Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Selim Nüzhet Gerçek (1891-1945), Türkiye bibliyografyasının kurucusu, yazar, gazeteci, çevirmen, tiyatro araştırmacısı ve matbaacı.
Selim Nüzhet Gerçek | |
|---|---|
| Doğum | 1891 Rumelihisarı, Sarıyer, İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 1945 Cağaloğlu, İstanbul, Türkiye |
| Milliyet |  Türk |
| Meslek | Gazeteci, yazar, çevirmen |
Türkiye’de gazetecilik, matbaacılık ve kitap basımının tarihine ve geleneksel Türk tiyatrosuna dair ciddi araştırmalar yapan ilk kişidir. Basma Yazı ve Resimleri Derleme Müdürlüğü’ndeki çalışmaları ile tanınır.
Hayatı
1891'de, Mahmud Celâleddin Bey ile Emine Neyyir Hanım’ın oğullarından ikincisi olarak İstanbul’da, Rumelihisarı’nda doğdu. Babası Mahmud Celâleddin Bey, II. Abdülhamid devrinde Hazîne-i Evrâk, İnsâniyet ve Cerîde adlı dergileri yayımlamış bir aydındır. Annesi Emine Neyyir Hanım, Tepedelenli Ali Paşa’nın torunudur. Selim Nüzhet'in ağabeyi ise, Cumhuriyet dönemi romancısı Abdülhak Şinasi Hisar'dır.
Önce Rumelihisarı’ndaki Gaziosmanpaşa İbtidâî Mektebi’nde, ardından Galatasaray Mekteb-i Sultânîsinde eğitim aldı; 1910 yılında Sultani'nin Türkçe bölümünden mezun oldu.Yüksek tahsilini İsviçre’de, Cenevre Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nde yaptı.
İsviçre'deki öğrenimini 1914'te tamamladı ancak I. Dünya Savaşı’nın başlaması üzerine, savaş koşulları nedeniyle 1921’e kadar Türkiye'ye dönemedi. Bu süre içinde Fransa, İngiltere ve İtalya’dan sınır dışı edilerek İsviçre'ye gelen Cenevre, Lozan ve Neuchâtel kentlerindeki Türkler ile ilgilendi, aynı zamanda edebiyat ve tiyatro çevrelerine girdi.
Türkiye'ye döndükten sonra Yarın mecmuası (1921-1922) ve İleri gazetesinde (1922) yazılar yazmaya başladı. Kısa bir süre Dârülbedâyi’de tarihî oyunları sahneye koydu (1923). Cumhuriyet’in ilânından sonra gazetecilikten ayrıldı ve öğretmenliğe başladı. Robert College’de on yıl Türkçe ve tarih öğretmenliği yaptı.
Bu yıllarda öğretmenlik dışında tiyatro sanatı, matbaacılık, Türk el sanatları üzerine araştırmalar da yaptı ve çalışmalarını çeşitli yayın organlarında yayımladı. Örneğin 1928 yılında, Türk matbaacılığının 200. yıldönümü dolayısıyla, Tanzimat'a değin Türkiye'de açılan basımevleri üzerine bir sergi düzenledi ve Türk Matbaacılığı 200. Sene-i Devriyesi Münasebetiyle adlı kitabı yayınladı. 1938'de genişletilmiş ikinci baskısı yayınlanan bu kitap, Türkiye’de matbaacılığın tarihine ilişkin ilk eserdir. 1931'de, Takvim-i Vekayi’nin çıkarılışının 100. yılı vesilesiyle, kişisel koleksiyonundan oluşan bir sergiyi Galatasaray Lisesi'nde açıp ilk 50 yıla ait gazetelerin tümü ile, ikinci 50 yıla ait gazetelerin bir kısmını sergiledi ve Türk Gazeteciliği 1831-1931 adlı bir kitap yayınladı.
Galatasaray Lisesi’ndeki öğrencilik yıllarından itibaren geleneksel tiyatro ile ilgilenmiş, 1930'lardan itibaren bu çalışmalarını yayılamıştır. Geleneksel Türk tiyatrosunu tanıtan Türk Temaşası (1930) isimli eseri bu alandaki ilk çalışmalardandır.
1933’te, Maarif Vekâleti tarafından Cumhuriyet’in onuncu yıldönümü için Ankara’da açılması planlanan Neşriyat Sergisi'ni düzenlemekle görevlendirildi. Ankara Lisesi'nde açılan bu sergide son beş yılda yeni Türk alfabesi ile basılan kitaplar sergilendi. Selim Nüzhat Bey, sergilenen eserlerin bibliyografyasını hazırlamak işiyle de görevlendirildi. Türkiye bibliyografyası, Türk harflerinin kabulünden Cumhuriyetin onuncu yılına kadar, 1928-1933 adlı eseri meydana getirdi ve Milli Eğitim Bakanlığı bu eseri İstanbul Devlet Matbaasında bastı.
1934’te Basma Yazı ve Resimleri Derleme Müdürlüğü’ne atandı ve uzun yıllar bu kurumda yöneticilik yaptı. Türkiye’de yayımlanan kitap, nota, süreli yayın, harita gibi basılı ürünlerin düzenli bir biçimde derlenmesi için "Basma Yazı ve Resimleri Derleme Kanunu"nun çıkarılmasına öncülük etti.
Soyadı Kanunu çıktığında, ağabeyinin soyadı olan Hisar soyadını almak yerine, İstanbul’da ilk itfaiye teşkilâtını kuran Ağa’ya sempati duyduğundan ve onun yaptığı gibi memlekette herhangi bir işin Gerçek Davud'u (ilk kurucusu) olmak idealini taşıdığından, "Gerçek" soyadını aldı.
Derleme Müdürlüğü görevini sürdürmekteyken, kendisine İstanbul Belediyesi Şehir Müze ve Kitaplığını düzenleme ve yönetme görevi de verildi. Bu görev kapsamında, Atatürk'ten anılar taşıyan eşyaların depolandığı, Halaskargazi Caddesi'ndeki Atatürk Evi'ni İstanbul Şehri Atatürk Müzesi'ne dönüştürerek ziyarete açtı.
Selim Nüzhet’in yazıları şu gazete ve dergilerde çıkmıştır: Milliyet (1932), Yeni Türk Mecmuası (1932), Cumhuriyet (1937-1938), Yedigün (1940-1942), Yücel (1941), Perde ve Sahne (1941-1942), Akşam (1941-1945), Tarihten Sesler (1943), Tasvîr-i Efkâr (1943), İstanbul (1943), Ulus (1944).
12 Aralık 1945’te Abdullah Cevdet’in Cağaloğlu’ndaki İçtihad Evi’nde beyin kanaması geçirdi. Kaldırıldığı Yerebatan Sağlık Yurdu’nda öldü. Cenazesi Topkapı semtindekiMerkezefendi Kabristanı’na defnedildi. İstanbul Belediyesince yaptırılan mezartaşında şu yazar:
"Bütün ömrünü ve irfanını Türk medeniyetinin tarihine ve onun muhtelif sayfalarını eserlerinde tespite vakfetmiş olan Selim Nüzhet Gerçek burada mefhundur. Ruhuna el fatiha. 1891-1945"
Başlıca eserleri
- Türk Matbaacılığı (1928): Avrupa'da ve Türkiye'de matbasnın kuruluşu ve Türkiye'de marbaanın kuruluşu öncesinde yayınlanan kitaplar hakkında bilgilerin derlendiği bu kitap, ilk yayınlandığında yazarlar tarafındab çok ilgi görmüş ve Arapçaya da çevrilmiştir Halen bir başvuru kitabı özelliğini sürdürür.
- Türk Temaşası (1930)
- Türk Gazeteciliği (1931): Konuya ilişkin metinleri ve bazı belge ve gazete örneklerinin tıpkıbssımlarını içerir.
- Salıncak Safası (1931). Bir karagöz oyunudur. Doğubilimci Hellmut Ritter’in özel koleksiyonundaki aynı adı taşıyan bir karagöz metni ile, dönemin üç hayalcisine ait metinleri karşılaştırarak meydaba getirilmiştir.
- Gülme Komşuna (1931). Bir orta oyunu metnidir. Musikişinas oluşu ile ünlü Rauf Yektâ Bey ile birlikte yayımlamıştır.
- Almanak 1933 (1933): Türk basınının o günkü durumu anlatılır ve 1831-1928 yıllarında Türkiye’de yayımlanan gazete ve dergiler listelenir.
- Türklerde Tiyatro (1933): Bir yazar grubunun Türk Tarihinin Anahatları adıyla hazırlanması düşünülen bir kitabın Selim Nüzhet tarafından yazılan küçük bir kısmıdır.
- Türk Taşbasmacılığı (1939): Taşbaskı yönteminin ortaya çıkışı ve Türkiye’ye girişi incelenir, bu yöntemle basılan ilk kitaplardan örnekler verilir. Alanında yayınlanannda ilk ve tek eser olma özelliğini hâlâ sürdürmektedir.
- Türk Temaşası: Meddah Karagöz, Orta oyunu (1942): Yazarın kendi dönemindeki meddah, karagöz ve orta oyunu oyuncuları ve oyunları tanıtılır. Halen bir başvuru kitabı olarak kullanıl maktadır.
- Tiyatro Tarihi (1944): Yunan ve Latin tiyatrosuna ilişkin bir eserdir.
- Tiyatro Bilgisi (1944): Yazarın Akşam gazetesinde 1942'de yayımladığı tiyatro yazılarının bir kısmını içerir.
- Çifte Nikâh (1944): Fransızcadan çevirdiği bir tiyatro eseridir.
Kaynakça
- ^ a b Birinci, Ali. "GERÇEK, Selim Nüzhet". TDV İslâm Ansiklopedisi. 18 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Eylül 2023.
- ^ a b Şengül, Abdullah. "Selim Nüzhet Gerçek". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. 23 Mart 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Eylül 2023.
- ^ a b c d "40. Ölüm yıldönümünde: Selim Nüzhet Gerçek". Türk Kütüphaneciliği, 35(3). 1 Eylül 1986. 2 Eylül 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Eylül 2023.
- ^ a b "Selim Nüzhet Gerçek Kimdir, Kısaca Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi – Sosyolojisi.com". 28 Mayıs 2018. 2 Eylül 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Eylül 2023.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Selim Nuzhet Gercek 1891 1945 Turkiye bibliyografyasinin kurucusu yazar gazeteci cevirmen tiyatro arastirmacisi ve matbaaci Selim Nuzhet GercekDogum1891 Rumelihisari Sariyer Istanbul Osmanli ImparatorluguOlum1945 Cagaloglu Istanbul TurkiyeMilliyetTurkMeslekGazeteci yazar cevirmen Turkiye de gazetecilik matbaacilik ve kitap basiminin tarihine ve geleneksel Turk tiyatrosuna dair ciddi arastirmalar yapan ilk kisidir Basma Yazi ve Resimleri Derleme Mudurlugu ndeki calismalari ile taninir Hayati1891 de Mahmud Celaleddin Bey ile Emine Neyyir Hanim in ogullarindan ikincisi olarak Istanbul da Rumelihisari nda dogdu Babasi Mahmud Celaleddin Bey II Abdulhamid devrinde Hazine i Evrak Insaniyet ve Ceride adli dergileri yayimlamis bir aydindir Annesi Emine Neyyir Hanim Tepedelenli Ali Pasa nin torunudur Selim Nuzhet in agabeyi ise Cumhuriyet donemi romancisi Abdulhak Sinasi Hisar dir Once Rumelihisari ndaki Gaziosmanpasa Ibtidai Mektebi nde ardindan Galatasaray Mekteb i Sultanisinde egitim aldi 1910 yilinda Sultani nin Turkce bolumunden mezun oldu Yuksek tahsilini Isvicre de Cenevre Universitesi Edebiyat Fakultesi nde yapti Isvicre deki ogrenimini 1914 te tamamladi ancak I Dunya Savasi nin baslamasi uzerine savas kosullari nedeniyle 1921 e kadar Turkiye ye donemedi Bu sure icinde Fransa Ingiltere ve Italya dan sinir disi edilerek Isvicre ye gelen Cenevre Lozan ve Neuchatel kentlerindeki Turkler ile ilgilendi ayni zamanda edebiyat ve tiyatro cevrelerine girdi Turkiye ye dondukten sonra Yarin mecmuasi 1921 1922 ve Ileri gazetesinde 1922 yazilar yazmaya basladi Kisa bir sure Darulbedayi de tarihi oyunlari sahneye koydu 1923 Cumhuriyet in ilanindan sonra gazetecilikten ayrildi ve ogretmenlige basladi Robert College de on yil Turkce ve tarih ogretmenligi yapti Bu yillarda ogretmenlik disinda tiyatro sanati matbaacilik Turk el sanatlari uzerine arastirmalar da yapti ve calismalarini cesitli yayin organlarinda yayimladi Ornegin 1928 yilinda Turk matbaaciliginin 200 yildonumu dolayisiyla Tanzimat a degin Turkiye de acilan basimevleri uzerine bir sergi duzenledi ve Turk Matbaaciligi 200 Sene i Devriyesi Munasebetiyle adli kitabi yayinladi 1938 de genisletilmis ikinci baskisi yayinlanan bu kitap Turkiye de matbaaciligin tarihine iliskin ilk eserdir 1931 de Takvim i Vekayi nin cikarilisinin 100 yili vesilesiyle kisisel koleksiyonundan olusan bir sergiyi Galatasaray Lisesi nde acip ilk 50 yila ait gazetelerin tumu ile ikinci 50 yila ait gazetelerin bir kismini sergiledi ve Turk Gazeteciligi 1831 1931 adli bir kitap yayinladi Galatasaray Lisesi ndeki ogrencilik yillarindan itibaren geleneksel tiyatro ile ilgilenmis 1930 lardan itibaren bu calismalarini yayilamistir Geleneksel Turk tiyatrosunu tanitan Turk Temasasi 1930 isimli eseri bu alandaki ilk calismalardandir 1933 te Maarif Vekaleti tarafindan Cumhuriyet in onuncu yildonumu icin Ankara da acilmasi planlanan Nesriyat Sergisi ni duzenlemekle gorevlendirildi Ankara Lisesi nde acilan bu sergide son bes yilda yeni Turk alfabesi ile basilan kitaplar sergilendi Selim Nuzhat Bey sergilenen eserlerin bibliyografyasini hazirlamak isiyle de gorevlendirildi Turkiye bibliyografyasi Turk harflerinin kabulunden Cumhuriyetin onuncu yilina kadar 1928 1933 adli eseri meydana getirdi ve Milli Egitim Bakanligi bu eseri Istanbul Devlet Matbaasinda basti 1934 te Basma Yazi ve Resimleri Derleme Mudurlugu ne atandi ve uzun yillar bu kurumda yoneticilik yapti Turkiye de yayimlanan kitap nota sureli yayin harita gibi basili urunlerin duzenli bir bicimde derlenmesi icin Basma Yazi ve Resimleri Derleme Kanunu nun cikarilmasina onculuk etti Soyadi Kanunu ciktiginda agabeyinin soyadi olan Hisar soyadini almak yerine Istanbul da ilk itfaiye teskilatini kuran Aga ya sempati duydugundan ve onun yaptigi gibi memlekette herhangi bir isin Gercek Davud u ilk kurucusu olmak idealini tasidigindan Gercek soyadini aldi Derleme Mudurlugu gorevini surdurmekteyken kendisine Istanbul Belediyesi Sehir Muze ve Kitapligini duzenleme ve yonetme gorevi de verildi Bu gorev kapsaminda Ataturk ten anilar tasiyan esyalarin depolandigi Halaskargazi Caddesi ndeki Ataturk Evi ni Istanbul Sehri Ataturk Muzesi ne donusturerek ziyarete acti Selim Nuzhet in yazilari su gazete ve dergilerde cikmistir Milliyet 1932 Yeni Turk Mecmuasi 1932 Cumhuriyet 1937 1938 Yedigun 1940 1942 Yucel 1941 Perde ve Sahne 1941 1942 Aksam 1941 1945 Tarihten Sesler 1943 Tasvir i Efkar 1943 Istanbul 1943 Ulus 1944 12 Aralik 1945 te Abdullah Cevdet in Cagaloglu ndaki Ictihad Evi nde beyin kanamasi gecirdi Kaldirildigi Yerebatan Saglik Yurdu nda oldu Cenazesi Topkapi semtindekiMerkezefendi Kabristani na defnedildi Istanbul Belediyesince yaptirilan mezartasinda su yazar Butun omrunu ve irfanini Turk medeniyetinin tarihine ve onun muhtelif sayfalarini eserlerinde tespite vakfetmis olan Selim Nuzhet Gercek burada mefhundur Ruhuna el fatiha 1891 1945 Baslica eserleriTurk Matbaaciligi 1928 Avrupa da ve Turkiye de matbasnin kurulusu ve Turkiye de marbaanin kurulusu oncesinde yayinlanan kitaplar hakkinda bilgilerin derlendigi bu kitap ilk yayinlandiginda yazarlar tarafindab cok ilgi gormus ve Arapcaya da cevrilmistir Halen bir basvuru kitabi ozelligini surdurur Turk Temasasi 1930 Turk Gazeteciligi 1931 Konuya iliskin metinleri ve bazi belge ve gazete orneklerinin tipkibssimlarini icerir Salincak Safasi 1931 Bir karagoz oyunudur Dogubilimci Hellmut Ritter in ozel koleksiyonundaki ayni adi tasiyan bir karagoz metni ile donemin uc hayalcisine ait metinleri karsilastirarak meydaba getirilmistir Gulme Komsuna 1931 Bir orta oyunu metnidir Musikisinas olusu ile unlu Rauf Yekta Bey ile birlikte yayimlamistir Almanak 1933 1933 Turk basininin o gunku durumu anlatilir ve 1831 1928 yillarinda Turkiye de yayimlanan gazete ve dergiler listelenir Turklerde Tiyatro 1933 Bir yazar grubunun Turk Tarihinin Anahatlari adiyla hazirlanmasi dusunulen bir kitabin Selim Nuzhet tarafindan yazilan kucuk bir kismidir Turk Tasbasmaciligi 1939 Tasbaski yonteminin ortaya cikisi ve Turkiye ye girisi incelenir bu yontemle basilan ilk kitaplardan ornekler verilir Alaninda yayinlanannda ilk ve tek eser olma ozelligini hala surdurmektedir Turk Temasasi Meddah Karagoz Orta oyunu 1942 Yazarin kendi donemindeki meddah karagoz ve orta oyunu oyunculari ve oyunlari tanitilir Halen bir basvuru kitabi olarak kullanil maktadir Tiyatro Tarihi 1944 Yunan ve Latin tiyatrosuna iliskin bir eserdir Tiyatro Bilgisi 1944 Yazarin Aksam gazetesinde 1942 de yayimladigi tiyatro yazilarinin bir kismini icerir Cifte Nikah 1944 Fransizcadan cevirdigi bir tiyatro eseridir Kaynakca a b Birinci Ali GERCEK Selim Nuzhet TDV Islam Ansiklopedisi 18 Temmuz 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Eylul 2023 a b Sengul Abdullah Selim Nuzhet Gercek Turk Edebiyati Isimler Sozlugu 23 Mart 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Eylul 2023 a b c d 40 Olum yildonumunde Selim Nuzhet Gercek Turk Kutuphaneciligi 35 3 1 Eylul 1986 2 Eylul 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Eylul 2023 a b Selim Nuzhet Gercek Kimdir Kisaca Hayati Eserleri Hakkinda Bilgi Sosyolojisi com 28 Mayis 2018 2 Eylul 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Eylul 2023