Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tane boyutu (veya partikül boyutu) münferit tortu tanelerinin çapı veya kırıntılı kayaçlardaki lithified parçacıklardır. Terim ayrıca diğer zerre şekilli malzemelere de uygulanabilecektir. Bu, bir parçacık veya tahıl içindeki tek bir kristalin boyutunu ifade eden kristalit boyutundan farklıdır. Tek bir tane birkaç kristalden oluşabilir. Granül malzeme çok küçük kolloidal parçacıklardan kil, silt, kum, çakıl ve parke taşlarından kayalara kadar değişebilir.
WENTWORTH TANE BOYU SIRALAMASI:
| BLOK | 256 MM |
| PARÇA | 64 MM |
| ÇAKIL | 2 MM |
| KUM | 1/16 MM |
| SİLT | 1/256 MM |
| KİL | MİKRONDAN BİRKAÇ METREYE KADAR DEĞİŞİR |
Tane boyu ölçümleri doğrudan(verniyeli kompas gibi)ya da dolaylı(hidrometre,elek,atteberg,pipet ve mikroskopla )gibi yollarla yapılır.
Tane yüzey şekli:Tanenin dış görünüşünün özellikleridir.Ekseri tane üzerindeki belirgin paralel çizikler ve şekilli oyukları,kırıkları ifade ederler .Bunlar tanenin taşınması sırasında dış yüzeyinde oluşurlar. Yüzeylerindeki izler fiziksel kuvvetler sonucu ortaya çıkar ve bulunmaları önemli bir özelliktir, fakat her tanede bulunmayabilirler.
Tortu, ayrışma ve erozyon işlemleriyle parçalanan ve daha sonra rüzgar, su veya buzun etkisiyle veya parçacıklar üzerinde etkili olan yerçekimi kuvvetiyle taşınan doğal olarak oluşan bir malzemedir. ÇAP,Geometride, bir dairenin çapı dairenin merkezinden geçen ve uç noktaları dairenin üzerinde bulunan herhangi bir düz çizgi segmentidir. Ayrıca dairenin en uzun akoru olarak da tanımlanabilir. Her iki tanım da kürenin çapı için geçerlidir.
Kireçlenme, basınç altında kompakt olan tortuların, akışkanları dışarı attığı ve yavaş yavaş katı kaya haline geldiği süreçtir. Esasen, lithification sıkıştırma ve sementasyon yoluyla bir gözeneklilik yıkımı sürecidir. Kireçlenme, konsolide olmayan tortuları tortul kayaçlara dönüştüren tüm işlemleri içerir. Genellikle eşalamlı olarak kullanılan taşlaşma, fosil oluşumunda organik materyalin silika ile değiştirilmesini tarif etmek için daha spesifik olarak kullanılır.
Kil ince taneli doğal kaya veya toprak malzemenin olduğu birleştiren bir veya kuvars olası izleri daha fazla kil (SiO 2 ), metal oksitler (Al 2 O 3, MgO gibi) ve organik madde. Jeolojik kil yatakları çoğunlukla mineral yapısında hapsolmuş değişken miktarda su içeren fillosilikat minerallerinden oluşur. Killer, tanecik boyutu ve geometrisi ile su içeriğinden dolayı plastiktir ve kuruduktan veya ateşlendikten sonra sert, kırılgan ve plastik değildir. Toprağın bulunduğu içeriğe bağlı olarak, kil beyazdan donuk gri veya kahverengiye kadar koyu turuncu-kırmızıya kadar çeşitli renklerde görünebilir.
Kil;tane boyutu oldukça küçüktür. (0,02 mm'den küçük).Genellikle belirli şartlar altında feldispatların ayrışması veya volkanik kayaç çözünmesi sonucu oluşur. Kil, hiçbir zaman saf bir şekilde bulunmaz. Birçok kil minerali de organik madde ve suda çözünebilen tuzları da içerir.Kil oluşumunda ana kayaç, taşıma, yıkama ve kimyasal reaksiyonlarda etkilidir.Silt, mineral kökenli kuvars ve feldispat olan kum ve kil arasında büyüklükte granül bir malzemedir. Silt toprak veya su ve toprakla süspansiyon halinde karıştırılarak tortu gibi bir nehir gibi su kütlelerinde oluşabilir. Ayrıca toprak kaymalarından kaynaklanan çamur akışları gibi bir su kütlesinin dibinde biriken toprak olarak da bulunabilir. Silt, tipik olarak yapışkan olmayan, plastik bir his veren orta derecede spesifik bir alana sahiptir. Silt genellikle kuru olduğunda unlu bir his ve ıslakken kaygan bir his verir. Silt, ışıltılı bir görünüm sergileyen bir el lensiyle görsel olarak görülebilir. Ayrıca, ön dişlere yerleştirildiğinde dil tarafından granül olarak hissedilebilir.
Kum, ince bölünmüş kaya ve mineral parçacıklarından oluşan taneli bir malzemedir. Boyutla, çakıldan daha ince ve siltten daha kaba olarak tanımlanır. Kum aynı zamanda dokusal bir toprak veya toprak tipine atıfta bulunabilir; yani kütle olarak yüzde 85'ten fazla kum boyutlu parçacık içeren bir toprak.
Kum 0,063–2 mm boyutunda gevşek dokuludur. İnce kum(0.063-0.25 mm)ve orta dereceli kum(0.25–1 mm)arasındadır. Kuvars, feldispat, kayaç artıkları ve mika artıkları karışımıdır. Kum taş unu olarak da yaygın olarak kullanılır.
Çakıl, kaya parçalarının gevşek bir kümesidir. Çakıl, parçacık boyut aralığına göre sınıflandırılır ve granülden kaya boyutuna kadar olan parçalara kadar boyut sınıflarını içerir. Udden-Wentworth ölçeğinde çakıl, granül çakıl ve çakıl çakıl olarak kategorize edilir. ISO 14688, çakılları ince, orta ve kaba olarak 2 mm ila 6,3 mm ila 20 mm ila 63 mm aralıklarıyla sınıflandırır. Bir metreküp çakıl tipik olarak yaklaşık 1.800 kg ağırlığındadır.
Çakıl;tane boyutu 2–128 mm arasındadır. Tane boyutu (2–8 mm )olanlara ince agrega, (8-32) mm arasında olanlara da iri agrega denilmektedir.
Bir parke, Udden-Wentworth ölçeğinde parçacık büyüklüğü 64-256 milimetre (2.5-10.1 inç), bir çakıl taşından daha büyük ve bir kayadan daha küçük olarak tanımlanan bir kaya derisidir. Diğer ölçekler bir parke taşının boyutunu biraz farklı terimlerle tanımlar. Ağırlıklı olarak parke taşlarından yapılmış bir kayaya konglomera denir. Parke taşı, parke taşlarına dayanan bir yapı malzemesidir.
Jeolojide, bir kaya çapı 256 milimetreden (10,1 inç) daha büyük bir kaya parçasıdır. Daha küçük parçalara parke ve çakıl denir. Bir kaya elle hareket etmeye veya yuvarlanmaya yetecek kadar küçük olsa da, diğerleri aşırı büyüktür. Genel kullanımda, bir kaya bir kişinin hareket etmesi için çok büyüktür. Küçük kayalar genellikle sadece taş veya taş olarak adlandırılır.
Kristal veya kristalimsi bir katı, bileşenleri yüksek dereceli mikroskobik bir yapıda düzenlenmiş olan ve her yöne uzanan bir kristal kafes oluşturan katı bir malzemedir.
Doğal olarak oluşmuştur ve homojen yapıya sahiptir. Dış görünüş olarak düzenlidirler. Kristal yapısı göstermeyen katılar(amorf )olarak adlandırılır. Kristaller örgülerinin yapısına ya da atomlarını bir arada tutan bağlara göre elektrovalent ya da iyonik kristal, kovalent kristal ve metalik kristal adlarıyla sınıflandırılırlar.
Bir kristal ya da kristal halinde katı olan bileşenlerin her yöne uzanan bir kristal kafesi oluşturan, çok iyi düzenlenmiş bir mikroskopik yapıda düzenlendiği bir katı malzemedir. Ek olarak, makroskopik tek kristaller genellikle spesifik, karakteristik yönelimlere sahip düz yüzlerden oluşan geometrik şekilleri ile tanımlanabilir. Kristallerin bilimsel oluşumu ve kristal oluşumu kristalografi olarak bilinir. Kristal büyütme mekanizmaları vasıtasıyla kristal oluşturma işlemine kristalizasyon veya katılaşma denir.
Krumbein phi ölçeği
Boyut aralıkları, ABD'de kullanılan Wentworth ölçeğinde (veya Udden-Wentworth ölçeğinde) ad verilen sınıfların sınırlarını tanımlar. W.C. Krumbein [1] tarafından 1934'te oluşturulan Wentworth ölçeğinin bir modifikasyonu olan Krumbein phi (φ) ölçeği, denklemle hesaplanan logaritmik bir ölçektir.
William Christian Krumbein, ardından Uluslararası Matematik Jeolojisi Derneği'nin (IAMG) Krumbein Madalyası seçildi. Bu madalya 1976'da Sydney'deki 25. Uluslararası Jeoloji Kongresi'nde kuruldu. Krumbein IAMG'nin kurucu subayıydı.(ek bilgi).
2 D/D0
nerede
![image]()
Krumbein phi ölçeği,- Dbir çapı mm olarak tanecik veya tahıl (petrowiki, Krumbein gelen ve keşişler denklem) ve
- Ď1 mm'ye eşit bir referans çaptır (denklemi boyutsal olarak tutarlı hale getirmek için ).
- Mühendislik ve bilimde boyutsal analiz, farklı fiziksel büyüklükler arasındaki ilişkilerin temel büyüklüklerini ve ölçü birimlerini belirleyerek ve bu boyutları hesaplamalar veya karşılaştırmalar yapılırken takip ederek analizidir. Birimlerin bir boyutlu bir birimden diğerine dönüştürülmesi, tüm birimlerdeki düzenli 10 baz nedeniyle, metrik veya SI sisteminde genellikle diğerlerinden daha kolaydır. Boyut analizi veya daha spesifik olarak birim faktör yöntemi olarak da bilinen faktör-etiket yöntemi, cebir kurallarını kullanan bu tür dönüşümler için yaygın olarak kullanılan bir tekniktir.
Bu denklem φ kullanarak çapı bulmak için yeniden düzenlenebilir: D=D0.2-
| ölçek | Boyut aralığı (metrik) | Boyut aralığı (yaklaşık inç) | Toplam ad (Wentworth sınıfı) | Diğer isimler |
|---|---|---|---|---|
| <-8 | > 256 mm | > 10,1 inç | aşınmış kaya parçası | |
| −6 ila −8 | 64–256 mm | 2,5–10,1 inç | Arnavut kaldırımı | |
| −5 - −6 | 32–64 mm | 1.26-2.5 inç | Çok kaba çakıl | çakıl |
| −4 ila −5 | 16–32 mm | 0.63-1.26 inç | Kaba çakıl | çakıl |
| −3 ila −4 | 8–16 mm | 0.31–0.63 inç | Orta çakıl | çakıl |
| −2 ila −3 | 4–8 mm | 0.157–0.31 inç | İnce çakıl | çakıl |
| −1 - −2 | 2–4 mm | 0.079–0.157 inç | Çok ince çakıl | Granül |
| 0 ile −1 arası | 1–2 mm | 0,039–0,079 inç | Çok iri kum | |
| 1'den 0'a | 0,5–1 mm | 0.020-0.039 inç | Kaba kum | |
| 2'den 1'e | 0,25-0,5 mm | 0,010–0,020 inç | Orta kum | |
| 3 ila 2 | 125–250 μm | 0.0049-0.010 inç | İyi kum | |
| 4 ila 3 | 62,5–125 μm | 0.0025-0.0049 inç | Çok ince kum | |
| 8 ila 4 | 3,9–62,5 μm | 0.00015–0.0025 inç | alüvyon | Çamur |
| 10 ila 8 | 0.98-3.9 μm | 3.8 × 10 −5 –0.00015 inç | Kil | Çamur |
| 20 ila 10 | 0.95-977 nm | 3,8 × 10 −8 –3,8 × 10 −5 inç | koloit | Çamur |
Bazı şemalarda, çakıl kumdan daha büyük bir şeydir (yukarıdaki tabloda granül, çakıl, çakıl ve kaya içeren).
ṁ,Mikrometre veya mikrometre de yaygın bir önceki kaldırılmış adı ile bilinen, mikron, bir SI eşit uzunluk birimi türetilen 1 x 10 −6 metre ; yani bir metrenin milyonda biri.
nm,Nanometre ya da nanometre metrik sistem uzunluğu birimidir, metrenin milyarda biri eşittir. İsim, SI öneki nano- ana ünite isim ölçer ile birleştirilir . Bu gibi bilimsel gösterimde yazılabilir 1 x 10 −9 m mühendislik gösterimde, 1 E-9 m ve basit bir şekilde 1/1 000 000 000 metre. Bir ölçü birimi dışında bir şey için önek olarak kullanıldığında nano, nanoteknoloji veya tipik olarak bir nanometre ölçeğinde meydana gelen fenomenleri ifade eder.
Bir granül, Krumbein phi sedimentolojinin ölçeğine dayanarak 2 ila 4 milimetre parçacık büyüklüğünde bir kaya klemensidir.
Çamur toprak, tın, silt veya suyla karıştırılmış kildir. Genellikle yağıştan sonra veya su kaynaklarının yakınında oluşur. Eski çamur yatakları, şeyl veya çamurtaşı gibi tortul kaya oluşturmak için jeolojik zaman içinde sertleşir. Halkanlarda jeolojik çamur birikintileri oluştuğunda, ortaya çıkan tabakalara defne çamuru denir.
Bir parke, Udden-Wentworth ölçeğinde parçacık büyüklüğü 64-256 milimetre (2.5-10.1 inç), bir çakıl taşından daha büyük ve bir kayadan daha küçük olarak tanımlanan bir kaya derisidir. Diğer ölçekler bir parke taşının boyutunu biraz farklı terimlerle tanımlar. Ağırlıklı olarak parke taşlarından yapılmış bir kayaya konglomera denir. Parke taşı, parke taşlarına dayanan bir yapı malzemesidir.
Uluslararası ölçek
ISO 14688-1: 2002, zeminlerin mühendislik amacıyla yaygın olarak kullanılan malzeme ve kütle özelliklerine dayanarak, toprakların tanımlanması ve sınıflandırılması için temel ilkeleri belirler. ISO 14.688-1 doğal zeminlerin uygulanabilir yerinde, benzer sentetik malzemeler yerinde ve insanlar tarafından yeniden-çökelen kirler.
ISO çeşitli ulusal standart kuruluşları temsilcilerinden oluşan uluslararası bir standart belirleyici organıdır.
| ad | Boyut aralığı (mm) | Boyut aralığı (yaklaşık) | |||
|---|---|---|---|---|---|
| Çok kaba toprak | Büyük kaya | LBO | > 630 | > 24,8031 | |
| aşınmış kaya parçası | Bö | 200-630 | 7,8740-24,803 | ||
| Arnavut kaldırımı | eş | 63-200 | 2,4803-7,8740 | ||
| Kaba toprak | Çakıl | Kaba çakıl | CGR | 20-63 | ,78740-2,4803 |
| Orta çakıl | MGR | 6,3-20 | ,24803-,78740 | ||
| İnce çakıl | FGR | 2,0-6,3 | ,078740-,24803 | ||
| Kum | Kaba kum | CSA | 0,63-2,0 | ,024803-,078740 | |
| Orta kum | MSA | 0,2-0,63 | ,0078740-,024803 | ||
| İyi kum | FSa | ,063-,2 | ,0024803-,0078740 | ||
| İnce toprak | alüvyon | Kaba silt | CSi | ,02-,063 | ,00078740-,0024803 |
| Orta silt | MSi | ,0063-,02 | ,00024803-,00078740 | ||
| İnce silt | FSi | ,002-,0063 | ,000078740-,00024803 | ||
| Kil | Cı | ≤0.002 | ≤0.000078740 | ||
Sıralama
Bir tortu birikimi, tane büyüklüğü dağılımı ile de karakterize edilebilir. Bir tanecik boyutu aralığı nehir veya rüzgar gibi bir kuruluş tarafından kaldırıldığında bir tortu birikintisi ayıklanabilir. Sıralama Kapsayıcı Grafik Standart Sapması kullanılarak ölçülebilir:
nerede
q1itelerinde Kapsayıcı Grafik Standart Sapmasıdır
84phi birimlerindeki tane büyüklüğü dağılımının 84. yüzdelik dilimidir.
Bunun sonucu aşağıdaki terimler kullanılarak açıklanabilir:
| Çap (phi birimleri) | Açıklama |
|---|---|
| <0,35 | çok iyi sıralanmış |
| 0.35 < <0,50 | iyi sıralanmış |
| 0.50 < <1.00 | orta derecede sıralanmış |
| 1.00 < <2.00 | kötü sıralama |
| 2.00 < <4.00 | çok zayıf sıralanmış |
| 4.00 < | son derece kötü sıralama |
Feret çapı belirli bir yön boyunca bir amacı, boyutu bir ölçüsüdür. Genel olarak, nesneyi o yöne dik olarak sınırlayan iki paralel düzlem arasındaki mesafe olarak tanımlanabilir. Bu nedenle, bir kumpas ile nesne boyutunun ölçülmesine atıfta bulunarak kumpas çapı olarak da adlandırılır . Bu ölçü, partikül boyutlarının analizinde, örneğin mikroskopide, üç boyutlu (3D) bir nesnenin 2B düzlemdeki projeksiyonlarına uygulandığı yerde kullanılır. Bu gibi durumlarda, Feret çapı düzlemlerden ziyade iki paralel teğetsel çizgi arasındaki mesafe olarak tanımlanır .
Martin çapı belirli bir ölçüm doğrultusunda düzensiz bir nesnenin alan açıortay uzunluğudur. Mikroskopta parçacık büyüklüğünü ölçmek için kullanılır.
Hacim genellikle SI cinsinden birim olan metreküp kullanılarak sayısal olarak ölçülür. Bir kabın hacminin genellikle kabın kapasitesi olduğu anlaşılmaktadır; yani, kabın kendisinin yer değiştirdiği alan miktarından ziyade kabın tutabileceği sıvı miktarı. Üç boyutlu matematiksel şekiller de ciltler olarak atanır. Normal, düz kenarlı ve dairesel şekiller gibi bazı basit şekillerin hacimleri, aritmetik formüller kullanılarak kolayca hesaplanabilir. Şeklin sınırı için bir formül varsa, karmaşık şekillerdeki hacimler integral hesap ile hesaplanabilir.
Toprak dokusu, fiziksel sınıflarına göre toprak sınıflarını belirlemek için hem sahada hem de laboratuvarda kullanılan bir sınıflandırma aracıdır. Toprak dokusu, hissedilen doku gibi nitel yöntemler ve hidrometre yöntemi gibi nicel yöntemler kullanılarak belirlenebilir. Toprak dokusunun ekin uygunluğunu belirleme ve toprağın kuraklık veya kalsiyum (kireç) gereklilikleri gibi çevre ve yönetim koşullarına tepkisini tahmin etme gibi tarımsal uygulamaları vardır. Toprak dokusu, kum, silt ve kil içeren çapı iki milimetreden az olan parçacıklara odaklanır. USDA toprak taksonomisi ve WRB toprak sınıflandırma sistemleri 12 dokusal sınıf kullanırken, UK-ADAS sistemi 11 kullanır. Bu sınıflandırmalar topraktaki kum, silt ve kil yüzdelerine dayanır.
Biyolojide, bir substrat, bir organizmanın yaşadığı yüzeydir. Bir substrat biyotik veya abiyotik materyalleri ve hayvanları içerebilir. Örneğin, bir kayanın üzerinde yaşayan yosunların kendisi, alglerin üstünde yaşayan bir hayvan için bir substrat olabilir.
Birleştirilmiş Zemin Sınıflandırma Sistemi (USCS ) bir toprak yapı ve tanecik boyutu tanımlamak için mühendislik ve jeolojik kullanılan toprak sınıflandırma sistemidir. Sınıflandırma sistemi pek çok konsolide olmayan malzemeye uygulanabilir ve iki harfli bir sembolle gösterilir.
Dış bağlantılar
- RD Dean & RA Dalrymple, Mühendislik Uygulamaları ile Kıyı Süreçleri (Cambridge University Press, 2002)
- WC Krumbein & LL Sloss, Stratigrafi ve Sedimantasyon, 2. baskı (Freeman, San Francisco, 1963)
- Udden, JA (1914). "Kırıntılı çökeltilerin mekanik bileşimi". Amerika Jeoloji Derneği Bülteni .
- https://cdn.bartin.edu.tr/insaat/f0524f5c-98df-4ccf-8f50-40fb70f6b6dc/deney-foyleri.pdf 29 Eylül 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- https://erbakan.edu.tr/storage/images/department/insaatmuhendisligi/Elek%20analizi%2C%20hidrometre%20ve%20k%C4%B1vam%20deneyleri.pdf 27 Eylül 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Kaynakça
- ^ a b c "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 27 Eylül 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 31 Mart 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020.
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 13 Eylül 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 30 Eylül 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020.
- ^ Krumbein, WC (1934). Msgstr "Çökeltilerin boyut frekans dağılımları". Tortul Petroloji Dergisi
- ^ ISO 14688-1: 2002 - Jeoteknik inceleme ve test - Toprağın tanımlanması ve sınıflandırılması - Bölüm 1: Tanımlama ve açıklama" . Uluslararası Standartlar Örgütü (ISO).
- ^ Halk, Robert L .; Ward, William C. (1957). "Brazos River bar: tane büyüklüğü parametrelerinin önemi üzerine bir çalışma" (PDF) . Tortul Petroloji Dergisi . 27 (1): 3-26. Bibcode : 1957JSedR..27 .... 3F . doi : 10.1306 / 74d70646-2b21-11d7-8648000102c1865d
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Tane boyutu veya partikul boyutu munferit tortu tanelerinin capi veya kirintili kayaclardaki lithified parcaciklardir Terim ayrica diger zerre sekilli malzemelere de uygulanabilecektir Bu bir parcacik veya tahil icindeki tek bir kristalin boyutunu ifade eden kristalit boyutundan farklidir Tek bir tane birkac kristalden olusabilir Granul malzeme cok kucuk kolloidal parcaciklardan kil silt kum cakil ve parke taslarindan kayalara kadar degisebilir Amerika Birlesik Devletleri Jeolojik Arastirma Wentworth tane boyut grafik Acik Dosya Raporu 2006 1195Granulometri WENTWORTH TANE BOYU SIRALAMASI BLOK 256 MMPARCA 64 MMCAKIL 2 MMKUM 1 16 MMSILT 1 256 MMKIL MIKRONDAN BIRKAC METREYE KADAR DEGISIR Tane boyu olcumleri dogrudan verniyeli kompas gibi ya da dolayli hidrometre elek atteberg pipet ve mikroskopla gibi yollarla yapilir Tane yuzey sekli Tanenin dis gorunusunun ozellikleridir Ekseri tane uzerindeki belirgin paralel cizikler ve sekilli oyuklari kiriklari ifade ederler Bunlar tanenin tasinmasi sirasinda dis yuzeyinde olusurlar Yuzeylerindeki izler fiziksel kuvvetler sonucu ortaya cikar ve bulunmalari onemli bir ozelliktir fakat her tanede bulunmayabilirler Tortu ayrisma ve erozyon islemleriyle parcalanan ve daha sonra ruzgar su veya buzun etkisiyle veya parcaciklar uzerinde etkili olan yercekimi kuvvetiyle tasinan dogal olarak olusan bir malzemedir CAP Geometride bir dairenin capi dairenin merkezinden gecen ve uc noktalari dairenin uzerinde bulunan herhangi bir duz cizgi segmentidir Ayrica dairenin en uzun akoru olarak da tanimlanabilir Her iki tanim da kurenin capi icin gecerlidir Kireclenme basinc altinda kompakt olan tortularin akiskanlari disari attigi ve yavas yavas kati kaya haline geldigi surectir Esasen lithification sikistirma ve sementasyon yoluyla bir gozeneklilik yikimi surecidir Kireclenme konsolide olmayan tortulari tortul kayaclara donusturen tum islemleri icerir Genellikle esalamli olarak kullanilan taslasma fosil olusumunda organik materyalin silika ile degistirilmesini tarif etmek icin daha spesifik olarak kullanilir Kil ince taneli dogal kaya veya toprak malzemenin oldugu birlestiren bir veya kuvars olasi izleri daha fazla kil SiO 2 metal oksitler Al 2 O 3 MgO gibi ve organik madde Jeolojik kil yataklari cogunlukla mineral yapisinda hapsolmus degisken miktarda su iceren fillosilikat minerallerinden olusur Killer tanecik boyutu ve geometrisi ile su iceriginden dolayi plastiktir ve kuruduktan veya ateslendikten sonra sert kirilgan ve plastik degildir Topragin bulundugu icerige bagli olarak kil beyazdan donuk gri veya kahverengiye kadar koyu turuncu kirmiziya kadar cesitli renklerde gorunebilir Kil tane boyutu oldukca kucuktur 0 02 mm den kucuk Genellikle belirli sartlar altinda feldispatlarin ayrismasi veya volkanik kayac cozunmesi sonucu olusur Kil hicbir zaman saf bir sekilde bulunmaz Bircok kil minerali de organik madde ve suda cozunebilen tuzlari da icerir Kil olusumunda ana kayac tasima yikama ve kimyasal reaksiyonlarda etkilidir Silt mineral kokenli kuvars ve feldispat olan kum ve kil arasinda buyuklukte granul bir malzemedir Silt toprak veya su ve toprakla suspansiyon halinde karistirilarak tortu gibi bir nehir gibi su kutlelerinde olusabilir Ayrica toprak kaymalarindan kaynaklanan camur akislari gibi bir su kutlesinin dibinde biriken toprak olarak da bulunabilir Silt tipik olarak yapiskan olmayan plastik bir his veren orta derecede spesifik bir alana sahiptir Silt genellikle kuru oldugunda unlu bir his ve islakken kaygan bir his verir Silt isiltili bir gorunum sergileyen bir el lensiyle gorsel olarak gorulebilir Ayrica on dislere yerlestirildiginde dil tarafindan granul olarak hissedilebilir Kum ince bolunmus kaya ve mineral parcaciklarindan olusan taneli bir malzemedir Boyutla cakildan daha ince ve siltten daha kaba olarak tanimlanir Kum ayni zamanda dokusal bir toprak veya toprak tipine atifta bulunabilir yani kutle olarak yuzde 85 ten fazla kum boyutlu parcacik iceren bir toprak Kum 0 063 2 mm boyutunda gevsek dokuludur Ince kum 0 063 0 25 mm ve orta dereceli kum 0 25 1 mm arasindadir Kuvars feldispat kayac artiklari ve mika artiklari karisimidir Kum tas unu olarak da yaygin olarak kullanilir Cakil kaya parcalarinin gevsek bir kumesidir Cakil parcacik boyut araligina gore siniflandirilir ve granulden kaya boyutuna kadar olan parcalara kadar boyut siniflarini icerir Udden Wentworth olceginde cakil granul cakil ve cakil cakil olarak kategorize edilir ISO 14688 cakillari ince orta ve kaba olarak 2 mm ila 6 3 mm ila 20 mm ila 63 mm araliklariyla siniflandirir Bir metrekup cakil tipik olarak yaklasik 1 800 kg agirligindadir Cakil tane boyutu 2 128 mm arasindadir Tane boyutu 2 8 mm olanlara ince agrega 8 32 mm arasinda olanlara da iri agrega denilmektedir Bir parke Udden Wentworth olceginde parcacik buyuklugu 64 256 milimetre 2 5 10 1 inc bir cakil tasindan daha buyuk ve bir kayadan daha kucuk olarak tanimlanan bir kaya derisidir Diger olcekler bir parke tasinin boyutunu biraz farkli terimlerle tanimlar Agirlikli olarak parke taslarindan yapilmis bir kayaya konglomera denir Parke tasi parke taslarina dayanan bir yapi malzemesidir Jeolojide bir kaya capi 256 milimetreden 10 1 inc daha buyuk bir kaya parcasidir Daha kucuk parcalara parke ve cakil denir Bir kaya elle hareket etmeye veya yuvarlanmaya yetecek kadar kucuk olsa da digerleri asiri buyuktur Genel kullanimda bir kaya bir kisinin hareket etmesi icin cok buyuktur Kucuk kayalar genellikle sadece tas veya tas olarak adlandirilir Kristal veya kristalimsi bir kati bilesenleri yuksek dereceli mikroskobik bir yapida duzenlenmis olan ve her yone uzanan bir kristal kafes olusturan kati bir malzemedir Dogal olarak olusmustur ve homojen yapiya sahiptir Dis gorunus olarak duzenlidirler Kristal yapisi gostermeyen katilar amorf olarak adlandirilir Kristaller orgulerinin yapisina ya da atomlarini bir arada tutan baglara gore elektrovalent ya da iyonik kristal kovalent kristal ve metalik kristal adlariyla siniflandirilirlar Bir kristal ya da kristal halinde kati olan bilesenlerin her yone uzanan bir kristal kafesi olusturan cok iyi duzenlenmis bir mikroskopik yapida duzenlendigi bir kati malzemedir Ek olarak makroskopik tek kristaller genellikle spesifik karakteristik yonelimlere sahip duz yuzlerden olusan geometrik sekilleri ile tanimlanabilir Kristallerin bilimsel olusumu ve kristal olusumu kristalografi olarak bilinir Kristal buyutme mekanizmalari vasitasiyla kristal olusturma islemine kristalizasyon veya katilasma denir Krumbein phi olcegiBoyut araliklari ABD de kullanilan Wentworth olceginde veya Udden Wentworth olceginde ad verilen siniflarin sinirlarini tanimlar W C Krumbein 1 tarafindan 1934 te olusturulan Wentworth olceginin bir modifikasyonu olan Krumbein phi f olcegi denklemle hesaplanan logaritmik bir olcektir William Christian Krumbein ardindan Uluslararasi Matematik Jeolojisi Dernegi nin IAMG Krumbein Madalyasi secildi Bu madalya 1976 da Sydney deki 25 Uluslararasi Jeoloji Kongresi nde kuruldu Krumbein IAMG nin kurucu subayiydi ek bilgi f log displaystyle varphi log 2 D D0 nerede f displaystyle varphi Krumbein phi olcegi Dbir capi mm olarak tanecik veya tahil petrowiki Krumbein gelen ve kesisler denklem ve D1 mm ye esit bir referans captir denklemi boyutsal olarak tutarli hale getirmek icin Muhendislik ve bilimde boyutsal analiz farkli fiziksel buyuklukler arasindaki iliskilerin temel buyukluklerini ve olcu birimlerini belirleyerek ve bu boyutlari hesaplamalar veya karsilastirmalar yapilirken takip ederek analizidir Birimlerin bir boyutlu bir birimden digerine donusturulmesi tum birimlerdeki duzenli 10 baz nedeniyle metrik veya SI sisteminde genellikle digerlerinden daha kolaydir Boyut analizi veya daha spesifik olarak birim faktor yontemi olarak da bilinen faktor etiket yontemi cebir kurallarini kullanan bu tur donusumler icin yaygin olarak kullanilan bir tekniktir Bu denklem f kullanarak capi bulmak icin yeniden duzenlenebilir D D0 2 f displaystyle varphi olcek Boyut araligi metrik Boyut araligi yaklasik inc Toplam ad Wentworth sinifi Diger isimler lt 8 gt 256 mm gt 10 1 inc asinmis kaya parcasi 6 ila 8 64 256 mm 2 5 10 1 inc Arnavut kaldirimi 5 6 32 64 mm 1 26 2 5 inc Cok kaba cakil cakil 4 ila 5 16 32 mm 0 63 1 26 inc Kaba cakil cakil 3 ila 4 8 16 mm 0 31 0 63 inc Orta cakil cakil 2 ila 3 4 8 mm 0 157 0 31 inc Ince cakil cakil 1 2 2 4 mm 0 079 0 157 inc Cok ince cakil Granul0 ile 1 arasi 1 2 mm 0 039 0 079 inc Cok iri kum1 den 0 a 0 5 1 mm 0 020 0 039 inc Kaba kum2 den 1 e 0 25 0 5 mm 0 010 0 020 inc Orta kum3 ila 2 125 250 mm 0 0049 0 010 inc Iyi kum4 ila 3 62 5 125 mm 0 0025 0 0049 inc Cok ince kum8 ila 4 3 9 62 5 mm 0 00015 0 0025 inc aluvyon Camur10 ila 8 0 98 3 9 mm 3 8 10 5 0 00015 inc Kil Camur20 ila 10 0 95 977 nm 3 8 10 8 3 8 10 5 inc koloit Camur Bazi semalarda cakil kumdan daha buyuk bir seydir yukaridaki tabloda granul cakil cakil ve kaya iceren m displaystyle mu ṁ Mikrometre veya mikrometre de yaygin bir onceki kaldirilmis adi ile bilinen mikron bir SI esit uzunluk birimi turetilen 1 x 10 6 metre yani bir metrenin milyonda biri nm Nanometre ya da nanometre metrik sistem uzunlugu birimidir metrenin milyarda biri esittir Isim SI oneki nano ana unite isim olcer ile birlestirilir Bu gibi bilimsel gosterimde yazilabilir 1 x 10 9 m muhendislik gosterimde 1 E 9 m ve basit bir sekilde 1 1 000 000 000 metre Bir olcu birimi disinda bir sey icin onek olarak kullanildiginda nano nanoteknoloji veya tipik olarak bir nanometre olceginde meydana gelen fenomenleri ifade eder Bir granul Krumbein phi sedimentolojinin olcegine dayanarak 2 ila 4 milimetre parcacik buyuklugunde bir kaya klemensidir Camur toprak tin silt veya suyla karistirilmis kildir Genellikle yagistan sonra veya su kaynaklarinin yakininda olusur Eski camur yataklari seyl veya camurtasi gibi tortul kaya olusturmak icin jeolojik zaman icinde sertlesir Halkanlarda jeolojik camur birikintileri olustugunda ortaya cikan tabakalara defne camuru denir Bir parke Udden Wentworth olceginde parcacik buyuklugu 64 256 milimetre 2 5 10 1 inc bir cakil tasindan daha buyuk ve bir kayadan daha kucuk olarak tanimlanan bir kaya derisidir Diger olcekler bir parke tasinin boyutunu biraz farkli terimlerle tanimlar Agirlikli olarak parke taslarindan yapilmis bir kayaya konglomera denir Parke tasi parke taslarina dayanan bir yapi malzemesidir Uluslararasi olcekISO 14688 1 2002 zeminlerin muhendislik amaciyla yaygin olarak kullanilan malzeme ve kutle ozelliklerine dayanarak topraklarin tanimlanmasi ve siniflandirilmasi icin temel ilkeleri belirler ISO 14 688 1 dogal zeminlerin uygulanabilir yerinde benzer sentetik malzemeler yerinde ve insanlar tarafindan yeniden cokelen kirler ISO cesitli ulusal standart kuruluslari temsilcilerinden olusan uluslararasi bir standart belirleyici organidir ISO 14688 1 2002 ad Boyut araligi mm Boyut araligi yaklasik Cok kaba toprak Buyuk kaya LBO gt 630 gt 24 8031asinmis kaya parcasi Bo 200 630 7 8740 24 803Arnavut kaldirimi es 63 200 2 4803 7 8740Kaba toprak Cakil Kaba cakil CGR 20 63 78740 2 4803Orta cakil MGR 6 3 20 24803 78740Ince cakil FGR 2 0 6 3 078740 24803Kum Kaba kum CSA 0 63 2 0 024803 078740Orta kum MSA 0 2 0 63 0078740 024803Iyi kum FSa 063 2 0024803 0078740Ince toprak aluvyon Kaba silt CSi 02 063 00078740 0024803Orta silt MSi 0063 02 00024803 00078740Ince silt FSi 002 0063 000078740 00024803Kil Ci 0 002 0 000078740SiralamaBir tortu birikimi tane buyuklugu dagilimi ile de karakterize edilebilir Bir tanecik boyutu araligi nehir veya ruzgar gibi bir kurulus tarafindan kaldirildiginda bir tortu birikintisi ayiklanabilir Siralama Kapsayici Grafik Standart Sapmasi kullanilarak olculebilir nerede q1itelerinde Kapsayici Grafik Standart Sapmasidir ϕ displaystyle phi 84phi birimlerindeki tane buyuklugu dagiliminin 84 yuzdelik dilimidir Bunun sonucu asagidaki terimler kullanilarak aciklanabilir Cap phi birimleri Aciklama lt 0 35 cok iyi siralanmis0 35 lt lt 0 50 iyi siralanmis0 50 lt lt 1 00 orta derecede siralanmis1 00 lt lt 2 00 kotu siralama2 00 lt lt 4 00 cok zayif siralanmis4 00 lt son derece kotu siralama Feret capi belirli bir yon boyunca bir amaci boyutu bir olcusudur Genel olarak nesneyi o yone dik olarak sinirlayan iki paralel duzlem arasindaki mesafe olarak tanimlanabilir Bu nedenle bir kumpas ile nesne boyutunun olculmesine atifta bulunarak kumpas capi olarak da adlandirilir Bu olcu partikul boyutlarinin analizinde ornegin mikroskopide uc boyutlu 3D bir nesnenin 2B duzlemdeki projeksiyonlarina uygulandigi yerde kullanilir Bu gibi durumlarda Feret capi duzlemlerden ziyade iki paralel tegetsel cizgi arasindaki mesafe olarak tanimlanir Martin capi belirli bir olcum dogrultusunda duzensiz bir nesnenin alan aciortay uzunlugudur Mikroskopta parcacik buyuklugunu olcmek icin kullanilir Hacim genellikle SI cinsinden birim olan metrekup kullanilarak sayisal olarak olculur Bir kabin hacminin genellikle kabin kapasitesi oldugu anlasilmaktadir yani kabin kendisinin yer degistirdigi alan miktarindan ziyade kabin tutabilecegi sivi miktari Uc boyutlu matematiksel sekiller de ciltler olarak atanir Normal duz kenarli ve dairesel sekiller gibi bazi basit sekillerin hacimleri aritmetik formuller kullanilarak kolayca hesaplanabilir Seklin siniri icin bir formul varsa karmasik sekillerdeki hacimler integral hesap ile hesaplanabilir Toprak dokusu fiziksel siniflarina gore toprak siniflarini belirlemek icin hem sahada hem de laboratuvarda kullanilan bir siniflandirma aracidir Toprak dokusu hissedilen doku gibi nitel yontemler ve hidrometre yontemi gibi nicel yontemler kullanilarak belirlenebilir Toprak dokusunun ekin uygunlugunu belirleme ve topragin kuraklik veya kalsiyum kirec gereklilikleri gibi cevre ve yonetim kosullarina tepkisini tahmin etme gibi tarimsal uygulamalari vardir Toprak dokusu kum silt ve kil iceren capi iki milimetreden az olan parcaciklara odaklanir USDA toprak taksonomisi ve WRB toprak siniflandirma sistemleri 12 dokusal sinif kullanirken UK ADAS sistemi 11 kullanir Bu siniflandirmalar topraktaki kum silt ve kil yuzdelerine dayanir Biyolojide bir substrat bir organizmanin yasadigi yuzeydir Bir substrat biyotik veya abiyotik materyalleri ve hayvanlari icerebilir Ornegin bir kayanin uzerinde yasayan yosunlarin kendisi alglerin ustunde yasayan bir hayvan icin bir substrat olabilir Birlestirilmis Zemin Siniflandirma Sistemi USCS bir toprak yapi ve tanecik boyutu tanimlamak icin muhendislik ve jeolojik kullanilan toprak siniflandirma sistemidir Siniflandirma sistemi pek cok konsolide olmayan malzemeye uygulanabilir ve iki harfli bir sembolle gosterilir Tortul kayaclar Kumul Cakil tasi Kristallesme Kil Silt ISO Camur volkaniDis baglantilarRD Dean amp RA Dalrymple Muhendislik Uygulamalari ile Kiyi Surecleri Cambridge University Press 2002 WC Krumbein amp LL Sloss Stratigrafi ve Sedimantasyon 2 baski Freeman San Francisco 1963 Udden JA 1914 Kirintili cokeltilerin mekanik bilesimi Amerika Jeoloji Dernegi Bulteni https cdn bartin edu tr insaat f0524f5c 98df 4ccf 8f50 40fb70f6b6dc deney foyleri pdf 29 Eylul 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde https erbakan edu tr storage images department insaatmuhendisligi Elek 20analizi 2C 20hidrometre 20ve 20k C4 B1vam 20deneyleri pdf 27 Eylul 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kaynakca a b c Arsivlenmis kopya PDF 27 Eylul 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 14 Mayis 2020 Arsivlenmis kopya PDF 31 Mart 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 14 Mayis 2020 a b Arsivlenmis kopya 13 Eylul 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Mayis 2020 Arsivlenmis kopya 30 Eylul 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Mayis 2020 Krumbein WC 1934 Msgstr Cokeltilerin boyut frekans dagilimlari Tortul Petroloji Dergisi ISO 14688 1 2002 Jeoteknik inceleme ve test Topragin tanimlanmasi ve siniflandirilmasi Bolum 1 Tanimlama ve aciklama Uluslararasi Standartlar Orgutu ISO Halk Robert L Ward William C 1957 Brazos River bar tane buyuklugu parametrelerinin onemi uzerine bir calisma PDF Tortul Petroloji Dergisi 27 1 3 26 Bibcode 1957JSedR 27 3F doi 10 1306 74d70646 2b21 11d7 8648000102c1865d