Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Töregene Hatun ya da Turakine Hatun, (Moğolca: Турхан) (Turakine Hatun), kocası Ögeday'ın ölümünden oğlu Güyük'ün Han seçilmesine kadarki dönemde Moğol İmparatorluğu naibi.
Hayatı
Aslen bir Nayman olan Töregene ilk evliliğini Merkit Boyundan birisiyle yapmıştı. Bazı kaynaklarda bu kişinin adı Kudu olarak geçer.Reşidüddin Hemedani ise bu ismi Dayir Usun olarak kaydetmiştir.
1204'te Cengiz Han Merkitleri mağlup edince, Töregene'yi ikinci eş olarak oğlu Ögeday'a verdi. İlk eşi Boraqchin Hatun'dan hiç çocuğu olmayan Ögeday'ın, Töregene'den 5 oğlu oldu.
Töregene Hatun zekası sayesinde kısa zamanda Ögeday'ın diğer karılarını gölgede bırakarak saraydaki nüfuzunu hızla arttırdı.
Büyük Hatun
Ögeday Han'ın 1241'deki ani ölümünden sonra ipler ilk olarak 'un eline geçti. Ancak Çağatay Han ve çocuklarının desteğiyle Büyük Hatun unvanıyla başa Töregene geçti. İktidara gelir gelmez yaptığı ilk iş kocasının atadığı bakanları kendi seçtikleri değiştirmek oldu. Bu bakanlardan birisi de başka bir kadın, 'ydı.
Görevinden alınan eski bakanlar ülkede kaos yaratmaya, Töregene hakkında dedikodular yaymaya başlayınca bazıları hakkında tutuklama kararı çıkarttı. Ögeday'ın baş danışmanı Çinkay ve vali Mahmud Yalavaç Güyük ile rekabet içindeki kardeşi Köden'in yanına Kuzey Çin'e kaçtı. Mesud Bey ise Batu Han'ın yanına Rusya'ya gitti.
Töregene Hatun, Çağatay Han'a baş kaldırıp İran dolaylarına kaçan Uygur Türkü Horasan Valisi Korguz'u tutuklatarak Çağatay Han'ın karısına teslim etti. İsyancı vali, Hülagü Han tarafından idam edildi.
Fetihlerdeki Rolü
Song Hanedanı ve Moğollar arasındaki anlaşmazlıklar sonucu Chengdu'da iki ordu karşı karşıya geldi. Savaştan önce Töregene Hatun bir heyet yollayarak barış yapılmasını teklif ettiyse de teklif kabul edilmedi hatta Moğol heyeti esir alındı. 1242'de Hangzhou zaptedildi, Sichuan yağmalandı. Moğol saldırıları aralıksız devam etti. Ezici bir mağlubiyete uğrayan Çinliler geçici bir ateşkes sundular. Şartların kabul edilmesiyle Chagaan ve Zhang Rou komutasındaki Moğol orduları kuzeye geri döndü.
Ögeday zamanından beri Anadolu Selçukluları Moğollara haraç ödüyordu.Gıyaseddin Keyhüsrev döneminde Moğol tarafı sultanın bizzat başkent Karakurum'a gelerek arttırılmış vergileri ödemesini ve esirler vermesini istedi. Reddedilmesi üzerine Baycu Noyan komutasındaki Moğol ordularıyla, Türk, Rum, Gürcü, Arap vs. birliklerden oluşan Selçuklu ordusu Kösedağ'da karşı karşıya geldi. Savaş Selçuklu sultanının savaş alanından kaçmasıyla sonuçlandı. Bunun üzerine Anadolu İlhanlı hakimiyetine girerken Baycu Noyan ordularıyla Irak ve Suriye'ye yöneldi.
Güyük'ün Tahta Çıkışı
Töregene Hatun tahtta kaldığı 5 sene boyunca imparatorluğu başarıyla yönetmiş ve oğlu Güyük'ün tahta geçmesi için önünde duran engelleri bir bir yok etmişti.
Moğol yönetici zümresinde çok eşlilik yaygındı. Ögeday'ın en sevdiği oğlu Kochu Töregene Hatun'dan değildi. Tahtın sıradaki varisi olarak görülen Kochu daha Ögeday hayattayken beklenmedik biçimde ölünce onun oğlu Şiremun taht adayı olarak gösterildi. Ancak Büyük Hatun olduktan sonra dizginleri elinde tutan Töregene Hatun en büyük oğlu Güyük'ü tahta geçirmeyi başaracaktı.
Kaynakça
- ^ a b C.P. Atwood, Encyclopedia of Mongolia and the Mongol Empire, p. 544
- ^ Fazlullah, Reşidüddin, 1998. Jami'u't Tawarikh: Compendium of Chronicles (A History of Mongols) Harvard University p. 53
- ^ The Journey of William of Rubruck the Eastern parts of the World, 1253-55, p.62
- ^ Jeremiah Curtin, The Mongols A History, p. 343
- ^ J. Bor, Mongol Hiiged Eurasiin Diplomat Shastir, vol. II, p. 224
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Toregene Hatun ya da Turakine Hatun Mogolca Turhan Turakine Hatun kocasi Ogeday in olumunden oglu Guyuk un Han secilmesine kadarki donemde Mogol Imparatorlugu naibi HayatiAslen bir Nayman olan Toregene ilk evliligini Merkit Boyundan birisiyle yapmisti Bazi kaynaklarda bu kisinin adi Kudu olarak gecer Residuddin Hemedani ise bu ismi Dayir Usun olarak kaydetmistir 1204 te Cengiz Han Merkitleri maglup edince Toregene yi ikinci es olarak oglu Ogeday a verdi Ilk esi Boraqchin Hatun dan hic cocugu olmayan Ogeday in Toregene den 5 oglu oldu Toregene Hatun zekasi sayesinde kisa zamanda Ogeday in diger karilarini golgede birakarak saraydaki nufuzunu hizla arttirdi Buyuk HatunOgeday Han in 1241 deki ani olumunden sonra ipler ilk olarak un eline gecti Ancak Cagatay Han ve cocuklarinin destegiyle Buyuk Hatun unvaniyla basa Toregene gecti Iktidara gelir gelmez yaptigi ilk is kocasinin atadigi bakanlari kendi sectikleri degistirmek oldu Bu bakanlardan birisi de baska bir kadin ydi Gorevinden alinan eski bakanlar ulkede kaos yaratmaya Toregene hakkinda dedikodular yaymaya baslayinca bazilari hakkinda tutuklama karari cikartti Ogeday in bas danismani Cinkay ve vali Mahmud Yalavac Guyuk ile rekabet icindeki kardesi Koden in yanina Kuzey Cin e kacti Mesud Bey ise Batu Han in yanina Rusya ya gitti Toregene Hatun Cagatay Han a bas kaldirip Iran dolaylarina kacan Uygur Turku Horasan Valisi Korguz u tutuklatarak Cagatay Han in karisina teslim etti Isyanci vali Hulagu Han tarafindan idam edildi Fetihlerdeki RoluSong Hanedani ve Mogollar arasindaki anlasmazliklar sonucu Chengdu da iki ordu karsi karsiya geldi Savastan once Toregene Hatun bir heyet yollayarak baris yapilmasini teklif ettiyse de teklif kabul edilmedi hatta Mogol heyeti esir alindi 1242 de Hangzhou zaptedildi Sichuan yagmalandi Mogol saldirilari araliksiz devam etti Ezici bir maglubiyete ugrayan Cinliler gecici bir ateskes sundular Sartlarin kabul edilmesiyle Chagaan ve Zhang Rou komutasindaki Mogol ordulari kuzeye geri dondu Ogeday zamanindan beri Anadolu Selcuklulari Mogollara harac oduyordu Giyaseddin Keyhusrev doneminde Mogol tarafi sultanin bizzat baskent Karakurum a gelerek arttirilmis vergileri odemesini ve esirler vermesini istedi Reddedilmesi uzerine Baycu Noyan komutasindaki Mogol ordulariyla Turk Rum Gurcu Arap vs birliklerden olusan Selcuklu ordusu Kosedag da karsi karsiya geldi Savas Selcuklu sultaninin savas alanindan kacmasiyla sonuclandi Bunun uzerine Anadolu Ilhanli hakimiyetine girerken Baycu Noyan ordulariyla Irak ve Suriye ye yoneldi Guyuk un Tahta CikisiToregene Hatun tahtta kaldigi 5 sene boyunca imparatorlugu basariyla yonetmis ve oglu Guyuk un tahta gecmesi icin onunde duran engelleri bir bir yok etmisti Mogol yonetici zumresinde cok eslilik yaygindi Ogeday in en sevdigi oglu Kochu Toregene Hatun dan degildi Tahtin siradaki varisi olarak gorulen Kochu daha Ogeday hayattayken beklenmedik bicimde olunce onun oglu Siremun taht adayi olarak gosterildi Ancak Buyuk Hatun olduktan sonra dizginleri elinde tutan Toregene Hatun en buyuk oglu Guyuk u tahta gecirmeyi basaracakti Kaynakca a b C P Atwood Encyclopedia of Mongolia and the Mongol Empire p 544 Fazlullah Residuddin 1998 Jami u t Tawarikh Compendium of Chronicles A History of Mongols Harvard University p 53 The Journey of William of Rubruck the Eastern parts of the World 1253 55 p 62 Jeremiah Curtin The Mongols A History p 343 J Bor Mongol Hiiged Eurasiin Diplomat Shastir vol II p 224