Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tepebaşı Tiyatrosu (Tepebaşı Kışlık Tiyatrosu, Tepebaşı Dram Tiyatrosu), İstanbul'daki en eski tiyatro yapılarından biri. 1890-1983 yılları arasında hizmet verdi.
 | |
| Konum | Tepebaşı, Beyoğlu, İstanbul |
|---|---|
| Koordinatlar | 41°01′59″K 28°58′29″D / 41.03306°K 28.97472°D |
| Tarz | Barok |
| Kapasite | 438 koltuk |
| İnşaat | |
| Yapılış | 1890 |
| Kapanış | 1969 |
| Yıkılış | 1984 |
19. yüzyıl sonunda inşa edilen ve Türk tiyatro tarihinde önemli yeri olan bir yapıdır. Cumhuriyet döneminde en parlak devrini yaşayan bina, uzun yıllar İstanbul Şehir Tiyatroları’nın yönetim merkezi olarak da hizmet verdi. 1970’lerdeki yangınlarda yok olan barok binanın yerinde TRT Tepebaşı stüdyoları bulunmaktadır.
Tarihçe
6. Daire (Beyoğlu Belediyesi) Başkanı Edouard Blaque’in çabaları ile halka açık bir seyir terası ve bahçe olarak yapılan Tepebaşı Bahçesi 24 Temmuz 1880’de açılmıştı. Bahçenin yapımı başladığı sırada, bahçe içindeki arazide bir tiyatro binası yapılması ve bir İtalyan Tiyatrosu kurması için, saray orkestrası şefi Guatelli Paşa'ya bir ferman verilmişti. İstanbul Şehremaneti ile arasında çıkan anlaşmazlık nedeniyle Guatelli ailesi, tiyatro için kendilerine verilen arsayı 6. Daire’ye hibe etti. Ödenek yetersizliğinden dolayı bina yapımı sürekli sekteye uğradı. Tiyatro binasının hangi tarihte yapıldığı tam olarak bilinmemektedir. Genel kanı, İstanbul şehremini Rıdvan Paşa tarafından 1890 yılında tamamlandığı şeklindedir; Ermeni asıllı mimar 'un eseri olduğu düşünülür. Kimi kaynaklarda 1880'li yıllarda burada gösteriler olduğu belirtilmekteyse de bu gösterilerin Tepebaşı Bahçesi’ne kurulmuş bir sahne üzerinde oynanabileceği düşüncesi hâkimdir.
Tipik bir barok tiyatro örneği olan yapının 256 koltuklu bir parteri, zemin kat ve üst katta toplam 182 koltuklu locaları vardı. 1891’de girişe bir ek yapı yapıldı. 1889’da Tepebaşı Bahçesi’nde Claudius adlı bir opera emprezaryosu tarafından üzeri açık yazlık tiyatro inşa edilmiş olduğundan üstü kapalı yapıya “Tepebaşı Kışlık Tiyatrosu” da denirdi.
Tepebaşı Tiyatrosu, II. Meşrutiyet’in ilanına kadar sadece İstanbul’a gelen yabancı grupların oyunlarını sergiledikleri bir mekandı. Sarah Bernhardt, Rejane, , , Jeanne Boulier gibi opera ve ses sanatçıları Tepebaşı Tiyatrosu’nda sahneye çıktılar. Tiyatroyu 1920’lerin sonuna kadar Lehman isimli Rum iş adamı yönetti.
Darülbedayi'nin ilk profesyonel oyunu olan Çürük Temel 20 Ocak 1916 tarihinde Tepebaşı Tiyatrosu'nda sergilendi. Bu oyunu ‘Hisse-i Şayia’ ve ‘Hoş Bir Macera’ adlı oyunları ile Halit Fahri Ozansoy’un ‘Baykuş’ adlı piyesi izledi.
Darülbedayi oyuncularından ayrılarak Fikret Şadi ile kendi topluluğunu kuran Raşit Rıza, 1924-1927 arasında tiyatroya yerleşti. 1927’de anlaşması bitince tiyatroyu boşaltarak turneye çıktı.
Darülbedayi
Raşit Rıza’nın anlaşması bitip tiyatroyu boşaltmasından sonra Dar-ül Bedayi bir daha ayrılmamak üzere Tepebaşı Dram Tiyatrosu’na döndü. 1928’de Almanya’dan getirtilen teknik donanımlarla oldukça modern bir hale getirilen Dram Tiyatrosu, 40 yıl daha hizmet verdi. Tepebaşı’ndaki üstü açık yazlık tiyatro ise kapalı bir salon haline getirilmişti ve sinema olarak kullanılıyordu. 1942’de Şehir Tiyatroları’nın Komedi bölümü oraya taşınınca Kışlık Tiyatro, “Şehir Tiyatroları Dram Kısmı” olarak anılmaya başladı.
İstanbul Belediyesi’nin kurduğu Şehir Operası, ilk temsilini 19 Mart 1960 akşamı Tepebaşı Dram Tiyatrosu’nda Puccini'nin Tosca operası'yla yaptı. Ertesi sene itfaiye teşkilatı Tepebaşı Dram Tiyatrosu 'nda yaptığı inceleme sonunda tiyatronun elektrik tesisatının çok eski olması ve bir yangına sebebiyet verebileceği tespit edilerek tiyatronun işleyişi durduruldu. Tadilattan sonra sadece prova ve tatbikat sahnesi olmasına izin verilmiş olsa da 18 Ocak 1962'de Şehir Operası'nın sergilediği La Traviata ile tekrar açıldı. Şehir Tiyatrosu ise Sinekler oyununu buraya taşıdı.
Bina teknik olarak hizmetlere yanıt veremez olunca Şehir Tiyatroları eski Sümerbank pavyonundan tiyatro salonuna dönüştürülen Harbiye Tiyatrosu'na (bugünkü adıyla Muhsin Erturul Sahnesi) 7 Ocak 1970'te taşındı.
Tepebaşı Tiyatrosu'nda oynanan son oyun Mayıs 1969'da Darphne du Maurier'den oldu. İstanbul Şehir Tiyatroları burada kaldığı süre boyunca 368 adet oyunu 13 bin 273 kez sahneledi.
Yangınlar
Tepebaşı Dram Tiyatrosu boşaltıldıktan sonra yıkılmak istense de tepkiler üzerine onarılıp bir müzeye dönüştürülmesine karar verildi; ancak bu imkânı bulamadı. 17 Nisan 1970 günü nasıl çıktığı belli olmayan bir yangın sonucu yapısı ahşaptan olan tiyatro büyük hasar gördü. 3 Kasım 1971'de yaşadığı ikinci yangınla da tamamen yok oldu. Kamuoyunda ‘kundaklama’ şüphesi oluştuğu için soruşturma açıldı ancak bir sonuca varılamadı.
Deneme Sahnesi
Tiyatronun arkasında henüz yanmamış olan kâgir marangozhane binası 1975’te klasik anlamdan farklı 300 kişilik yeni bir salona dönüştürüldü ve Deneme Sahnesi burada kuruldu. Yapı gündüz marangozhane, akşam da tiyatro olarak kullanılıyordu. Ortada döner bir sahnesi, etrafında da daire şeklinde sıralanmış koltuklar vardı. Deneme Sahnesi'nin ilk oyunu 22 Haziran 1975'te sahnelenen Zeynep Oral'ın yazdığı Beklan Algan'ın yönettiği Adsız Oyun'du. 1980’de adı Tepebaşı Sahnesi’ne dönüştürülen tiyatro 1983’te faaliyetlerine son verdi.
1984’te tüm bahçe ortadan kaldırılarak, yerine beton teraslı katlı otopark ve sergi salonu binası yaptırıldı. Bina günümüzde TRT İstanbul Stüdyolarıdır.
Dış bağlantılar
- Vasfi Rıza Zobu'nun İçimizi yakan olay: Tepebaşı Tiyatromuz başlıklı yazısı4 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Beklan Algan'ın anlatımıyla "Tepebaşı Deneme Sahnesi” (video)4 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Kaynakça
- ^ a b . 25 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2015.
- ^ a b c d e f g Yüksel, Selçuk. . 2 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2016.
- ^ Gazetesi, Evrensel (25 Kasım 2014). . Evrensel.net. 24 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2022.
- ^ . ÇÜRÜK TEMEL. 24 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2022.
- ^ "Beyoğlu'nun Eski Tiaytro Binaları (III)". 1 Haziran 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Şubat 2016.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Tepebasi Tiyatrosu Tepebasi Kislik Tiyatrosu Tepebasi Dram Tiyatrosu Istanbul daki en eski tiyatro yapilarindan biri 1890 1983 yillari arasinda hizmet verdi Tepebasi Dram TiyatrosuKonumTepebasi Beyoglu IstanbulKoordinatlar41 01 59 K 28 58 29 D 41 03306 K 28 97472 D 41 03306 28 97472TarzBarokKapasite438 koltukInsaatYapilis1890Kapanis1969Yikilis198421 Eylul 1929 tarihli Milliyet gazetesinde Tepebasi Bahcesi ve sahnesi Tiyatronun yerinde bulunan TRT binasiSarah Bernhardt 19 yuzyil sonunda insa edilen ve Turk tiyatro tarihinde onemli yeri olan bir yapidir Cumhuriyet doneminde en parlak devrini yasayan bina uzun yillar Istanbul Sehir Tiyatrolari nin yonetim merkezi olarak da hizmet verdi 1970 lerdeki yanginlarda yok olan barok binanin yerinde TRT Tepebasi studyolari bulunmaktadir Tarihce6 Daire Beyoglu Belediyesi Baskani Edouard Blaque in cabalari ile halka acik bir seyir terasi ve bahce olarak yapilan Tepebasi Bahcesi 24 Temmuz 1880 de acilmisti Bahcenin yapimi basladigi sirada bahce icindeki arazide bir tiyatro binasi yapilmasi ve bir Italyan Tiyatrosu kurmasi icin saray orkestrasi sefi Guatelli Pasa ya bir ferman verilmisti Istanbul Sehremaneti ile arasinda cikan anlasmazlik nedeniyle Guatelli ailesi tiyatro icin kendilerine verilen arsayi 6 Daire ye hibe etti Odenek yetersizliginden dolayi bina yapimi surekli sekteye ugradi Tiyatro binasinin hangi tarihte yapildigi tam olarak bilinmemektedir Genel kani Istanbul sehremini Ridvan Pasa tarafindan 1890 yilinda tamamlandigi seklindedir Ermeni asilli mimar un eseri oldugu dusunulur Kimi kaynaklarda 1880 li yillarda burada gosteriler oldugu belirtilmekteyse de bu gosterilerin Tepebasi Bahcesi ne kurulmus bir sahne uzerinde oynanabilecegi dusuncesi hakimdir Tipik bir barok tiyatro ornegi olan yapinin 256 koltuklu bir parteri zemin kat ve ust katta toplam 182 koltuklu localari vardi 1891 de girise bir ek yapi yapildi 1889 da Tepebasi Bahcesi nde Claudius adli bir opera emprezaryosu tarafindan uzeri acik yazlik tiyatro insa edilmis oldugundan ustu kapali yapiya Tepebasi Kislik Tiyatrosu da denirdi Tepebasi Tiyatrosu II Mesrutiyet in ilanina kadar sadece Istanbul a gelen yabanci gruplarin oyunlarini sergiledikleri bir mekandi Sarah Bernhardt Rejane Jeanne Boulier gibi opera ve ses sanatcilari Tepebasi Tiyatrosu nda sahneye ciktilar Tiyatroyu 1920 lerin sonuna kadar Lehman isimli Rum is adami yonetti Darulbedayi nin ilk profesyonel oyunu olan Curuk Temel 20 Ocak 1916 tarihinde Tepebasi Tiyatrosu nda sergilendi Bu oyunu Hisse i Sayia ve Hos Bir Macera adli oyunlari ile Halit Fahri Ozansoy un Baykus adli piyesi izledi Darulbedayi oyuncularindan ayrilarak Fikret Sadi ile kendi toplulugunu kuran Rasit Riza 1924 1927 arasinda tiyatroya yerlesti 1927 de anlasmasi bitince tiyatroyu bosaltarak turneye cikti Darulbedayi Rasit Riza nin anlasmasi bitip tiyatroyu bosaltmasindan sonra Dar ul Bedayi bir daha ayrilmamak uzere Tepebasi Dram Tiyatrosu na dondu 1928 de Almanya dan getirtilen teknik donanimlarla oldukca modern bir hale getirilen Dram Tiyatrosu 40 yil daha hizmet verdi Tepebasi ndaki ustu acik yazlik tiyatro ise kapali bir salon haline getirilmisti ve sinema olarak kullaniliyordu 1942 de Sehir Tiyatrolari nin Komedi bolumu oraya tasininca Kislik Tiyatro Sehir Tiyatrolari Dram Kismi olarak anilmaya basladi Istanbul Belediyesi nin kurdugu Sehir Operasi ilk temsilini 19 Mart 1960 aksami Tepebasi Dram Tiyatrosu nda Puccini nin Tosca operasi yla yapti Ertesi sene itfaiye teskilati Tepebasi Dram Tiyatrosu nda yaptigi inceleme sonunda tiyatronun elektrik tesisatinin cok eski olmasi ve bir yangina sebebiyet verebilecegi tespit edilerek tiyatronun isleyisi durduruldu Tadilattan sonra sadece prova ve tatbikat sahnesi olmasina izin verilmis olsa da 18 Ocak 1962 de Sehir Operasi nin sergiledigi La Traviata ile tekrar acildi Sehir Tiyatrosu ise Sinekler oyununu buraya tasidi Bina teknik olarak hizmetlere yanit veremez olunca Sehir Tiyatrolari eski Sumerbank pavyonundan tiyatro salonuna donusturulen Harbiye Tiyatrosu na bugunku adiyla Muhsin Erturul Sahnesi 7 Ocak 1970 te tasindi Tepebasi Tiyatrosu nda oynanan son oyun Mayis 1969 da Darphne du Maurier den oldu Istanbul Sehir Tiyatrolari burada kaldigi sure boyunca 368 adet oyunu 13 bin 273 kez sahneledi Yanginlar Tepebasi Dram Tiyatrosu bosaltildiktan sonra yikilmak istense de tepkiler uzerine onarilip bir muzeye donusturulmesine karar verildi ancak bu imkani bulamadi 17 Nisan 1970 gunu nasil ciktigi belli olmayan bir yangin sonucu yapisi ahsaptan olan tiyatro buyuk hasar gordu 3 Kasim 1971 de yasadigi ikinci yanginla da tamamen yok oldu Kamuoyunda kundaklama suphesi olustugu icin sorusturma acildi ancak bir sonuca varilamadi Deneme Sahnesi Tiyatronun arkasinda henuz yanmamis olan kagir marangozhane binasi 1975 te klasik anlamdan farkli 300 kisilik yeni bir salona donusturuldu ve Deneme Sahnesi burada kuruldu Yapi gunduz marangozhane aksam da tiyatro olarak kullaniliyordu Ortada doner bir sahnesi etrafinda da daire seklinde siralanmis koltuklar vardi Deneme Sahnesi nin ilk oyunu 22 Haziran 1975 te sahnelenen Zeynep Oral in yazdigi Beklan Algan in yonettigi Adsiz Oyun du 1980 de adi Tepebasi Sahnesi ne donusturulen tiyatro 1983 te faaliyetlerine son verdi 1984 te tum bahce ortadan kaldirilarak yerine beton terasli katli otopark ve sergi salonu binasi yaptirildi Bina gunumuzde TRT Istanbul Studyolaridir Dis baglantilarVasfi Riza Zobu nun Icimizi yakan olay Tepebasi Tiyatromuz baslikli yazisi4 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Beklan Algan in anlatimiyla Tepebasi Deneme Sahnesi video 4 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kaynakca a b 25 Ekim 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Temmuz 2015 a b c d e f g Yuksel Selcuk 2 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Subat 2016 Gazetesi Evrensel 25 Kasim 2014 Evrensel net 24 Eylul 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Ekim 2022 CURUK TEMEL 24 Ekim 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Ekim 2022 Beyoglu nun Eski Tiaytro Binalari III 1 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Subat 2016