Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tar, uzun saplı; İran, Azerbaycan, Gürcistan, Ermenistan ve kısmen Türkiye'de kullanılan telli bir çalgıdır. Tar (تار) kelimesi, Farsça'da "tel" anlamına gelir. Tar çalan kişiye ise tarzen veya tarist denmektedir. Bu çalgının iki buçuk oktav ses sahası bulunmaktadır. 8 yıl önce UNESCO tarafından Dünya Miras Listesinde alınmıştır.
Günümüzde İranlılar ve Azerbaycanlılar bu çalgının kendi kültürlerine ait olduğunu iddia ederler. Bu durumun yanı sıra iki ülkede de tar farklı şekillerde kullanılmaktadır. Kopuz'dan gelen sazlardandır. Tar; setar, dutar, ve gitar gibi enstrümanların atasıdır. Bu çalgının ne zaman ve nerede ilk olarak kullanıldığına dair elimizde pek bilgi olmamasına rağmen 10. yüzyıldan kalma birkaç şiirde tar isminin geçtiği bulunmuştur. Orta çağ resim eserlerinde de tarın tasvirine rastlanılabilir. 1816 yılında Ebu Gasım Tebrizi’nin yağlı boya ile yaptığı “Tar çalan kız” eseri bu bakımdan ilgi çekicidir. Bilinen ilk tar örneği olan şeştar, dizde çalınan bir enstrümandır. 19. yüzyılda Mirze Sadık tarın yapısında bir değişikliğe gidip tel sayısını beşten ona yükseltmiştir. Ayrıca ağırlığı yüzünden dizde çalınması gereken tarı hafifleterek göğüste çalınabilecek bir enstrüman haline getirmiştir. İran tarı, beş tellidir. Derviş Han, tara altıncı bir tel daha eklemiştir. Azerbaycan tarı ise farklı çeşitte olup, on bir telden oluşur. Türkiye'de de Azerbaycan tarı çalınmaktadır. Kars yöresinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Bunun yanı sıra Siirt'te halk oyunlarının bir parçasıdır. Tar’ın sesi için bir benzetme de yapmışlardır. Tar’ın alt telinin(ağsim); su gibi akıcı, orta telinin(sarısim); ateş gibi yakıcı, üst telinin ise(köksim); toprak gibi sabitleyici olduğunu söylemişlerdir. Tarın sesi mandolin, cümbüş ve buzuki'yi andırsa da farklı bir çalım tekniği ve repertuvarı vardır.
Tar Yapımı
Üç bölümden oluşan tarın yapımı için 3 farklı ağaç kullanılmaktadır. Teknesi büyüklükleri birbirinden farklı iki çanaktan oluşmaktadır ve genellikle dut ağacından yapılır. Bu dut ağaçları, tekneyi oyma işlemi yapılırken çatlamaması için ve sesinin daha güzel olması için gün ışığı alan yerlerden kesilmiş ağaçlar kullanılmaktadır. Sap kısmı genellikle ceviz gibi daha sert ağaçlardan yapılmaktadır. Kelle denen baş kısmı için ise fındık ağacı kullanılır.
Tar Türleri
Tar türleri dörde ayrılır: 86–89 cm uzunluğundaki solo tar, 83–86 cm uzunluğundaki orkestra tar, 72–76 cm uzunluğundaki öğrenci tarı ve cura tarı.
Azerbaycan'da tar çalgıcıları
- Ağaselim Sahib oğlu Abdullayev (1950)
- Adil Geray Heybetgulu oğlu Memmedbeyli (1919-1973)
- Adil Kamil oğlu Bağırov (1937)
- Allahyar Aslan oğlu Cavanşirov (1907-1972)
- Behram Meşedi Süleymanbey oğlu Mansurov (1911 -1985)
- Baba Aliheyder oğlu Salahov (1923 - 1981)
- Ceyran Esed kızı Haşımova (1934)
- Ahmedhan Memmedrza oğlu Bakılhanov (1892 -1973)
- Ehsen Aliabbas oğlu Dadaşov (1924-1976)
- Alikram Hesen oğlu Hüseynov (1926 - 2006)
- Aliağa Eyvaz oğlu Guliyev (1917 - 1998)
- Firudin Yusif oğlu Alekberov (1922)
- Firuz Aliabbas oğlu Aliyev (1950)
- Hebib Ebdülhüseyn oğlu Bayramov (1926-1994)
- Hacı Memmed oğlu Memmedov (1920 - 1981)
- Kamil Alisefter oğlu Ahmedov (1920-1996)
- Memmedhan Memmedrza oğlu Bakıhanov (1890-1957)
- Mecnun Tebriz oğlu Kerimov (1945)
- Mirze Sadıg Esed oğlu Sadıgcan (1846 – 1902)
- Mirze Ferec Rza oğlu Rzayev (1847 - 1927)
- Meşedi Zeynal Hagverdiyev (1861 – 1918)
- Mirze Mansur Meşedi Melik oğlu Mansurov (1887 - 1967)
- Memmedağa Memmedhesen oğlu Muradov (1921 – 1969)
- Möhlet Hanali oğlu Müslümov (1954)
- Nazim Kazım oğlu Kazımov (1950)
- Neriman Bahadır oğlu Mehralıyev (1916 - 1983)
- Server Rza oğlu İbrahimov (1930 - 2002)
- Şirin Meşedi Hüseyn oğlu Ahundov (1878-1927)
- Ogtay Süleyman oğlu Guliyev (1938)
- Gurban Bahşali oğlu Primov (1880 - 1965)
- Ramiz Eyyub oğlu Guliyev (1947)
- Vagif Eçmir oğlu Ebdülgasımov (1942)
- Zamig Balarza oğlu Aliyev (1950)
Kaynakça
- ^ "Euronews.com". 5 Eylül 2017 tarihinde kaynağından .
- ^ . 30 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Halk Oyunları". siirt.ktb.gov.tr. 20 Haziran 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Aralık 2023.
- ^ . 26 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . 9 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "www.turkcebilgi.com". 2 Aralık 2005 tarihinde kaynağından .
- ^ . 18 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
 | Çalgı ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Tar uzun sapli Iran Azerbaycan Gurcistan Ermenistan ve kismen Turkiye de kullanilan telli bir calgidir Tar تار kelimesi Farsca da tel anlamina gelir Tar calan kisiye ise tarzen veya tarist denmektedir Bu calginin iki bucuk oktav ses sahasi bulunmaktadir 8 yil once UNESCO tarafindan Dunya Miras Listesinde alinmistir Tar Gunumuzde Iranlilar ve Azerbaycanlilar bu calginin kendi kulturlerine ait oldugunu iddia ederler Bu durumun yani sira iki ulkede de tar farkli sekillerde kullanilmaktadir Kopuz dan gelen sazlardandir Tar setar dutar ve gitar gibi enstrumanlarin atasidir Bu calginin ne zaman ve nerede ilk olarak kullanildigina dair elimizde pek bilgi olmamasina ragmen 10 yuzyildan kalma birkac siirde tar isminin gectigi bulunmustur Orta cag resim eserlerinde de tarin tasvirine rastlanilabilir 1816 yilinda Ebu Gasim Tebrizi nin yagli boya ile yaptigi Tar calan kiz eseri bu bakimdan ilgi cekicidir Bilinen ilk tar ornegi olan sestar dizde calinan bir enstrumandir 19 yuzyilda Mirze Sadik tarin yapisinda bir degisiklige gidip tel sayisini besten ona yukseltmistir Ayrica agirligi yuzunden dizde calinmasi gereken tari hafifleterek goguste calinabilecek bir enstruman haline getirmistir Iran tari bes tellidir Dervis Han tara altinci bir tel daha eklemistir Azerbaycan tari ise farkli cesitte olup on bir telden olusur Turkiye de de Azerbaycan tari calinmaktadir Kars yoresinde yaygin olarak kullanilmaktadir Bunun yani sira Siirt te halk oyunlarinin bir parcasidir Tar in sesi icin bir benzetme de yapmislardir Tar in alt telinin agsim su gibi akici orta telinin sarisim ates gibi yakici ust telinin ise koksim toprak gibi sabitleyici oldugunu soylemislerdir Tarin sesi mandolin cumbus ve buzuki yi andirsa da farkli bir calim teknigi ve repertuvari vardir Tar YapimiUc bolumden olusan tarin yapimi icin 3 farkli agac kullanilmaktadir Teknesi buyuklukleri birbirinden farkli iki canaktan olusmaktadir ve genellikle dut agacindan yapilir Bu dut agaclari tekneyi oyma islemi yapilirken catlamamasi icin ve sesinin daha guzel olmasi icin gun isigi alan yerlerden kesilmis agaclar kullanilmaktadir Sap kismi genellikle ceviz gibi daha sert agaclardan yapilmaktadir Kelle denen bas kismi icin ise findik agaci kullanilir Tar TurleriTar turleri dorde ayrilir 86 89 cm uzunlugundaki solo tar 83 86 cm uzunlugundaki orkestra tar 72 76 cm uzunlugundaki ogrenci tari ve cura tari Azerbaycan da tar calgicilariAgaselim Sahib oglu Abdullayev 1950 Adil Geray Heybetgulu oglu Memmedbeyli 1919 1973 Adil Kamil oglu Bagirov 1937 Allahyar Aslan oglu Cavansirov 1907 1972 Behram Mesedi Suleymanbey oglu Mansurov 1911 1985 Baba Aliheyder oglu Salahov 1923 1981 Ceyran Esed kizi Hasimova 1934 Ahmedhan Memmedrza oglu Bakilhanov 1892 1973 Ehsen Aliabbas oglu Dadasov 1924 1976 Alikram Hesen oglu Huseynov 1926 2006 Aliaga Eyvaz oglu Guliyev 1917 1998 Firudin Yusif oglu Alekberov 1922 Firuz Aliabbas oglu Aliyev 1950 Hebib Ebdulhuseyn oglu Bayramov 1926 1994 Haci Memmed oglu Memmedov 1920 1981 Kamil Alisefter oglu Ahmedov 1920 1996 Memmedhan Memmedrza oglu Bakihanov 1890 1957 Mecnun Tebriz oglu Kerimov 1945 Mirze Sadig Esed oglu Sadigcan 1846 1902 Mirze Ferec Rza oglu Rzayev 1847 1927 Mesedi Zeynal Hagverdiyev 1861 1918 Mirze Mansur Mesedi Melik oglu Mansurov 1887 1967 Memmedaga Memmedhesen oglu Muradov 1921 1969 Mohlet Hanali oglu Muslumov 1954 Nazim Kazim oglu Kazimov 1950 Neriman Bahadir oglu Mehraliyev 1916 1983 Server Rza oglu Ibrahimov 1930 2002 Sirin Mesedi Huseyn oglu Ahundov 1878 1927 Ogtay Suleyman oglu Guliyev 1938 Gurban Bahsali oglu Primov 1880 1965 Ramiz Eyyub oglu Guliyev 1947 Vagif Ecmir oglu Ebdulgasimov 1942 Zamig Balarza oglu Aliyev 1950 Kaynakca Euronews com 5 Eylul 2017 tarihinde kaynagindan 30 Haziran 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Halk Oyunlari siirt ktb gov tr 20 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Aralik 2023 26 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi 9 Temmuz 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi www turkcebilgi com 2 Aralik 2005 tarihinde kaynagindan 18 Mart 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Calgi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz