Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tembot K'eraş (1902-1988),ünlü Adıge yazarı ve bilgini (Batı Çerkesçesi КӀэрэщэ Тембот, Rusça Тембот Керашев), Türkçe Çeraşe Tembot olarak da bilinir.1902'de şimdiki Adigey Cumhuriyeti'nin (AC) Koşhabl (Кощхьабл) beldesinde doğdu.1910'da bir Tatar ilkokuluna yazıldı,1914'te öğrenimini sürdürmek için Ufa'daki bir okula gönderildi,ama çok geçmeden savaş çıktı ve köyüne dönmek zorunda kaldı.1915-1917 yılları arasında,1880'lerde Adıgelerden boşaltılıp bir Kazak köyüne dönüştürülen,şimdi AC'de bulunan Dondukovskaya (Хьаджэмыкъохьбл) beldesindeki dükkânlarında babasına yardım etti, bu arada Rusçayı da öğrenmiş oldu.
1918'de yeniden okula yazıldı ve 1921'de ortaokulu bitirdi.Ardından Krasnodar'daki Politeknik Enstitüsü'ne alındı, bir yandan da Krasnodar'daki Adige Özerk Oblastı (AÖO) parti (Rusya Komünist Partisi-bolşevik) bürosunda çevirmenlik işiyle görevlendirildi.Böylece politik bir dünyanın içine girmiş oldu.Bazı çevirileri Adıgece yayınlanan "Adıge maq" (Адыгэ макъ) gazetesinde basılmaya başlandı.
1924'te,öğrenimini tamamlaması için Moskova'daki "Karl Marks Halk Ekonomisi Enstitüsü"ne gönderildi ve 1929'da mezun oldu.Artık Tembot K'eraş,tanınır biri olmuştu.Bu arada "Arq" (Аркъ;İçki) adlı ilk öyküsü de yayınlanmış ve beğeni kazanmıştı.Dört yıl sonra Arq'ı genişletti, ona yeni bir içerik ve sanatsal öğeler kattı.Aynı zamanda Adıge maq gazetesinin yönetmeni, Adıge Bilimsel Araştırma Enstitüsü'nün müdürü ve Krasnodar Pedagoji Enstitüsü'nde de öğretmen olmuştu.O zamanlar Krasnodar kenti -1922-1936 yılları arasında - AÖO'nın başkenti idi.
Bu arada Adıge toplumunun ekonomik ve sosyal durumunu,devrimin toplumun psikolojisinde oluşturduğu dönüşümleri ortaya koyan bir roman yazımı işine girişti."Şambul" adını verdiği roman denemesini ilkin Rusça olarak yazdı (1932),1934'te romanın Adıgecesini de yayınladı.Şambul,giderek 1939'da yayınlanan Mutluluk Yolu (Насыпым игъогу/Nasıpım yığogu) adlı ünlü romanının ilk bölümüne dönüştü.Romanda eski bir köle (пщыл1ы) çocuğu olan ve Moskova'da yükseköğrenim görmekte olan Bibolet, bir Abadzeh (Абдзах) köyüne -ablasının bir köy zenginin oğlu ile evli olduğu köye - giderken,yolda o köyden Nefiset (Nafset/Нафсэт) ile tanışır.Köyde birlikte kadın haklarını savunurlar.Devrimci bir öğrenci olan Bibolet ile köylü kızı Nefiset arasındaki yakınlaşma,daha sonra Nefiset'in yanlış bir algılaması sonucu kesintiye uğrar.
Romanın ikinci bölümünde,köy kolhozu (köy tarım kooperatifi),istifa ve ayrılmalar nedeniyle çökmek üzeredir.Köy zenginleri sabotajlar yoluyla köy kolhozunun hayvanlarının telef olmasına ve kundaklama yoluyla da yangınlara yol açmaktadırlar.Amaç bir an önce kolhozu çökertmektir.Bibolet, bu Abadzeh köyü kolhozunun sorunlarını araştırmak ve çözümlemek üzere müfettiş yetkisiyle köye gönderilir.Araştırmalara başlar,kolhozdan istifa dilekçelerinin tek bir elden (karargahtan) çıktığını saptar,sessizce kanıt toplar,suçluları bir bir ortaya çıkarır, bunların köydeki halk mahkemesi kararıyla AÖO sınırları dışına çıkarılmalarını,kararı bir üst yargının onamasıyla, sağlamış olur,kolhoz işlerini yoluna koymayı başarır,ama asıl sabotajcıyı bir türlü ortaya çıkaramaz.Onu da yakalayıp köyden ayrılmayı düşünürken, bir gece,ansızın üzerine bir ateş açılır,ama isabet almaz,her an eli tetikte gezen Bibolet,hemen karşılık verir ve saldırganı vurur.Bu kişi,hiç ummadığı biri,eniştesinin kardeşidir.Yaşıtı ve dostu sandığı bu kişi,ölmeden önce,"Bibolet,beni yendin!" diyebilir,ardından gözlerini yumar.
Bibolet ile Nefiset, bu uğraş içinde yeniden karşılaşır ve barışır,sonunda da evlenirler;ablası da,"köle soylu" diye aşağılandığı köy zengini Behuko (Бэхъукъо) ailesinden ve kocasından ayrılır,her iki kadın öğrenim görüp birer öğretmen olurlar (Romanın çevirisi için bk."Mutluluk Yolu",Circassiancanada,internet).
"Mutluluk Yolu" romanı 1947'de Rusçaya çevrilerek yayınlanır ve 1948'de Devlet Ödülü alır.Daha sonra "Şapsığ Kızı" (Шапсыгъэ пшъашъэ;1951;Türkçesi:Çerkes Kızı Gulez),"Hacret" (Kaçak,1960,5 uzun öykü) ve "Abadzehli Avcı (1969,Абдзэхэ шэкӀожъыр/Abdzexe şekvozhır) adlı uzun öyküleri basılır.Öyküler 1972'de bir kitapta toplanarak yeniden yayınlanır.Bunları "Şıv zako/Шыу закъу" (1972;Türkçesi:Tek Atlı) romanı izler."Şıv zako",eski Adıge yaşamını ele alan bir serüven romanıdır.
Güncel sorunları işleyen "Типшъашъэхэр" (1956;"Tipşaşekher"/Kızlarımız),"Akıllı Ananın Kızı" (1962) ve Kuko (1968;bir kız adı) romanları da yayınlanır.Romanlarında aşağılık duyguları,Ruslaşma,yozlaşma ve bunların zararlarını, Adıge ulusal değerlerine bağlılığı,kendine güveni,ulusal değerleri korumanın gerekliliğini dile getirir. Tembot K'eraş'ın yapıtlarını asıl değerli kılan şey ise,yerel ile evrensel değerleri,estetik düzeyde kaynaştırabilmiş olmasıdır.
1940'ta "Eski Adıge Şarkıları" (Адыгэ орэдыжъхэр) derleme kitabını,geniş bir önsözü de ekleyerek yayınlar.Bu arada Adıge folkloru ve Nart destanları üzerine incelemeleri, bilim çevrelerince önemli bulunmaktadır.Daha başka yapıtları ve öğrenciler için yazılmış piyesleri de vardır (Daha çok bilgi için bk.Шъхьэлахъо Абу,Адыгэ литэратурэр,Мыекъуапэ,1991,s.73-118).Yazarın tüm yapıtları,1987-1989 yılları arasında üç büyük ciltte toplanıp Maykop'ta yeniden basılmış,"Şapsığ Kızı" adlı ve Adıge cins atı eğitimini de anlatan uzun öyküsü ise,yatağında hasta yatan yazarın son günlerinde,ölüm gününe değin radyodan, Adıgece bölüm bölüm olarak yayınlanmıştır.
Tembot K'eraş'ın adı, ilk müdürü olduğu Adıge Sosyal Bilimler Araştırma Enstitüsü'ne (şimdi Maykop'ta) verilmiş, ayrıca doğduğu Koşhabl beldesinde de adına bir müze kurulmuştur.
Yazar 8 Şubat 1988'de 86 yaşında gözlerini yaşama yumdu.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Tembot K eras 1902 1988 unlu Adige yazari ve bilgini Bati Cerkescesi KӀereshe Tembot Rusca Tembot Kerashev Turkce Cerase Tembot olarak da bilinir 1902 de simdiki Adigey Cumhuriyeti nin AC Koshabl Koshhabl beldesinde dogdu 1910 da bir Tatar ilkokuluna yazildi 1914 te ogrenimini surdurmek icin Ufa daki bir okula gonderildi ama cok gecmeden savas cikti ve koyune donmek zorunda kaldi 1915 1917 yillari arasinda 1880 lerde Adigelerden bosaltilip bir Kazak koyune donusturulen simdi AC de bulunan Dondukovskaya Hadzhemykohbl beldesindeki dukkanlarinda babasina yardim etti bu arada Ruscayi da ogrenmis oldu 1918 de yeniden okula yazildi ve 1921 de ortaokulu bitirdi Ardindan Krasnodar daki Politeknik Enstitusu ne alindi bir yandan da Krasnodar daki Adige Ozerk Oblasti AOO parti Rusya Komunist Partisi bolsevik burosunda cevirmenlik isiyle gorevlendirildi Boylece politik bir dunyanin icine girmis oldu Bazi cevirileri Adigece yayinlanan Adige maq Adyge mak gazetesinde basilmaya baslandi 1924 te ogrenimini tamamlamasi icin Moskova daki Karl Marks Halk Ekonomisi Enstitusu ne gonderildi ve 1929 da mezun oldu Artik Tembot K eras taninir biri olmustu Bu arada Arq Ark Icki adli ilk oykusu de yayinlanmis ve begeni kazanmisti Dort yil sonra Arq i genisletti ona yeni bir icerik ve sanatsal ogeler katti Ayni zamanda Adige maq gazetesinin yonetmeni Adige Bilimsel Arastirma Enstitusu nun muduru ve Krasnodar Pedagoji Enstitusu nde de ogretmen olmustu O zamanlar Krasnodar kenti 1922 1936 yillari arasinda AOO nin baskenti idi Bu arada Adige toplumunun ekonomik ve sosyal durumunu devrimin toplumun psikolojisinde olusturdugu donusumleri ortaya koyan bir roman yazimi isine giristi Sambul adini verdigi roman denemesini ilkin Rusca olarak yazdi 1932 1934 te romanin Adigecesini de yayinladi Sambul giderek 1939 da yayinlanan Mutluluk Yolu Nasypym igogu Nasipim yigogu adli unlu romaninin ilk bolumune donustu Romanda eski bir kole pshyl1y cocugu olan ve Moskova da yuksekogrenim gormekte olan Bibolet bir Abadzeh Abdzah koyune ablasinin bir koy zenginin oglu ile evli oldugu koye giderken yolda o koyden Nefiset Nafset Nafset ile tanisir Koyde birlikte kadin haklarini savunurlar Devrimci bir ogrenci olan Bibolet ile koylu kizi Nefiset arasindaki yakinlasma daha sonra Nefiset in yanlis bir algilamasi sonucu kesintiye ugrar Romanin ikinci bolumunde koy kolhozu koy tarim kooperatifi istifa ve ayrilmalar nedeniyle cokmek uzeredir Koy zenginleri sabotajlar yoluyla koy kolhozunun hayvanlarinin telef olmasina ve kundaklama yoluyla da yanginlara yol acmaktadirlar Amac bir an once kolhozu cokertmektir Bibolet bu Abadzeh koyu kolhozunun sorunlarini arastirmak ve cozumlemek uzere mufettis yetkisiyle koye gonderilir Arastirmalara baslar kolhozdan istifa dilekcelerinin tek bir elden karargahtan ciktigini saptar sessizce kanit toplar suclulari bir bir ortaya cikarir bunlarin koydeki halk mahkemesi karariyla AOO sinirlari disina cikarilmalarini karari bir ust yarginin onamasiyla saglamis olur kolhoz islerini yoluna koymayi basarir ama asil sabotajciyi bir turlu ortaya cikaramaz Onu da yakalayip koyden ayrilmayi dusunurken bir gece ansizin uzerine bir ates acilir ama isabet almaz her an eli tetikte gezen Bibolet hemen karsilik verir ve saldirgani vurur Bu kisi hic ummadigi biri enistesinin kardesidir Yasiti ve dostu sandigi bu kisi olmeden once Bibolet beni yendin diyebilir ardindan gozlerini yumar Bibolet ile Nefiset bu ugras icinde yeniden karsilasir ve barisir sonunda da evlenirler ablasi da kole soylu diye asagilandigi koy zengini Behuko Behuko ailesinden ve kocasindan ayrilir her iki kadin ogrenim gorup birer ogretmen olurlar Romanin cevirisi icin bk Mutluluk Yolu Circassiancanada internet Mutluluk Yolu romani 1947 de Ruscaya cevrilerek yayinlanir ve 1948 de Devlet Odulu alir Daha sonra Sapsig Kizi Shapsyge pshashe 1951 Turkcesi Cerkes Kizi Gulez Hacret Kacak 1960 5 uzun oyku ve Abadzehli Avci 1969 Abdzehe shekӀozhyr Abdzexe sekvozhir adli uzun oykuleri basilir Oykuler 1972 de bir kitapta toplanarak yeniden yayinlanir Bunlari Siv zako Shyu zaku 1972 Turkcesi Tek Atli romani izler Siv zako eski Adige yasamini ele alan bir seruven romanidir Guncel sorunlari isleyen Tipshasheher 1956 Tipsasekher Kizlarimiz Akilli Ananin Kizi 1962 ve Kuko 1968 bir kiz adi romanlari da yayinlanir Romanlarinda asagilik duygulari Ruslasma yozlasma ve bunlarin zararlarini Adige ulusal degerlerine bagliligi kendine guveni ulusal degerleri korumanin gerekliligini dile getirir Tembot K eras in yapitlarini asil degerli kilan sey ise yerel ile evrensel degerleri estetik duzeyde kaynastirabilmis olmasidir 1940 ta Eski Adige Sarkilari Adyge oredyzhher derleme kitabini genis bir onsozu de ekleyerek yayinlar Bu arada Adige folkloru ve Nart destanlari uzerine incelemeleri bilim cevrelerince onemli bulunmaktadir Daha baska yapitlari ve ogrenciler icin yazilmis piyesleri de vardir Daha cok bilgi icin bk Shhelaho Abu Adyge literaturer Myekuape 1991 s 73 118 Yazarin tum yapitlari 1987 1989 yillari arasinda uc buyuk ciltte toplanip Maykop ta yeniden basilmis Sapsig Kizi adli ve Adige cins ati egitimini de anlatan uzun oykusu ise yataginda hasta yatan yazarin son gunlerinde olum gunune degin radyodan Adigece bolum bolum olarak yayinlanmistir Tembot K eras in adi ilk muduru oldugu Adige Sosyal Bilimler Arastirma Enstitusu ne simdi Maykop ta verilmis ayrica dogdugu Koshabl beldesinde de adina bir muze kurulmustur Yazar 8 Subat 1988 de 86 yasinda gozlerini yasama yumdu