Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sulakyurt, Ardahan ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.
| Sulakyurt | |
|---|---|
 | |
 Ardahan'ın konumu | |
  Sulakyurt Sulakyurt'un Ardahan'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Ardahan |
| İlçe | Merkez |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 1815 m |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 912 |
| Zaman dilimi | (TSİ) |
| İl alan kodu | 0478 |
| İl plaka kodu | 75 |
| Posta kodu | 75110 |
Tarihçe
Sulakyurt köyünün eski adı Sartzebi'dir. Gürcüce bir yer adı olan Sartzebi (სარწები), eski Gürcü dilinde hububat başağı anlamına gelir.Giorgi Merçule, 9. yüzyılda kaleme aldığı Grigol Handzteli'nin Yaşamı adlı eserinde köyden bu adla söz etmiştir. Osmanlı idaresi köyü, Gürcülerden ele geçirdikten bir süre sonra, 1595 tarihli tahrir defterinde Sarzab (سارزاب) şeklinde kaydetmiştir. 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde ise, Sarzeb (سارزب) olarak geçer.
Sartzebi köyü, Orta Çağ'da Gürcistan'ın bir parçası olan Artani bölgesinde yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü, 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Köydeki megalit ile Gürcülerden kalan , buranın eski bir yerleşim olduğunu göstermektedir.
Sartzebi köyü, 1595 tarihli ve Osmanlı mufassal defterine adlı Osmanlı tahrir defterine göre, Gürcistan Vilayeti içinde, Ardahan-i Büzürg livasının Güney nahiyesine bağlıydı. Mezrası "köyün kilisesi", yaylası Tamrasor ve gölü Markar adıyla kaydedilmiştir. Çok büyük bir yerleşim yeri olan köyde 159 hane yaşıyordu ve bu nüfusun çoğunluğu Gürcülerden oluşuyor, köyde ayrıca Ermeniler yaşıyordu. Sartzebi köyünde buğday, arpa, yonca ve sebze tarımı ile arıcılık yapılıyor, koyun ve domuz besleniyordu. Dokuz adet su değirmeni bulunuyordu.
Sartzebi köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nın ardından 1878 yılında imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca, savaş tazminatının bir parçası olarak Osmanlı Devleti tarafından Rusya’ya bırakıldı. Rus idaresi köyün adını değiştirmiş ve 1886 nüfus sayımında Nikolaevka (Николаевка) olarak kaydetmiştir. "Eski Sarzeb" (бывший Сарзеб) ibaresi eklenmiş olan yerleşim, Ardahan sancağının Ardahan kazasına bağlıydı. Öte yandan tek köyden oluşan Nikolaevka nahiyesinin de idari merkeziydi. Nüfusu, 223'ü erkek ve 214'ü kadın olmak üzere, 66 hanede yaşayan 237 kişiden oluşuyordu. Köy halkı Ruslardan oluşuyordu ve burada başka nüfus kalmamıştı.
Ruslar bölgeyi ele geçirdikten sonra yerleşim boşaltılmış ve Malakanlar yerleştirilmiştir. Bundan dolayı da köye, Rus çarı Nikolay'a ithafen "Nikolayevka" adı verilmiştir. Malakanların nüfusu hızla artmış, 1896'da 670, 1906'da 919 kişiye ulaşmıştır. Rus idaresi sırasında İsviçreli David Moser adlı bir peynir üreticisi tarafından köyde,"Zavot" adı verilen gravyer peyniri imalathanesi kuruldu.
Birinci Dünya Savaşı sırasında Ardahan Bölgesini gezen Gürcü araştırmacı Konstantine Martvileli, Sartzebi köyünün adını Sardzeve (სარძევე) şeklinde yazmış ve bu adın "süt yeri" anlamına geldiğini belirtmiştir. Nikolayevka köyünden Büyük Sardzeve olarak söz ermiştir. Küçük Sardzeve adında başka bir Malakan köyünden söz eden Martvileli, bu köye Veliko-Kniajenski adı verildiğini ve burada sütçülük yapıldığını yazmıştır.
Büyük Sardzeve (სარძევე) köyüne yukarıdan bakan Çançahi (ჭანჭახი) köyünden aşağıya indim. Saygıdeğer okur bu köyün adı niye Sardzeve diye soracak olursa: İşte şundan dolayı: Eskiden Ardahan bölgesinde yaşayan atalarımız, yukarıdaki Çançahi köyünün yanında, bu iş için özel olarak hazırlanmış olan taş teknede inek ve koyun sürülerini sağıyorlardı. Buradan süt borularla Sardzeve köyündeki tekneye akıyordu. Burada sütten peynir ile tereyağı yapıyorlardı. Bu tekneler, yukarıda olduğu gibi bugün aşağıda da duruyor. Ancak bir miktar eskimiş durumdalar ve yeraltından geçen boruların kalıntıları da görünüyor. Sardzeve köyünde bugün Malakanlar yaşıyor. Malakanlar Gürcüce “Sardzeve” adını beğenmemiş ve köye Nikolaevka adını vermişler. Burada yaşayan Türklere Nikolaevka’ya gidiyorum diyecek olsan, anlamadıkları için Rusya’ya mı diye soruyorlar. Mutlaka “Sardzeve” demeniz gerekiyor; onlar Nikolaevka adına alışamamışlar ve zaten Malakanlar da burada çok eskiden beri yaşamıyorlar; 17-20 yıl önce gelip buraya yerleştirilmiş. İşte bu Sardzeve köyünün tam ortasında bir tünelin girişini görebilirsiniz. Tünelin ağzına büyük bir taş konmuş. Bu tünel, buradan Kura Nehri kıyısında yer alan ve Sardzeve köyüne bir kilometre uzakta bulunan, terk edilmiş bir köy olan Gvira’ya (გვირა) gidiyor. Malakanlar şu anda burayı otlak olarak kullanıyor. 1882 yılında burada Pyatigorski’nin alayı konuşlanmıştı (o tarihte burada Malakanlar yokmuş). Askerler terk edilmiş köy yerinde boydan boya kendileri için gerekli siperi kazmaya başlamışlar. Bir metre derine inince tünelin girişini bulmuşlar. Burada küçük bir oda varmış. Bu odada kiliseye ait değerli eşyalar bulunmuş (altın haç ve değerli taşlarla süslü ikonlar ve başka pek çok değerli mücevher).
Sartzebi köyü, Birinci Dünya Savaşı’nın sonuna doğru Rus ordusunun çekilmesinin ardından, 1918-1921 arasında bağımsız olan Gürcistan sınırları içinde kaldı. Kızıl Ordu’nun Gürcistan’ı işgali sırasında Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında 16 Mart 1921’de İmzalanan Moskova Antlaşması’yla Ardahan sancağı ve Sartzebi köyü Türkiye’ye bırakıldı.
Sartzebi köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde, Kars vilayetinin Ardahan kazasının merkez nahiyesine bağlıydı. 1940 genel nüfus sayımında adı "Sarzip" şeklinde yazılmış olan köy, aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 1.280 kişiden oluşuyordu. Sartzebi veya Sarzep Türkçe olmadığı için köyün adı 1959 yılında Sulakyurt olarak değiştirilmiştir. Sulakyurt köyünde 1965 yılında 2.159 kişi yaşıyor ve bu nüfus içinde 627 kişi okuma yazma biliyordu.
Sulakyurt köyünde iki megalit kale ve Orta Çağ'dan kalma bir Gürcü kilisesi bulunmaktadır. I. Sartsebi Kalesi köyün 1 km kuzeyinde, II. Sartsebi Kalesi köyün 2,8 km doğusunda bulunmaktadır. Sartsebi Kilisesi ise, köyün 2,5 km kuzeydoğusunda, Çermük vadisinin orta kesiminde ve sağ yakasında yer alır. I. Sartsebi Kalesi çevresinde eski yerleşmenin izleri vardır.
Coğrafya
Sulakyurt, Ardahan kentine 8 km uzaklıktadır.
Nüfus
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 912 |
| 2021 | 914 |
| 2020 | 921 |
| 2019 | 907 |
| 2018 | 923 |
| 2017 | 939 |
| 2016 | 955 |
| 2015 | 958 |
| 2014 | 984 |
| 2013 | 988 |
| 2012 | 989 |
| 2011 | 1.011 |
| 2010 | 999 |
| 2009 | 1.005 |
| 2008 | 1.012 |
| 2007 | 1.028 |
| 2000 | 1.213 |
| 1990 | 1.413 |
| 1985 | 1.843 |
Kaynakça
- ^ (İngilizce). Fallingrain.com. 8 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Ardahan Merkez Sulakyurt Köy Nüfusu". Nufusune.com. 20 Ekim 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
- ^ "სარწები" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 6 Haziran 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "Giorgi Merçule - Grigol Handzteli'nin Yaşamı (გრიგოლ ხანძთელის ცხოვრება)". 6 Haziran 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Haziran 2024.
- ^ a b "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 517". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Haziran 2024.
- ^ a b
- ^ 2019 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2019 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2021, s. 73-75. 8 Haziran 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; II. cilt (1941), s. 434". 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Haziran 2024.
- ^ ""1595 tarihli Osmanlı mufassal defterine göre "Gürcistan Vilayeti"nin etnik haritası". 1 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2024.
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Kars oblastı" - Sıra no: 302". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Haziran 2024.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 517-518". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Haziran 2024.
- ^ Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 111, .
- ^ ""Rus Yönetiminde Kars ve Kars'ta Peynir Üretimi (1878-1918)", Candan Badem". 9 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Şubat 2016.
- ^ a b "Konstantine Martvileli, "Ardahan Bölgesinde", Sakartvelo gazetesi, 7 Ekim 1917, sayı 220". 12 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Şubat 2021.
- ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Haziran 2024.
- ^ ""Российско-грузинский договор 07.5.1920 г. (полный текст и карта) - один из многих нарушенных Кремлем" / "07.5.1920 tarihli Rus-Gürcü Anlaşması (tam metin ve harita) Kremlin Tarafından İhlal Edilen Birçok Anlaşmadan Biridir". 11 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Haziran 2024.
- ^ "1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 348" (PDF). 27 Haziran 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 14 Mart 2024.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 748". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Nisan 2021.
- ^ "1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 355" (PDF). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 6 Haziran 2024.
- ^ 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2015, s. 94, 139-140 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
- ^ a b c d . YerelNet.org.tr. 5 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2020.
Dış bağlantılar
- Sulakyurt, Ardahan için uzaydan görüntü siteleri: Google, Yahoo, Microsoft
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sulakyurt Ardahan ilinin Merkez ilcesine bagli bir koydur SulakyurtKoyArdahan in konumuSulakyurtSulakyurt un Ardahan daki konumuUlkeTurkiyeIlArdahanIlceMerkezCografi bolgeKaradeniz BolgesiRakim1815 mNufus 2022 Toplam912Zaman dilimiUTC 03 00 TSI Il alan kodu0478Il plaka kodu75Posta kodu75110TarihceSulakyurt koyunun eski adi Sartzebi dir Gurcuce bir yer adi olan Sartzebi სარწები eski Gurcu dilinde hububat basagi anlamina gelir Giorgi Mercule 9 yuzyilda kaleme aldigi Grigol Handzteli nin Yasami adli eserinde koyden bu adla soz etmistir Osmanli idaresi koyu Gurculerden ele gecirdikten bir sure sonra 1595 tarihli tahrir defterinde Sarzab سارزاب seklinde kaydetmistir 1928 tarihli Osmanlica koy listesinde ise Sarzeb سارزب olarak gecer Sartzebi koyu Orta Cag da Gurcistan in bir parcasi olan Artani bolgesinde yer alir Nitekim Osmanlilar bu bolgeyi ve koyu 16 yuzyilin ortalarinda Gurculerden ele gecirmistir Koydeki megalit ile Gurculerden kalan buranin eski bir yerlesim oldugunu gostermektedir Sartzebi koyu 1595 tarihli ve Osmanli mufassal defterine adli Osmanli tahrir defterine gore Gurcistan Vilayeti icinde Ardahan i Buzurg livasinin Guney nahiyesine bagliydi Mezrasi koyun kilisesi yaylasi Tamrasor ve golu Markar adiyla kaydedilmistir Cok buyuk bir yerlesim yeri olan koyde 159 hane yasiyordu ve bu nufusun cogunlugu Gurculerden olusuyor koyde ayrica Ermeniler yasiyordu Sartzebi koyunde bugday arpa yonca ve sebze tarimi ile aricilik yapiliyor koyun ve domuz besleniyordu Dokuz adet su degirmeni bulunuyordu Sartzebi koyu 1877 1878 Osmanli Rus Savasi nin ardindan 1878 yilinda imzalanan Berlin Antlasmasi uyarinca savas tazminatinin bir parcasi olarak Osmanli Devleti tarafindan Rusya ya birakildi Rus idaresi koyun adini degistirmis ve 1886 nufus sayiminda Nikolaevka Nikolaevka olarak kaydetmistir Eski Sarzeb byvshij Sarzeb ibaresi eklenmis olan yerlesim Ardahan sancaginin Ardahan kazasina bagliydi Ote yandan tek koyden olusan Nikolaevka nahiyesinin de idari merkeziydi Nufusu 223 u erkek ve 214 u kadin olmak uzere 66 hanede yasayan 237 kisiden olusuyordu Koy halki Ruslardan olusuyordu ve burada baska nufus kalmamisti Ruslar bolgeyi ele gecirdikten sonra yerlesim bosaltilmis ve Malakanlar yerlestirilmistir Bundan dolayi da koye Rus cari Nikolay a ithafen Nikolayevka adi verilmistir Malakanlarin nufusu hizla artmis 1896 da 670 1906 da 919 kisiye ulasmistir Rus idaresi sirasinda Isvicreli David Moser adli bir peynir ureticisi tarafindan koyde Zavot adi verilen gravyer peyniri imalathanesi kuruldu Birinci Dunya Savasi sirasinda Ardahan Bolgesini gezen Gurcu arastirmaci Konstantine Martvileli Sartzebi koyunun adini Sardzeve სარძევე seklinde yazmis ve bu adin sut yeri anlamina geldigini belirtmistir Nikolayevka koyunden Buyuk Sardzeve olarak soz ermistir Kucuk Sardzeve adinda baska bir Malakan koyunden soz eden Martvileli bu koye Veliko Kniajenski adi verildigini ve burada sutculuk yapildigini yazmistir Buyuk Sardzeve სარძევე koyune yukaridan bakan Cancahi ჭანჭახი koyunden asagiya indim Saygideger okur bu koyun adi niye Sardzeve diye soracak olursa Iste sundan dolayi Eskiden Ardahan bolgesinde yasayan atalarimiz yukaridaki Cancahi koyunun yaninda bu is icin ozel olarak hazirlanmis olan tas teknede inek ve koyun surulerini sagiyorlardi Buradan sut borularla Sardzeve koyundeki tekneye akiyordu Burada sutten peynir ile tereyagi yapiyorlardi Bu tekneler yukarida oldugu gibi bugun asagida da duruyor Ancak bir miktar eskimis durumdalar ve yeraltindan gecen borularin kalintilari da gorunuyor Sardzeve koyunde bugun Malakanlar yasiyor Malakanlar Gurcuce Sardzeve adini begenmemis ve koye Nikolaevka adini vermisler Burada yasayan Turklere Nikolaevka ya gidiyorum diyecek olsan anlamadiklari icin Rusya ya mi diye soruyorlar Mutlaka Sardzeve demeniz gerekiyor onlar Nikolaevka adina alisamamislar ve zaten Malakanlar da burada cok eskiden beri yasamiyorlar 17 20 yil once gelip buraya yerlestirilmis Iste bu Sardzeve koyunun tam ortasinda bir tunelin girisini gorebilirsiniz Tunelin agzina buyuk bir tas konmus Bu tunel buradan Kura Nehri kiyisinda yer alan ve Sardzeve koyune bir kilometre uzakta bulunan terk edilmis bir koy olan Gvira ya გვირა gidiyor Malakanlar su anda burayi otlak olarak kullaniyor 1882 yilinda burada Pyatigorski nin alayi konuslanmisti o tarihte burada Malakanlar yokmus Askerler terk edilmis koy yerinde boydan boya kendileri icin gerekli siperi kazmaya baslamislar Bir metre derine inince tunelin girisini bulmuslar Burada kucuk bir oda varmis Bu odada kiliseye ait degerli esyalar bulunmus altin hac ve degerli taslarla suslu ikonlar ve baska pek cok degerli mucevher Sartzebi koyu Birinci Dunya Savasi nin sonuna dogru Rus ordusunun cekilmesinin ardindan 1918 1921 arasinda bagimsiz olan Gurcistan sinirlari icinde kaldi Kizil Ordu nun Gurcistan i isgali sirasinda Sovyet Rusya ile Ankara Hukumeti arasinda 16 Mart 1921 de Imzalanan Moskova Antlasmasi yla Ardahan sancagi ve Sartzebi koyu Turkiye ye birakildi Sartzebi koyu 1928 tarihli Osmanlica koy listesinde Kars vilayetinin Ardahan kazasinin merkez nahiyesine bagliydi 1940 genel nufus sayiminda adi Sarzip seklinde yazilmis olan koy ayni idari konuma sahipti ve nufusu 1 280 kisiden olusuyordu Sartzebi veya Sarzep Turkce olmadigi icin koyun adi 1959 yilinda Sulakyurt olarak degistirilmistir Sulakyurt koyunde 1965 yilinda 2 159 kisi yasiyor ve bu nufus icinde 627 kisi okuma yazma biliyordu Sulakyurt koyunde iki megalit kale ve Orta Cag dan kalma bir Gurcu kilisesi bulunmaktadir I Sartsebi Kalesi koyun 1 km kuzeyinde II Sartsebi Kalesi koyun 2 8 km dogusunda bulunmaktadir Sartsebi Kilisesi ise koyun 2 5 km kuzeydogusunda Cermuk vadisinin orta kesiminde ve sag yakasinda yer alir I Sartsebi Kalesi cevresinde eski yerlesmenin izleri vardir CografyaSulakyurt Ardahan kentine 8 km uzakliktadir NufusYillara gore koy nufus verileri2022 9122021 9142020 9212019 9072018 9232017 9392016 9552015 9582014 9842013 9882012 9892011 1 0112010 9992009 1 0052008 1 0122007 1 0282000 1 2131990 1 4131985 1 843Kaynakca Ingilizce Fallingrain com 8 Aralik 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Nisan 2020 a b c d e f g h i j k l m n o p q Ardahan Merkez Sulakyurt Koy Nufusu Nufusune com 20 Ekim 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Nisan 2020 სარწები A Comprehensive Georgian English Dictionary Londra 2006 2 cilt 6 Haziran 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 0 9535878 3 5 Giorgi Mercule Grigol Handzteli nin Yasami გრიგოლ ხანძთელის ცხოვრება 6 Haziran 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Haziran 2024 a b Defter i Mufassal i Vilayet i Gurcistan გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი Yayimlayan Sergi Cikia Tiflis 1941 1958 3 cilt III cilt 1958 s 517 22 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Haziran 2024 a b 2019 Yili Tao Klarceti Tarihi Eserleri Arastirma Gezisi Sonuclari ტაო კლარჯეთის ძეგლების 2019 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები Tiflis 2021 s 73 75 8 Haziran 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 9746 3 2 Defter i Mufassal i Vilayet i Gurcistan გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი Yayimlayan Sergi Cikia Tiflis 1941 1958 3 cilt II cilt 1941 s 434 17 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Haziran 2024 1595 tarihli Osmanli mufassal defterine gore Gurcistan Vilayeti nin etnik haritasi 1 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Haziran 2024 Svod statisticheskih dannyh o naselenii Zakavkazskago kraya izvlechennyh iz posemejnyh spiskov 1886 g Transkafkasya Bolgesinin Nufusuna Dair 1886 Yili Aile Listelerinden Edinilmis istatistik Verilerin Ozeti Tiflis 1893 Kars oblasti Sira no 302 11 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Haziran 2024 Defter i Mufassal i Vilayet i Gurcistan გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი Yayimlayan Sergi Cikia Tiflis 1941 1958 3 cilt III cilt 1958 s 517 518 22 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Haziran 2024 Candan Badem Carlik Yonetiminde Kars Ardahan Artvin Istanbul 2018 s 111 ISBN 9786052100271 Rus Yonetiminde Kars ve Kars ta Peynir Uretimi 1878 1918 Candan Badem 9 Mayis 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Subat 2016 a b Konstantine Martvileli Ardahan Bolgesinde Sakartvelo gazetesi 7 Ekim 1917 sayi 220 12 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Subat 2021 Mustafa Kemal Ataturk Nutuk Istanbul 1969 3 Cilt 2 cilt s 489 8 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Haziran 2024 Rossijsko gruzinskij dogovor 07 5 1920 g polnyj tekst i karta odin iz mnogih narushennyh Kremlem 07 5 1920 tarihli Rus Gurcu Anlasmasi tam metin ve harita Kremlin Tarafindan Ihlal Edilen Bircok Anlasmadan Biridir 11 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Haziran 2024 1940 Genel Nufus Sayimi Ankara 1946 s 348 PDF 27 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 14 Mart 2024 Koylerimiz Yayimlayan Icisleri Bakanligi Ankara 1968 s 748 23 Subat 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Nisan 2021 1965 Genel Nufus Sayimi Ankara 1968 s 355 PDF 18 Subat 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 6 Haziran 2024 2014 Yili Tao Klarceti Tarihi Eserleri Arastirma Gezisi Sonuclari Gurcuce Tiflis 2015 s 94 139 140 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde a b c d YerelNet org tr 5 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Nisan 2020 Dis baglantilarSulakyurt Ardahan icin uzaydan goruntu siteleri Google Yahoo Microsoft