Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Seyitler, Artvin ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.
| Seyitler | |
|---|---|
 | |
 Artvin'in Türkiye'deki konumu | |
  Seyitler Seyitler'in Artvin'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Merkez |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 340 m |
| Nüfus (2021) | |
| • Toplam | 2.270 |
| Zaman dilimi | (TSİ) |
| İl alan kodu | 0466 |
| İl plaka kodu | 08 |
| Posta kodu | 08100 |
Seyitler köyü Artvin kentinin hemen yakınında, kuzeydoğusunda yer alır ve kentin bir uzantısına dönüşmüştür. Artvin kent merkezi Çoruh Nehri’nin güney yakasında, sol kıyısında kalırken, Seyitler köyü nehrin sağ yakasında yer alır. Artvin kentiyle Seyitler köyü neredeyse birleşmiştir. Artvin kentinde kurulmuş olan Çoruh Üniversitesi yerleşkesi Seyitler köyünde bulunmaktadır.
Tarihçe
Seyitler köyünün eski adı Sveti'dir. Gürcüce bir yer adı olan Sveti (სვეტი), sütun veya yüksek silindirik yapılara denir. Bu isim, 9. yüzyılda inşa edilmiş olan silindirik bazilikayla ilişkili olabilir. Bu yer adı Türkçeye "Svet" şeklinde girmiştir. Nitekim 1835 tarihli Osmanlı nüfus defteri ile 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesinde Svet (سوط) olarak geçer. Ancak Osmanlıca yazılışı "Sot" biçiminde okunmuştur. Artvin vilayeti hakkında 1927 tarihli Osmanlıca kitapta ise Suvet (سووەت) biçiminde yazılmıştır.
Sveti köyü, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Klarceti'de yer alır. Nitekim Osmanlılar köyün bulunduğu bölgeyi 16. yüzyılın ortalarına doğru Gürcülerden ele geçirmiştir. 9. yüzyılda inşa edilmiş olan Gürcü dini yapısı Sveti Kilisesi, buranın eski bir Gürcü yerleşimi olduğunu göstermektedir. Buğareti (ბუღარეთი), Agaraketi (აგარაკეთი), Şarbieti (შარბიეთი), Lomaşeni (ლომაშენი), Svetibari (სვეტიბარი) ve Nigola (ნიგოლა) gibi Gürcüce yer adları da bu dönemden kalmış olmalıdır. Eskiden ayrı köyler olan Svetibari ile Lomaşeni bugün Seyitler köyü sınırları içinde bulunmaktadır. Gürcüce yer adları olan Svetibari (სვეტიბარი) "Sveti düzü" ve Lomaşeni (ლომაშენი) "Loma'nın köyü" anlamına gelir.
Osmanlı hakimiyetinde Çıldır Eyaleti içinde yer alan Sveti, Osmanlı idaresinin vergi belirleme ve askere alma amacıyla 1835 yılında gerçekleştirdiği nüfus tespiti sırasında Livane sancağının bir köyüydü. Bu tarihte köyde 22 hanede 60 erkek yaşıyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, köyün toplam nüfusunun yaklaşık 120 kişiden oluştuğu ortaya çıkar. Bu nüfusun tamamı "Müslim" olarak kaydedilmiştir.
Sveti, 19. yüzyılın ikinci yarısında Trabzon Vilayeti'nin Lazistan sancağına bağlı Livane kazasının köylerinden biriydi. 1876 Trabzon vilayeti salnamesine göre köyde 19 hanede 58 kişi yaşıyordu. Salnamede belirtilemiş olmakla birlikte bu tarihte de Osmanlı idaresi sadece erkek nüfusunu tespit ediyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince köyde yaşayan insan sayısının yaklaşık 116 kişiden meydana geldiği söylenebilir. Tarımla geçinen köyde vergiye tabi hayvan varlığı olarak 5 eşek, 20 öküz, 35 inek, 6 keçi ve 4 koyun tespit edilmiştir.
Sveti köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca, savaş tazminatının bir parçası olarak Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin 1886 tarihli nüfus sayımında Svet (Светъ) şeklinde kaydettiği yerleşim, Artvin sancağının Artvin kazasına]] bağlı Sveti nahiyesinin altı köyünden biriydi. Nüfusu, 57'si erkek ve 55'i kadın olmak üzere, 19 hanede yaşayan 112 kişiden oluşuyordu. Bir hane hariç, nüfusun tamamı Türk olarak kaydedilmiştir. Bir hanede ise, 5 Ermeni yaşıyordu ve Sveti köyü, Artvin kenti dışında Artvin kazasında Ermenilerin yaşadığı tek köydü. Sveti nahiyesi, Sveti köyü dışında Aglaha, Vazria, Varaçkani, Svetibari ve Tolgomi köylerini kapsıyordu. Nahiyenin idari merkezi Aglaha köyüydü. Nahiyenin toplam nüfusu, 175 hanede yaşayan 1.268 kişiden oluşuyordu.
Sveti, Birinci Dünya Savaşı'nın sonlarında Rusya'nın bölgeden çekilmesinden bir süre sonra, Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin sınırları içinde kaldı. Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Ankara Hükümeti'nin Tiflis hükûmetine verdiği ültimatom üzerine Gürcü idaresinin çekilmesinin ardından köy fiilen Türkiye'ye katıldı. Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin topraklarının işgal edilmesinin ardından Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti'nin 16 Mart 1921'de imzaladığı Moskova Antlaşması'yla Sveti köyünü de kapsayan Artvin ile Ardahan bölgeleri Türkiye'ye bırakıldı.
Sveti köyü, Türkiye'ye bırakıldıktan sonra Artvin vilayetinin merkez kazasına bağlı köylerden biriydi. Sveti veya Sot Türkçe olmadığı için köyün adı 1925 yılında Seyitler olarak değiştirildi Ertesi yıl yapılan nüfus tespitinde köydeki 26 hanede 151 kişi yaşıyordu. Bu tarihte Svetibari (Subaşı) ve Lomaşeni (Milletbağı) ayrı köyler olarak kaydedilmiş, ancak bir süre sonra birer mahalle olarak Seyitler köyüne bağlanmıştır. Seyitler köyü, 1940 genel nüfus sayımında Çoruh vilayetine bağlı Artvin kazasının merkez nahiyesinin köylerinden biriydi ve nüfusu 367 kişiye çıkmıştı. 1965 genel nüfus sayımıda 679 kişiden oluşan nüfus içinde 248 kişi okuma yazma biliyordu.
Seyitler köyünde Meryem Ana’ya adanmış Sveti Manastırı 9. yüzyılda inşa edilmiştir. Manastır ana kilise ile bir küçük kiliseden oluşuyordu. Manastırın ana kilisesi olan Sveti Kilisesi, üç nefli bazilikaydı ve günümüze sadece yıkıntıları kalmıştır. Kilisenin hemen yanında birkaç katlı kule bulunuyordu. Köyde, biri köy kilisesi olmak üzere iki kilisenin daha bulunduğu bilinmektedir.
Coğrafya
Seyitler köyü, Artvin il merkezine yaklaşık 10 km uzaklıktadır.
Nüfus
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2021 | 2.367 |
| 2020 | 2.270 |
| 2019 | 2.394 |
| 2018 | 2.178 |
| 2017 | 2.431 |
| 2016 | 2.341 |
| 2015 | 2.238 |
| 2014 | 2.166 |
| 2013 | 2.087 |
| 2012 | 1.672 |
| 2011 | 1.617 |
| 2010 | 1.560 |
| 2009 | 1.522 |
| 2008 | 1.291 |
| 2007 | 1.202 |
| 2000 | 1.224 |
| 1990 | 838 |
| 1985 | 965 |
Kaynakça
- ^ "Seyitler, Turkey Page". Fallingrain.com. 1 Haziran 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Merkez Seyitler Köy Nüfusu". Nufusune.com. 1 Haziran 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ "Gürcü Dilinin Açıklamalı Sözlüğü (ქართული ენის განმარტებითი ლექსიკონი), Tiflis, 1950-1964, 8 cilt". 11 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Haziran 2024.
- ^ "Emrullah Alemdar, 1835 Tarihli Livane (Artvin) Sancağı 2767 Numaralı Nüfus Defterinin Değerlendirilmesi, Erzurum, 2019, s. 164, 15". 30 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Kasım 2021.
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 354, .
- ^ "Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 1927, s. 112". 6 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Kasım 2020.
- ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 187, 189 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "Emrullah Alemdar, 1835 Tarihli Livane (Artvin) Sancağı 2767 Numaralı Nüfus Defterinin Değerlendirilmesi, Erzurum, 2019, s. 15, 72-74". 30 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Kasım 2021.
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; VIII. cilt, s. 355, .
- ^ "başlık=Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Batum oblastı" - Sıra no: 1343-1348". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Haziran 2024.
- ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Kasım 2021.
- ^ "Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 1927, s. 112". 6 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Kasım 2020.
- ^ "1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 166" (PDF). 27 Haziran 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 14 Mart 2024.
- ^ "1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 86" (PDF). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 14 Mart 2024.
- ^ Fahriye Bayram ve Turgay Yazar, "2005 Yılı Ortaçağ Gürcü Mimarisi Yüzey Araştırması" - 24. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 1. Cilt, Ankara, 2007 12 Eylül 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2015 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2016, s. 118. 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ a b c d . YerelNet.org.tr. 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2014.
Dış bağlantılar
- Seyitler, Artvin için uzaydan görüntü siteleri: Google, Yahoo, Microsoft
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Seyitler Artvin ilinin Merkez ilcesine bagli bir koydur SeyitlerKoyArtvin in Turkiye deki konumuSeyitlerSeyitler in Artvin deki konumuUlkeTurkiyeIlArtvinIlceMerkezCografi bolgeKaradeniz BolgesiRakim340 mNufus 2021 Toplam2 270Zaman dilimiUTC 03 00 TSI Il alan kodu0466Il plaka kodu08Posta kodu08100 Seyitler koyu Artvin kentinin hemen yakininda kuzeydogusunda yer alir ve kentin bir uzantisina donusmustur Artvin kent merkezi Coruh Nehri nin guney yakasinda sol kiyisinda kalirken Seyitler koyu nehrin sag yakasinda yer alir Artvin kentiyle Seyitler koyu neredeyse birlesmistir Artvin kentinde kurulmus olan Coruh Universitesi yerleskesi Seyitler koyunde bulunmaktadir TarihceSeyitler koyunun eski adi Sveti dir Gurcuce bir yer adi olan Sveti სვეტი sutun veya yuksek silindirik yapilara denir Bu isim 9 yuzyilda insa edilmis olan silindirik bazilikayla iliskili olabilir Bu yer adi Turkceye Svet seklinde girmistir Nitekim 1835 tarihli Osmanli nufus defteri ile 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesinde Svet سوط olarak gecer Ancak Osmanlica yazilisi Sot biciminde okunmustur Artvin vilayeti hakkinda 1927 tarihli Osmanlica kitapta ise Suvet سووەت biciminde yazilmistir Sveti koyu Orta Cag da Gurcistan i olusturan bolgelerden biri olan Klarceti de yer alir Nitekim Osmanlilar koyun bulundugu bolgeyi 16 yuzyilin ortalarina dogru Gurculerden ele gecirmistir 9 yuzyilda insa edilmis olan Gurcu dini yapisi Sveti Kilisesi buranin eski bir Gurcu yerlesimi oldugunu gostermektedir Bugareti ბუღარეთი Agaraketi აგარაკეთი Sarbieti შარბიეთი Lomaseni ლომაშენი Svetibari სვეტიბარი ve Nigola ნიგოლა gibi Gurcuce yer adlari da bu donemden kalmis olmalidir Eskiden ayri koyler olan Svetibari ile Lomaseni bugun Seyitler koyu sinirlari icinde bulunmaktadir Gurcuce yer adlari olan Svetibari სვეტიბარი Sveti duzu ve Lomaseni ლომაშენი Loma nin koyu anlamina gelir Osmanli hakimiyetinde Cildir Eyaleti icinde yer alan Sveti Osmanli idaresinin vergi belirleme ve askere alma amaciyla 1835 yilinda gerceklestirdigi nufus tespiti sirasinda Livane sancaginin bir koyuydu Bu tarihte koyde 22 hanede 60 erkek yasiyordu Erkek sayisi kadar kadin eklenince koyun toplam nufusunun yaklasik 120 kisiden olustugu ortaya cikar Bu nufusun tamami Muslim olarak kaydedilmistir Sveti 19 yuzyilin ikinci yarisinda Trabzon Vilayeti nin Lazistan sancagina bagli Livane kazasinin koylerinden biriydi 1876 Trabzon vilayeti salnamesine gore koyde 19 hanede 58 kisi yasiyordu Salnamede belirtilemis olmakla birlikte bu tarihte de Osmanli idaresi sadece erkek nufusunu tespit ediyordu Erkek sayisi kadar kadin eklenince koyde yasayan insan sayisinin yaklasik 116 kisiden meydana geldigi soylenebilir Tarimla gecinen koyde vergiye tabi hayvan varligi olarak 5 esek 20 okuz 35 inek 6 keci ve 4 koyun tespit edilmistir Sveti koyu 1877 1878 Osmanli Rus Savasi nin ardindan imzalanan Berlin Antlasmasi uyarinca savas tazminatinin bir parcasi olarak Osmanli Devleti tarafindan Rusya ya birakildi Rus idaresinin 1886 tarihli nufus sayiminda Svet Svet seklinde kaydettigi yerlesim Artvin sancaginin Artvin kazasina bagli Sveti nahiyesinin alti koyunden biriydi Nufusu 57 si erkek ve 55 i kadin olmak uzere 19 hanede yasayan 112 kisiden olusuyordu Bir hane haric nufusun tamami Turk olarak kaydedilmistir Bir hanede ise 5 Ermeni yasiyordu ve Sveti koyu Artvin kenti disinda Artvin kazasinda Ermenilerin yasadigi tek koydu Sveti nahiyesi Sveti koyu disinda Aglaha Vazria Varackani Svetibari ve Tolgomi koylerini kapsiyordu Nahiyenin idari merkezi Aglaha koyuydu Nahiyenin toplam nufusu 175 hanede yasayan 1 268 kisiden olusuyordu Tetrakonkhos Sveti Kilisesi A Pavlinov 1888 Sveti Birinci Dunya Savasi nin sonlarinda Rusya nin bolgeden cekilmesinden bir sure sonra Gurcistan Demokratik Cumhuriyeti nin sinirlari icinde kaldi Kizil Ordu nun Gurcistan i isgali sirasinda Ankara Hukumeti nin Tiflis hukumetine verdigi ultimatom uzerine Gurcu idaresinin cekilmesinin ardindan koy fiilen Turkiye ye katildi Gurcistan Demokratik Cumhuriyeti nin topraklarinin isgal edilmesinin ardindan Sovyet Rusya ile Ankara Hukumeti nin 16 Mart 1921 de imzaladigi Moskova Antlasmasi yla Sveti koyunu de kapsayan Artvin ile Ardahan bolgeleri Turkiye ye birakildi Sveti koyu Turkiye ye birakildiktan sonra Artvin vilayetinin merkez kazasina bagli koylerden biriydi Sveti veya Sot Turkce olmadigi icin koyun adi 1925 yilinda Seyitler olarak degistirildi Ertesi yil yapilan nufus tespitinde koydeki 26 hanede 151 kisi yasiyordu Bu tarihte Svetibari Subasi ve Lomaseni Milletbagi ayri koyler olarak kaydedilmis ancak bir sure sonra birer mahalle olarak Seyitler koyune baglanmistir Seyitler koyu 1940 genel nufus sayiminda Coruh vilayetine bagli Artvin kazasinin merkez nahiyesinin koylerinden biriydi ve nufusu 367 kisiye cikmisti 1965 genel nufus sayimida 679 kisiden olusan nufus icinde 248 kisi okuma yazma biliyordu Seyitler koyunde Meryem Ana ya adanmis Sveti Manastiri 9 yuzyilda insa edilmistir Manastir ana kilise ile bir kucuk kiliseden olusuyordu Manastirin ana kilisesi olan Sveti Kilisesi uc nefli bazilikaydi ve gunumuze sadece yikintilari kalmistir Kilisenin hemen yaninda birkac katli kule bulunuyordu Koyde biri koy kilisesi olmak uzere iki kilisenin daha bulundugu bilinmektedir CografyaSeyitler koyu Artvin il merkezine yaklasik 10 km uzakliktadir NufusYillara gore koy nufus verileri2021 2 3672020 2 2702019 2 3942018 2 1782017 2 4312016 2 3412015 2 2382014 2 1662013 2 0872012 1 6722011 1 6172010 1 5602009 1 5222008 1 2912007 1 2022000 1 2241990 8381985 965Kaynakca Seyitler Turkey Page Fallingrain com 1 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Subat 2022 a b c d e f g h i j k l m n o p Artvin Merkez Seyitler Koy Nufusu Nufusune com 1 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Subat 2022 Gurcu Dilinin Aciklamali Sozlugu ქართული ენის განმარტებითი ლექსიკონი Tiflis 1950 1964 8 cilt 11 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Haziran 2024 Emrullah Alemdar 1835 Tarihli Livane Artvin Sancagi 2767 Numarali Nufus Defterinin Degerlendirilmesi Erzurum 2019 s 164 15 30 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Kasim 2021 Trabzon Vilayeti Salnamesi 1869 1904 Hazirlayan Kudret Emiroglu Ankara 1993 2009 22 cilt 8 cilt s 354 ISBN 9789157871117 Muvahhid Zeki Artvin Vilayeti Hakkinda Malumat i Umumiye 1927 s 112 6 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Kasim 2020 2015 Yili Tao Klarceti Tarihi Eserleri Arastirma Gezisi Sonuclari Gurcuce Tiflis 2016 s 187 189 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 9123 9 9 Emrullah Alemdar 1835 Tarihli Livane Artvin Sancagi 2767 Numarali Nufus Defterinin Degerlendirilmesi Erzurum 2019 s 15 72 74 30 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Kasim 2021 Trabzon Vilayeti Salnamesi 1869 1904 Hazirlayan Kudret Emiroglu Ankara 1993 2009 22 cilt VIII cilt s 355 ISBN 9789157871117 baslik Svod statisticheskih dannyh o naselenii Zakavkazskago kraya izvlechennyh iz posemejnyh spiskov 1886 g Transkafkasya Bolgesinin Nufusuna Dair 1886 Yili Aile Listelerinden Edinilmis istatistik Verilerin Ozeti Tiflis 1893 Batum oblasti Sira no 1343 1348 11 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Haziran 2024 Mustafa Kemal Ataturk Nutuk Istanbul 1969 3 Cilt 2 cilt s 489 8 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Kasim 2021 Muvahhid Zeki Artvin Vilayeti Hakkinda Malumat i Umumiye 1927 s 112 6 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Kasim 2020 1940 Genel Nufus Sayimi Ankara 1946 s 166 PDF 27 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 14 Mart 2024 1965 Genel Nufus Sayimi Ankara 1968 s 86 PDF 18 Subat 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 14 Mart 2024 Fahriye Bayram ve Turgay Yazar 2005 Yili Ortacag Gurcu Mimarisi Yuzey Arastirmasi 24 Arastirma Sonuclari Toplantisi 1 Cilt Ankara 2007 12 Eylul 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 975 17 3246 0 2015 Yili Tao Klarceti Tarihi Eserleri Arastirma Gezisi Sonuclari ტაო კლარჯეთის ძეგლების 2015 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები Tiflis 2016 s 118 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 9123 9 9 a b c d YerelNet org tr 19 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Haziran 2014 Dis baglantilarSeyitler Artvin icin uzaydan goruntu siteleri Google Yahoo Microsoft