Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Thomas Carlyle (4 Aralık 1795; Ecclefechan, Dünfries ve Galloway, İskoçya - 5 Şubat 1881; Londra) İskoç asıllı, deneme ve hiciv yazarı, tarihçi ve eğitmendir. Carlyle "Edinburgh Ansiklopedisi"ne de makaleler yazmakla; çok tartışmalara yol açan sosyal yorumlamalarıyla ve iktisat bilimini "kasvetli bilim" olarak tanımlanması ile hatırlanmaktadır. Yapıtlarında İngiltere'nin tarihini, toplumsal yaşamını ve işçi sorunlarını ele almıştır.
| Thomas Carlyle | |
|---|---|
 Thomas Carlyle | |
| Doğum | 4 Aralık 1795 , , İskoçya |
| Ölüm | 5 Şubat 1881 (85 yaşında) Londra, İngiltere |
| Meslek | Yazar |
| Milliyet | İskoç |
| Edebî akım | , Romantisizm |
Ailesi, İskoçya'da çok yaygın olan sıkı Kalvinizm Protestanlığı inanç ve göreneklerine bağlıydılar ve oğullarının Protestanlık prensiplerine göre eğitilmesine dikkat etmişlerdi. Carlyle'nin eğitimi sonunda bir Protestan papaz veya vaiz olmasını beklemekteydiler. Ancak Carlyle Edinburgh Üniversitesi'nde ilahiyat eğitimine devam ederken katı Hristiyan inancını kaybetmiş ve bunu da açıkça her eseri, yazısı ve hareketi ile ortaya koymuştu. Buna rağmen Carlyle'in hazırlayıp yayınladığı eserlerin ana temaları ve bunların işlenişi sıkı dinsel prensipleri yansıtmaktaydı. Carlyle'ın geleneksel Hristiyanlığa inanmamasının herkesçe bilinmesi ve eserlerinin ana temalarının sıkı Hristiyan prensiplerini içermesi ile Victoria devrinin son dönemlerinin önemli bir karakteri idi. Bu devirde birçok aydın bu ikilemi çok çekici bulmakta idi. Özellikle Charles Darwin'in evrimsel teoriyi açıklaması, sosyal ve bilimsel ilerlemeler, bu aydınların geleneksel sosyal düzene ait din, inanç ve tutumlarını soru altına alıp tehdit etmekteydi ve Carlyle bunu eserlerine ustalıkla yansıtmaktaydı.
Yaşamı
Güneybatı İskoçya'da bölgesinde 4 Aralık 1795 tarihinde çok katı Kalvinizm inançlı bir ailenin oğlu olarak doğdu. He also wrote articles for the .Ailesi, onu "Annan Akademisi" adlı kamu sektörü okulu olarak iyi isim yapmış bir okula gönderdiler. Fakat burada arkadaşlarına uyamayarak ve alay konusu olarak çok zor günler geçirdi ve üç yıl orada okuduktan sonra ayrıldı.
Ailesinin isteklerine uyarak bir Protestan din adamı olmak için Edinburgh Üniversitesi'ne kaydoldu. Gençliğinde ve bu ilk üniversite hayatında, ailesinin ve İskoç toplumunun sert ve sıkı Kalvinizm inancı onda büyük etkilere neden oldu ve sonradan Hristiyanlığa inancını kaybetmesine rağmen hayatı boyunca katı Kalvinizm değerlerine uymaya devam etti.
Üniversite diploması aldıktan sonra bir din adamı olmadı. Önce bir hukukçu olmak için çalıştı ve sonra ilk gittiği ve hoşlanmayıp bıraktığı Annan Akademisi'nde ve sonra "Kırcaldy" kasabasının okulunda öğretmen olarak çalıştı.
1818-19 yıllarında Carlyle yeniden Edinburgh Üniversitesi'ne kayıt olarak ve yeni bir üniversite diploması daha aldı. Ama bu sırada Hristiyanlığa olan inancını tamamen kaybetmesi ona büyük psikolojik etkiler yaptı. Carlyle yazı hayatına Edinburgh Üniversitesi'ne yeniden girmesinden önce başlamıştı. Ama öğretmenliğe geri döndükten sonra 1821'de Carlyle, dinsel alanlara girme arzusunu tamamıyla geride bırakıp hayatını bir yazar olarak kazanmaya karar verdi ve Edinburgh'a yerleşti.
Almanca'ya ve Alman edebiyatına büyük merak sarıp bu alanlarda derin ve yoğun çalışmalara başladı. Bu dönemde Alman edebiyatının önemli eserlerini İngilizceye çevirerek yayınladı. Bunların arasında ilk defa Johann Wolfgang von Goethe'nin 1777'de başlayıp 1812'de yayınladığı kitabının İngilizce çevrisini hazırladı ve bu eser 1824'te yayımlandı.Friedrich Schiller'in biyografisini yazdığı "Schiller'in Hayatı" adlı bir eseri 1823 ve 1824 yıllarında "Londra Dergisi"nde kısım kısım basıldıktan sonra 1825'te kitap olarak yayımlandı. Carlyle bu eserlerin çevrilip yayımlanmasından, roman ve hikâye janrında hayal mahsulü yazılar yazmaktan vazgeçip denemeler, biyografi, tarih gibi daha ciddi janrlarda yazılar hazırlamaya yöneldi.
Paris ve Londra'ya bir gezi sonra İskoçya'ya döndükten sonra "Edinburgh Review" adlı bir edebi dergi için denemeler yazmaya başladı. Bunlar "Signs of the Times (Zamanımızın İşaretleri)" ve "Characteristics (Nitelikler)" adıyla sonradan toplanıp basıldı.
1826 yılında Carlyle 1821 yılında tanıştığı bir yazar olan Jane Baillie Welsh ile evlendi. Karısının sağladığı para ile 1828 sonrasında karı koca "Craigenputtock" adlı bir İskoçya çiftliğinde yaşamaya başladılar. Bu çiftlikte yaşaması sırasında Carlyle'in denemeleri yayınlanmaya başladı ve bir deneme yazarı olarak büyük isim yaptı. Bu denemelerin üslubu dolayısıyla aksi tabiatlı ve kızgın üsluplu bir yazar olma şöhreti kazandı. Kimi eleştiriler bu şöhretinin evine ve aile hayatına da yansıdığını bildirmişlerdir. Gerçekten Carlyle öldükten sonra karısıyla karşılıklı yazılan 9.000 kadar mektupta genellikle çiftin birbiriyle mesut olmalarına rağmen gayet sık olarak birbirine karşı çok kızgınlık gösteren kavgalar yaptıklarını açığa çıkarmıştır. Bazı araştırmacılar ise Carlyle'in bu şöhretinin nedenini muzdarip olduğu mide ülserlerine ve ağrılarına atfetmektedirler.
Carlyle'in "Sartor Resartus (Terzi ve yeniden yapılan dikiş)" adlı yapıtı Britanya eleştirmenleri ve okurları tarafından önce hiç beğenilmedi. Bu yapıtta Carlyle kendi öz yaşamını eleştirel bir biçimde ele alıp derin bir analizini yapmaktaydı. Bu eser "Fraser's Magazine" adlı dergide 1833-1834 yıllarında kısım kısım yayınlandı. 1836'da ABD'de Boston'da ilk edisyon yayımlandı; İngiltere'de kitap olarak ilk yayını 1838'de olmuştur. Bu yayıma önsöz yazan ve Caryle'in sonradan yakın bir arkadaşı olan Amerikalı yazar Ralph Waldo Emerson bu eserin Amerikan transandantalizm (deneyüstücülük) akımına bir baz olduğunu belirtmektedir. Sonradan Britanya entelektüel kültür çevrelerinde Carylye'in bu eserinin değeri anlaşılmıştır.
Carlyle, 1834'te yasamak için Londra'ya geçti. Burada Chelsea semtinde bir ev aldı ve bu semtte yaşayan (, John Stuart Mill ve Ralph Waldo Emerson gibi entelektüel ve edebi yazarlar grubu içinde "Chelsea'nin Bilgesi" olarak isim yaptı.
Carlyle, burada sonunda 1837'de üç cilt olarak yayınlanacak "French Revolution (Fransız Devrimi)" adlı tanınmış tarih eserini yazdı. Bu eserde ele aldığı fakirlerin soylular tarafından eziyet ve zulüm altına alınışı oldukça ilginin yanında olumlu ve olumsuz birçok yorumu da beraberinde getirdi.
1837-1840 yıllarında Carlyle 4 konferanstan oluşan, dinlemek için 1 euro giriş ücreti alınan, halk konferansları verdi. Bukonferansların notlarını "Heroes and Hero Worship (Kahramanlar ve Kahramanlara Tapma)" adında bir kitap olarak yayımladı. Bu kitapta Carlyle; Luther, Shakespeare, Muhammed, Dante ve Napoléon'un yaşam öykülerini konu edinmiş ve bu kişilerin insanlık tarihinde belirleyici önemini vurgulamıştır.
Başlıca yapıtları
- "Schiller'in Hayati"
- "Signs of the Times (Zamanımızın İşaretleri)", denemeler antolojisi
- "Characteristics (Nitelikler)", denemeler antolojisi
- "Sartor Resartus" (özyaşamöyküsü, 1833-1834),
- "The French Revolution" (Fransız Devrimi, 1837), 3 cilt
- "On Heroes, Hero-Worship and the Heroic in History" (Kahramanlar, 1841), büyük adamların yaşamları
- "II. Freidrich" Prusya kralinin 22 ciltlik hayat hikâyesi.
- "Past and Present" (Geçmiş ve Bugün, 1843).
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b c d e f g h i j "Thomas Carlyle" (bio), Dumfries-and-Galloway, 2008, webpage: dumfries-and-galloway.co.uk-carlyle.
- ^ . English Literature For Boys And Girls. Farlex Free Library. 7 Nisan 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2009.
- ^ "Among these humble, stern, earnest religionists of the Burgher phase of Dissent Thomas Carlyle was born." – Sloan, John MacGavin (1904). The Carlyle Country, with a Study of Carlyle's Life. Londra: Chapman & Hall, s. 40.
- ^ "As a 'double-goer', perplexing strangers in foreign parts as well as at home, the 'Apostle' was occasionally an innocent, inadvertent nuisance to 'our Tom'." – Wilson, David Alec (1923), Carlyle Till Marriage 1795 to 1826, London: Kegan Paul, Trench, Trubner & Co., ss. 42-43.
- ^ D. Daiches (ed.), Companion to Literature 1 (Londra, 1965), s. 89.
- ^ Delaura, David J. (1969). "Ishmael as Prophet: Heroes and Hero-Worship and the Self-Expressive Basis of Carlyle's Art", Texas Studies in Literature and Language, Vol. 11, No. 1, ss. 705-732.
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Thomas Carlyle ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Project Gütenberg'de bulunan Carlyle eserleri listesi[](İngilizce)
- Thomas Carlyle: Biography yazar John Nichol[], via Project Gütenberg (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Thomas Carlyle 4 Aralik 1795 Ecclefechan Dunfries ve Galloway Iskocya 5 Subat 1881 Londra Iskoc asilli deneme ve hiciv yazari tarihci ve egitmendir Carlyle Edinburgh Ansiklopedisi ne de makaleler yazmakla cok tartismalara yol acan sosyal yorumlamalariyla ve iktisat bilimini kasvetli bilim olarak tanimlanmasi ile hatirlanmaktadir Yapitlarinda Ingiltere nin tarihini toplumsal yasamini ve isci sorunlarini ele almistir Thomas CarlyleThomas CarlyleDogum4 Aralik 1795 1795 12 04 IskocyaOlum5 Subat 1881 85 yasinda Londra IngiltereMeslekYazarMilliyetIskocEdebi akim RomantisizmCarlyle in egitim gordugu Edinburgh Universitesi Thomas Carlyle in Ecclefechan da bulunan mezari Ailesi Iskocya da cok yaygin olan siki Kalvinizm Protestanligi inanc ve goreneklerine bagliydilar ve ogullarinin Protestanlik prensiplerine gore egitilmesine dikkat etmislerdi Carlyle nin egitimi sonunda bir Protestan papaz veya vaiz olmasini beklemekteydiler Ancak Carlyle Edinburgh Universitesi nde ilahiyat egitimine devam ederken kati Hristiyan inancini kaybetmis ve bunu da acikca her eseri yazisi ve hareketi ile ortaya koymustu Buna ragmen Carlyle in hazirlayip yayinladigi eserlerin ana temalari ve bunlarin islenisi siki dinsel prensipleri yansitmaktaydi Carlyle in geleneksel Hristiyanliga inanmamasinin herkesce bilinmesi ve eserlerinin ana temalarinin siki Hristiyan prensiplerini icermesi ile Victoria devrinin son donemlerinin onemli bir karakteri idi Bu devirde bircok aydin bu ikilemi cok cekici bulmakta idi Ozellikle Charles Darwin in evrimsel teoriyi aciklamasi sosyal ve bilimsel ilerlemeler bu aydinlarin geleneksel sosyal duzene ait din inanc ve tutumlarini soru altina alip tehdit etmekteydi ve Carlyle bunu eserlerine ustalikla yansitmaktaydi YasamiGuneybati Iskocya da bolgesinde 4 Aralik 1795 tarihinde cok kati Kalvinizm inancli bir ailenin oglu olarak dogdu He also wrote articles for the Ailesi onu Annan Akademisi adli kamu sektoru okulu olarak iyi isim yapmis bir okula gonderdiler Fakat burada arkadaslarina uyamayarak ve alay konusu olarak cok zor gunler gecirdi ve uc yil orada okuduktan sonra ayrildi Ailesinin isteklerine uyarak bir Protestan din adami olmak icin Edinburgh Universitesi ne kaydoldu Gencliginde ve bu ilk universite hayatinda ailesinin ve Iskoc toplumunun sert ve siki Kalvinizm inanci onda buyuk etkilere neden oldu ve sonradan Hristiyanliga inancini kaybetmesine ragmen hayati boyunca kati Kalvinizm degerlerine uymaya devam etti Universite diplomasi aldiktan sonra bir din adami olmadi Once bir hukukcu olmak icin calisti ve sonra ilk gittigi ve hoslanmayip biraktigi Annan Akademisi nde ve sonra Kircaldy kasabasinin okulunda ogretmen olarak calisti 1818 19 yillarinda Carlyle yeniden Edinburgh Universitesi ne kayit olarak ve yeni bir universite diplomasi daha aldi Ama bu sirada Hristiyanliga olan inancini tamamen kaybetmesi ona buyuk psikolojik etkiler yapti Carlyle yazi hayatina Edinburgh Universitesi ne yeniden girmesinden once baslamisti Ama ogretmenlige geri dondukten sonra 1821 de Carlyle dinsel alanlara girme arzusunu tamamiyla geride birakip hayatini bir yazar olarak kazanmaya karar verdi ve Edinburgh a yerlesti Almanca ya ve Alman edebiyatina buyuk merak sarip bu alanlarda derin ve yogun calismalara basladi Bu donemde Alman edebiyatinin onemli eserlerini Ingilizceye cevirerek yayinladi Bunlarin arasinda ilk defa Johann Wolfgang von Goethe nin 1777 de baslayip 1812 de yayinladigi kitabinin Ingilizce cevrisini hazirladi ve bu eser 1824 te yayimlandi Friedrich Schiller in biyografisini yazdigi Schiller in Hayati adli bir eseri 1823 ve 1824 yillarinda Londra Dergisi nde kisim kisim basildiktan sonra 1825 te kitap olarak yayimlandi Carlyle bu eserlerin cevrilip yayimlanmasindan roman ve hikaye janrinda hayal mahsulu yazilar yazmaktan vazgecip denemeler biyografi tarih gibi daha ciddi janrlarda yazilar hazirlamaya yoneldi Paris ve Londra ya bir gezi sonra Iskocya ya dondukten sonra Edinburgh Review adli bir edebi dergi icin denemeler yazmaya basladi Bunlar Signs of the Times Zamanimizin Isaretleri ve Characteristics Nitelikler adiyla sonradan toplanip basildi 1826 yilinda Carlyle 1821 yilinda tanistigi bir yazar olan Jane Baillie Welsh ile evlendi Karisinin sagladigi para ile 1828 sonrasinda kari koca Craigenputtock adli bir Iskocya ciftliginde yasamaya basladilar Bu ciftlikte yasamasi sirasinda Carlyle in denemeleri yayinlanmaya basladi ve bir deneme yazari olarak buyuk isim yapti Bu denemelerin uslubu dolayisiyla aksi tabiatli ve kizgin usluplu bir yazar olma sohreti kazandi Kimi elestiriler bu sohretinin evine ve aile hayatina da yansidigini bildirmislerdir Gercekten Carlyle oldukten sonra karisiyla karsilikli yazilan 9 000 kadar mektupta genellikle ciftin birbiriyle mesut olmalarina ragmen gayet sik olarak birbirine karsi cok kizginlik gosteren kavgalar yaptiklarini aciga cikarmistir Bazi arastirmacilar ise Carlyle in bu sohretinin nedenini muzdarip oldugu mide ulserlerine ve agrilarina atfetmektedirler Carlyle in Sartor Resartus Terzi ve yeniden yapilan dikis adli yapiti Britanya elestirmenleri ve okurlari tarafindan once hic begenilmedi Bu yapitta Carlyle kendi oz yasamini elestirel bir bicimde ele alip derin bir analizini yapmaktaydi Bu eser Fraser s Magazine adli dergide 1833 1834 yillarinda kisim kisim yayinlandi 1836 da ABD de Boston da ilk edisyon yayimlandi Ingiltere de kitap olarak ilk yayini 1838 de olmustur Bu yayima onsoz yazan ve Caryle in sonradan yakin bir arkadasi olan Amerikali yazar Ralph Waldo Emerson bu eserin Amerikan transandantalizm deneyustuculuk akimina bir baz oldugunu belirtmektedir Sonradan Britanya entelektuel kultur cevrelerinde Carylye in bu eserinin degeri anlasilmistir Carlyle 1834 te yasamak icin Londra ya gecti Burada Chelsea semtinde bir ev aldi ve bu semtte yasayan John Stuart Mill ve Ralph Waldo Emerson gibi entelektuel ve edebi yazarlar grubu icinde Chelsea nin Bilgesi olarak isim yapti Carlyle burada sonunda 1837 de uc cilt olarak yayinlanacak French Revolution Fransiz Devrimi adli taninmis tarih eserini yazdi Bu eserde ele aldigi fakirlerin soylular tarafindan eziyet ve zulum altina alinisi oldukca ilginin yaninda olumlu ve olumsuz bircok yorumu da beraberinde getirdi 1837 1840 yillarinda Carlyle 4 konferanstan olusan dinlemek icin 1 euro giris ucreti alinan halk konferanslari verdi Bukonferanslarin notlarini Heroes and Hero Worship Kahramanlar ve Kahramanlara Tapma adinda bir kitap olarak yayimladi Bu kitapta Carlyle Luther Shakespeare Muhammed Dante ve Napoleon un yasam oykulerini konu edinmis ve bu kisilerin insanlik tarihinde belirleyici onemini vurgulamistir Baslica yapitlari Schiller in Hayati Signs of the Times Zamanimizin Isaretleri denemeler antolojisi Characteristics Nitelikler denemeler antolojisi Sartor Resartus ozyasamoykusu 1833 1834 The French Revolution Fransiz Devrimi 1837 3 cilt On Heroes Hero Worship and the Heroic in History Kahramanlar 1841 buyuk adamlarin yasamlari II Freidrich Prusya kralinin 22 ciltlik hayat hikayesi Past and Present Gecmis ve Bugun 1843 Ayrica bakinizFeodal sosyalizmKaynakca a b c d e f g h i j Thomas Carlyle bio Dumfries and Galloway 2008 webpage dumfries and galloway co uk carlyle English Literature For Boys And Girls Farlex Free Library 7 Nisan 2004 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Eylul 2009 Among these humble stern earnest religionists of the Burgher phase of Dissent Thomas Carlyle was born Sloan John MacGavin 1904 The Carlyle Country with a Study of Carlyle s Life Londra Chapman amp Hall s 40 As a double goer perplexing strangers in foreign parts as well as at home the Apostle was occasionally an innocent inadvertent nuisance to our Tom Wilson David Alec 1923 Carlyle Till Marriage 1795 to 1826 London Kegan Paul Trench Trubner amp Co ss 42 43 D Daiches ed Companion to Literature 1 Londra 1965 s 89 Delaura David J 1969 Ishmael as Prophet Heroes and Hero Worship and the Self Expressive Basis of Carlyle s Art Texas Studies in Literature and Language Vol 11 No 1 ss 705 732 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Thomas Carlyle ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Project Gutenberg de bulunan Carlyle eserleri listesi olu kirik baglanti Ingilizce Thomas Carlyle Biography yazar John Nichol olu kirik baglanti via Project Gutenberg Ingilizce