Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tazşa – Türk ve Altay mitolojisinde ve masallarında sık sık adı geçen kel kahraman. Taşşa veya Tazça olarak da söylenir. Bazen Kalca (Kalça) veya Kelçe (Kelce) şeklinde de geçer.
Özellikleri
Daz (kel) başlı bir yiğittir. Gücünü kelliğinden alır. Türk söylencelerinde kellik bir güç ve zeka simgesidir. Aynı zamanda dolaylı olarak ve kendiliğinden ortaya çıkan kurnazlık ve yenilmezlik gibi özellikleri barındırır. Daz (kel) başlı yiğit asla yenilmez. Bazı durumlarda normal, sıradan bir insan olan kahraman silkinerek ton (don, biçim) değiştirerek birdenbire Taşşa’ya dönüşür. Hatta onunla birlikte atı da silkinir ve daz başlı olur. Böylece ikisi de yenilmez hale gelirler. Taşşa, Keloğlan’ın önsel ve ilkel biçimidir. Ancak Keloğlan gibi gülünç değildir. Aksine kellikle birlikte yiğitliği ve ciddiyeti, ayrıca fiziksel özelliklerinin gelişmişliği ile gücü de artar. Avarların söylencelerinde, soyundan türedikleri dazbaşlı (kel) ataları vardır. Kelçe; Çokbilmiş, kurnaz ve talihlidir. Ukala ve alaycı olarak da görünür. Kendisini kele dönüştürerek öteki dünyaya bile gidebilir, göğün yedi katını ve yıldızları dolaşır. Altay efsanelerinde kel kadın şaman ölüleri bile diriltir. Bu nedenle kellik bir güç simgesidir. Güneşli bir günde kar yağdırır, fırtına çıkarır. Manas Destanında Targıl Taz adlı bir kahin vardır. Kel/Kal sözcüğünün Moğolca Gal “Ateş” sözcüğü ile de bağlantısı vardır. Ateş kutsallık ve güç içeren bir enerjiye sahiptir. Moğolların Gal Han adlı bir Tanrıları vardır ve sözcük olarak kellik anlamıyla bağlantılıdır.
Arkaik Motifler
Taz Hanım
Taz Hanım - Türk ve Altay mitolojisinde gök tanrıçasıdır. Tez Hanım olarak da bilinir. Ülgen’in karısı olarak geçer. En önemli özelliği kel olmasıdır. Tuvalarda kartala Tas adı verilir ve Taz Hanım ile bağlantılıdır. Moğolcada akbaba kuşuna Tas/Tasu denmesi de yine bu kuşun kel bir görünümünün olmasıyla alakalıdır. Tazlık (kellik) tamamen Türk kültürüne ait olan belirgin biçimde ortaya çıkan bir güç simgesidir. Taşşa ve Keloğlan ile bağlantılı olarak ele alınabilir. Taskıl, Tazagan gibi dağ adları yine bu konuyla ilintilidir.
Kaldaz Hanım
Kaldaz Hanım - Türk ve Altay mitolojisinde Ateş Tanrıçası. Başka bir görüşe göre mal (sığır) ve büyükbaş hayvanların koruyucusudur. Emrindeki olan canlılara Kaldazın adı verilir. Sözcük, Moğolca Gal (Ateş) kelimesi ve Hal sözcüğü ile bağlantılıdır. Ayrıca Kal/Kel kökü kellik ifade eder. Kal (Ateş) ve Daz (Kel) sözcüklerinin bileşimidir.
Keley
Keley – Altay mitolojisinde adı geçen yarı tanrıdır. Ülgen’in kızlarından biriyle, yerden doğan bir şamanın evliliğinden dünyaya gelen bir kişidir. Peltek dillidir. Keloğlan adlı masal kişiliğinin oluşmasında rol oynayan arkaik tiplerdendir. Yani Keloğlan'ın Türk mitolojisi içindeki en eski biçimi olduğu söylenebilir. Moğollar ve Avarlar da ilk atalarının kel olduğunu söylerler.
Etimoloji
- Tazşa: (Tas/Taz/Taş/Daş) kökünden türemiştir. Kellik, dazlaklık anlamlarını içerir. Dazlak sözcüğü ile aynı anlamı taşır. Moğolcada Tar olarak ifade edilir.
- Kelçe: (Kel/Kal/Gal) kökünden türemiştir. Saçsızlık ifade eder. Dayanıklı olmak anlamı da kökün içinde gizlidir. Moğolca Heleh/Kele, Kalmukça Kelehe konuşmak, gevezelik etmek demektir ve Kelçe’nin lafazanlığı ile de bağlantılıdır.
Kaynakça
- ^ Bahaeddin Ögel, Türk Mitolojisi (Cilt-2, Sayfa 85)
- ^ Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt, Türkiye, 2011 (OTRS: CC BY-SA 3.0) 27 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Ayrıca bakınız
| Türk mitolojisi ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Tazsa Turk ve Altay mitolojisinde ve masallarinda sik sik adi gecen kel kahraman Tassa veya Tazca olarak da soylenir Bazen Kalca Kalca veya Kelce Kelce seklinde de gecer OzellikleriDaz kel basli bir yigittir Gucunu kelliginden alir Turk soylencelerinde kellik bir guc ve zeka simgesidir Ayni zamanda dolayli olarak ve kendiliginden ortaya cikan kurnazlik ve yenilmezlik gibi ozellikleri barindirir Daz kel basli yigit asla yenilmez Bazi durumlarda normal siradan bir insan olan kahraman silkinerek ton don bicim degistirerek birdenbire Tassa ya donusur Hatta onunla birlikte ati da silkinir ve daz basli olur Boylece ikisi de yenilmez hale gelirler Tassa Keloglan in onsel ve ilkel bicimidir Ancak Keloglan gibi gulunc degildir Aksine kellikle birlikte yigitligi ve ciddiyeti ayrica fiziksel ozelliklerinin gelismisligi ile gucu de artar Avarlarin soylencelerinde soyundan turedikleri dazbasli kel atalari vardir Kelce Cokbilmis kurnaz ve talihlidir Ukala ve alayci olarak da gorunur Kendisini kele donusturerek oteki dunyaya bile gidebilir gogun yedi katini ve yildizlari dolasir Altay efsanelerinde kel kadin saman oluleri bile diriltir Bu nedenle kellik bir guc simgesidir Gunesli bir gunde kar yagdirir firtina cikarir Manas Destaninda Targil Taz adli bir kahin vardir Kel Kal sozcugunun Mogolca Gal Ates sozcugu ile de baglantisi vardir Ates kutsallik ve guc iceren bir enerjiye sahiptir Mogollarin Gal Han adli bir Tanrilari vardir ve sozcuk olarak kellik anlamiyla baglantilidir Arkaik MotiflerTaz Hanim Taz Hanim Turk ve Altay mitolojisinde gok tanricasidir Tez Hanim olarak da bilinir Ulgen in karisi olarak gecer En onemli ozelligi kel olmasidir Tuvalarda kartala Tas adi verilir ve Taz Hanim ile baglantilidir Mogolcada akbaba kusuna Tas Tasu denmesi de yine bu kusun kel bir gorunumunun olmasiyla alakalidir Tazlik kellik tamamen Turk kulturune ait olan belirgin bicimde ortaya cikan bir guc simgesidir Tassa ve Keloglan ile baglantili olarak ele alinabilir Taskil Tazagan gibi dag adlari yine bu konuyla ilintilidir Kaldaz Hanim Kaldaz Hanim Turk ve Altay mitolojisinde Ates Tanricasi Baska bir goruse gore mal sigir ve buyukbas hayvanlarin koruyucusudur Emrindeki olan canlilara Kaldazin adi verilir Sozcuk Mogolca Gal Ates kelimesi ve Hal sozcugu ile baglantilidir Ayrica Kal Kel koku kellik ifade eder Kal Ates ve Daz Kel sozcuklerinin bilesimidir Keley Keley Altay mitolojisinde adi gecen yari tanridir Ulgen in kizlarindan biriyle yerden dogan bir samanin evliliginden dunyaya gelen bir kisidir Peltek dillidir Keloglan adli masal kisiliginin olusmasinda rol oynayan arkaik tiplerdendir Yani Keloglan in Turk mitolojisi icindeki en eski bicimi oldugu soylenebilir Mogollar ve Avarlar da ilk atalarinin kel oldugunu soylerler EtimolojiTazsa Tas Taz Tas Das kokunden turemistir Kellik dazlaklik anlamlarini icerir Dazlak sozcugu ile ayni anlami tasir Mogolcada Tar olarak ifade edilir Kelce Kel Kal Gal kokunden turemistir Sacsizlik ifade eder Dayanikli olmak anlami da kokun icinde gizlidir Mogolca Heleh Kele Kalmukca Kelehe konusmak gevezelik etmek demektir ve Kelce nin lafazanligi ile de baglantilidir Kaynakca Bahaeddin Ogel Turk Mitolojisi Cilt 2 Sayfa 85 Turk Soylence Sozlugu Deniz Karakurt Turkiye 2011 OTRS CC BY SA 3 0 27 Aralik 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Ayrica bakinizKeloglanTurk mitolojisi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz