Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Stronsiyum, Sr sembollüne sahip, atom numarası 38 olan, toprak alkali metaller grubundan gümüşümsü beyaz renkli bir kimyasal element. Oda sıcaklığında katı olan elementin atom ağırlığı 87,62 g/mol'dür. Stronsiyum, kimyasal olarak son derece reaktif olup, hava ile temas ettiği takdirde sarı rengine döner. Element ve minerallerinde bulunur. Elementin nükleer fisyon sonucunda oluşan 90Sr izotopu radyoaktiftir ve 28,90 yıllık bir yarılanma ömrüne sahiptir.
Adair Crawford ilk olarak 1790 yılında strontianit (SrCO3) mineralini tanımlamıştır. 1808 yılında ise Humphry Davy tarafından elektroliz yöntemi ile izole edilmiştir. Stronsiyum metali eritilmiş SrCl2 tuzunun elektrolizi ile saf olarak elde edilir.
Üretim
Endüstriyel olarak stronsiyum metalinin üretimi için gerekli , sölestin mineralinden sağlanır. Stronsiyum oksit metalik alüminyum ile metalotermik redüksiyonu tabi tutulur ve metalik stronsiyum açığa çıkar. Reaksiyon, elektrik ark fırınlarında vakum altında gerçekleştirilir. Bu işlemde Sr %0,6 ya kadar oksitlenir ve vakum altında sublimasyon sayesinde uzaklaştırılır (%99,9). Bu saflıktaki Sr metali Ca ile aynı özellikleri gösterir. Sr ayrıca stronsiyum klorür ve KCI ergiyinden elektroliz yoluyla kazanılabilir.
Dünyada en büyük stronsiyum rezervleri İspanya, Meksika, Çin, Arjantin ve İran'da bulunmaktadır. Roskill lnformation Services'in 1999 yılında yaptığı araştırmaya göre dünya rezervlerinin 12 milyon ton olduğu tahmin edilmektedir.
Türkiye
1972 yılında Barit Maden Türk A.Ş. Sivas'ın 29 km güneyinde Sivas-Kangal karayolunda Miyosen yaşlı jipsler içerisinde önemli bir yatağını işletmeye başlamıştır. Daha sonra yapılan araştırmalarda Sivas Tersiyer Havzası'nda çok sayıda Selestit yatağı saptanmış ancak bir kısmı rezerv ve tenörce ekonomik bulunmamıştır. MTA Genel Müdürlüğünün bulduğu Kabalı (Hafik), Battalhöyüğü Tepe (Ulaş) ve daha küçük rezervli onlarca Selestit cevherleşmesi vardır. Barit Madencilik A.Ş.'nin şu anda 3-4 ruhsatlı Selestit sahası bulunmaktadır.
Ekonomik olan tüm selestit yatakları Üst Eosen ve Alt Miyosen yaşlı evaporitik çökeller içerisinde katmansı veya mercekler şeklinde, genelde jipslerle birlikte gözlenmekte ve bir kısmı CaCO3 içermektedir. Bundan başka Konya Ereğli ve Malatya'da yeni zuhurlar bulunmuş, ancak Sivas yöresindekiler dışında ekonomik olabilecek bir yatak henüz saptanamamıştır.
Kullanım alanları
Stronsiyum tuzları
Dünyada stronsiyumu en fazla tüketen ülkeler ABD ve Japonya'dır. olarak TV tüplerinde kullanımı en yaygın tüketim şeklidir. ABD ve Japonya'da üretilen renkli TV tüplerinde daha yüksek voltajlar kullanıldığından bu ülkelerde Sr kullanılmaktadır. Avrupa'da daha düşük voltajlı renkli TV'ler üretilmekte ve genelde baryum kullanılmaktadır.
Diğer bir kullanım alanı ile ferritlerdir. Ferritler seramik olarak otomotiv sanayinde, demir cevheri seperatörlerinde, fotokopi makinalarında ve özel alaşımlarda kullanılmaktadır. Ayrıca aleve verdiği kırmızı renk dolayısıyla havai fişekler ve sinyal maddeleri üretiminde; cam, boya, ilaç sanayiinde; çinko elektrolizinde; kuru fırın ve uçak motoru gibi makinelerde kullanılan mil yataklarını yağlayıcı olarak kullanılmaktadır. Stronsiyum hekzaferrit (SrO.6Fe2O3) bu gruba bir örnektir.
Sölestin cevherinin karbonla reaksiyonu sonucu oluşan (SrS) havai fişek ve floresan madde olarak boyalarla kullanılır. Stronsiyum nitrat [Sr(NO3)2] stronsiyum karbonatın %60’lık asitte çözünmesi sonucu oluşur. İlaç sanayinde ve aleve verdiği koyu kırmızı renk doyalasıyla havai fişeklerde kullanılır. Stronsiyum oksit (SrO), SrCO3'nın 1400-1500 °C civarında vakum atında kömürle reaksiyonu sonucu oluşur ve ilaç sanayisinde, havai fişeklerde ve Sr-ferrit üretiminde ara ürün olarak kullanılır.
Stronsiyum-niobyum-kromseskioksit, niobyum oksit ve kromseskioksitle reaksiyonu sonucu oluşan Sr-Ni-kromseskioksit elektrik sanayinde kullanılır. SrCl2'ün soda liçiyle kristalleşen Sr(OH)2 şeker fabrikalarında melasten şekeri kurtarmak için kullanılmıştır. ise yüksek kaliteli demir üretiminde British Cast Iron Research Association tarafından geliştirilen bir yöntemle kullanılmaktadır. Stronsiyum kromat, kromaj kaplamacılığında düzenleyici olarak kullanılır.
Alaşım ve metal olarak
Stronsiyum'un metal veya alaşım olarak kullanım sahası sınırlıdır. Ergimiş bakırda deoksidan madde olarak %10 stronsiyum ile %20 ila %40 oranında çinko alaşımı kullanılmaktadır. Al-Si alaşımlarında ise aşılayıcı madde olarak kullanılan stronsiyum, silisyum kristallerinin şekil ve boyutlarını değiştirip çok ince dağılımı sağlamaktadır. Stronsiyumun atomik çapı büyük olduğundan ötürü elementten X ışınlarının nötralize edilmesinde de yararlanılır.
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Stronsiyum Sr sembollune sahip atom numarasi 38 olan toprak alkali metaller grubundan gumusumsu beyaz renkli bir kimyasal element Oda sicakliginda kati olan elementin atom agirligi 87 62 g mol dur Stronsiyum kimyasal olarak son derece reaktif olup hava ile temas ettigi takdirde sari rengine doner Element ve minerallerinde bulunur Elementin nukleer fisyon sonucunda olusan 90Sr izotopu radyoaktiftir ve 28 90 yillik bir yarilanma omrune sahiptir Stronsiyum kristalleri Adair Crawford ilk olarak 1790 yilinda strontianit SrCO3 mineralini tanimlamistir 1808 yilinda ise Humphry Davy tarafindan elektroliz yontemi ile izole edilmistir Stronsiyum metali eritilmis SrCl2 tuzunun elektrolizi ile saf olarak elde edilir UretimDunya daki stronsiyum ureticileri Endustriyel olarak stronsiyum metalinin uretimi icin gerekli solestin mineralinden saglanir Stronsiyum oksit metalik aluminyum ile metalotermik reduksiyonu tabi tutulur ve metalik stronsiyum aciga cikar Reaksiyon elektrik ark firinlarinda vakum altinda gerceklestirilir Bu islemde Sr 0 6 ya kadar oksitlenir ve vakum altinda sublimasyon sayesinde uzaklastirilir 99 9 Bu safliktaki Sr metali Ca ile ayni ozellikleri gosterir Sr ayrica stronsiyum klorur ve KCI ergiyinden elektroliz yoluyla kazanilabilir Solestin minerali stronsiyum uretiminin hammaddesini olusturur Dunyada en buyuk stronsiyum rezervleri Ispanya Meksika Cin Arjantin ve Iran da bulunmaktadir Roskill lnformation Services in 1999 yilinda yaptigi arastirmaya gore dunya rezervlerinin 12 milyon ton oldugu tahmin edilmektedir Turkiye 1972 yilinda Barit Maden Turk A S Sivas in 29 km guneyinde Sivas Kangal karayolunda Miyosen yasli jipsler icerisinde onemli bir yatagini isletmeye baslamistir Daha sonra yapilan arastirmalarda Sivas Tersiyer Havzasi nda cok sayida Selestit yatagi saptanmis ancak bir kismi rezerv ve tenorce ekonomik bulunmamistir MTA Genel Mudurlugunun buldugu Kabali Hafik Battalhoyugu Tepe Ulas ve daha kucuk rezervli onlarca Selestit cevherlesmesi vardir Barit Madencilik A S nin su anda 3 4 ruhsatli Selestit sahasi bulunmaktadir Ekonomik olan tum selestit yataklari Ust Eosen ve Alt Miyosen yasli evaporitik cokeller icerisinde katmansi veya mercekler seklinde genelde jipslerle birlikte gozlenmekte ve bir kismi CaCO3 icermektedir Bundan baska Konya Eregli ve Malatya da yeni zuhurlar bulunmus ancak Sivas yoresindekiler disinda ekonomik olabilecek bir yatak henuz saptanamamistir Kullanim alanlariStronsiyum tuzlari Stronsiyum tuzlari havai fiseklere kirmizi rengini vermek icin kullanilabilir Dunyada stronsiyumu en fazla tuketen ulkeler ABD ve Japonya dir olarak TV tuplerinde kullanimi en yaygin tuketim seklidir ABD ve Japonya da uretilen renkli TV tuplerinde daha yuksek voltajlar kullanildigindan bu ulkelerde Sr kullanilmaktadir Avrupa da daha dusuk voltajli renkli TV ler uretilmekte ve genelde baryum kullanilmaktadir Diger bir kullanim alani ile ferritlerdir Ferritler seramik olarak otomotiv sanayinde demir cevheri seperatorlerinde fotokopi makinalarinda ve ozel alasimlarda kullanilmaktadir Ayrica aleve verdigi kirmizi renk dolayisiyla havai fisekler ve sinyal maddeleri uretiminde cam boya ilac sanayiinde cinko elektrolizinde kuru firin ve ucak motoru gibi makinelerde kullanilan mil yataklarini yaglayici olarak kullanilmaktadir Stronsiyum hekzaferrit SrO 6Fe2O3 bu gruba bir ornektir Stronsiyum kromat Solestin cevherinin karbonla reaksiyonu sonucu olusan SrS havai fisek ve floresan madde olarak boyalarla kullanilir Stronsiyum nitrat Sr NO3 2 stronsiyum karbonatin 60 lik asitte cozunmesi sonucu olusur Ilac sanayinde ve aleve verdigi koyu kirmizi renk doyalasiyla havai fiseklerde kullanilir Stronsiyum oksit SrO SrCO3 nin 1400 1500 C civarinda vakum atinda komurle reaksiyonu sonucu olusur ve ilac sanayisinde havai fiseklerde ve Sr ferrit uretiminde ara urun olarak kullanilir Stronsiyum niobyum kromseskioksit niobyum oksit ve kromseskioksitle reaksiyonu sonucu olusan Sr Ni kromseskioksit elektrik sanayinde kullanilir SrCl2 un soda liciyle kristallesen Sr OH 2 seker fabrikalarinda melasten sekeri kurtarmak icin kullanilmistir ise yuksek kaliteli demir uretiminde British Cast Iron Research Association tarafindan gelistirilen bir yontemle kullanilmaktadir Stronsiyum kromat kromaj kaplamaciliginda duzenleyici olarak kullanilir Alasim ve metal olarak Stronsiyum un metal veya alasim olarak kullanim sahasi sinirlidir Ergimis bakirda deoksidan madde olarak 10 stronsiyum ile 20 ila 40 oraninda cinko alasimi kullanilmaktadir Al Si alasimlarinda ise asilayici madde olarak kullanilan stronsiyum silisyum kristallerinin sekil ve boyutlarini degistirip cok ince dagilimi saglamaktadir Stronsiyumun atomik capi buyuk oldugundan oturu elementten X isinlarinin notralize edilmesinde de yararlanilir Kaynakca Ball Philip 2004 The elements a very short introduction Oxford Oxford University Press ISBN 978 0192840998 MTA