Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Taha Hakkârî (ö. 1853) son devir İslam âlimidir. Oğlu Şeyh Ubeydullah Nehri, devrin önde gelen siyasi figürlerinden biri olmuş; torunu Seyyid Abdülkadir ise siyasete girerek, 1908 âyân meclisi (senato) ve Şûrâ-yı Devlet (Danıştay) başkanlığı yapmıştır.
Hayatı
Osmanlı Devletinin son devirlerinde yaşadı. Abdülkâdir Geylânî’nin torunlarındandır. Böylece soyu Hasan bin Ali’ye kadar uzanır. Molla Ahmed’in oğludur. Lakabı Şihâbeddin (dinin parlak yıldızı) ve İmâdeddin (dinin direği) ve Şeyh-i Büzürk’tür (ulu şeyh). Şemdinli’nin Meleyân köyünde doğdu. Küçük yaşta Kur’an-ı ezberledi. Süleymaniye, Kerkük, Revandiz, Erbil ve Bağdat’taki medreselerde zamanının önde gelen âlimlerinden ders görüp İcâzetnâme (diploma) aldı. Bugün Kuzey Irak’taki Berdesûr’da medrese açtı.
Amcası ’nin de hocası olan Nakşî şeyhi Hâlid Bağdadî’ye talebe oldu. 1813’te Bağdat’ta onun yanında seksen gün kalarak hilafet aldı. Berdesûr’a döndü. Şemdinli’ye bağlı Nehri’de irşad (islam dinini öğretme ve yayma) ile görevli olan amcası Abdullah ölünce, buraya geldi. Kırk sene irşad meşgul oldu. Sultan Abdülmecid tarafından İstanbul’a davet edildi ise de, özür beyan etti.
Taha Hakkârî 1853’te Nehrî’de vefat etti. Kabri orada, amcası ve kardeşi Salih ile aynı kabristandadır. Kürtçe'den başka, Arapça, Farsça ve Türkçe bilirdi. Meşhur halifeleri, kardeşi Salih, Sıbgatullah Arvasî, Fehim Arvasî, Muhammed Küfrevî ve Molla Taha (Halife Köse) olup, yerine Salih Nehrî’yi bıraktı. Dört oğlundan Ubeydullah, amcası Salih Nehrî’nin halifesi idi. Nehri bugün harabe durumundadır.
İran Şahı Muhammed Ali Kaçar, Taha Hakkârî'yi severdi. Taha Hakkârî, Abdürrahim ismindeki bir talebesini kendisini irşad için gönderdi. Bu sebeple Şah, kendisine Osmanlı sınırına yakın yerlerde iki köyün gelirini verdi. Taha Hakkârî’nin vefatından sonra gelen şah bu köyleri geri alınca, Taha Hakkârî’nin oğlu Ubeydullah, milisleriyle İran sınırını geçerek bu köyleri tekrar zaptetti. Olay milletlerarası bir mesele haline gelince, Ubeydullah devrin padişahı Sultan Hamid tarafından 1882'de Taif’e sürgüne gönderildi ve ertesi yıl Mekke'de vefat etti. Bu konuyu dile getiren "men ki evlad-ı aliyem...." diye başlayan Farsça şiiri ünlüdür.
Ubeydullah’ın oğlu Abdülkadir, 1908’de Hicaz’dan İstanbul’a dönerek Heyet-i Âyân (senato) ve Şûrâ-yı Devlet (Danıştay) başkanı oldu. Daha sonra Kürt Teâli Cemiyeti başkanlığı yaptı. Şeyh Said isyanı vesilesiyle 1926’da oğlu Muhammed ile beraber Diyarbakır'da idam edildi. Taha Hakkârî'nin soyundan gelenler (Geylânîler), II. Dünya Savaşı'ndan sonra Barzanîler ortaya çıkana kadar, Kuzey Irak’taki en nüfuzlu aile idi.
Bibliyografya
- Şemsü's-Şümûs, Hasen Şükri, s. 135
- Mecd-i Tâlid, Haydarizade İbrahim Efendi
- Tam İlmihâl Se'âdet-i Ebediyye, s. 1181, 88. Baskı, Hakikat Kitabevi, 2003
- İslâm Meşhurları Ansiklopedisi (Abdüllatif Uyan) Cilt: 3, Berekat kitabevi, 1983
- Doğu Anadolu (Kuzey-Güney) Evliyaları 1. Cild, s. 376-404, 1. Baskı, 2004, Türkiye Gazetesi Yayınları
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Taha Hakkari o 1853 son devir Islam alimidir Oglu Seyh Ubeydullah Nehri devrin onde gelen siyasi figurlerinden biri olmus torunu Seyyid Abdulkadir ise siyasete girerek 1908 ayan meclisi senato ve Sura yi Devlet Danistay baskanligi yapmistir HayatiOsmanli Devletinin son devirlerinde yasadi Abdulkadir Geylani nin torunlarindandir Boylece soyu Hasan bin Ali ye kadar uzanir Molla Ahmed in ogludur Lakabi Sihabeddin dinin parlak yildizi ve Imadeddin dinin diregi ve Seyh i Buzurk tur ulu seyh Semdinli nin Meleyan koyunde dogdu Kucuk yasta Kur an i ezberledi Suleymaniye Kerkuk Revandiz Erbil ve Bagdat taki medreselerde zamaninin onde gelen alimlerinden ders gorup Icazetname diploma aldi Bugun Kuzey Irak taki Berdesur da medrese acti Amcasi nin de hocasi olan Naksi seyhi Halid Bagdadi ye talebe oldu 1813 te Bagdat ta onun yaninda seksen gun kalarak hilafet aldi Berdesur a dondu Semdinli ye bagli Nehri de irsad islam dinini ogretme ve yayma ile gorevli olan amcasi Abdullah olunce buraya geldi Kirk sene irsad mesgul oldu Sultan Abdulmecid tarafindan Istanbul a davet edildi ise de ozur beyan etti Taha Hakkari 1853 te Nehri de vefat etti Kabri orada amcasi ve kardesi Salih ile ayni kabristandadir Kurtce den baska Arapca Farsca ve Turkce bilirdi Meshur halifeleri kardesi Salih Sibgatullah Arvasi Fehim Arvasi Muhammed Kufrevi ve Molla Taha Halife Kose olup yerine Salih Nehri yi birakti Dort oglundan Ubeydullah amcasi Salih Nehri nin halifesi idi Nehri bugun harabe durumundadir Iran Sahi Muhammed Ali Kacar Taha Hakkari yi severdi Taha Hakkari Abdurrahim ismindeki bir talebesini kendisini irsad icin gonderdi Bu sebeple Sah kendisine Osmanli sinirina yakin yerlerde iki koyun gelirini verdi Taha Hakkari nin vefatindan sonra gelen sah bu koyleri geri alinca Taha Hakkari nin oglu Ubeydullah milisleriyle Iran sinirini gecerek bu koyleri tekrar zaptetti Olay milletlerarasi bir mesele haline gelince Ubeydullah devrin padisahi Sultan Hamid tarafindan 1882 de Taif e surgune gonderildi ve ertesi yil Mekke de vefat etti Bu konuyu dile getiren men ki evlad i aliyem diye baslayan Farsca siiri unludur Ubeydullah in oglu Abdulkadir 1908 de Hicaz dan Istanbul a donerek Heyet i Ayan senato ve Sura yi Devlet Danistay baskani oldu Daha sonra Kurt Teali Cemiyeti baskanligi yapti Seyh Said isyani vesilesiyle 1926 da oglu Muhammed ile beraber Diyarbakir da idam edildi Taha Hakkari nin soyundan gelenler Geylaniler II Dunya Savasi ndan sonra Barzaniler ortaya cikana kadar Kuzey Irak taki en nufuzlu aile idi BibliyografyaSemsu s Sumus Hasen Sukri s 135 Mecd i Talid Haydarizade Ibrahim Efendi Tam Ilmihal Se adet i Ebediyye s 1181 88 Baski Hakikat Kitabevi 2003 Islam Meshurlari Ansiklopedisi Abdullatif Uyan Cilt 3 Berekat kitabevi 1983 Dogu Anadolu Kuzey Guney Evliyalari 1 Cild s 376 404 1 Baski 2004 Turkiye Gazetesi Yayinlari