Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Siyah Lale, Alexandre Dumas tarafından yazılan tarihi bir romandır.
| La Tulipe Noire | |
 | |
| Yazar | Alexandre Dumas |
|---|---|
| Ülke | Fransa |
| Dil | Fransızca |
| Yayım | 1850 |
| Yayımcı | Baudry |
Konu
Hollanda’nın Dordrecht kentindeki zengin ve soylu bir tüccarın oğlu olan Cornelis van Baerle, aynı zamanda Hollanda Başbakanının kardeşi olan Cornelis de Witt’in vaftiz oğludur. Tıp eğitimini tamamladıktan sonra, 24 yaşında olduğu sırada, 1668 yılında babasını kaybeder. Babası öldükten sonra kendisine büyük bir miras kalan Cornelis, kendisini lale yetiştiriciliğine adar ve serveti sayesinde bu alanda hızla uzmanlaşır. Uzun yıllardır kendi evindeki imkanlarıyla lale yetiştirmiş ve önemli başarılar elde etmiş olan komşusu Isaac Boxtel ise, Cornelis’in bu girişiminden memnun olmamış, başta rekabet etmeye hatta komşusunun lale soğanlarını tahrip etmeye çalışmış, sonunda vazgeçip bütün gün onu penceresinden gizlice izlemeye başlamıştır.
Haarlem’deki Çiçek Üreticileri Derneği; iri, lekesiz, siyah bir lale üretene yüz bin gulden ödül vadeder. Fakat o dönemde koyu esmer renkli lale bile üretilemediği için bu yarışmayı kazanmak olası görülmez. Birçokları gibi yarışmaya katılan Cornelis, kısa sürede lalelerinin rengini koyulaştırmayı başarır ve siyah laleye ulaşmaya yaklaşır.
1672 Ocak ayında Dordrecht'i ziyaret eden Cornelis de Witt, kardeşi Johan'ın Monsieur Louvois ile yazışmalarının bulunduğu bir zarfı vaftiz oğluna emanet eder. Pencereden evi gözetlemekte olan Isaac bu teslimata şahit olur. Isaac, yedi ay sonra Cornelis de Witt'in tutuklandığını öğrenince komşusunu ihbar eder. Ertesi gün, Hollanda Başbakanı Johan de Witt ve kardeşi Cornelis de Witt 20 Ağustos 1672 tarihinde Lahey’de linç edilerek öldürülür. Cornelis de Witt’in bu olaydan kısa süre önce yazdığı ve mektupların açılmadan yakılmasını söyleyen uyarı notu aynı gün Cornelis van Baerle'ye ulaşır, ama notu alır almaz evi askerler tarafından basılan Cornelis van Baerle tutuklanır ve yargılanmak üzere Lahey'e götürülür. Isaac o gece komşusunun bahçesine girer, ama aradığı soğanı bulamaz. Evin içindeki çiçek atölyesinde de bulamayınca Cornelis'in soğanı üç parçaya ayırdığını öğrenir ve tutuklanınca yanında götürdüğünü anlayarak Lahey'e gitmeye karar verir.
Lahey’de hapse atılan Cornelis, burada huysuz gardiyan Gryphus’un iyi kalpli kızı Rosa ile tanışır. Cornelis 23 Ağustos günü mahkemeye çıkarılır ve kısa bir yargılamadan sonra ölüm cezasına çarptırılır. Cezasının iki saatten kısa bir süre içinde infaz edileceğini öğrenen Cornelis, kendisiyle ilgilenmiş olan Rosa’ya aşkını ilan eder ve kendisi idam edildikten sonra yetiştirip ödülü alması için siyah lale soğanlarını, vaftiz babasının notunun bulunduğu kağıda sararak Rosa’ya verir. Cornelis idam sehpasına götürülür, ama idam edilmeden hemen önce hayatının bağışlandığını ve müebbet hapse mahkûm edildiğini öğrenir.
Loevestein Kalesi’ne götürülen Cornelis, Rosa’ya ulaştırılmak üzere yazdığı mektubu, zaman içinde yakaladığı ve evcilleştirdiği güvercinlerle gönderir. Bir süre sonra Rosa çıkagelir; mektubu aldığını ve babasının Loevestein Kalesi’ne tayin edilmesini sağladığını anlatır. İki aşık her akşam görüşürler, Rosa laleleri yetiştirir, Cornelis de ona okuma-yazma öğretir. Isaac ise Jakob Gisels takma adıyla hapishaneye gelip gitmeye ve Gryphus ile görüşmeye başlar. Bir gün Gryphus, Cornelis’in hücresine yaptığı baskında Cornelis’in lalelerinden birini bulur ve çiçeği ayağıyla ezer; ama yaptığını öğrenen Isaac’in çok sinirlenmesi üzerine pişman olur.
Rosa, her gün hapishaneye gelmeye devam eden Isaac’ten gizli biçimde siyah laleyi yetiştirmeyi başarır, fakat yarışmayı düzenleyen derneğe mektup gönderdiği sırada Isaac kızın odasına gizlice girer, siyah laleyi çalar ve doğrudan Haarlem’e götürür. Lalenin çalındığını gören Rosa, üçüncü ve son lale soğanını yanına alır, babasına haber vermeden bir ata binerek Haarlem’e gider ve Haarlem Belediye Başkanı ve Çiçek Üreticileri Derneği Başkanı Van Systens’in yanına çıkar. Fakat Van Systens, Rosa’yı ciddiye almaz. O sırada, De Witt kardeşleri tasfiye ederek 21 yaşında ülkenin başına geçen Prens III. Willem van Oranje, siyah lale haberini alıp şehre gelir. Prens, belediye başkanının odasına girdiğinde, derdini anlatmaya çalışan Rosa’yı görür; kendisini dernek üyesi olarak tanıtır ve Rosa’nın hikâyesini dinler. Rosa başından geçen her şeyi anlatır. Yanında kanıt olarak getirdiği üçüncü lale soğanını da gösterir; ayrıca bu soğanın sarılı olduğu kağıtta Cornelis de Witt’in elyazısını gören Prens, Cornelis van Baerle’nin masum olduğunu anlar.
Siyah laleyi yetiştiren kişiye verilecek ödül için 15 Mayıs 1673 günü Haarlem’de büyük bir tören düzenlenir. Ödülü almayı bekleyen Isaac ve prensin isteği üzerine güzel bir kıyafet giymiş olan Rosa tören alanına ayrı ayrı gelirler. Prensin emriyle Haarlem’e getirilen ve idam edilmeye götürüldüğünü zanneden Cornelis, sahnede Prens’in ödülü Rosa’ya verdiğini görür. Duyduğu hayret ve korku nedeniyle beyin kanaması geçiren ve oracıkta ölen Isaac’i gören Cornelis, hırsızın eski komşusu olduğunu anlayınca şaşırır.
Yüz bin guldenlik ödülü alan Cornelis ve Rosa evlenerek Dordrecht’e dönerler. Boxtel’in evi açık artırmayla satışa çıkarılır, Cornelis bu evi bahçesiyle birlikte alarak kendi bahçesine katar. Gryphus, damadının bahçesindeki çiçeklerin bekçiliğini yapar. Cornelis ve Rosa’nın 1674 ve 1675 yıllarında doğan iki çocukları olur; çocuklardan erkek olana Cornelis, kız olana Rosa adı verilir.
Karakterler
- Albay Van Deken: Prens III. Willem van Oranje’nin yaveri
- Cornelis de Witt: Hollanda Başbakanı Johan de Witt’in kardeşi
- Cornelis van Baerle: Lale yetiştiricisi, doktor, Cornelis de Witt’in vaftiz oğlu
- Craeke: Johan de Witt’in hizmetçisi
- Gryphus: Buitenhof ve Loevestein hapishanelerinin görevlisi
- Isaac Boxtel: Cornelis van Baerle’nin kıskanç komşusu
- Johan de Witt: Hollanda Başbakanı
- Prens III. Willem van Oranje: 1672’de De Witt kardeşleri tasfiye ederek ülkenin başına geçen prens
- Rosa: Gryphus’un kızı
- Van Systens: Haarlem Belediye Başkanı ve Çiçek Üreticileri Derneği Başkanı
Film uyarlamaları
Kitap 1921, 1937, 1956, 1970 ve 1988 yıllarında sinemaya uyarlanmıştır. Alain Delon'un başrolünde olduğu, 1963 yapımı film ise kitaptan bağımsızdır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ The Fortnightly Review (İngilizce). Chapman and Hall. 1878. ss. 533.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Siyah Lale Alexandre Dumas tarafindan yazilan tarihi bir romandir Siyah LaleLa Tulipe NoireYazarAlexandre DumasUlkeFransaDilFransizcaYayim1850YayimciBaudryKonuHollanda nin Dordrecht kentindeki zengin ve soylu bir tuccarin oglu olan Cornelis van Baerle ayni zamanda Hollanda Basbakaninin kardesi olan Cornelis de Witt in vaftiz ogludur Tip egitimini tamamladiktan sonra 24 yasinda oldugu sirada 1668 yilinda babasini kaybeder Babasi oldukten sonra kendisine buyuk bir miras kalan Cornelis kendisini lale yetistiriciligine adar ve serveti sayesinde bu alanda hizla uzmanlasir Uzun yillardir kendi evindeki imkanlariyla lale yetistirmis ve onemli basarilar elde etmis olan komsusu Isaac Boxtel ise Cornelis in bu girisiminden memnun olmamis basta rekabet etmeye hatta komsusunun lale soganlarini tahrip etmeye calismis sonunda vazgecip butun gun onu penceresinden gizlice izlemeye baslamistir Haarlem deki Cicek Ureticileri Dernegi iri lekesiz siyah bir lale uretene yuz bin gulden odul vadeder Fakat o donemde koyu esmer renkli lale bile uretilemedigi icin bu yarismayi kazanmak olasi gorulmez Bircoklari gibi yarismaya katilan Cornelis kisa surede lalelerinin rengini koyulastirmayi basarir ve siyah laleye ulasmaya yaklasir 1672 Ocak ayinda Dordrecht i ziyaret eden Cornelis de Witt kardesi Johan in Monsieur Louvois ile yazismalarinin bulundugu bir zarfi vaftiz ogluna emanet eder Pencereden evi gozetlemekte olan Isaac bu teslimata sahit olur Isaac yedi ay sonra Cornelis de Witt in tutuklandigini ogrenince komsusunu ihbar eder Ertesi gun Hollanda Basbakani Johan de Witt ve kardesi Cornelis de Witt 20 Agustos 1672 tarihinde Lahey de linc edilerek oldurulur Cornelis de Witt in bu olaydan kisa sure once yazdigi ve mektuplarin acilmadan yakilmasini soyleyen uyari notu ayni gun Cornelis van Baerle ye ulasir ama notu alir almaz evi askerler tarafindan basilan Cornelis van Baerle tutuklanir ve yargilanmak uzere Lahey e goturulur Isaac o gece komsusunun bahcesine girer ama aradigi sogani bulamaz Evin icindeki cicek atolyesinde de bulamayinca Cornelis in sogani uc parcaya ayirdigini ogrenir ve tutuklaninca yaninda goturdugunu anlayarak Lahey e gitmeye karar verir Lahey de hapse atilan Cornelis burada huysuz gardiyan Gryphus un iyi kalpli kizi Rosa ile tanisir Cornelis 23 Agustos gunu mahkemeye cikarilir ve kisa bir yargilamadan sonra olum cezasina carptirilir Cezasinin iki saatten kisa bir sure icinde infaz edilecegini ogrenen Cornelis kendisiyle ilgilenmis olan Rosa ya askini ilan eder ve kendisi idam edildikten sonra yetistirip odulu almasi icin siyah lale soganlarini vaftiz babasinin notunun bulundugu kagida sararak Rosa ya verir Cornelis idam sehpasina goturulur ama idam edilmeden hemen once hayatinin bagislandigini ve muebbet hapse mahkum edildigini ogrenir Loevestein Kalesi ne goturulen Cornelis Rosa ya ulastirilmak uzere yazdigi mektubu zaman icinde yakaladigi ve evcillestirdigi guvercinlerle gonderir Bir sure sonra Rosa cikagelir mektubu aldigini ve babasinin Loevestein Kalesi ne tayin edilmesini sagladigini anlatir Iki asik her aksam gorusurler Rosa laleleri yetistirir Cornelis de ona okuma yazma ogretir Isaac ise Jakob Gisels takma adiyla hapishaneye gelip gitmeye ve Gryphus ile gorusmeye baslar Bir gun Gryphus Cornelis in hucresine yaptigi baskinda Cornelis in lalelerinden birini bulur ve cicegi ayagiyla ezer ama yaptigini ogrenen Isaac in cok sinirlenmesi uzerine pisman olur Rosa her gun hapishaneye gelmeye devam eden Isaac ten gizli bicimde siyah laleyi yetistirmeyi basarir fakat yarismayi duzenleyen dernege mektup gonderdigi sirada Isaac kizin odasina gizlice girer siyah laleyi calar ve dogrudan Haarlem e goturur Lalenin calindigini goren Rosa ucuncu ve son lale soganini yanina alir babasina haber vermeden bir ata binerek Haarlem e gider ve Haarlem Belediye Baskani ve Cicek Ureticileri Dernegi Baskani Van Systens in yanina cikar Fakat Van Systens Rosa yi ciddiye almaz O sirada De Witt kardesleri tasfiye ederek 21 yasinda ulkenin basina gecen Prens III Willem van Oranje siyah lale haberini alip sehre gelir Prens belediye baskaninin odasina girdiginde derdini anlatmaya calisan Rosa yi gorur kendisini dernek uyesi olarak tanitir ve Rosa nin hikayesini dinler Rosa basindan gecen her seyi anlatir Yaninda kanit olarak getirdigi ucuncu lale soganini da gosterir ayrica bu soganin sarili oldugu kagitta Cornelis de Witt in elyazisini goren Prens Cornelis van Baerle nin masum oldugunu anlar Siyah laleyi yetistiren kisiye verilecek odul icin 15 Mayis 1673 gunu Haarlem de buyuk bir toren duzenlenir Odulu almayi bekleyen Isaac ve prensin istegi uzerine guzel bir kiyafet giymis olan Rosa toren alanina ayri ayri gelirler Prensin emriyle Haarlem e getirilen ve idam edilmeye goturuldugunu zanneden Cornelis sahnede Prens in odulu Rosa ya verdigini gorur Duydugu hayret ve korku nedeniyle beyin kanamasi geciren ve oracikta olen Isaac i goren Cornelis hirsizin eski komsusu oldugunu anlayinca sasirir Yuz bin guldenlik odulu alan Cornelis ve Rosa evlenerek Dordrecht e donerler Boxtel in evi acik artirmayla satisa cikarilir Cornelis bu evi bahcesiyle birlikte alarak kendi bahcesine katar Gryphus damadinin bahcesindeki ciceklerin bekciligini yapar Cornelis ve Rosa nin 1674 ve 1675 yillarinda dogan iki cocuklari olur cocuklardan erkek olana Cornelis kiz olana Rosa adi verilir KarakterlerAlbay Van Deken Prens III Willem van Oranje nin yaveri Cornelis de Witt Hollanda Basbakani Johan de Witt in kardesi Cornelis van Baerle Lale yetistiricisi doktor Cornelis de Witt in vaftiz oglu Craeke Johan de Witt in hizmetcisi Gryphus Buitenhof ve Loevestein hapishanelerinin gorevlisi Isaac Boxtel Cornelis van Baerle nin kiskanc komsusu Johan de Witt Hollanda Basbakani Prens III Willem van Oranje 1672 de De Witt kardesleri tasfiye ederek ulkenin basina gecen prens Rosa Gryphus un kizi Van Systens Haarlem Belediye Baskani ve Cicek Ureticileri Dernegi BaskaniFilm uyarlamalariKitap 1921 1937 1956 1970 ve 1988 yillarinda sinemaya uyarlanmistir Alain Delon un basrolunde oldugu 1963 yapimi film ise kitaptan bagimsizdir Ayrica bakinizLale cilginligiKaynakca The Fortnightly Review Ingilizce Chapman and Hall 1878 ss 533