Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Siyular ya da Siular (Siyuca: Lakȟóta/Dakȟóta), Kuzey Amerika'da önceleri Superior Gölü çevresinde yaşayan, Kızılderili kabilesi. Ova Kızılderilileri kültür grubuna dahildirler. Avrupalı sömürgecilerle yaptıkları savaşlar sonucunda yenildiler ve Minnesota ile Dakota'ya sürüldüler. 19. yüzyıl ortalarında toplama kamplarına yerleştirildiler. 1876 yılında ayaklanarak bağımsızlık ve özgürlük savaşını yeniden başlattılar. Liderleri Oturan Boğa öldürüldü. 1890 yılında da ABD güçlerinin düzenlediği büyük bir katliamla direnişleri kırıldı.
 | |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
|---|---|
| Diller | |
| Din | |
Hristiyan(bağdaştırmalı), Geleneksel din, Müslümanlık(Yetersiz sayıda) |
Siu kelimesi, Fransızca "Sioux" kelimesinden Türkçeye geçmiştir. Bu kelimenin ilk kaynağı, Fransız kâşiflerin günümüz Kanada sınırları içinde karşılaştıkları Ojibva kızılderililerinin beyazlara komşu kabileleri aşağılamak için kullandıkları "nahdossiu" kelimesidir. Zamanla bu kelimenin ilk heceleri kaybolmuş, Fransızca çoğul anlamı yükleyecek "x" harfi eklenmiş, aşağılayıcı anlamını yitirmiştir. Siular günümüzde bu kelimeyi benimsemez, kendilerine "Dakota", "Lakota" veya "Nakota" derler.
Crazy Horse (Çılgın At) Oglala Siu kabilesinin şeflerindendir. 1876 senesinde General Custer'ı tepeleyen şef olarak da bilinir
Adlandırma
Sioux kabilesinin adı Türkçede Siyu ya da Siu olarak kullanılır. AnaBritannica'da Dakotalar adı Siular 'ın ortak adı olarak kullanılır.
Kabileler
- Lakotalar (Lakȟóta, Teton)
- Dakotalar
- Batı Dakotaları (Yankton-Yanktonai, Dakȟóta)
- Doğu Dakotaları (Santee-Sisseton, Dakhóta)
- Santi (Isáŋyáthi: Bdewákhathuŋwaŋ, Waȟpékhute)
- Sisseton-Wahpeton (Sisíthuŋwaŋ, Waȟpéthuŋwaŋ)
Yanlışlıkla uzun süre Batı Dakotaları için kullanılan “Nakota” adı gerçekte Siyulara yakın akraba Kanada ve ABD'deki Assiniboine [Taş Siyuları] (Nakhóta) ile Kanada'daki Stoney (Nakhóda) halkları için kullanılır.
İnanç
Siular, diğer kızılderililer gibi animistti. Avrupalılarla karşılaştıktan sonra misyonerlerin etkisiyle önemli kısmı 19. yüzyılda Hristiyanlaştı. Genç kuşak politize yerlilerin Hristiyan misyonlarını bölgelerinden çıkardığı görülmektedir. Eski animinst inanca geri dönen Siular bulunmaktadır.
Paha Sapa
Paha Sapa, Güney Dakota eyaletinde, Nebraska sınırı yakınlarındaki Black Hills de denilen Siular için manevi değer taşıyan, kutsal toprak sayılan tepelerdir. Paha Sapa Siu dilinde var olan her şeyin merkezi anlamına gelir.
1868 yılında Paha Sapa, ABD hükûmeti tarafından bir anlaşma ile Siu kabilelerine bırakıldı. Ama anlaşmadan kısa süre sonra general Custer'ın "Bu tepelerde her yerden altın fışkırıyor" demesi üzerine altın avcıları bölgeye akın ettiler. 1875 baharında artık bölge altın avcılarıyla kaynamaktaydı. General Custer'ın malzeme arabaları tarafından açılan ve zamanla adı Hırsızlar Yoluna çıkan yoldan gelen altın avcıları, Paha Sapa'yı maden ararken delik deşik ettiler, av hayvanlarını tükettiler. 1877 yılında, sekiz yıl önce "işe yaramaz" diye kabilelere bırakılan Paha Sapa'ya, yeni bir hükûmet kararıyla el koydu.
1980'de ABD Yüksek Mahkemesi Siu halkına Paha Sapa'ya el konulması nedeniyle 106 milyon dolar tazminat ödenmesine karar verdi. Banka faizleriyle bugün 600 milyon dolar civarında olan tazminata Siular el sürmediler.
| Wikimedia Commons'ta Siyular ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Ağustos 2012.
- ^ Fransızca Vikipedi, Siu maddesi: "Ce terme a été repris par les Français au XVIIe siècle, et ensuite adopté par les Sioux eux-mêmes, mais aujourd'hui ils préfèrent réutiliser leurs noms d'origine en disant je suis lakota, nakota ou dakota. « Nahdossiou » est donc à l'origine un mot péjoratif que les Sauteux utilisèrent pour désigner les peuplades voisines aux Blancs qui s'enquéraient de savoir comment s'appelait cette tribu ; par simplification linguistique il n'en est resté que le mot sioux qui a perdu ce sens péjoratif."[1]
- ^ AnaBritannica (1987, cilt: 6, sayfa:559, madde: Dakotalar)
- ^ for a report on the long-established blunder of misnaming “Nakota” the Yankton and the Yanktonai
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Siyular ya da Siular Siyuca Lakȟota Dakȟota Kuzey Amerika da onceleri Superior Golu cevresinde yasayan Kizilderili kabilesi Ova Kizilderilileri kultur grubuna dahildirler Avrupali somurgecilerle yaptiklari savaslar sonucunda yenildiler ve Minnesota ile Dakota ya surulduler 19 yuzyil ortalarinda toplama kamplarina yerlestirildiler 1876 yilinda ayaklanarak bagimsizlik ve ozgurluk savasini yeniden baslattilar Liderleri Oturan Boga olduruldu 1890 yilinda da ABD guclerinin duzenledigi buyuk bir katliamla direnisleri kirildi SiyularOnemli nufusa sahip bolgelerDillerIngilizce SiyucaDinHristiyan bagdastirmali Geleneksel din Muslumanlik Yetersiz sayida Siyu Kabileleri dagilim haritasi Siu kelimesi Fransizca Sioux kelimesinden Turkceye gecmistir Bu kelimenin ilk kaynagi Fransiz kasiflerin gunumuz Kanada sinirlari icinde karsilastiklari Ojibva kizilderililerinin beyazlara komsu kabileleri asagilamak icin kullandiklari nahdossiu kelimesidir Zamanla bu kelimenin ilk heceleri kaybolmus Fransizca cogul anlami yukleyecek x harfi eklenmis asagilayici anlamini yitirmistir Siular gunumuzde bu kelimeyi benimsemez kendilerine Dakota Lakota veya Nakota derler Crazy Horse Cilgin At Oglala Siu kabilesinin seflerindendir 1876 senesinde General Custer i tepeleyen sef olarak da bilinirAdlandirmaSioux kabilesinin adi Turkcede Siyu ya da Siu olarak kullanilir AnaBritannica da Dakotalar adi Siular in ortak adi olarak kullanilir KabilelerLakotalar Lakȟota Teton Kuzey Lakotalari Huŋkpapȟa Sihasapa Merkezi Lakotalar Mnikȟowozu Itazipcho Oohenuŋpa Guney Lakotalari Oglala Sichaŋǧu Brule Dakotalar Bati Dakotalari Yankton Yanktonai Dakȟota Yankton Ihaŋktȟuŋwaŋ Yanktonai Ihaŋktȟuŋwaŋna Dogu Dakotalari Santee Sisseton Dakhota Santi Isaŋyathi Bdewakhathuŋwaŋ Waȟpekhute Sisseton Wahpeton Sisithuŋwaŋ Waȟpethuŋwaŋ Yanlislikla uzun sure Bati Dakotalari icin kullanilan Nakota adi gercekte Siyulara yakin akraba Kanada ve ABD deki Assiniboine Tas Siyulari Nakhota ile Kanada daki Stoney Nakhoda halklari icin kullanilir InancSiular diger kizilderililer gibi animistti Avrupalilarla karsilastiktan sonra misyonerlerin etkisiyle onemli kismi 19 yuzyilda Hristiyanlasti Genc kusak politize yerlilerin Hristiyan misyonlarini bolgelerinden cikardigi gorulmektedir Eski animinst inanca geri donen Siular bulunmaktadir Paha Sapa Paha Sapa Guney Dakota eyaletinde Nebraska siniri yakinlarindaki Black Hills de denilen Siular icin manevi deger tasiyan kutsal toprak sayilan tepelerdir Paha Sapa Siu dilinde var olan her seyin merkezi anlamina gelir 1868 yilinda Paha Sapa ABD hukumeti tarafindan bir anlasma ile Siu kabilelerine birakildi Ama anlasmadan kisa sure sonra general Custer in Bu tepelerde her yerden altin fiskiriyor demesi uzerine altin avcilari bolgeye akin ettiler 1875 baharinda artik bolge altin avcilariyla kaynamaktaydi General Custer in malzeme arabalari tarafindan acilan ve zamanla adi Hirsizlar Yoluna cikan yoldan gelen altin avcilari Paha Sapa yi maden ararken delik desik ettiler av hayvanlarini tukettiler 1877 yilinda sekiz yil once ise yaramaz diye kabilelere birakilan Paha Sapa ya yeni bir hukumet karariyla el koydu 1980 de ABD Yuksek Mahkemesi Siu halkina Paha Sapa ya el konulmasi nedeniyle 106 milyon dolar tazminat odenmesine karar verdi Banka faizleriyle bugun 600 milyon dolar civarinda olan tazminata Siular el surmediler Wikimedia Commons ta Siyular ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Kaynakca Arsivlenmis kopya 4 Agustos 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Agustos 2012 Fransizca Vikipedi Siu maddesi Ce terme a ete repris par les Francais au XVIIe siecle et ensuite adopte par les Sioux eux memes mais aujourd hui ils preferent reutiliser leurs noms d origine en disant je suis lakota nakota ou dakota Nahdossiou est donc a l origine un mot pejoratif que les Sauteux utiliserent pour designer les peuplades voisines aux Blancs qui s enqueraient de savoir comment s appelait cette tribu par simplification linguistique il n en est reste que le mot sioux qui a perdu ce sens pejoratif 1 AnaBritannica 1987 cilt 6 sayfa 559 madde Dakotalar for a report on the long established blunder of misnaming Nakota the Yankton and the Yanktonai