bir karardan şikayetçi olmuştur. İbrahim Gülşani haklı olduğunu, Uzun Hasan'ın ise böyle bir karar vermeyecek kadar adil olduğunu söylüyor. Kadın, Uzun Hasan'ın divanına gelerek şöyle bağırdı: "Bu şehirde iki sultan mı var? Kim sultanın nişanını yırtmış"
Bu rivayet Selçuklu Beyim'in devlet işlerindeki rolünü gösteren örneklerden biridir. Gülşani'nin yazdığı bir başka efsaneye göre ise SSelçukşah Begüm, Sultan Halil'in dul eşinin "sıradan bir insan" olarak gördüğü Hüseyin Çelebi ile evlenmesini engellemek için bir grup şehzadeyi toplamış ve bu evliliğin gerçekleşmesini engellemiştir.
Özellikle Uzun Hasanım'ın ağır hastalandığı dönemde Akkoyunlu taht mücadelelerine doğrudan katılan Selçukşah Begüm, etkisiyle tüm dikkatini iç ve dış politika ile devlet yönetimi üzerinde yoğunlaştırdı. Woods, saraydaki en güçlü grubun Selçukşah Begüm etrafında toplandığını yazıyor. Uzun Hasan'ın diğer eşleri Devletşah Buldukani ve Despina Hatun da muhalefetteydi. Uğurlu Mehmed ve Maksud'un anneleri olan bu padişahlar, taht mücadelesinde Uğurlu Mehmed'e destek olmuşlardır.
Aslında geçmişte Uzun Hasan'ın Osmanlı padişahı Fetih Sultan Mehmed ile yaptığı Otluğbeli savaşı (1472) öncesinde Selçukşah Begüm'ün, Uzun Hasan'ın diğer eşinin oğlu Uğurlu Muhammed'e karşı bazı faaliyetleri vardı. Otlukbeli savaşında Uğurlu Mehmed ile Uzun Hasan arasında çatışmaya neden oldu. Tehrani şöyle yazıyor: "Halife Muhammed, Uzun Hasan'a Osmanlı veziri Mahmud Paşa'ya saldırması için haber gönderdi. Uzun Hasan da Osmanlı ordusunun peşine düşmek istiyordu.Fakat Selçukşah Beyim buna engel oluyor ve Uğurlu Mehmed'in ordu içinde şöhret kazanmak için Rumenleri kendi elleriyle yenmek istediğini söylüyor." Tahranlı Selçukşah Begüm'ü eleştirmek için bu konuyu anlatarak, "Sultan o atlının sözünü kabul etti. Selçukşah Begüm) ve Uğurlu Mehmed geri aradılar" diye yazıyor
Buradan da anlaşılacağı üzere Selçukşah Begüm'ün Akkoyunlu Beyleri üzerinde nüfuzu vardı, sözleri dinlendi. Hasan Bey Rumlu Ahsaneut Tavarikh daha da ileri giderek Uzun Hasan'ın da Selçukşah Begüm tarafından boğularak öldürüldüğüne dair şüphesini dile getirir. Şöyle yazıyordu: "Bu satırları yazan (kendisinden bahseden) bazı kişilerden şu sözleri duymuştu: "Uğurlu Mehmed'in başı Hasan Padişah'a getirildiğinde Hasan Padişah hastaydı. Bu haber ona çok ağır geldi ve şöyle dedi: eğer hastalıktan kurtulursam katillerinden intikamımı alacağım. Selçukşah Begüm sözünden korktu ve onu boğarak öldürdü."
Uzun Hasan'ın Gürcistan seferi sırasında hastalanması üzerine Selçukşah Begüm'e oğlu Sultan Halil'i tahta çıkarma fırsatı verdi. Kısa bir süre sonra ülkede Uzun Hasan'ın öldüğü ve Uğurlu Mehmed'in Azerbaycan'daki askeri elita tarafından tahta çıkarıldığı söylentileri yayılmaya başladı. Selçukşah Begüm hemen oğlu Halil'i Şiraz'daki Aggoyunlu sarayına çağırdı. Süleyman Bey Bica'nın da aralarında bulunduğu bir grup, Erzincan yakınlarında Uğurlu Mehmed'i yakalayıp öldürdü. İktidar mücadelesinde hiçbir engeli kalmayan Sultan Halil, kardeşi Maksud ile birlikte tahta çıktı. Ancak Halil iktidara gelir gelmez kardeşini idam ettirdi ve diğer veliahtları korkuttu. Hatta annesi Selçukşah Begümü'ü generaller Bayındır ve Süleyman Bey Bican'la birlikte Diyarbakır'a göndererek kendi otoritesini güçlendirdi.
Sultan Halil Akkoyunlu tahta çıktıktan sonra en büyük destekçileri olan annesi Selçukşah Begüm ve Şehzade Yakub'a kızmış, krallık mensuplarını çevresinden uzaklaştırmış ve bunun sonucunda saraydaki memnuniyetsizliği tebaasına yansıtmıştır. Bunun üzerine ilk olarak oğlu Halil'i destekleyen Selçukşah Begüm, Doğu Anadolu beylerini etrafına toplayarak Sultan Yakub'un önderliğinde isyan başlattı.
1478 yılında Yakub Bey, Azerbaycan, Irak, İran ve diğer şehirleri ele geçirmek için kıştan dağlık bölgelere hareket ettiğinde Bayındır, Çepni ve Duharli gibi beyler, Yakup Bey'in yanına gelerek bağlılıklarını ifade ederek hediyeler sundular. Bismil'in doğusunda Pambigli Nehri'ne inerken Selçuklu Bey'e gelişinin ve Bitlis yerleşiminden geçmesinin hayırlı olmasını dileyerek Selçukşah Bey'e vefalarını bildirdiler. Selçukşah burada bir meclis kurarak bütün emirlerin sadakatini kabul etti. Selçukşah Begüm Yakub Bey'in muhalif olduğunu öğrenince oğlunu bu niyetinden caydırmaya çalıştı. Ancak daha sonra Sultan, Halil'e itaatini, sadakatini ve özür dilemesini bildiren bir elçi göndererek çözüm buldu. Hacı Bey, Musullu'ya haberin iletilmesi talimatını vermesine rağmen, elçi gönderildikten kısa bir süre sonra Sultan Halil ile Mirza Yakub Hoy'da buluştu. Sultan Halil bu seferde (1478) yenildi ve tahttan çekildi.
Aslında Yakub Bey'in savaşı kazanmasının ve padişahlık tahtına çıkmasının en önemli sebeplerinden biri hiç şüphesiz Selçukşah Begüm'ün Sultan Halil ile olan ittifakındaki çatlaklardı. Bunun sonucunda Selçukşah Begüm, iki oğlu arasındaki durumu çözmeye çalıştı ancak daha sonra Yakup Bey'in yanına giderek fatihin geleneğiyle uzlaşma sağlandı.
Selçukşah Begüm'ün aktif rol oynadığı bir diğer evlilik meselesi de Akkoyunlu divanında ele alınan konulardan biriydi. Selçukşah Begüm bu olayda aktif rol oynar ve bu evliliğe karşı çıkar. Uzun Hasan'ın Akkoyunlu topraklarındaki saltanatından sonra Aggoyunlu köyünün beyleri, reisleri ve bazı sipahiler, Karakoyunlu'nun ölen askerlerinin kızları ve eşleriyle evlendiler. Bunlar arasında Cihanşah'ın amcasının kızıyla evlenen Akkoyunlu köyü muhtarı Selim'in evliliği divanda tartışılan bir sorun haline gelir. Geleneğe uymamak bahanesiyle Selçukşah Beyim'in evliliği feshetme teklifi Akkoyunlu divanını ikiye böldü. Bu olayların ardından kahya Veli, İbrahim Gülşani'ye başvurarak yardım istedi. Gülşani, Sultan Yakub'a bir mektup yazarak şöyle dedi: "Sen Hasan oğlu Yakub'sun. Kralların görevi ayrılık yaratmak değildir. Peygamber Efendimiz kadınların sözünü dinlemeyi ama görüşlerine karşı çıkmayı emretmiştir. Seni doğuran hanım seni aileden çıkarıp vebalın içine sokmak istiyor. Dediklerini yaparsan mülkünü terk etmek zorunda kalacaksın Eğer onun dediğine uyarsan, malını terk etmek zorunda kalırsın".
Sultan Yakub, mektubunu kanepede okudu ve söylediklerinin ardından çifti evlerine gönderdi. Ayrıca annesi, Selçukşah Begüm'e bundan sonra devlet işlerine karışmamasını emreder.
Yine Gülşani'nin başka bir tercümesinde Sultan Yakub'un divanında ve idaresinde ulemadan ziyade Selçuklu Begüm'ün yanında yer almasını eleştirirken, divandaki nüfuzunu da vurgulayarak kadınların siyasi alandaki etkisini eleştirmektedir. Dolayısıyla Selçuklu Begüm'ün alimlerden, şeyhlerden ve dervişlerden üstün bir konumda olduğu, kararlarına kulak verildiği ve saygı duyulduğu yadsınamaz bir gerçektir.
Dış politikada da etkin olan Selçukşah Begüm, komşu devlet yöneticileri tarafından saygıyla karşılanırken, saraya gelen elçiler arasında Selçukşah Begüm'e ayrı bir elçi getirenler de vardı.
Hayırseverlik faaliyeti
Aslında hayırsever bir insan olarak bilinen Selçukşah Begüm, gelirinin büyük bir kısmını hayır amacıyla kullanırdı. Tebriz Camii'nin tadilatı için 10.000 dinar harcadı, camiye abdest suyu getirdi, yüksek bir kubbe yaptırdı ve her tarafı çini kaplı hücreler yaptırdı. Bu caminin içine eski mihrabın yerine yüksek bir kubbe inşa edilmiştir. Bayburt'un Balahor köyünde Selçukşah Hatun zaviyesi kendisi tarafından yaptırılmışsa da daha sonra yıkılmıştır. Saraydaki prestijinin artmasıyla birlikte bu işlere daha fazla önem vermiş ve yerel halkın saygısını kazanmıştır.
Selçukşah Begüm de tasavvuf insanlarıyla temas halindeydi ve onlara saygı duyuyordu. Mesela Akkoyunlu sarayına gelmeden önce Halvati mezhebinden Rûşeni Ömer Dede, Uzun Hasan ve eşi Selçukşah Begüm'ün teveccühünü kazandı. Selçukşah Begüm, Cihanşah'ın hanımı tarafından yaptırılan Muzafferiyye zaviyesini Rûşeni Ömer Dede'ye vermek üzere hazırladı. Şeyh vefatına kadar burada yaşadı.
Rûşeni Ömer Dede'nin Sultan Halil ve Yakub Bey dönemlerinde bu zaviyede yaşamaya devam ettiği ve Selçukşah Begüm tarafından Tebriz'de yaptırılan şapelin mezarlığına defnedildiği söylense de bu bilginin doğruluğu bilinmemektedir. Selçukşah Begüm, Halveti tarikatına ve mensuplarına yakındı, onlara derin bir sempati besliyordu ve mezhebin müritlerinden biri oldu. Ancak bu mezhebe mensup olan İbrahim Gülşani ile saray ve divan işlerindeki faaliyetleri nedeniyle aralarında sorunlar çıktı.
Ölümü
Selçukşah Beymin (Hicri 890) 1490-1491 yıllarında Karabağ Arranı denilen bölgede öldüğü bilinen gerçeklerdendir. Ancak nasıl öldüğüne dair farklı bilgi kaynakları var. Hunci Isfahani, kolera salgını sırasında hastalığa ilk yakalananlardan biri olduğunu ve bunun sonucunda öldüğünü yazdı. Bir diğer tarihçi Hasan Bey Rumlu'ya göre ise Selçukşah Begüm Uzun Hasan, Despina Hatun'dan olan oğlu Masih Mirza'yı zehirlemek için zehirli bir şurup hazırlamıştır. Ancak oğulları Yakup ve Yusuf'un yanlışlıkla bu şerbeti içtiğini görünce şerbetin geri kalanını içti ve öldü. Başka bir kaynakta ise Yakup'un bilerek ağabeyine ve annesine şerbeti içirdiği anlatılıyor.
Kaynakça
- ^ Sümer 2012, s. 261.
- ^ Arayancan 2019, s. 2.
- ^ Arayancan 2019, s. 3.
- ^ a b Woods 1993, s. 203.
- ^ a b Tehrani 2001, s. 348.
- ^ Rumlu 2006, s. 241.
- ^ Woods 1993, s. 206.
- ^ Woods 1993, s. 233.
- ^ a b c Arayancan 2019, s. 5.
- ^ Woods 1993, s. 247.
- ^ Arayancan 2019, s. 7.
- ^ Arayancan 2019, s. 6.
- ^ a b c Arayancan 2019, s. 8.
- ^ Woods 1993, s. 250.
- ^ Woods 1993, s. 251.
Kaynak
- Woods, John E. (1999). The Aqquyunlu: Clan, Confederation, Empire. The University of Utah Press.
- Arayancan, Ayşe Atıcı (2019). AKKOYUNLU SARAYINDA BİR BEGÜM YA DA MEHD-İ ULYÂ: SELÇUKŞAH BEGÜM. 20 (7 bas.). AVRASYA Uluslararası Araştırmalar Dergis. ss. 1-11.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Selcuksah Begum o 11 Kasim 1489 Akkoyunlu Sultani Uzun Hasan in ilk hanimi Sultan Halil in ve Sultan Yakup un annesi mehd i ulya 15 yuzyil Akkoyunlu tarihinin onemli isimlerinden biridir Selcuksah BegumAkkoyunlu Sultani Uzun Hasan in 1 hanimi Sultan Yakub ve Sultan Halil in annesi Mehd i UlyaKisisel bilgilerOlum 11 Kasim 1490 KarabagCocuk lar Sultan Yakub Sultan Halil Yusuf MesihHayatiKaynaklarda Selcuksah Beyim in dogum tarihi ve yeri hakkinda bilgi bulunmamaktadir Adi ilk kez Uzun Hasan in esi olarak anildi Aralarindaki evlilik Uzun Hasan 15 yasindayken olmus ve ilk esi oldugu icin Uzun Hasan in diger esleri arasindaki yeri farkli olmustur Selcuksah Beyum Uzun Hasan in amcasi Muhammed Mirza nin kizidir Woods bu evliligin 1440 1441 de yani Sultan Halili nin dogumundan birkac yil once gerceklestigini belirtiyor Hoca Sadeddin Tacut Tavarikh adli eserinde Selcuksah Beyim den Uzun Hasan in en sevdigi hanim olarak bahsetmistir Halil Yusuf Yakub ve Masih adinda 4 ogullari vardi Siyasi faaliyetiAlman tarihci Hinz Selcuksah Begum den bahsederken onun devlet islerindeki etkin rolunu Uzun Hasan in sarayina katilimini devletin ic ve dis politikasina yakin katilimini vurgulamaktadir Devlet islerine katilmak icin hac ziyaretini bile erteledi Ancak faaliyetleri acikca karsilanmadi Bunun uzerine sarayin nufuz sahibi kisileri Sirtlan Hatun Gazand Hatun gibi nefret dolu sozlerle hitap etti Ibrahim Gulsen Menagibi Gulsen adli eserinde Selcuksah Begum ve diger hanimlarin divan kararlarinda yakin calismalarini elestirmistir Efsaneye gore Tebrizli bir kadin olan Gadi Serefeddin Ibrahim Gulsani ye gelerek divanin aldigi bir karardan sikayetci olmustur Ibrahim Gulsani hakli oldugunu Uzun Hasan in ise boyle bir karar vermeyecek kadar adil oldugunu soyluyor Kadin Uzun Hasan in divanina gelerek soyle bagirdi Bu sehirde iki sultan mi var Kim sultanin nisanini yirtmis Bu rivayet Selcuklu Beyim in devlet islerindeki rolunu gosteren orneklerden biridir Gulsani nin yazdigi bir baska efsaneye gore ise SSelcuksah Begum Sultan Halil in dul esinin siradan bir insan olarak gordugu Huseyin Celebi ile evlenmesini engellemek icin bir grup sehzadeyi toplamis ve bu evliligin gerceklesmesini engellemistir Ozellikle Uzun Hasanim in agir hastalandigi donemde Akkoyunlu taht mucadelelerine dogrudan katilan Selcuksah Begum etkisiyle tum dikkatini ic ve dis politika ile devlet yonetimi uzerinde yogunlastirdi Woods saraydaki en guclu grubun Selcuksah Begum etrafinda toplandigini yaziyor Uzun Hasan in diger esleri Devletsah Buldukani ve Despina Hatun da muhalefetteydi Ugurlu Mehmed ve Maksud un anneleri olan bu padisahlar taht mucadelesinde Ugurlu Mehmed e destek olmuslardir Aslinda gecmiste Uzun Hasan in Osmanli padisahi Fetih Sultan Mehmed ile yaptigi Otlugbeli savasi 1472 oncesinde Selcuksah Begum un Uzun Hasan in diger esinin oglu Ugurlu Muhammed e karsi bazi faaliyetleri vardi Otlukbeli savasinda Ugurlu Mehmed ile Uzun Hasan arasinda catismaya neden oldu Tehrani soyle yaziyor Halife Muhammed Uzun Hasan a Osmanli veziri Mahmud Pasa ya saldirmasi icin haber gonderdi Uzun Hasan da Osmanli ordusunun pesine dusmek istiyordu Fakat Selcuksah Beyim buna engel oluyor ve Ugurlu Mehmed in ordu icinde sohret kazanmak icin Rumenleri kendi elleriyle yenmek istedigini soyluyor Tahranli Selcuksah Begum u elestirmek icin bu konuyu anlatarak Sultan o atlinin sozunu kabul etti Selcuksah Begum ve Ugurlu Mehmed geri aradilar diye yaziyor Buradan da anlasilacagi uzere Selcuksah Begum un Akkoyunlu Beyleri uzerinde nufuzu vardi sozleri dinlendi Hasan Bey Rumlu Ahsaneut Tavarikh daha da ileri giderek Uzun Hasan in da Selcuksah Begum tarafindan bogularak olduruldugune dair suphesini dile getirir Soyle yaziyordu Bu satirlari yazan kendisinden bahseden bazi kisilerden su sozleri duymustu Ugurlu Mehmed in basi Hasan Padisah a getirildiginde Hasan Padisah hastaydi Bu haber ona cok agir geldi ve soyle dedi eger hastaliktan kurtulursam katillerinden intikamimi alacagim Selcuksah Begum sozunden korktu ve onu bogarak oldurdu Uzun Hasan in Gurcistan seferi sirasinda hastalanmasi uzerine Selcuksah Begum e oglu Sultan Halil i tahta cikarma firsati verdi Kisa bir sure sonra ulkede Uzun Hasan in oldugu ve Ugurlu Mehmed in Azerbaycan daki askeri elita tarafindan tahta cikarildigi soylentileri yayilmaya basladi Selcuksah Begum hemen oglu Halil i Siraz daki Aggoyunlu sarayina cagirdi Suleyman Bey Bica nin da aralarinda bulundugu bir grup Erzincan yakinlarinda Ugurlu Mehmed i yakalayip oldurdu Iktidar mucadelesinde hicbir engeli kalmayan Sultan Halil kardesi Maksud ile birlikte tahta cikti Ancak Halil iktidara gelir gelmez kardesini idam ettirdi ve diger veliahtlari korkuttu Hatta annesi Selcuksah Begumu u generaller Bayindir ve Suleyman Bey Bican la birlikte Diyarbakir a gondererek kendi otoritesini guclendirdi Sultan Halil Akkoyunlu tahta ciktiktan sonra en buyuk destekcileri olan annesi Selcuksah Begum ve Sehzade Yakub a kizmis krallik mensuplarini cevresinden uzaklastirmis ve bunun sonucunda saraydaki memnuniyetsizligi tebaasina yansitmistir Bunun uzerine ilk olarak oglu Halil i destekleyen Selcuksah Begum Dogu Anadolu beylerini etrafina toplayarak Sultan Yakub un onderliginde isyan baslatti 1478 yilinda Yakub Bey Azerbaycan Irak Iran ve diger sehirleri ele gecirmek icin kistan daglik bolgelere hareket ettiginde Bayindir Cepni ve Duharli gibi beyler Yakup Bey in yanina gelerek bagliliklarini ifade ederek hediyeler sundular Bismil in dogusunda Pambigli Nehri ne inerken Selcuklu Bey e gelisinin ve Bitlis yerlesiminden gecmesinin hayirli olmasini dileyerek Selcuksah Bey e vefalarini bildirdiler Selcuksah burada bir meclis kurarak butun emirlerin sadakatini kabul etti Selcuksah Begum Yakub Bey in muhalif oldugunu ogrenince oglunu bu niyetinden caydirmaya calisti Ancak daha sonra Sultan Halil e itaatini sadakatini ve ozur dilemesini bildiren bir elci gondererek cozum buldu Haci Bey Musullu ya haberin iletilmesi talimatini vermesine ragmen elci gonderildikten kisa bir sure sonra Sultan Halil ile Mirza Yakub Hoy da bulustu Sultan Halil bu seferde 1478 yenildi ve tahttan cekildi Aslinda Yakub Bey in savasi kazanmasinin ve padisahlik tahtina cikmasinin en onemli sebeplerinden biri hic suphesiz Selcuksah Begum un Sultan Halil ile olan ittifakindaki catlaklardi Bunun sonucunda Selcuksah Begum iki oglu arasindaki durumu cozmeye calisti ancak daha sonra Yakup Bey in yanina giderek fatihin gelenegiyle uzlasma saglandi Selcuksah Begum un aktif rol oynadigi bir diger evlilik meselesi de Akkoyunlu divaninda ele alinan konulardan biriydi Selcuksah Begum bu olayda aktif rol oynar ve bu evlilige karsi cikar Uzun Hasan in Akkoyunlu topraklarindaki saltanatindan sonra Aggoyunlu koyunun beyleri reisleri ve bazi sipahiler Karakoyunlu nun olen askerlerinin kizlari ve esleriyle evlendiler Bunlar arasinda Cihansah in amcasinin kiziyla evlenen Akkoyunlu koyu muhtari Selim in evliligi divanda tartisilan bir sorun haline gelir Gelenege uymamak bahanesiyle Selcuksah Beyim in evliligi feshetme teklifi Akkoyunlu divanini ikiye boldu Bu olaylarin ardindan kahya Veli Ibrahim Gulsani ye basvurarak yardim istedi Gulsani Sultan Yakub a bir mektup yazarak soyle dedi Sen Hasan oglu Yakub sun Krallarin gorevi ayrilik yaratmak degildir Peygamber Efendimiz kadinlarin sozunu dinlemeyi ama goruslerine karsi cikmayi emretmistir Seni doguran hanim seni aileden cikarip vebalin icine sokmak istiyor Dediklerini yaparsan mulkunu terk etmek zorunda kalacaksin Eger onun dedigine uyarsan malini terk etmek zorunda kalirsin Sultan Yakub mektubunu kanepede okudu ve soylediklerinin ardindan cifti evlerine gonderdi Ayrica annesi Selcuksah Begum e bundan sonra devlet islerine karismamasini emreder Yine Gulsani nin baska bir tercumesinde Sultan Yakub un divaninda ve idaresinde ulemadan ziyade Selcuklu Begum un yaninda yer almasini elestirirken divandaki nufuzunu da vurgulayarak kadinlarin siyasi alandaki etkisini elestirmektedir Dolayisiyla Selcuklu Begum un alimlerden seyhlerden ve dervislerden ustun bir konumda oldugu kararlarina kulak verildigi ve saygi duyuldugu yadsinamaz bir gercektir Dis politikada da etkin olan Selcuksah Begum komsu devlet yoneticileri tarafindan saygiyla karsilanirken saraya gelen elciler arasinda Selcuksah Begum e ayri bir elci getirenler de vardi Hayirseverlik faaliyetiAslinda hayirsever bir insan olarak bilinen Selcuksah Begum gelirinin buyuk bir kismini hayir amaciyla kullanirdi Tebriz Camii nin tadilati icin 10 000 dinar harcadi camiye abdest suyu getirdi yuksek bir kubbe yaptirdi ve her tarafi cini kapli hucreler yaptirdi Bu caminin icine eski mihrabin yerine yuksek bir kubbe insa edilmistir Bayburt un Balahor koyunde Selcuksah Hatun zaviyesi kendisi tarafindan yaptirilmissa da daha sonra yikilmistir Saraydaki prestijinin artmasiyla birlikte bu islere daha fazla onem vermis ve yerel halkin saygisini kazanmistir Selcuksah Begum de tasavvuf insanlariyla temas halindeydi ve onlara saygi duyuyordu Mesela Akkoyunlu sarayina gelmeden once Halvati mezhebinden Ruseni Omer Dede Uzun Hasan ve esi Selcuksah Begum un teveccuhunu kazandi Selcuksah Begum Cihansah in hanimi tarafindan yaptirilan Muzafferiyye zaviyesini Ruseni Omer Dede ye vermek uzere hazirladi Seyh vefatina kadar burada yasadi Ruseni Omer Dede nin Sultan Halil ve Yakub Bey donemlerinde bu zaviyede yasamaya devam ettigi ve Selcuksah Begum tarafindan Tebriz de yaptirilan sapelin mezarligina defnedildigi soylense de bu bilginin dogrulugu bilinmemektedir Selcuksah Begum Halveti tarikatina ve mensuplarina yakindi onlara derin bir sempati besliyordu ve mezhebin muritlerinden biri oldu Ancak bu mezhebe mensup olan Ibrahim Gulsani ile saray ve divan islerindeki faaliyetleri nedeniyle aralarinda sorunlar cikti OlumuSelcuksah Beymin Hicri 890 1490 1491 yillarinda Karabag Arrani denilen bolgede oldugu bilinen gerceklerdendir Ancak nasil oldugune dair farkli bilgi kaynaklari var Hunci Isfahani kolera salgini sirasinda hastaliga ilk yakalananlardan biri oldugunu ve bunun sonucunda oldugunu yazdi Bir diger tarihci Hasan Bey Rumlu ya gore ise Selcuksah Begum Uzun Hasan Despina Hatun dan olan oglu Masih Mirza yi zehirlemek icin zehirli bir surup hazirlamistir Ancak ogullari Yakup ve Yusuf un yanlislikla bu serbeti ictigini gorunce serbetin geri kalanini icti ve oldu Baska bir kaynakta ise Yakup un bilerek agabeyine ve annesine serbeti icirdigi anlatiliyor Kaynakca Sumer 2012 s 261 Arayancan 2019 s 2 Arayancan 2019 s 3 a b Woods 1993 s 203 a b Tehrani 2001 s 348 Rumlu 2006 s 241 Woods 1993 s 206 Woods 1993 s 233 a b c Arayancan 2019 s 5 Woods 1993 s 247 Arayancan 2019 s 7 Arayancan 2019 s 6 a b c Arayancan 2019 s 8 Woods 1993 s 250 Woods 1993 s 251 KaynakWoods John E 1999 The Aqquyunlu Clan Confederation Empire The University of Utah Press Arayancan Ayse Atici 2019 AKKOYUNLU SARAYINDA BIR BEGUM YA DA MEHD I ULYA SELCUKSAH BEGUM 20 7 bas AVRASYA Uluslararasi Arastirmalar Dergis ss 1 11