Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İkinci Meşrutiyet (Osmanlıca: ايکنجى مشروطيت), Osmanlı Anayasası'nın, 30 yıl askıda kaldıktan sonra, 23 Temmuz 1908'de yeniden ilan edilmesiyle başlayan ve Mebuslar Meclisi'nin Sultan Vahdettin tarafından 11 Nisan 1920'de tasfiyesi ile sona eren dönemdir. Bu dönemde parlamenter demokrasi, seçim, siyasi parti, askerî darbe ve diktatörlük olgularıyla tanışılmış, iki büyük savaş (Balkan Savaşları ve I. Dünya Savaşı) yaşanmış ve imparatorluğun dağılmasına tanık olunmuştur.
Birinci Meşrutiyet resmen sona ermemiş ve yeni bir anayasa yapılmayıp, eski anayasa hükümleri üzerinde değişiklik yapıldığı için bazı tarihçiler tarafından, tek bir Meşrutiyet döneminin ikinci faslı olarak da değerlendirilir.
Restorasyon
İkinci Meşrutiyet'in ilanından sonra derhal seçimlere gidildi. Seçimlerin başlıca 2 partisi İttihat ve Terakki Fırkası ile liberal görüşlü Ahrar Fırkası'ydı. Seçimleri ittihatçılar kazandı. Seçimlerin ardından oluşan yeni Meclis-i Mebusan 17 Aralık 1908'de çalışmalarına başladı.
Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemine damgasını vuran başlıca unsurlardan olan İkinci Meşrutiyet, aynı zamanda Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş yıllarına da büyük etkiler yapmıştır.
Birinci dönem, 1908
Bunu izleyen dönemde, ülkeyi perde arkasından yöneten İttihat ve Terakki yönetimine karşı bazı çevrelerde gitgide artan bir hoşnutsuzluk görüldü. 6 Nisan 1909 günü muhalif gazeteci Hasan Fehmi Bey'in bir İttihat ve Terakki fedâisi tarafından öldürülmesi, İstanbul'da büyük bir protesto gösterisine yol açtı. Ve sonunda 13 Nisan 1909'da bazı askerî birliklerin ve medrese öğrencilerinin katıldığı bir ayaklanma başladı; bazı subaylar ve bazı milletvekilleri linç edildi ve İttihatçı olarak bilinen gazeteler yağmalandı. Eski takvimle yeni takvim arasındaki 13 günlük farktan dolayı 31 Mart Vakası olarak anılan bu ayaklanma, Selanik'ten gelen Hareket Ordusu tarafından 24 Nisan'da bastırıldı. 27 Nisan'da yeniden toplanan meclis, II. Abdülhamid'i bu ayaklanmadan sorumlu tutarak tahttan indirilmesine ve yaşlı şehzade Mehmed Reşâd Efendi'nin V. Mehmed adıyla yerine geçirilmesine karar verdi.
8 Ağustos 1909'da Kanûn-î Esasî üzerinde yapılan bir dizi radikal değişiklikle padişahın yetkileri "sembolik" bir düzeye indirildi. Artık vekiller heyeti (bakanlar kurulu) meclise karşı sorumluydu. Meclisten güvenoyu alamayan vekillerin ve hükûmetin görevi sona eriyordu. Meclis başkanını padişah değil, meclis kendi seçiyordu. Padişaha meclisi kapatma yetkisi tanınmakla birlikte, bu yetki koşullara bağlamış ve üç ay içinde yeni seçimlerin yapılması zorunlu hale getirilmişti. Bu değişikliklerle ilk defa parlamenter sistem uygulanmaya başlanmıştır. Ayrıca toplantı özgürlüğü gibi temel hak ve özgürlüklerden bazıları anayasaya eklendi.
Ancak gerek Meşrutiyeti sahiplenen halk kitleleri ve gerekse ordu içindeki subaylar tarafından Abdülhamid tahttan indirilmiştir. Bundan sonraki süreçte Osmanlı Devletinde padişahlık sadece sembolik düzeyde kalmıştır.
Hüseyin Hilmi Paşa (Mayıs 1909 - Ocak 1910), İbrahim Hakkı Paşa (Ocak - Eylül 1910) ve Mehmed Said Paşa (Eylül 1910 - Temmuz 1912) kabineleri döneminde İttihat ve Terakki Cemiyeti, resmen görev almamakla birlikte, fiilen ülke siyasetinin yönlendirici gücü oldu.
İkinci dönem, 1912
1912 seçimleri İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin iktidarı altında gerçekleşti. Temmuz ayında Arnavut isyanının başlaması ve Balkanlardaki siyasi durumun kötüleşmesi üzerine ortaya çıkan Halâskâr Zâbitân, 16 Temmuz'da bir muhtıra ile İttihat ve Terakki yanlısı Mehmed Said Paşa hükûmetini istifaya zorladı. Ahmet Muhtar Paşa başkanlığında partilerüstü hükûmet kuruldu. Milletvekili seçimleri geçersiz sayılarak seçim yenilendi. Bir süre sonra Ahmet Muhtar Paşa'nın istifasıyla, açıkça İttihat-karşıtı olan Kâmil Paşa hükûmeti kuruldu.
8 Ekim 1912'de başlayan Balkan Savaşı kısa sürede bir felakete dönüştü. Savaşın sonunda Arnavutluk, Makedonya, Selanik ve Batı Trakya kaybedildi.
Bâb-ı Âli Baskını, 1913
23 Ocak 1913'te Enver Paşa önderliğinde bir grup İttihat ve Terakki fedaisi, Bâb-ı Âli'de bulunan Bakanlar Kurulu'nu toplantı halindeyken bastı. Tarihte Bâb-ı Âli Baskını adıyla anılan bu askeri darbede Harbiye Nazırı Nazım Paşa çıkan arbedede öldürüldü, başbakan Kâmil Paşa silah tehdidi altında istifa ettirildi. Erkân-ı Harbiye Reisi (genelkurmay başkanı) Mahmut Şevket Paşa sadrazam ilân edildi.
Bâb-ı Âli Baskınının kamuoyuna sunulan gerekçesi, Bulgar kuşatması altında bulunan Edirne'nin kurtarılması idi. Buna rağmen 30 Mayıs'ta imzalanan Londra Antlaşması ile Edirne Bulgaristan'a bırakıldı. Ancak Balkan devletleri kendi içinde anlaşamadılar ve bunu fırsat bilen yönetim Edirne'yi geri aldı ve yeni sınır Meriç nehri olarak belirlendi.
11 Haziran'da Sadrazam Mahmut Şevket Paşa makam arabasının içinde uğradığı bir suikast sonunda hayatını kaybetti. Bu olay üzerine alınan baskı tedbirleriyle ülke yönetimi oldukça baskıcı bir sürece girdi. Mahmut Şevket Paşa cinayetiyle ilgili 15 kişi idam edildi, çok sayıda yazar ve aydın Sinop Kalesine sürgün edildi. Sait Halim Paşa'nın sadrazamlığı altında, ülke Mehmed Talat Paşa, Enver Paşa ve Cemal Paşa'lardan oluşan üçlü tarafından yönetildi. Osmanlı Devleti Almanya'nın yanında I. Dünya Savaşı'na katıldı. İttihat ve Terakki yönetimi bu dönemde birçok cephede kaybedilen toprakların geri alınması için mücadele etmiş olsa da Osmanlı Devleti, savaştan mağlup ayrılmıştır.
Üçüncü Dönem, 1914–1918
I. Dünya Savaşı'ndaki yenilgiden sonra, İkinci Meşrutiyet'in dört yıl sürmüş olan üçüncü Meclis-i Mebûsan'ı 21 Aralık 1918'de feshedildi.
Dördüncü Dönem, Ocak 1920
Ülkenin içinde bulunduğu işgal koşullarından ötürü Anayasa'nın emrettiği yeni seçim yaklaşık bir yıl süreyle yapılamadı. Arap vilayetlerinin katılmadığı bir seçim, toprak kaybının resmen kabulü anlamına gelecekti. Ayrıca yeni meclise İttihat ve Terakki yanlıların girmesinden korkuldu. Ancak zaten parti kendini feshetmiş ve İngiliz baskısıyla üst yönetim kadrosu ülkeyi terk etmişlerdi.
Sivas Kongresi'nin seçim yapılmasında ısrarı üzerine istifa eden Damat Ferit Paşa kabinesi yerine 2 Ekim 1919'da kurulan Sadrazam Düztaban Ali Rıza Paşa hükûmeti aynı gün seçim kararı aldı. Bu seçimler Anadolu'da başlayan bağımsızlık hareketi, İstanbul yönetimi ve işgal devletleri tarafından isteniyordu. İşgal devletleri istediği kararları aldırabilmek, İstanbul yönetimi yaptıklarına meşrûluk kazandırmak, Anadolu hareketi ise millî mücadele için daha fazla güç bulabilmek için seçimleri istiyordu. Aralık ayında yapılan seçimlere İstanbul dışında her yerden sadece Müdafaa-i Hukuk yanlısı mebuslar seçildi. Mustafa Kemal Paşa iki ayrı ilden seçildiği halde, İstanbul'da toplanan meclise güvenlik gerekçesiyle katılmadı.
12 Ocak 1920'de toplanan Meclis, Anadolu hareketinden yana tavır aldı. 16 Şubat'ta Misak-ı Milli beyannamesi'ni oybirliği ile kabul etti. 16 Mart'ta müttefik devletler İstanbul'u geçici askerî işgal altına alarak Meclis başkanı Rauf Bey'i ve bazı mebusları tutukladı. 18 Mart'ta toplanan Meclis kendini süresiz olarak tatil etti. Mebusların birçoğu Ankara'ya geçerek, 23 Nisan'da toplanan Büyük Millet Meclisi'ne katıldılar.
Tasfiye, Nisan 1920
İtilaf Devletleri'in İstanbul'un İşgali ve Meclis-i Mebûsan basması üzerine 11 Nisan'da padişah Mehmet Vahdettin meclisi resmen feshetti ve anayasayı askıya aldı. Meclis-i Mebûsan 'ın feshedilmesi, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin açılmasına önayak oldu. Bu tarihten sonra İstanbul Hükûmeti ve Ankara'daki meclis olmak üzere ikibaşlılık oluştu. Büyük Millet Meclisi fiilen ülkeyi yönetirken İstanbul Hükûmeti gerek iç gerek ise dış politikada bir varlık gösteremedi.
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- Deniz Harp Okulu dergisinde (Pusula) II. Meşrutiyet 3 Mayıs 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ikinci Mesrutiyet Osmanlica ايکنجى مشروطيت Osmanli Anayasasi nin 30 yil askida kaldiktan sonra 23 Temmuz 1908 de yeniden ilan edilmesiyle baslayan ve Mebuslar Meclisi nin Sultan Vahdettin tarafindan 11 Nisan 1920 de tasfiyesi ile sona eren donemdir Bu donemde parlamenter demokrasi secim siyasi parti askeri darbe ve diktatorluk olgulariyla tanisilmis iki buyuk savas Balkan Savaslari ve I Dunya Savasi yasanmis ve imparatorlugun dagilmasina tanik olunmustur Birinci Mesrutiyet resmen sona ermemis ve yeni bir anayasa yapilmayip eski anayasa hukumleri uzerinde degisiklik yapildigi icin bazi tarihciler tarafindan tek bir Mesrutiyet doneminin ikinci fasli olarak da degerlendirilir RestorasyonIkinci Mesrutiyet in ilani konulu Osmanli postakartiErmeni Yunan ve Musluman milletlerinin baslari yeni donemi duyuruyorlar RestorasyonIkinci Mesrutiyet in ilanindan sonra derhal secimlere gidildi Secimlerin baslica 2 partisi Ittihat ve Terakki Firkasi ile liberal goruslu Ahrar Firkasi ydi Secimleri ittihatcilar kazandi Secimlerin ardindan olusan yeni Meclis i Mebusan 17 Aralik 1908 de calismalarina basladi Osmanli Imparatorlugu nun son donemine damgasini vuran baslica unsurlardan olan Ikinci Mesrutiyet ayni zamanda Turkiye Cumhuriyeti nin kurulus yillarina da buyuk etkiler yapmistir Birinci donem 1908Bunu izleyen donemde ulkeyi perde arkasindan yoneten Ittihat ve Terakki yonetimine karsi bazi cevrelerde gitgide artan bir hosnutsuzluk goruldu 6 Nisan 1909 gunu muhalif gazeteci Hasan Fehmi Bey in bir Ittihat ve Terakki fedaisi tarafindan oldurulmesi Istanbul da buyuk bir protesto gosterisine yol acti Ve sonunda 13 Nisan 1909 da bazi askeri birliklerin ve medrese ogrencilerinin katildigi bir ayaklanma basladi bazi subaylar ve bazi milletvekilleri linc edildi ve Ittihatci olarak bilinen gazeteler yagmalandi Eski takvimle yeni takvim arasindaki 13 gunluk farktan dolayi 31 Mart Vakasi olarak anilan bu ayaklanma Selanik ten gelen Hareket Ordusu tarafindan 24 Nisan da bastirildi 27 Nisan da yeniden toplanan meclis II Abdulhamid i bu ayaklanmadan sorumlu tutarak tahttan indirilmesine ve yasli sehzade Mehmed Resad Efendi nin V Mehmed adiyla yerine gecirilmesine karar verdi 8 Agustos 1909 da Kanun i Esasi uzerinde yapilan bir dizi radikal degisiklikle padisahin yetkileri sembolik bir duzeye indirildi Artik vekiller heyeti bakanlar kurulu meclise karsi sorumluydu Meclisten guvenoyu alamayan vekillerin ve hukumetin gorevi sona eriyordu Meclis baskanini padisah degil meclis kendi seciyordu Padisaha meclisi kapatma yetkisi taninmakla birlikte bu yetki kosullara baglamis ve uc ay icinde yeni secimlerin yapilmasi zorunlu hale getirilmisti Bu degisikliklerle ilk defa parlamenter sistem uygulanmaya baslanmistir Ayrica toplanti ozgurlugu gibi temel hak ve ozgurluklerden bazilari anayasaya eklendi Ancak gerek Mesrutiyeti sahiplenen halk kitleleri ve gerekse ordu icindeki subaylar tarafindan Abdulhamid tahttan indirilmistir Bundan sonraki surecte Osmanli Devletinde padisahlik sadece sembolik duzeyde kalmistir Huseyin Hilmi Pasa Mayis 1909 Ocak 1910 Ibrahim Hakki Pasa Ocak Eylul 1910 ve Mehmed Said Pasa Eylul 1910 Temmuz 1912 kabineleri doneminde Ittihat ve Terakki Cemiyeti resmen gorev almamakla birlikte fiilen ulke siyasetinin yonlendirici gucu oldu Birinci DonemAralik 1908Servet i Funun dergisinin 24 Aralik 1908 tarihindeki kapagi Ikinci Mesrutiyet in ilk meclis toplantisini duyuruyor Ahmed Riza meclis baskaniIkinci donem 19121912 secimleri Ittihat ve Terakki Cemiyeti nin iktidari altinda gerceklesti Temmuz ayinda Arnavut isyaninin baslamasi ve Balkanlardaki siyasi durumun kotulesmesi uzerine ortaya cikan Halaskar Zabitan 16 Temmuz da bir muhtira ile Ittihat ve Terakki yanlisi Mehmed Said Pasa hukumetini istifaya zorladi Ahmet Muhtar Pasa baskanliginda partilerustu hukumet kuruldu Milletvekili secimleri gecersiz sayilarak secim yenilendi Bir sure sonra Ahmet Muhtar Pasa nin istifasiyla acikca Ittihat karsiti olan Kamil Pasa hukumeti kuruldu 8 Ekim 1912 de baslayan Balkan Savasi kisa surede bir felakete donustu Savasin sonunda Arnavutluk Makedonya Selanik ve Bati Trakya kaybedildi Bab i Ali Baskini 1913 23 Ocak 1913 te Enver Pasa onderliginde bir grup Ittihat ve Terakki fedaisi Bab i Ali de bulunan Bakanlar Kurulu nu toplanti halindeyken basti Tarihte Bab i Ali Baskini adiyla anilan bu askeri darbede Harbiye Naziri Nazim Pasa cikan arbedede olduruldu basbakan Kamil Pasa silah tehdidi altinda istifa ettirildi Erkan i Harbiye Reisi genelkurmay baskani Mahmut Sevket Pasa sadrazam ilan edildi Bab i Ali Baskininin kamuoyuna sunulan gerekcesi Bulgar kusatmasi altinda bulunan Edirne nin kurtarilmasi idi Buna ragmen 30 Mayis ta imzalanan Londra Antlasmasi ile Edirne Bulgaristan a birakildi Ancak Balkan devletleri kendi icinde anlasamadilar ve bunu firsat bilen yonetim Edirne yi geri aldi ve yeni sinir Meric nehri olarak belirlendi 11 Haziran da Sadrazam Mahmut Sevket Pasa makam arabasinin icinde ugradigi bir suikast sonunda hayatini kaybetti Bu olay uzerine alinan baski tedbirleriyle ulke yonetimi oldukca baskici bir surece girdi Mahmut Sevket Pasa cinayetiyle ilgili 15 kisi idam edildi cok sayida yazar ve aydin Sinop Kalesine surgun edildi Sait Halim Pasa nin sadrazamligi altinda ulke Mehmed Talat Pasa Enver Pasa ve Cemal Pasa lardan olusan uclu tarafindan yonetildi Osmanli Devleti Almanya nin yaninda I Dunya Savasi na katildi Ittihat ve Terakki yonetimi bu donemde bircok cephede kaybedilen topraklarin geri alinmasi icin mucadele etmis olsa da Osmanli Devleti savastan maglup ayrilmistir Ikinci DonemSavas bakani Nazim Pasa nin oldurulusuErmeni asilli Erzurum milletvekili Karekin Pastirmaciyan Ucuncu Donem 1914 1918I Dunya Savasi ndaki yenilgiden sonra Ikinci Mesrutiyet in dort yil surmus olan ucuncu Meclis i Mebusan i 21 Aralik 1918 de feshedildi Dorduncu Donem Ocak 1920Ulkenin icinde bulundugu isgal kosullarindan oturu Anayasa nin emrettigi yeni secim yaklasik bir yil sureyle yapilamadi Arap vilayetlerinin katilmadigi bir secim toprak kaybinin resmen kabulu anlamina gelecekti Ayrica yeni meclise Ittihat ve Terakki yanlilarin girmesinden korkuldu Ancak zaten parti kendini feshetmis ve Ingiliz baskisiyla ust yonetim kadrosu ulkeyi terk etmislerdi Sivas Kongresi nin secim yapilmasinda israri uzerine istifa eden Damat Ferit Pasa kabinesi yerine 2 Ekim 1919 da kurulan Sadrazam Duztaban Ali Riza Pasa hukumeti ayni gun secim karari aldi Bu secimler Anadolu da baslayan bagimsizlik hareketi Istanbul yonetimi ve isgal devletleri tarafindan isteniyordu Isgal devletleri istedigi kararlari aldirabilmek Istanbul yonetimi yaptiklarina mesruluk kazandirmak Anadolu hareketi ise milli mucadele icin daha fazla guc bulabilmek icin secimleri istiyordu Aralik ayinda yapilan secimlere Istanbul disinda her yerden sadece Mudafaa i Hukuk yanlisi mebuslar secildi Mustafa Kemal Pasa iki ayri ilden secildigi halde Istanbul da toplanan meclise guvenlik gerekcesiyle katilmadi 12 Ocak 1920 de toplanan Meclis Anadolu hareketinden yana tavir aldi 16 Subat ta Misak i Milli beyannamesi ni oybirligi ile kabul etti 16 Mart ta muttefik devletler Istanbul u gecici askeri isgal altina alarak Meclis baskani Rauf Bey i ve bazi mebuslari tutukladi 18 Mart ta toplanan Meclis kendini suresiz olarak tatil etti Mebuslarin bircogu Ankara ya gecerek 23 Nisan da toplanan Buyuk Millet Meclisi ne katildilar Tasfiye Nisan 1920Itilaf Devletleri in Istanbul un Isgali ve Meclis i Mebusan basmasi uzerine 11 Nisan da padisah Mehmet Vahdettin meclisi resmen feshetti ve anayasayi askiya aldi Meclis i Mebusan in feshedilmesi Turkiye Buyuk Millet Meclisi nin acilmasina onayak oldu Bu tarihten sonra Istanbul Hukumeti ve Ankara daki meclis olmak uzere ikibaslilik olustu Buyuk Millet Meclisi fiilen ulkeyi yonetirken Istanbul Hukumeti gerek ic gerek ise dis politikada bir varlik gosteremedi Ayrica bakinizIyd i MilliDis baglantilarDeniz Harp Okulu dergisinde Pusula II Mesrutiyet 3 Mayis 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kaynakca Turkiye Egitim 25 Ocak 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Ocak 2018 Tuncay Mete 19 Aralik 2008 II Mesrutiyet in Ilk Yili 23 Temmuz 1908 23 Temmuz 1909 Yapi Kredi Yayinlari s 400 ISBN 9789750841439 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Resmi Tarih Tartismalari Cem Uzun Ozgur Universite Yayinlari 2005