Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sistemik yanlılık, bir sürecin doğasındaki, belli bir neticenin oluşması lehine olan eğilimdir. Genellikle insanları ilgilendiren sistemlerde görülür ve bilimsel gözlemler gibi insanî olmayan sistemlerde ise sistemik hata ile paralellik arz eder.
Bu ve önceki daha yaygın terim olan sistematik yanlılık genellikle aynı şey olmasına rağmen bazı kişiler; sistemik ön yargının, daha çok iltimas (kayırmacılık) ile ilişkili olduğunu fakat aslında altında yatan görünmez mekanizmanın veya sistemdeki bireylerin kasıtlı olmayan algılamalarının bir sonucu olduğunu söyleyerek, aralarında fark olduğuna dikkat çekerler.
İnsanî kurumlarda yanlılık
Sistemik, sistematik veya kurumsal yanlılığa örnek olarak, kadınların, erkeklerin veya etnik azınlıkların katkılarının değerinin küçük gösterilmesi verilebilir. Örneğin, sürekli olarak kadınların kazandığı bir şiir yarışması, eğer yarışmanın doğasında, kadınların devamlı en iyi şair olmalarını gerektirecek bir neden yoksa, şüpheleri toplayacaktır. Böyle bir yanlılık, katılımcılar tarafından ya kasıtlı olarak ya da tamamen bilinçsizce yapılmış olabilir.
Örneğin, bir şiir yarışmasının hakemleri, "ödül alan şairlerin bir şiir yarışmasını en iyi değerlendirebilecek kişiler olacağı" gerekçesinden hareketle, önceki yarışmalarda kazanan kişilerden oluşturulabilir. Ancak bu hakemler, şiirsel kabiliyete ilaveten, ya şiirle ya da başka konularda ortak değerlere sahip oldukları kişileri seçme eğiliminde olabilirler ve bu da, sürekli olarak kadınların en iyi şair seçilmeleri sonucunu doğurur. Bu durumda, ya cinsiyet ve etnik menfaatlerin bilinçli veya bilinçsizce savunulmasından ya da ortak bakış açılarından kaynaklanan bir yanlılık ortaya çıkar ki, her iki durumda da, şiir ve şairin kalitesi gerçeği yanlı olarak temsil edilmiş olur.
Kavramsal yanlılığın, insanların günlük yaşamlarındaki deneyimlerinin, sadakatlerinin ve ilişkilerinin doğasında olması nedeniyle, eğitim veya egzersizle ortadan kaldırılamaz, fakat ön yargı hakkındaki farkındalık arttırılarak bu durumu düzeltici mekanizmaların benimsenmesi sağlanabilir.
Sistemik (veya) Sistematik yanlılık
Sistemik veya sistematik sözcüklerinden hangisinin kullanılması gerektiği üzerine bazı tartışmalar yaşanmaktadır. "Tesadüfî hata" ile çelişen anlamda kullanıldığında -eğer olay sadece yanlış sonuç veya yanlış okuma olmayıp sonuçların bariz bir şekilde belli yönde yanlış olması ise, bu durumda yaygın kullanım sistematik yanlılık veya sistematik hatadır.
Bazı kişiler, sistemik ile sistematik arasında, birisi planlanmamış diğeri planlı; veya, birisi sistemin karakteristiklerinden diğeri bireysel hatalardan kaynaklanan, şeklinde bir ayrım yapmak isterler. Basitçe anlatmak gerekirse, sistemik yanlılıkların sistemin doğasından, sistematik yanlılıkların ise belli bir çıktıya ulaşmak için düzenli bir gayret içinde olmaktan kaynaklandığı söylenebilir.
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sistemik yanlilik bir surecin dogasindaki belli bir neticenin olusmasi lehine olan egilimdir Genellikle insanlari ilgilendiren sistemlerde gorulur ve bilimsel gozlemler gibi insani olmayan sistemlerde ise sistemik hata ile paralellik arz eder Bu ve onceki daha yaygin terim olan sistematik yanlilik genellikle ayni sey olmasina ragmen bazi kisiler sistemik on yarginin daha cok iltimas kayirmacilik ile iliskili oldugunu fakat aslinda altinda yatan gorunmez mekanizmanin veya sistemdeki bireylerin kasitli olmayan algilamalarinin bir sonucu oldugunu soyleyerek aralarinda fark olduguna dikkat cekerler Insani kurumlarda yanlilikSistemik sistematik veya kurumsal yanliliga ornek olarak kadinlarin erkeklerin veya etnik azinliklarin katkilarinin degerinin kucuk gosterilmesi verilebilir Ornegin surekli olarak kadinlarin kazandigi bir siir yarismasi eger yarismanin dogasinda kadinlarin devamli en iyi sair olmalarini gerektirecek bir neden yoksa supheleri toplayacaktir Boyle bir yanlilik katilimcilar tarafindan ya kasitli olarak ya da tamamen bilincsizce yapilmis olabilir Ornegin bir siir yarismasinin hakemleri odul alan sairlerin bir siir yarismasini en iyi degerlendirebilecek kisiler olacagi gerekcesinden hareketle onceki yarismalarda kazanan kisilerden olusturulabilir Ancak bu hakemler siirsel kabiliyete ilaveten ya siirle ya da baska konularda ortak degerlere sahip olduklari kisileri secme egiliminde olabilirler ve bu da surekli olarak kadinlarin en iyi sair secilmeleri sonucunu dogurur Bu durumda ya cinsiyet ve etnik menfaatlerin bilincli veya bilincsizce savunulmasindan ya da ortak bakis acilarindan kaynaklanan bir yanlilik ortaya cikar ki her iki durumda da siir ve sairin kalitesi gercegi yanli olarak temsil edilmis olur Kavramsal yanliligin insanlarin gunluk yasamlarindaki deneyimlerinin sadakatlerinin ve iliskilerinin dogasinda olmasi nedeniyle egitim veya egzersizle ortadan kaldirilamaz fakat on yargi hakkindaki farkindalik arttirilarak bu durumu duzeltici mekanizmalarin benimsenmesi saglanabilir Sistemik veya Sistematik yanlilikSistemik veya sistematik sozcuklerinden hangisinin kullanilmasi gerektigi uzerine bazi tartismalar yasanmaktadir Tesadufi hata ile celisen anlamda kullanildiginda eger olay sadece yanlis sonuc veya yanlis okuma olmayip sonuclarin bariz bir sekilde belli yonde yanlis olmasi ise bu durumda yaygin kullanim sistematik yanlilik veya sistematik hatadir Bazi kisiler sistemik ile sistematik arasinda birisi planlanmamis digeri planli veya birisi sistemin karakteristiklerinden digeri bireysel hatalardan kaynaklanan seklinde bir ayrim yapmak isterler Basitce anlatmak gerekirse sistemik yanliliklarin sistemin dogasindan sistematik yanliliklarin ise belli bir ciktiya ulasmak icin duzenli bir gayret icinde olmaktan kaynaklandigi soylenebilir Kaynakca Ankara Universitesi Iletisim Fakultesi 11 Ocak 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Ekim 2010 Oxford Reference Ingilizce doi 10 1093 oi authority 20110803100005347 13 Eylul 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Agustos 2022