Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Vikipedi'nin ulaşabilmesi için, bu maddenin veya bir bölümündeki ansiklopedik olmayan içeriğin temizlenmesi gerekmektedir. Görüşlerinizi lütfen belirtiniz. (Nisan 2017) |
1 Mayıs İşçi Bayramı, Türkiye'de ilk kez 1923'te resmî olarak kutlanmıştır. 2008 Nisan'ında, "Emek ve Dayanışma Günü" olarak kutlanması kabul edilmiştir. 22 Nisan 2009 tarihinde TBMM'de kabul edilen 5892 sayılı yasanın, 27 Nisan 2009'da Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmesi ile, 1 Mayıs resmî tatil ilan edilmiştir.
20. yüzyıl
Tek parti dönemi ve öncesi
- Osmanlı Devleti döneminde işçi örgütlenmesinin en gelişmiş olduğu yer Selanik'ti ve 1911 yılında burada tütün, liman ve pamuk işçileri, 1 Mayıs gösterisi düzenleyerek bu günü kutladılar.
- 1912 yılında İstanbul'da ilk defa 1 Mayıs kutlaması gerçekleşti.
- 1923 yılında 1 Mayıs günü yasal olarak "İşçi Bayramı" ilan edildi.
- 1924'te hükûmet kitlesel 1 Mayıs kutlamalarını yasakladı.
- 1925'te çıkan Takrir-i Sükûn Yasası, İşçi Bayramı'nı kutlamayı yasakladı ve uzun yıllar bu yasak geçerliliğini korudu.
- 1935 yılında 1 Mayıs'a "Bahar Bayramı" adı verildi ve ücretsiz tatil günü ilan edildi.
1970'ler
- 1976 yılında uzun yıllar sonra ilk defa geniş katılımlı 1 Mayıs kutlaması Taksim'de Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) tarafından gerçekleştirildi.
- 1977 yılında İstanbul Taksim Meydanı'nda yüz binlerce kişiyle en geniş katılımlı 1 Mayıs toplantısı düzenlendi. Fakat kutlamalar sona ermek üzereyken, DİSK tarafından toplantıya katılımı reddedilen Maocu grupların Saraçhane tarafından Taksim'e ulaştıklarında karşılarına çıkan DİSK güvenlik görevlilerine ateş açmasıyla başlayan ve ardından tüm Taksim Meydanı'nı kaplayan silah sesleri ve meydandaki kalabalığın üzerine sürülen polis panzerleri büyük bir izdihama neden olup çok sayıda kişi yaralandı, çoğu Kazanı yokuşu başındaki kamyonun önünde ezilme sonucu olmak üzere, 34 kişi öldü. Bu nedenle 1977 yılındaki 1 Mayıs, tarihe Kanlı 1 Mayıs olarak geçti. Bunun ardından, askeri darbe hazırlığı yapıldığı Millî İstihbarat Teşkilatı tarafından Başbakan Süleyman Demirel'e rapor edilince, Kara Kuvvetleri Komutanı Namık Kemal Ersun derhal re'sen emekliye sevk edildi.
- 1978'de yüz binlerce kişi tarafından Taksim Meydanı'nda kutlandı.
- 1979'da Sıkıyönetim Komutanlığı İstanbul'da miting yapılmasına izin vermedi, sokağa çıkma yasağı ilan etti. Buna rağmen İstanbul sokaklarında binlere ulaşan rakamlarla korsan 1 Mayıs kutlamaları yapıldı.
- 1980'de 1 Mayıs kutlaması ancak Mersin'de yapılabildi.
1980'ler
- 12 Eylül 1980 askeri darbesiyle yönetime el koyan Millî Güvenlik Konseyi tarafından tüm gösteri yürüyüşleri ve mitinglerle birlikte 1 Mayıs kutlamaları da yasaklandı ve ayrıca "Bahar ve Çiçek Bayramı" adıyla resmi tatil günü olmaktan da çıkarıldı.
1990'lar
- 1996'da Taksim Meydanı'nın yasaklı olduğu gerekçesiyle Kadıköy'de düzenlenen 1 Mayıs kutlamalarına on binlerce kişi katıldı. Eylemin ilk dakikalarında polisin silahsız göstericilere açtığı ateş sonucu 3 kişi hayatını kaybedince, Kadıköy'de büyük bir kitlesel isyan gerçekleşti. Ayrıca telsizinin sesini açık unutan bir sivil polisin göstericiler tarafından oldukça şiddetli bir şekilde dövülmesini Star TV'nin naklen duyurması ve bir başka yerde polislerin eğlenerek seyrettiği bir linç girişimini de naklen yayınlamasıyla hafızalara kazındı. Bu olaylardan sonra uzun yıllar Kadıköy'de 1 Mayıs kutlamalarına izin verilmedi.
21. yüzyıl
2000'ler
- 2006 yılında en geniş katılımın yaşandığı ilçe Kadıköy oldu. Çeşitli sendikalar ve gruplar saat 12:00 sularında Rıhtım Caddesi'ne yürüdü. Düzenlenen miting sonrası saat 16:00 sularında gruplar tamamen dağıldı.
- 2007 yılında 1 Mayıs'ı tekrar Taksim'de kutlayarak aynı zamanda 1977'de olan olayları anmak isteyen grupları polis silah, biber gazı, gaz bombası kullanarak durdurmaya çalıştı. 100'den fazla kişi yaralandı. Valiliğe göre 580, diğer kaynaklara göre 700'e yakın gözaltı gerçekleşti. adındaki bir vatandaş hayatını kaybetti.
- 2008 Nisan ayında hükûmet tarafından 1 Mayıs'ın "Emek ve Dayanışma Günü" olarak kutlanması kabul edildi.
- 2008 yılında 1 Mayıs'ın Taksim'de kutlanması konusunda sendikalar ile hükûmet arasında uzlaşma sağlanamaması sonucunda sendikalar Taksim'e yürüme kararı aldı ve bazı sol görüşlü partiler de bu yürüyüşe katılacaklarını açıkladı. Bunun üzerine, güvenlik güçleri bir gün öncesinden hazırlıklara başladı ve sabah 06:30'dan itibaren Şişli'de, 'de, Pangaltı'da, Nişantaşı'nda, Okmeydanı'nda, Dolapdere'de ve Kurtuluş'ta olaylar çıktı. Polisin DİSK, Makina Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi, ÖDP ve Halkın Kurtuluş Partisi binasına yönelik tutumu ve bir hastanenin acil servisi girişinde gaz bombası atarak birçok kişinin yaralanmasına neden olması çok tartışıldı. Polis bu olaylar sırasında biber gazı, gaz bombası, tazyikli ve boyalı su kullandı. DİSK binası önündeki olaylarda CHP milletvekili Mehmet Ali Özpolat, sıkılan biber gazı nedeniyle kalp spazmı geçirdi. Okmeydanı'nda isimli 19 yaşında bir genç, başından plastik mermiyle vurularak yaralandı. Ayrıca Ankara'da Sıhhiye Meydanı'nda yapılan kutlamalarda da olaylar çıktı ve polis, göstericilere gaz bombalarıyla müdahale etti. Ankara'da Sakarya Meydanı'nda yapılan kutlama olaysız sona erdi.
- 2009 Nisan'ında Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne verilen önerge ile, 1981'den sonra 1 Mayıs tekrar resmi tatil günü kabul edildi fakat Taksim'de kutlanmasına yine izin verilmedi.
2010'lar
- 2010 yılında 1 Mayıs yüz bini aşkın kişinin katılımıyla Taksim'de kutlandı.
- 2011 ve 2012 yıllarında da 1 Mayıs Taksim'de kutlandı.
- 2013 yılında 1 Mayıs'tan 4 ay önce Taksim'i Yayalaştırma projesi çalışmaları nedeniyle 1 Mayıs'ın Taksim'de kutlanmasına izin verilmemesi üzerine bazı gruplar ile polis arasında çatışmalar yaşandı.
2020'ler
- 2020'de 15 sendika yöneticisi DİSK Genel Merkezi önünden Taksim Meydanı'na yürümek isterken gözaltına alındı.
- 2021'de Erdoğan, 1 Mayıs Bayramı kapsamında Tuzla'daki bir fabrikada işçilerle birlikte iftar yemeği yedi. "Maalesef bunu farklı eylemlere dönüştüren, yine bugün de olduğu gibi bazı aşırı terörist gruplar, bu güzel günü anlamsız hale getirmenin gayreti içerisine giriyorlar" dedi.Hak-İş Konfederasyonu, salgın sebebiyle 1 Mayıs İşçi Bayramı'nı önceki yılki gibi temsili olarak kutladı. İstanbul Valiliği tarafından yapılan açıklamaya göre, Taksim'e çıkmaya çalışan toplam 212 kişi gözaltına alındı.
- 2022'de İstanbul'da eylemler Maltepe Miting Alanı'nda oldu. Alana gökkuşağı bayrakları ile girmek isteyenlerle polisler arasında gerginlikler yaşandı. Taksim Meydanı'na çıkmayan isteyen gruplara polis izin vermedi, 164 kişi gözaltına alındı.
- 2023'te İstanbul'da eylemler yine Maltepe Miting Alanı'nda oldu. Özellikle siyasi partilerin yaklaşan seçimle birlikte daha duyarlı olduğu ve üyelerini alanlara taşıdığı görüldü.
- 2024'te İstanbul'da Saraçhane'de toplanan ve Taksim'e yürümek isteyen gruplar polis barikatı ile engellendi. Barikatı aşmak isteyen gruplara polis biber gazı ile müdahale etti. 1 Mayıs kutlamalarından sonra toplam 74 kişi tutuklandı.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "Başbakanlık Mevzuatı Geliştirme ve Yayın Genel Müdürlüğü". T.C. Resmî Gazete. 31 Ekim 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Haziran 2020.
- ^ "1 Mayıs Bahar Bayramı'nın ilanına dair kanun" (PDF). 28 Ocak 2024 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 28 Ocak 2024.
- ^ . 7 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2013.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 14 Kasım 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Mayıs 2013.
- ^ . Cumhuriyet. 26 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2022.
- ^ a b "1 Mayıs: İşçi Bayramı 'tam kapanma' gölgesinde kutlandı - Turkce". BBC News Türkçe. 30 Kasım 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Kasım 2022.
- ^ "1 Mayıs coşkusu… İşçiler meydanlarda". Sözcü. 1 Mayıs 2022. 2 Haziran 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Haziran 2023.
- ^ "evrensel.net 1 mayıs 2023". 2 Haziran 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Haziran 2023.
- ^ "1 Mayıs: Polis Saraçhane'de toplanan grupları engelledi – DW – 01.05.2024". dw.com.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Vikipedi nin kalite standartlarina ulasabilmesi icin bu maddenin veya bir bolumundeki ansiklopedik olmayan icerigin temizlenmesi gerekmektedir Goruslerinizi lutfen tartisma sayfasinda belirtiniz Nisan 2017 1 Mayis Isci Bayrami Turkiye de ilk kez 1923 te resmi olarak kutlanmistir 2008 Nisan inda Emek ve Dayanisma Gunu olarak kutlanmasi kabul edilmistir 22 Nisan 2009 tarihinde TBMM de kabul edilen 5892 sayili yasanin 27 Nisan 2009 da Resmi Gazete de yayimlanarak yururluge girmesi ile 1 Mayis resmi tatil ilan edilmistir Gumussuyu Beyoglu ndaki bir 1 Mayis toplanmasi 2012 20 yuzyil1909 yilinda Izmir deki 1 Mayis kutlamasiTek parti donemi ve oncesi Osmanli Devleti doneminde isci orgutlenmesinin en gelismis oldugu yer Selanik ti ve 1911 yilinda burada tutun liman ve pamuk iscileri 1 Mayis gosterisi duzenleyerek bu gunu kutladilar 1912 yilinda Istanbul da ilk defa 1 Mayis kutlamasi gerceklesti 1923 yilinda 1 Mayis gunu yasal olarak Isci Bayrami ilan edildi 1924 te hukumet kitlesel 1 Mayis kutlamalarini yasakladi 1925 te cikan Takrir i Sukun Yasasi Isci Bayrami ni kutlamayi yasakladi ve uzun yillar bu yasak gecerliligini korudu 1935 yilinda 1 Mayis a Bahar Bayrami adi verildi ve ucretsiz tatil gunu ilan edildi 1970 ler 1976 yilinda uzun yillar sonra ilk defa genis katilimli 1 Mayis kutlamasi Taksim de Devrimci Isci Sendikalari Konfederasyonu DISK tarafindan gerceklestirildi 1977 yilinda Istanbul Taksim Meydani nda yuz binlerce kisiyle en genis katilimli 1 Mayis toplantisi duzenlendi Fakat kutlamalar sona ermek uzereyken DISK tarafindan toplantiya katilimi reddedilen Maocu gruplarin Sarachane tarafindan Taksim e ulastiklarinda karsilarina cikan DISK guvenlik gorevlilerine ates acmasiyla baslayan ve ardindan tum Taksim Meydani ni kaplayan silah sesleri ve meydandaki kalabaligin uzerine surulen polis panzerleri buyuk bir izdihama neden olup cok sayida kisi yaralandi cogu Kazani yokusu basindaki kamyonun onunde ezilme sonucu olmak uzere 34 kisi oldu Bu nedenle 1977 yilindaki 1 Mayis tarihe Kanli 1 Mayis olarak gecti Bunun ardindan askeri darbe hazirligi yapildigi Milli Istihbarat Teskilati tarafindan Basbakan Suleyman Demirel e rapor edilince Kara Kuvvetleri Komutani Namik Kemal Ersun derhal re sen emekliye sevk edildi 1978 de yuz binlerce kisi tarafindan Taksim Meydani nda kutlandi 1979 da Sikiyonetim Komutanligi Istanbul da miting yapilmasina izin vermedi sokaga cikma yasagi ilan etti Buna ragmen Istanbul sokaklarinda binlere ulasan rakamlarla korsan 1 Mayis kutlamalari yapildi 1980 de 1 Mayis kutlamasi ancak Mersin de yapilabildi 1980 ler 12 Eylul 1980 askeri darbesiyle yonetime el koyan Milli Guvenlik Konseyi tarafindan tum gosteri yuruyusleri ve mitinglerle birlikte 1 Mayis kutlamalari da yasaklandi ve ayrica Bahar ve Cicek Bayrami adiyla resmi tatil gunu olmaktan da cikarildi 1990 lar 1996 da Taksim Meydani nin yasakli oldugu gerekcesiyle Kadikoy de duzenlenen 1 Mayis kutlamalarina on binlerce kisi katildi Eylemin ilk dakikalarinda polisin silahsiz gostericilere actigi ates sonucu 3 kisi hayatini kaybedince Kadikoy de buyuk bir kitlesel isyan gerceklesti Ayrica telsizinin sesini acik unutan bir sivil polisin gostericiler tarafindan oldukca siddetli bir sekilde dovulmesini Star TV nin naklen duyurmasi ve bir baska yerde polislerin eglenerek seyrettigi bir linc girisimini de naklen yayinlamasiyla hafizalara kazindi Bu olaylardan sonra uzun yillar Kadikoy de 1 Mayis kutlamalarina izin verilmedi 21 yuzyil2000 ler Istanbul daki 1 Mayis yuruyusu 2014Ankara daki 1 Mayis yuruyusu 20152006 yilinda en genis katilimin yasandigi ilce Kadikoy oldu Cesitli sendikalar ve gruplar saat 12 00 sularinda Rihtim Caddesi ne yurudu Duzenlenen miting sonrasi saat 16 00 sularinda gruplar tamamen dagildi 2007 yilinda 1 Mayis i tekrar Taksim de kutlayarak ayni zamanda 1977 de olan olaylari anmak isteyen gruplari polis silah biber gazi gaz bombasi kullanarak durdurmaya calisti 100 den fazla kisi yaralandi Valilige gore 580 diger kaynaklara gore 700 e yakin gozalti gerceklesti adindaki bir vatandas hayatini kaybetti 2008 Nisan ayinda hukumet tarafindan 1 Mayis in Emek ve Dayanisma Gunu olarak kutlanmasi kabul edildi 2008 yilinda 1 Mayis in Taksim de kutlanmasi konusunda sendikalar ile hukumet arasinda uzlasma saglanamamasi sonucunda sendikalar Taksim e yurume karari aldi ve bazi sol goruslu partiler de bu yuruyuse katilacaklarini acikladi Bunun uzerine guvenlik gucleri bir gun oncesinden hazirliklara basladi ve sabah 06 30 dan itibaren Sisli de de Pangalti da Nisantasi nda Okmeydani nda Dolapdere de ve Kurtulus ta olaylar cikti Polisin DISK Makina Muhendisleri Odasi Istanbul Subesi ODP ve Halkin Kurtulus Partisi binasina yonelik tutumu ve bir hastanenin acil servisi girisinde gaz bombasi atarak bircok kisinin yaralanmasina neden olmasi cok tartisildi Polis bu olaylar sirasinda biber gazi gaz bombasi tazyikli ve boyali su kullandi DISK binasi onundeki olaylarda CHP milletvekili Mehmet Ali Ozpolat sikilan biber gazi nedeniyle kalp spazmi gecirdi Okmeydani nda isimli 19 yasinda bir genc basindan plastik mermiyle vurularak yaralandi Ayrica Ankara da Sihhiye Meydani nda yapilan kutlamalarda da olaylar cikti ve polis gostericilere gaz bombalariyla mudahale etti Ankara da Sakarya Meydani nda yapilan kutlama olaysiz sona erdi 2009 Nisan inda Turkiye Buyuk Millet Meclisi ne verilen onerge ile 1981 den sonra 1 Mayis tekrar resmi tatil gunu kabul edildi fakat Taksim de kutlanmasina yine izin verilmedi 2010 lar 2010 yilinda 1 Mayis yuz bini askin kisinin katilimiyla Taksim de kutlandi 2011 ve 2012 yillarinda da 1 Mayis Taksim de kutlandi 2013 yilinda 1 Mayis tan 4 ay once Taksim i Yayalastirma projesi calismalari nedeniyle 1 Mayis in Taksim de kutlanmasina izin verilmemesi uzerine bazi gruplar ile polis arasinda catismalar yasandi 2020 ler 2020 de 15 sendika yoneticisi DISK Genel Merkezi onunden Taksim Meydani na yurumek isterken gozaltina alindi 2021 de Erdogan 1 Mayis Bayrami kapsaminda Tuzla daki bir fabrikada iscilerle birlikte iftar yemegi yedi Maalesef bunu farkli eylemlere donusturen yine bugun de oldugu gibi bazi asiri terorist gruplar bu guzel gunu anlamsiz hale getirmenin gayreti icerisine giriyorlar dedi Hak Is Konfederasyonu salgin sebebiyle 1 Mayis Isci Bayrami ni onceki yilki gibi temsili olarak kutladi Istanbul Valiligi tarafindan yapilan aciklamaya gore Taksim e cikmaya calisan toplam 212 kisi gozaltina alindi 2022 de Istanbul da eylemler Maltepe Miting Alani nda oldu Alana gokkusagi bayraklari ile girmek isteyenlerle polisler arasinda gerginlikler yasandi Taksim Meydani na cikmayan isteyen gruplara polis izin vermedi 164 kisi gozaltina alindi 2023 te Istanbul da eylemler yine Maltepe Miting Alani nda oldu Ozellikle siyasi partilerin yaklasan secimle birlikte daha duyarli oldugu ve uyelerini alanlara tasidigi goruldu 2024 te Istanbul da Sarachane de toplanan ve Taksim e yurumek isteyen gruplar polis barikati ile engellendi Barikati asmak isteyen gruplara polis biber gazi ile mudahale etti 1 Mayis kutlamalarindan sonra toplam 74 kisi tutuklandi Ayrica bakinizKanli 1 Mayis 1 Mayis MarsiKaynakca Basbakanlik Mevzuati Gelistirme ve Yayin Genel Mudurlugu T C Resmi Gazete 31 Ekim 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Haziran 2020 1 Mayis Bahar Bayrami nin ilanina dair kanun PDF 28 Ocak 2024 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 28 Ocak 2024 7 Haziran 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Mayis 2013 Arsivlenmis kopya 14 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Mayis 2013 Cumhuriyet 26 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Kasim 2022 a b 1 Mayis Isci Bayrami tam kapanma golgesinde kutlandi Turkce BBC News Turkce 30 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Kasim 2022 1 Mayis coskusu Isciler meydanlarda Sozcu 1 Mayis 2022 2 Haziran 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Haziran 2023 evrensel net 1 mayis 2023 2 Haziran 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Haziran 2023 1 Mayis Polis Sarachane de toplanan gruplari engelledi DW 01 05 2024 dw com Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link