Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sándor Petőfi, (1 Ocak 1823 – 31 Temmuz 1849) Macar şair ve liberal devrimci.
| Sándor Petőfi | |
|---|---|
 Sándor Petőfi'nin bir portresi | |
| Doğum | Kiskőrös, Macaristan Krallığı, Avusturya İmparatorluğu |
| Ölüm | Sighișoara, Transilvanya Prensliği, Avusturya İmparatorluğu |
| Meslek | şair, devrimci |
| Milliyet | Macar |
| Dönem | 1842–1849 |
Macaristan'ın ulusal şairi olarak kabul edilir. Ayrıca 1848 Macar Devrimi'nin en önemli kişilerinden biriydi. Macar Devrimi'nden esinlenen ve özgürlük savaşında önemli yeri olan Nemzeti dal şiirinin yazarıdır. Segesvár Savaşı'nda öldüğü sanılmaktadır.
Yaşamı
1823 yılında Kiskörös'te dünyaya geldi. Asıl adı Aleksandr Petrovics'dir. Köylü kökenli bir aileden geliyordu; annesi hizmetçi, babası kasaptı.
1839 yılında, ailesinin maddî durumunun kötüye girmesi üzerine öğrenimini bırakıp asker oldu fakat sağlık durumu elvermeyince bu mesleği bıraktı. Bir süre gezgin tiyatro topluluklarında çalışmayı deneyip başarılı olamayınca öğrenimine geri döndü. Pápa'daki öğrenimi esnasında, zamanın büyük edebiyatçılarından ile tanıştı.
1842 yılının Mayıs ayında "A borozó" adlı şiirinin Athenauem adlı dergide yayımlanmasından sonra adı edebiyat çevrelerinde duyulmaya başladı. Tiyatro çalışmalarına dönerek Bratislava ve Debreeen'de bulundu. 1843-1844 kışını zor şartlar altında Debreeen'de geçirdikten sonra bütün şiirlerini derleyerek Peşte'ye gitti. Aynı yılın Kasım ayında ’nin desteği ile "Versek" adı altında ilk şiir kitabını yayınlattı. Kısa zamanda bütün ülkede tanınan bir şair oldu.
Bu arada genç şairler ile yazarları destekleyip koruma amacıyla "Tizek Társaság" adlı derneği kurdu. 1847 yılında Júlia Szendrey ile evlendi ve Peşte'ye taşındı. Aynı yıl, "Összes költeienyei" adı ile bütün şiirleri yayımlandı.
Macar halkınnı Avusturya İmparatorluğu’na karşı giriştiği bağımsızlık mücadelesine faal olarak katılan Petőfi’nin “Nemzeti Dal" adlı şiiri, Macar özgürlüğünün ilan edildiği 15 Mart 1848 günün yayımlandı. Kısa bir zaman sonra Macarların bağımsızlık mücadelesi yenilgi ile sonuçlanınca Petőfi şiirleri ile mücadeleye devam etti.
1848 sonlarında Lajos Kossuth'tan izin isteyerek savaş meydanından çekildi. 1849 Ocak ayında savaşın halâ sürdürüldüğü Erdel'e giderek Bern'in ordusuna katıldı; çarpışmaların sonuna kadar savaştı.
Bağımsızlık mücadelesinin bir başka önderi olan Kossuth ile aralarında bir anlaşmazlık çıkınca Petőfi savaş meydanını terk etti. Hayalkırıklığını dile getiren ve son şiiri olan "Szörnyű idő" yü yazdı. Erdel'e giderek Bern'in ordusuna katıldı. Binbaş rütbesi ile savaştığı Segesvár Çarpışması'nda yaralandı ve 31 Temmuz 1849'da Sighișoara,’da (bugün Romanya sınırlarında) hayatını kaybetti.
Şairin naaşı bulunamamış; başka ölülerle birlikte toplu mezara gömüldüğü anlaşılmıştır.
Anısına
Sándor Petőfi'nin anısına birçok eser üretildi. Macar besteci Franz Liszt, (Petőfi'nin Anısına) adlı bir piyano bestesi yaptı. Liszt, Petőfi'nin bazı şiirlerini de besteledi.
Macaristan genelinde ve komşu ülkelerin Macar yoğunluklu bölgelerinde birçok meydan, okul ve sokak Petőfi'nin adını taşımaktadır. Sadece başkent Budapeşte'de bu kapsamda 11 sokak ve 4 meydan bulunmaktadır. Macar ulusal radyosu Magyar Rádió'nun bir istasyonu (Radio Petőfi), Budapeşte'de bir ile edebiyat müzesi, Bulgaristan'ın başkenti Sofya'da bir sokak ve Hungaria asteroitlerinden olan , Sándor Petőfi'nin anısına adlandırılmıştır.
Kaynakça
- ^ "Magyar Életrajzi Lexikon 1000–1990". 10 Şubat 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Temmuz 2013.
- ^ a b "Tarık Tekeş, Sándor Petofi, Macarsiir.blogspot sitesi, 25.06.2012". 3 Şubat 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Nisan 2015.
- ^ a b c "Naciye Güngörmüş, Ölümünün 140. Yıldönümünde Sandör Petőfi, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, Cilt: 34, Sayı 1.2, Yıl: 1990" (PDF). 1 Haziran 2018 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 13 Nisan 2015.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sandor Petofi 1 Ocak 1823 31 Temmuz 1849 Macar sair ve liberal devrimci Sandor PetofiSandor Petofi nin bir portresiDogumKiskoros Macaristan Kralligi Avusturya ImparatorluguOlumSighișoara Transilvanya Prensligi Avusturya ImparatorluguMesleksair devrimciMilliyetMacarDonem1842 1849Esi Julia Szendrey Macaristan in ulusal sairi olarak kabul edilir Ayrica 1848 Macar Devrimi nin en onemli kisilerinden biriydi Macar Devrimi nden esinlenen ve ozgurluk savasinda onemli yeri olan Nemzeti dal siirinin yazaridir Segesvar Savasi nda oldugu sanilmaktadir Yasami1823 yilinda Kiskoros te dunyaya geldi Asil adi Aleksandr Petrovics dir Koylu kokenli bir aileden geliyordu annesi hizmetci babasi kasapti 1839 yilinda ailesinin maddi durumunun kotuye girmesi uzerine ogrenimini birakip asker oldu fakat saglik durumu elvermeyince bu meslegi birakti Bir sure gezgin tiyatro topluluklarinda calismayi deneyip basarili olamayinca ogrenimine geri dondu Papa daki ogrenimi esnasinda zamanin buyuk edebiyatcilarindan ile tanisti 1842 yilinin Mayis ayinda A borozo adli siirinin Athenauem adli dergide yayimlanmasindan sonra adi edebiyat cevrelerinde duyulmaya basladi Tiyatro calismalarina donerek Bratislava ve Debreeen de bulundu 1843 1844 kisini zor sartlar altinda Debreeen de gecirdikten sonra butun siirlerini derleyerek Peste ye gitti Ayni yilin Kasim ayinda nin destegi ile Versek adi altinda ilk siir kitabini yayinlatti Kisa zamanda butun ulkede taninan bir sair oldu Bu arada genc sairler ile yazarlari destekleyip koruma amaciyla Tizek Tarsasag adli dernegi kurdu 1847 yilinda Julia Szendrey ile evlendi ve Peste ye tasindi Ayni yil Osszes kolteienyei adi ile butun siirleri yayimlandi Macar halkinni Avusturya Imparatorlugu na karsi giristigi bagimsizlik mucadelesine faal olarak katilan Petofi nin Nemzeti Dal adli siiri Macar ozgurlugunun ilan edildigi 15 Mart 1848 gunun yayimlandi Kisa bir zaman sonra Macarlarin bagimsizlik mucadelesi yenilgi ile sonuclaninca Petofi siirleri ile mucadeleye devam etti 1848 sonlarinda Lajos Kossuth tan izin isteyerek savas meydanindan cekildi 1849 Ocak ayinda savasin hala surduruldugu Erdel e giderek Bern in ordusuna katildi carpismalarin sonuna kadar savasti Bagimsizlik mucadelesinin bir baska onderi olan Kossuth ile aralarinda bir anlasmazlik cikinca Petofi savas meydanini terk etti Hayalkirikligini dile getiren ve son siiri olan Szornyu ido yu yazdi Erdel e giderek Bern in ordusuna katildi Binbas rutbesi ile savastigi Segesvar Carpismasi nda yaralandi ve 31 Temmuz 1849 da Sighișoara da bugun Romanya sinirlarinda hayatini kaybetti Sairin naasi bulunamamis baska olulerle birlikte toplu mezara gomuldugu anlasilmistir AnisinaSandor Petofi nin anisina bircok eser uretildi Macar besteci Franz Liszt Petofi nin Anisina adli bir piyano bestesi yapti Liszt Petofi nin bazi siirlerini de besteledi Macaristan genelinde ve komsu ulkelerin Macar yogunluklu bolgelerinde bircok meydan okul ve sokak Petofi nin adini tasimaktadir Sadece baskent Budapeste de bu kapsamda 11 sokak ve 4 meydan bulunmaktadir Macar ulusal radyosu Magyar Radio nun bir istasyonu Radio Petofi Budapeste de bir ile edebiyat muzesi Bulgaristan in baskenti Sofya da bir sokak ve Hungaria asteroitlerinden olan Sandor Petofi nin anisina adlandirilmistir Kaynakca Magyar Eletrajzi Lexikon 1000 1990 10 Subat 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Temmuz 2013 a b Tarik Tekes Sandor Petofi Macarsiir blogspot sitesi 25 06 2012 3 Subat 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Nisan 2015 a b c Naciye Gungormus Olumunun 140 Yildonumunde Sandor Petofi Ankara Universitesi Dil ve Tarih Cografya Fakultesi Dergisi Cilt 34 Sayi 1 2 Yil 1990 PDF 1 Haziran 2018 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 13 Nisan 2015