Sözden ezgiye olgusu kısaca; belli bir söz dizininin değiştirilmeden tekrarlanarak çalınması sonucu, dinleyicinin normal şartlarda duygu çıkarımı için kullanacağı vurguları müzikal bilgi olarak değerlendirip cümleyi ve söz dizinini melodi olarak duyması olayıdır. Sözden ezgiye olgusu, 1995 yılında tarafından keşfedilmiş ve yine Deutsch'un 2003 yılında çıkan "" isimli kitabında ilk kez örnekle gösterilmiştir. Örnek; Deutsch'un 1995 yılında çıkmış "" isimli kitabında geçen "sometimes behave so strangely" söz dizini üzerinden hazırlanmıştır.
Bir söz dizininin veya ezgi olarak duyulmasındaki etkenin, dizinin akustik özellikleri olduğu genel yargısına karşın; söz ve ezginin akustik özellikleri arasında farklılıklar vardır. Bu farklılıklar keskin olmamakla beraber; ton değerlerinin belirginliği, sıralanış, genlik ve zaman değerlerindeki farklılıklar olarak belirlenebilir. Söz, ünlü ve ünsüz harfler aracılığıyla, seri biçimde değişen ve yalnızca genel anlamda tanımlanabilen ton değişimleri olarak duyulurken; ezgi, belirli nota değerlerinin değişken sürelerde ritmik bir düzene uygun şekilde sıralanışı olarak duyulur.
Sözden ezgiye olgusunun oluşum koşulları ve karakteristik özelliklerinin belirlenmesi amacıyla; Deutsch, ve tarafından iki aşamalı bir deney süreci uygulanmıştır. Bu sürecin ilk aşamasında, olgunun oluşum koşulları ile ilgili çıkarımlarda bulunmak amacıyla, söz dizininin iki farklı yapıda tekrar düzenleriyle oluşturulmuş halleri deneklere dinletilmiştir. İlk farklı tekrar düzeninde; " sometimes behave so strangely " dizini, her tekrarda " +/- 2/3 semiton " tize veya pese transpoze edilmiş haliyle dinletilmiş ve deneklerin dizini söz ve ezgiden hangisine yakın duydukları sorusuna verdikleri cevaplar düzenlenmiştir. İkinci farklı tekrar düzeninde; aynı dizinin her tekrarda hecelerinin farklı bir şekilde karıştırılmış hali (strange have be times so ly some; ly so have some be times strange; some be so ly strange times have; vs. ) dinletilmiş ve deneklerin dizini söz ve ezgiden hangisine yakın duydukları sorusuna verdikleri cevaplar düzenlenmiştir Bu cevap derlemeleri, dizinin değiştirilmeden tekrarlanarak dinletilmesiyle çıkan sonuçlarla kıyaslanmış ve deneklerin iki farklı tekrar düzeninde de dizini, değişmeyen tekrarlı dinletiye göre daha az ezgiye,daha çok söze benzettiği tespit edilmiştir. Bu kıyasın sonucu olarak sözden ezgiye olgusunun oluşumundaki etkenlerin dizindeki melodik aralıklar, ritmik düzen veya ünlü harfler olmadığı ortaya çıkmıştır. Sürecin ikinci aşamasında ise deneklere dizin dört farklı şekilde dinletilmiş ve dizini duydukları haliyle taklit etmeleri istenmiştir. Bunlardan ilki söz dizininin değiştirilmeden bir kez dinletilmesi, ikincisi aynı dizininin on kez tekrarlanarak dinletilmesi, üçüncüsü dizinin deneyi yapanlardan biri (R. L.) tarafından melodik olarak söylenmiş halinin bir kez dinletilmesi, dördüncüsü ise ilk iki dinletinin denekler tarafından taklitlerinin kendi içinde derlemelerinin dinletilmesi şeklinde olmuştur. Elde edilen sonuçlar değerlendirildiğinde; ikinci dinletinin ve bu dinletinin taklitlerinden derlenmiş dinletinin sözden çok ezgi olarak duyulduğu gözlemlenmiştir. Bu gözlemden yola çıkılarak, olgunun oluşumunda tekrarın asıl etken olduğu sonucuna varılmıştır.
Kaynakça
Psikoloji ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sozden ezgiye olgusu kisaca belli bir soz dizininin degistirilmeden tekrarlanarak calinmasi sonucu dinleyicinin normal sartlarda duygu cikarimi icin kullanacagi vurgulari muzikal bilgi olarak degerlendirip cumleyi ve soz dizinini melodi olarak duymasi olayidir Sozden ezgiye olgusu 1995 yilinda tarafindan kesfedilmis ve yine Deutsch un 2003 yilinda cikan isimli kitabinda ilk kez ornekle gosterilmistir Ornek Deutsch un 1995 yilinda cikmis isimli kitabinda gecen sometimes behave so strangely soz dizini uzerinden hazirlanmistir Bir soz dizininin veya ezgi olarak duyulmasindaki etkenin dizinin akustik ozellikleri oldugu genel yargisina karsin soz ve ezginin akustik ozellikleri arasinda farkliliklar vardir Bu farkliliklar keskin olmamakla beraber ton degerlerinin belirginligi siralanis genlik ve zaman degerlerindeki farkliliklar olarak belirlenebilir Soz unlu ve unsuz harfler araciligiyla seri bicimde degisen ve yalnizca genel anlamda tanimlanabilen ton degisimleri olarak duyulurken ezgi belirli nota degerlerinin degisken surelerde ritmik bir duzene uygun sekilde siralanisi olarak duyulur Sozden ezgiye olgusunun olusum kosullari ve karakteristik ozelliklerinin belirlenmesi amaciyla Deutsch ve tarafindan iki asamali bir deney sureci uygulanmistir Bu surecin ilk asamasinda olgunun olusum kosullari ile ilgili cikarimlarda bulunmak amaciyla soz dizininin iki farkli yapida tekrar duzenleriyle olusturulmus halleri deneklere dinletilmistir Ilk farkli tekrar duzeninde sometimes behave so strangely dizini her tekrarda 2 3 semiton tize veya pese transpoze edilmis haliyle dinletilmis ve deneklerin dizini soz ve ezgiden hangisine yakin duyduklari sorusuna verdikleri cevaplar duzenlenmistir Ikinci farkli tekrar duzeninde ayni dizinin her tekrarda hecelerinin farkli bir sekilde karistirilmis hali strange have be times so ly some ly so have some be times strange some be so ly strange times have vs dinletilmis ve deneklerin dizini soz ve ezgiden hangisine yakin duyduklari sorusuna verdikleri cevaplar duzenlenmistir Bu cevap derlemeleri dizinin degistirilmeden tekrarlanarak dinletilmesiyle cikan sonuclarla kiyaslanmis ve deneklerin iki farkli tekrar duzeninde de dizini degismeyen tekrarli dinletiye gore daha az ezgiye daha cok soze benzettigi tespit edilmistir Bu kiyasin sonucu olarak sozden ezgiye olgusunun olusumundaki etkenlerin dizindeki melodik araliklar ritmik duzen veya unlu harfler olmadigi ortaya cikmistir Surecin ikinci asamasinda ise deneklere dizin dort farkli sekilde dinletilmis ve dizini duyduklari haliyle taklit etmeleri istenmistir Bunlardan ilki soz dizininin degistirilmeden bir kez dinletilmesi ikincisi ayni dizininin on kez tekrarlanarak dinletilmesi ucuncusu dizinin deneyi yapanlardan biri R L tarafindan melodik olarak soylenmis halinin bir kez dinletilmesi dorduncusu ise ilk iki dinletinin denekler tarafindan taklitlerinin kendi icinde derlemelerinin dinletilmesi seklinde olmustur Elde edilen sonuclar degerlendirildiginde ikinci dinletinin ve bu dinletinin taklitlerinden derlenmis dinletinin sozden cok ezgi olarak duyuldugu gozlemlenmistir Bu gozlemden yola cikilarak olgunun olusumunda tekrarin asil etken oldugu sonucuna varilmistir Kaynakca Arsivlenmis kopya 4 Ocak 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Ocak 2017 a b Diana Deutsch Trevor Henthorn Rachael Lapidis Nisan 2011 Illusory transformation from speech to song Journal of Acoustical Society of America 129 4 Psikoloji ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz