Taraklı (Gürcüce: ტრაპენი; translit.: "t'rap'eni"), Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı bir köydür. Eski adı Trapeni'dir.
Taraklı | |
---|---|
Artvin'in Türkiye'deki konumu | |
Taraklı Taraklı'nın Artvin'deki konumu | |
Ülke | Türkiye |
İl | Artvin |
İlçe | Borçka |
Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
Rakım | 361 m |
Nüfus (2021) | |
• Toplam | 238 |
Zaman dilimi | (TSİ) |
İl alan kodu | 0466 |
İl plaka kodu | 08 |
Posta kodu | 08400 |
Köyün eski adı
Bugün Taraklı adını taşıyan köyün bilinen en eski adı Trapeni’dir (ტრაპენი). Bir Gürcü yerleşimi olan köyün bu adı Türkçeye Trapen olarak girmiştir. Nitekim Muvahhid Zeki, 1927’de yayımlanan Artvin Vilayeti Hakkında Malumatı Umumiye adlı Osmanlıca kitabında köyün eski adını Trapen (طراپەن) olarak yazmıştır. 93 Harbi’nde (1877-1878) Tao-Klarceti bölgesini ele geçiren Rusların yaptığı 1886 tarihli nüfus sayımında da adı Trapen (Трапен) olarak kaydedilmiştir. Rus idaresi sırasında, 1890'ların başında bölgeyi gezen Gürcü araştırmacı Zakaria Çiçinadze köyün adını Trapeni (ტრაპენი) olarak yazmıştır. Daha geç tarihli Gürcüce kaynaklarda da köyün adı Trapeni olarak geçmekle birlikte, bu adın anlamına ilişkin bilgi yoktur.
Coğrafya
Köy; Artvin il merkezine 37 km, Borçka ilçe merkezine 5 km uzaklıktadır. Borçka ilçe merkezinin güneyinde yer alan Taraklı, Murgul Çayı’nın Çoruh Nehri’ne katıldığı noktada, bu akarsuyun sağ yakasında, Çoruh Nehri’nin ise sol kıyısında bulunmaktadır. Murgul Çayı kıyısındaki Akpınar (Arhva) ile Çoruh Nehri kıyısındaki Ambarlı (Dampali) köyleri arasında uzanan Taraklı, Borçka Barajı’nın sularının dolmasıyla akarsu kıyısındaki köyden çok göl kıyısındaki bir köye dönüşmüştür. Murgul vadisinin girişi, Murgul Çayı’nın Çoruh Nehri’ne karıştığı yerden başlar ve bu girişin sağında Taraklı (Trapeni), solunda ise Civan (Cvani) köyü bulunur.
Ekonomi
Rus idaresi sırasında 1890’ların başında Murgul vadisini gezen Gürcü tarihçi Zakaria Çiçinadze, bu bölgenin maden yatakları açısından zengin olduğunu yazar. Çiçinadze’nin verdiği bilgiye göre, Mugul vadisinden antik çağ kaynaklarında da söz edilmektedir. Eski çağlarda Gürcüler ve Yunanlar buradaki madenleri (demir, bakır, pirinç) birlikte işliyordu. Murgul vadisi Osmanlı döneminde de doğal kaynaklar ve tarımsal ürünler açısında Klarceti bölgesinin en zengin ve verimli yerlerden biriydi. Vadide zeytin, portakal ve taflan yetişiyor, bağcılık yapılıyordu.
Demografi
Trapeni köyünde kadın ve erkek birlikte ilk nüfus sayımı Rus idaresi sırasında yapılmıştır. 1886 tarihli bu sayıma göre Trapeni’de 10 hanede 57 kişi yaşıyordu. Nüfusun tamamı Gürcü olarak kaydedilmiştir. Bu tarihte dört mahallesi bulunan köyde hane başına ortalama 5,7 kişinin düşmesi ailelerin kalabalık olmadığını göstermektedir. Bu nüfus sayımından yaklaşık altı yıl sonra bölgeyi gezen Gürcü tarihçi Zakaria Çiçinadze Trapeni köyünün tamamen göç etmiş olduğunu yazar. Bununla birlikte Rus kayıtlarına göre 1907 yılında köyde 110 kişinin kaydedilmiş olması, bu tespiti kuşkulu hale getirmektedir.
Trapeni’nin yeniden Türkiye’ye sınırları içinde kalmasından hemen sonra, 1922 nüfus cetveline göre köyde 12 hanede 43 Müslüman Gürcü yaşıyordu. Dört yıl içinde köyün nüfusu biraz artmış, 1926 sayımında 63 kişiye ulaşmıştı. Bu tarihte 15 hanede yaşayan bu nüfusun 30'u erkek, 33’ü kadındı. Trapeni köyünde hane başına ortalama 1922’de yaklaşık 3,5 kişi, 1926’da yaklaşık 4,2 kişi düşmesi dikkat çekicidir. Bu oranın kırsal yerleşim için oldukça düşük olduğu söylenebilir. 1907 yılında köyün nüfusunun başka dönemlere göre en az iki kat fazla olması ise, ancak köye yeni nüfusun yerleştirilmesi ya da köyün sınırlarının genişletilmesiyle açıklanabilir.
Yıllara göre köy nüfus verileri | |
---|---|
2021 | 220 |
2020 | 238 |
2019 | 289 |
2018 | 312 |
2017 | 235 |
2016 | 228 |
2015 | 248 |
2014 | 236 |
2013 | 192 |
2012 | 231 |
2011 | 254 |
2010 | 297 |
2009 | 269 |
2008 | 245 |
2007 | 339 |
2000 | 433 |
1990 | 549 |
1985 | 519 |
Tarihçe
Klarceti bölgesindeki yerleşim yerlerinden biri olan Trapeni’nin kuruluşuna dair bilgi yoktur. Bununla birlikte köyde varlığı bilinen kilise Trapeni'nin Osmanlıların eline geçmeden önce de bir yerleşim yeri olduğunu göstermektedir. Bulunduğu bölge itibarıyla Trapeni, erken Orta Çağ'da Gürcü idaresindeyken 1080’de bütün Tao-Klarceti gibi Büyük Selçuklular tarafından istila edildi. Daha sonra birleşik Gürcistan Krallığı içinde yer alan köy, Gürcistan Krallığı’nın parçalanmasından sonra Gürcü atabegleri devleti olan Samtshe Prensliği (1268-1625) yönetiminde kaldı. Trapeni’nin de içinde yer aldığı bölge 16. yüzyılın ikinci yarısında Osmanlıların eline geçti ve bölgede Çıldır Eyaleti kuruldu. Gürcü tarihçi Zakaria Çiçinadze, Murgul’da Gürcü köylülerin verdiği bilgiye dayanarak, Murgul vadisinde yaşayan Gürcülerin Osmanlı yönetimine ve din değiştirmeye karşı direndiğini, daha sonra vadiye gelen Laz hocaların halkı Müslüman olmaya ikna ettiğini yazmıştır.
Trapeni, yaklaşık üç yüzyıl Osmanlı yönetiminde kaldıktan sonra, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nda Rusya'nın eline geçti. Bu savaştan yaklaşık sekiz yıl sonra yapılan 1886 tarihli sayıma göre köy, Batum oblastı içinde Artvin sancağının (okrug) Artvin kazasına (uçastok) bağlıydı. Rus kayıtlarında Trapen (Трапен) olarak geçen köy, Artvin kazasına bağlı Kartla nahiyesinin sınırları içinde yer alıyordu. Trapeni’yle birlikte "Avano", "Kartla", "Gavil", "Dampala", "Orca", "Omana", "Arhva" ve "Thilazur" köyleri bu nahiyenin sınırları içinde kalıyordu. Bu köyler de tamamen Gürcü yerleşim yerleriydi. Bu tarihte Trapeni köyü Kamorcika, Çamaheti, Kalavati ve Abano mahallelerinden oluşuyordu. 1910 tarihli Rus kayıtlarına göre de Trapeni köyü aynı idari konuma sahipti.
Trapeni, I. Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru Rus ordusunun bölgeden çekilmesinin ardından, 1918-1921 arasında bağımsız olan Gürcistan sınırları içinde yer aldı. 1921’de Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Türk birlikleri Ardahan, Artvin ve Batum bölgelerini ele geçirdi, ama Batum'da tutunamadı. Ankara Hükümeti'nin 16 Mart 1921'de Sovyet Rusya'yla imzaladığı Moskova Antlaşması’yla Trapeni’nin de içinde yer aldığı Artvin ve Ardahan Türkiye’ye bırakıldı.
Trapeni 1922 tarihli nüfus cetveline göre Borçka kazasına bağlı Murgul nahiyesinde yer alıyordu. Trapeni’nin adı 1925’te Taraklı olarak değiştirildi. Daha sonra Borçka kaza olmaktan çıkarılıp nahiyeye dönüştürülünce, Trapeni'nin de içinde yer aldığı Murgul nahiyesi doğrudan Artvin kazasına bağlandı. Taraklı daha sonra Borçka kazasına bağlanmıştır.
Trapeni köyünde Osmanlı dönemi öncesine ait bir kilisenin varlığı bilinmektedir. Bir köy kilisesi olan Trapeni Kilisesi'nden geriye bir şey kalmamıştır.
Kaynakça
- ^ "Tarakli, Turkey Page". Fallingrain.com. 30 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Borçka Taraklı Köy Nüfusu". Nufusune.com. 30 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumatı Umumiye, 1927, s. 120.
- ^ a b c . 25 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2020.
- ^ a b Zakaria Çiçinadze, Müslüman Gürcüler ve Gürcistan'daki Köyleri (Gürcüce), 1913, Tiflis, s. 206.
- ^ Zakaria Çiçinadze, Müslüman Gürcülerin Osmanlı Ülkesine Büyük Göçü (Gürcüce), 1912, Tiflis, s. 133.
- ^ a b c d . YerelNet.org.tr. 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2014.
- ^ Zakaria Çiçinadze, Müslüman Gürcüler ve Gürcistan'daki Köyleri (Gürcüce), 1913, Tiflis, s. 210-211.
- ^ Roland Topçişvili- İnga Ğutidze, XIX. Yüzyıl ve XX. Yüzyıl Başlarındaki Rus Belgelerinde Şavşeti ve Klarceti Yer Adları (Gürcüce-Türkçe-İngilizce), 2019, Tiflis, s. 23, .
- ^ Roland Topçişvili- İnga Ğutidze, XIX. Yüzyıl ve XX. Yüzyıl Başlarındaki Rus Belgelerinde Şavşeti ve Klarceti Yer Adları (Gürcüce-Türkçe-İngilizce), 2019, Tiflis, s. 31, .
- ^ a b Taner Artvinli, Artvin Yer Adları Sözlüğü, 2013, s. 256, .
- ^ a b Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumatı Umumiye, 2010 (Birinci basım 1927), s. 144, .
- ^ a b Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 149, .
- ^ Zakaria Çiçinadze, Müslüman Gürcüler ve Gürcistan'daki Köyleri (Gürcüce), 1913, Tiflis, s. 202-203.
- ^ Roland Topçişvili- İnga Ğutidze, XIX. Yüzyıl ve XX. Yüzyıl Başlarındaki Rus Belgelerinde Şavşeti ve Klarceti Yer Adları, 2019, Tiflis, s. 23, 46, .
- ^ Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1934, 2. cilt, s. 41.
Dış bağlantılar
- Taraklı, Borçka için uzaydan görüntü siteleri: Google, Yahoo, Microsoft
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Tarakli Gurcuce ტრაპენი translit t rap eni Artvin ilinin Borcka ilcesine bagli bir koydur Eski adi Trapeni dir TarakliKoyArtvin in Turkiye deki konumuTarakliTarakli nin Artvin deki konumuUlkeTurkiyeIlArtvinIlceBorckaCografi bolgeKaradeniz BolgesiRakim361 mNufus 2021 Toplam238Zaman dilimiUTC 03 00 TSI Il alan kodu0466Il plaka kodu08Posta kodu08400Koyun eski adiBugun Tarakli adini tasiyan koyun bilinen en eski adi Trapeni dir ტრაპენი Bir Gurcu yerlesimi olan koyun bu adi Turkceye Trapen olarak girmistir Nitekim Muvahhid Zeki 1927 de yayimlanan Artvin Vilayeti Hakkinda Malumati Umumiye adli Osmanlica kitabinda koyun eski adini Trapen طراپەن olarak yazmistir 93 Harbi nde 1877 1878 Tao Klarceti bolgesini ele geciren Ruslarin yaptigi 1886 tarihli nufus sayiminda da adi Trapen Trapen olarak kaydedilmistir Rus idaresi sirasinda 1890 larin basinda bolgeyi gezen Gurcu arastirmaci Zakaria Cicinadze koyun adini Trapeni ტრაპენი olarak yazmistir Daha gec tarihli Gurcuce kaynaklarda da koyun adi Trapeni olarak gecmekle birlikte bu adin anlamina iliskin bilgi yoktur CografyaKoy Artvin il merkezine 37 km Borcka ilce merkezine 5 km uzakliktadir Borcka ilce merkezinin guneyinde yer alan Tarakli Murgul Cayi nin Coruh Nehri ne katildigi noktada bu akarsuyun sag yakasinda Coruh Nehri nin ise sol kiyisinda bulunmaktadir Murgul Cayi kiyisindaki Akpinar Arhva ile Coruh Nehri kiyisindaki Ambarli Dampali koyleri arasinda uzanan Tarakli Borcka Baraji nin sularinin dolmasiyla akarsu kiyisindaki koyden cok gol kiyisindaki bir koye donusmustur Murgul vadisinin girisi Murgul Cayi nin Coruh Nehri ne karistigi yerden baslar ve bu girisin saginda Tarakli Trapeni solunda ise Civan Cvani koyu bulunur EkonomiRus idaresi sirasinda 1890 larin basinda Murgul vadisini gezen Gurcu tarihci Zakaria Cicinadze bu bolgenin maden yataklari acisindan zengin oldugunu yazar Cicinadze nin verdigi bilgiye gore Mugul vadisinden antik cag kaynaklarinda da soz edilmektedir Eski caglarda Gurculer ve Yunanlar buradaki madenleri demir bakir pirinc birlikte isliyordu Murgul vadisi Osmanli doneminde de dogal kaynaklar ve tarimsal urunler acisinda Klarceti bolgesinin en zengin ve verimli yerlerden biriydi Vadide zeytin portakal ve taflan yetisiyor bagcilik yapiliyordu DemografiTrapeni koyunde kadin ve erkek birlikte ilk nufus sayimi Rus idaresi sirasinda yapilmistir 1886 tarihli bu sayima gore Trapeni de 10 hanede 57 kisi yasiyordu Nufusun tamami Gurcu olarak kaydedilmistir Bu tarihte dort mahallesi bulunan koyde hane basina ortalama 5 7 kisinin dusmesi ailelerin kalabalik olmadigini gostermektedir Bu nufus sayimindan yaklasik alti yil sonra bolgeyi gezen Gurcu tarihci Zakaria Cicinadze Trapeni koyunun tamamen goc etmis oldugunu yazar Bununla birlikte Rus kayitlarina gore 1907 yilinda koyde 110 kisinin kaydedilmis olmasi bu tespiti kuskulu hale getirmektedir Trapeni nin yeniden Turkiye ye sinirlari icinde kalmasindan hemen sonra 1922 nufus cetveline gore koyde 12 hanede 43 Musluman Gurcu yasiyordu Dort yil icinde koyun nufusu biraz artmis 1926 sayiminda 63 kisiye ulasmisti Bu tarihte 15 hanede yasayan bu nufusun 30 u erkek 33 u kadindi Trapeni koyunde hane basina ortalama 1922 de yaklasik 3 5 kisi 1926 da yaklasik 4 2 kisi dusmesi dikkat cekicidir Bu oranin kirsal yerlesim icin oldukca dusuk oldugu soylenebilir 1907 yilinda koyun nufusunun baska donemlere gore en az iki kat fazla olmasi ise ancak koye yeni nufusun yerlestirilmesi ya da koyun sinirlarinin genisletilmesiyle aciklanabilir Yillara gore koy nufus verileri2021 2202020 2382019 2892018 3122017 2352016 2282015 2482014 2362013 1922012 2312011 2542010 2972009 2692008 2452007 3392000 4331990 5491985 519TarihceKlarceti bolgesindeki yerlesim yerlerinden biri olan Trapeni nin kurulusuna dair bilgi yoktur Bununla birlikte koyde varligi bilinen kilise Trapeni nin Osmanlilarin eline gecmeden once de bir yerlesim yeri oldugunu gostermektedir Bulundugu bolge itibariyla Trapeni erken Orta Cag da Gurcu idaresindeyken 1080 de butun Tao Klarceti gibi Buyuk Selcuklular tarafindan istila edildi Daha sonra birlesik Gurcistan Kralligi icinde yer alan koy Gurcistan Kralligi nin parcalanmasindan sonra Gurcu atabegleri devleti olan Samtshe Prensligi 1268 1625 yonetiminde kaldi Trapeni nin de icinde yer aldigi bolge 16 yuzyilin ikinci yarisinda Osmanlilarin eline gecti ve bolgede Cildir Eyaleti kuruldu Gurcu tarihci Zakaria Cicinadze Murgul da Gurcu koylulerin verdigi bilgiye dayanarak Murgul vadisinde yasayan Gurculerin Osmanli yonetimine ve din degistirmeye karsi direndigini daha sonra vadiye gelen Laz hocalarin halki Musluman olmaya ikna ettigini yazmistir Trapeni yaklasik uc yuzyil Osmanli yonetiminde kaldiktan sonra 1877 1878 Osmanli Rus Savasi nda Rusya nin eline gecti Bu savastan yaklasik sekiz yil sonra yapilan 1886 tarihli sayima gore koy Batum oblasti icinde Artvin sancaginin okrug Artvin kazasina ucastok bagliydi Rus kayitlarinda Trapen Trapen olarak gecen koy Artvin kazasina bagli Kartla nahiyesinin sinirlari icinde yer aliyordu Trapeni yle birlikte Avano Kartla Gavil Dampala Orca Omana Arhva ve Thilazur koyleri bu nahiyenin sinirlari icinde kaliyordu Bu koyler de tamamen Gurcu yerlesim yerleriydi Bu tarihte Trapeni koyu Kamorcika Camaheti Kalavati ve Abano mahallelerinden olusuyordu 1910 tarihli Rus kayitlarina gore de Trapeni koyu ayni idari konuma sahipti Trapeni I Dunya Savasi nin sonlarina dogru Rus ordusunun bolgeden cekilmesinin ardindan 1918 1921 arasinda bagimsiz olan Gurcistan sinirlari icinde yer aldi 1921 de Kizil Ordu nun Gurcistan i isgali sirasinda Turk birlikleri Ardahan Artvin ve Batum bolgelerini ele gecirdi ama Batum da tutunamadi Ankara Hukumeti nin 16 Mart 1921 de Sovyet Rusya yla imzaladigi Moskova Antlasmasi yla Trapeni nin de icinde yer aldigi Artvin ve Ardahan Turkiye ye birakildi Trapeni 1922 tarihli nufus cetveline gore Borcka kazasina bagli Murgul nahiyesinde yer aliyordu Trapeni nin adi 1925 te Tarakli olarak degistirildi Daha sonra Borcka kaza olmaktan cikarilip nahiyeye donusturulunce Trapeni nin de icinde yer aldigi Murgul nahiyesi dogrudan Artvin kazasina baglandi Tarakli daha sonra Borcka kazasina baglanmistir Trapeni koyunde Osmanli donemi oncesine ait bir kilisenin varligi bilinmektedir Bir koy kilisesi olan Trapeni Kilisesi nden geriye bir sey kalmamistir Kaynakca Tarakli Turkey Page Fallingrain com 30 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Subat 2022 a b c d e f g h i j k l m n o p Artvin Borcka Tarakli Koy Nufusu Nufusune com 30 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Subat 2022 Muvahhid Zeki Artvin Vilayeti Hakkinda Malumati Umumiye 1927 s 120 a b c 25 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Nisan 2020 a b Zakaria Cicinadze Musluman Gurculer ve Gurcistan daki Koyleri Gurcuce 1913 Tiflis s 206 Zakaria Cicinadze Musluman Gurculerin Osmanli Ulkesine Buyuk Gocu Gurcuce 1912 Tiflis s 133 a b c d YerelNet org tr 19 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Haziran 2014 Zakaria Cicinadze Musluman Gurculer ve Gurcistan daki Koyleri Gurcuce 1913 Tiflis s 210 211 Roland Topcisvili Inga Gutidze XIX Yuzyil ve XX Yuzyil Baslarindaki Rus Belgelerinde Savseti ve Klarceti Yer Adlari Gurcuce Turkce Ingilizce 2019 Tiflis s 23 ISBN 9789941485244 Roland Topcisvili Inga Gutidze XIX Yuzyil ve XX Yuzyil Baslarindaki Rus Belgelerinde Savseti ve Klarceti Yer Adlari Gurcuce Turkce Ingilizce 2019 Tiflis s 31 ISBN 9789941485244 a b Taner Artvinli Artvin Yer Adlari Sozlugu 2013 s 256 ISBN 9786055708856 a b Muvahhid Zeki Artvin Vilayeti Hakkinda Malumati Umumiye 2010 Birinci basim 1927 s 144 ISBN 9789944197526 a b Tao Klarceti Tarihsel ve Kulturel Anitlar Katalogu Gurcuce Editor Buba Kudava Yazarlar Nestan Bagauri Zurab Batiasvili Irma Beridze Buba Kudava Nikoloz Jgenti Goca Saitidze Natia Hizanisvili 2018 Tiflis s 149 ISBN 9789941478178 Zakaria Cicinadze Musluman Gurculer ve Gurcistan daki Koyleri Gurcuce 1913 Tiflis s 202 203 Roland Topcisvili Inga Gutidze XIX Yuzyil ve XX Yuzyil Baslarindaki Rus Belgelerinde Savseti ve Klarceti Yer Adlari 2019 Tiflis s 23 46 ISBN 9789941485244 Mustafa Kemal Ataturk Nutuk Istanbul 1934 2 cilt s 41 Dis baglantilarTarakli Borcka icin uzaydan goruntu siteleri Google Yahoo Microsoft