Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Taçküre kütle atımı ((TKA), İngilizce coronal mass ejection (CME)), Güneş'in taçküresinde manyetik alan karışımları nedeniyle oluşan ve uzaya büyük kütlede fırlatılmasına sebep olan bir Güneş patlamasıdır. Güneş'ten çok uzakta bulunan etkileri araştırıldığında bunlara gezegenlerarası TKA (GTKA, İng. ICME) de denir.
Çıkış noktası genelde patlamalarına flare (İng. parlak, titreyerek yanan ışık) denilen Güneş lekeleridir. Fırlatılan plazma başlıca , protonlar ve az yüzdede de Helyum, Oksijen ve Demir gibi ağır oluşur. Muhtemelen manyetik alanların birleşimi bu tür fırlatımlara nedendir.
Taçküre kütle atılımlarının sıklığı bağlıdır. Güneş lekesi minimumunda maksimuma göre his edilir derecede daha enderdirler. Günlük ortalama sıklığı 0,5 olayla 6 olay arasıdır. Sayıların dağılımı uyar.
Güneş'ten bakıldığında Dünyâ, 17.6 olan bir açıyla görülmektedir. Dünyâ'ya doğru fırlayan sayıdaki TKA'lar, dünyâetkili (Alm. geoeffektiv) diye adlandırılırlar. Dünyâetkili bir TKA, Manyetosfer ve İyonosfer'imizi etkiler. Gündüz tarafında Manyetosfer sıkıştırılırken gece tarafında kuyruk şeklindeki uzantısı daha uzar. Bu sırada büyük miktarda enerji serbest bırakılmaktadır. Bu enerji bunların arasında göze çarpan ortaya çıkarır. TKA'lar yapay uydulara zarar verebilir. Artan elektron yoğunluğundan dolayı İyonosfer'den yansıyan yayınlar etkilenir.
1859'da şiddetli bir Güneş rüzgârı, İsveç ve ABD'de yangınlara yol açmıştı. Atmosfer'deki kuvvetli elektrik akımları telegraf tellerinde akımlar indüklemişti. Şimdi NASA, benzer bir durumda 1 ilâ 2 trilyon Amerikan doları tutarında bir zarar olabileceğini tahmin etmiştir. Son yıllar için yapılan tahminlere göre 2012 sonuyla 2013 başı arası Güneş rüzgârı tehlikesinin artacağı tahmin edilmişti.
Resim galerisi
-
![image]()
Uygun flare'iyle bir taçküre kütle atımı -
![image]()
"Yanan plasma"
Dipnotlar
- H. Kunow: Coronal mass ejections. Springer, Berlin 2006,
- Kenneth Dere: Coronal and stellar mass ejections. Cambridge Univ. Press, Cambridge 2005,
Kaynakça
- ^ Nat Gopalswamy, Alejandro Lama, Seiji Yashiro, Steven Nunes, and Russell A. Howard: Coronal Mass Ejection Activity during Solar Cycle 23 [1] 16 Aralık 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Dış bağlantılar
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Tackure kutle atimi TKA Ingilizce coronal mass ejection CME Gunes in tackuresinde manyetik alan karisimlari nedeniyle olusan ve uzaya buyuk kutlede firlatilmasina sebep olan bir Gunes patlamasidir Gunes ten cok uzakta bulunan etkileri arastirildiginda bunlara gezegenlerarasi TKA GTKA Ing ICME de denir Tac kure atim surecinin canlandirmasi Cikis noktasi genelde patlamalarina flare Ing parlak titreyerek yanan isik denilen Gunes lekeleridir Firlatilan plazma baslica protonlar ve az yuzdede de Helyum Oksijen ve Demir gibi agir olusur Muhtemelen manyetik alanlarin birlesimi bu tur firlatimlara nedendir Tackure kutle atilimlarinin sikligi baglidir Gunes lekesi minimumunda maksimuma gore his edilir derecede daha enderdirler Gunluk ortalama sikligi 0 5 olayla 6 olay arasidir Sayilarin dagilimi uyar Gunes ten bakildiginda Dunya 17 6 olan bir aciyla gorulmektedir Dunya ya dogru firlayan sayidaki TKA lar dunyaetkili Alm geoeffektiv diye adlandirilirlar Dunyaetkili bir TKA Manyetosfer ve Iyonosfer imizi etkiler Gunduz tarafinda Manyetosfer sikistirilirken gece tarafinda kuyruk seklindeki uzantisi daha uzar Bu sirada buyuk miktarda enerji serbest birakilmaktadir Bu enerji bunlarin arasinda goze carpan ortaya cikarir TKA lar yapay uydulara zarar verebilir Artan elektron yogunlugundan dolayi Iyonosfer den yansiyan yayinlar etkilenir 1859 da siddetli bir Gunes ruzgari Isvec ve ABD de yanginlara yol acmisti Atmosfer deki kuvvetli elektrik akimlari telegraf tellerinde akimlar induklemisti Simdi NASA benzer bir durumda 1 ila 2 trilyon Amerikan dolari tutarinda bir zarar olabilecegini tahmin etmistir Son yillar icin yapilan tahminlere gore 2012 sonuyla 2013 basi arasi Gunes ruzgari tehlikesinin artacagi tahmin edilmisti Resim galerisiUygun flare iyle bir tackure kutle atimi Yanan plasma DipnotlarH Kunow Coronal mass ejections Springer Berlin 2006 ISBN 978 0 387 45086 5 Kenneth Dere Coronal and stellar mass ejections Cambridge Univ Press Cambridge 2005 ISBN 0 521 85197 1Kaynakca Nat Gopalswamy Alejandro Lama Seiji Yashiro Steven Nunes and Russell A Howard Coronal Mass Ejection Activity during Solar Cycle 23 1 16 Aralik 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Dis baglantilar