Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Trips, saçak kanatlılar (Thysanoptera) denen böcek eklembacaklıların ortak adıdır.
| Tripsler | ||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
  | ||||||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||
Küçük ve ince yapılı olduklarından göze çarpmayan, tarıma zararlı ya da yararlı 5000 türden oluşan, kirpik ya da saçaklı kanatlarıyla tanınan böceklerdir. Sarımsı kahverengi, kırmızı ya da siyah renklidirler. Oldukça kuvvetli sklerotize olmalarına karşın, hareket yetenekleri yüksektir. Çoğu döllenmesiz çoğalır (partenogenez).
Morfoloji
Sarımsı-kahverenkli, siyah; ince-uzun; 0.5–10 mm boyunda; baş prognathous-hypognathous tipte ve kare şeklinde; bileşik gözler belirgin; 3 tane (ocelli) kanatlı olanlarda bulunur; duyargalar tespih biçimli ve 4-9 segmentli; ağız yapısı emici tipte ve asimetriktir: Dudaklar (labrum ve labium) konik şekilli, kısa bir rostrum oluşturur; sol mandibula ve maxilla styletlerini içerir; sağ mandibula embriyo döneminde yok olmuştur.
Prothorax iri ve serbest; meso-metathorax kaynaşmış; bacaklar benzer yapılışta, koşucu-yürüyücü tipte; ayaklar (tarsus) 1-2 segmentli veya segmentsiz; 1-2 tırnaklı; ucunda hemolenf basıncıyla şişebilen bir yapışma baloncuğu bulunur. En düz yüzeylere dahi etkin bir şekilde tutundukları bu baloncuklardan dolayı "kabarcık ayaklılar" ya da "keseli böcekler" adını da alırlar. Baloncuklar, birçok böcekte de olan, tırnaklar arasından aerolium denen tek yapılı oluşumdan başka bir şey değildir.
Tubulifera alt takımında abdomen sonu dişilerde narin ve içeri çekilebilir durumdadır; ovipositor bulunmaz; Terebrentia alt takımında ise kuvvetli yapılışlı, testere benzeri bir ovipositor vardır. Erkeklerde dış eşey organları her iki alttakımda da iyi gelişmiştir.
Kanatlı ya da kanatsız olabilirler. Kanatlar, dar ve uzun olup saçak ya da kirpik şeklinde kıllarla çevrilmiştir. Takım adı da (< Yun. thysanos saçak + peteron kanat) buradan kaynaklanır. Kanat saçakları uçma etkinliğini büyük ölçüde artırır. Kanatlar dinlenme esnasında abdomen üzerine düz olarak yatırılır ancak katlanamaz. Kanatlar, damarsız veya 1-2 damarlıdır.
Başkalaşım
Başkalaşımları, yarı (hemimetabol) başkalaşımın neometabol denen biçimine giren ve tripslere özgü olan remetabol başkalaşımdır. Kanatsız iki larva evresi (pronimf) ve bunu izleyen, sakin, kanat taslaklı iki-üç (Terebrentia’ da 2; Tubulifera’ da 3) nimf evresi vardır. 'nın gelişimini andıran bu başkalaşım tipi, yarı başkalaşımdan tam başkalaşıma (holometabol) geçiş olarak sayılabilir.
Yaşam biçimi ve beslenme
Genelde bitki özsuyu ile beslenirler; az sayıda tür mantarlarla ya da ufak eklem bacaklılarla beslenir. Bitkilerde beslenmeleri dışında bitki önemli virüs hastalıklarının taşıyıcısıdırlar. Yararlı yönleri ise tozlanmaya katkıları ve predatör türlerin bulunuşudur.
Fazla hareket etmezler; hızlı koşar; nadiren uçarlar. Çoğu biseksüel ve ovipardır; az sayıda türde fakültatif-obligat partenogenez görülür; bazıları vivipardır. Terebrentia’da yumurtalar böbrek şeklindedir ve bitki dokusu içine; Tubulifera’da ise oval şekillidir ve bitki yüzeyine bırakılır.
Sınıflandırma
- Alt takım : : Ön bacakların tarsusu 2 segmentlidir. 10. abdomen segmenti konik ve çok defa uçta boyuna yarıktır. Ovopositor vardır. Erkeklerin abdomen ucu geniş olarak yuvarlaktır. Erkek eşey organlaı karmaşık yapılıdır. Karın plakasında bezli alan vardır. Kanatlar genelde mevcut, ön kanatlar daha geniş; normal olarak iyi gelişmiş en az bir tane uzunluğuna damar kanat ucuna kadar uzanır.
- Adiheterothripidae
- Aeolothripidae : Çoğu predatör; birkaçı fitofagdır. Kanatlar geniş; kaideden uca uzanan 2 damar ile çok sayıda enine damarlı. Koyu renkli; kanatları bantlı-beneklidir.
- Türkiye
- Türkiye
- Türkiye
- Türkiye
- Türkiye
- Türkiye
- Türkiye
- Türkiye
- Türkiye
- Türkiye
- Rhipidothrips Türkiye
- Fauriellidae
- Heterothripidae
- Türkiye
- Melanthripidae
- Merothripidae : Ön ve arka femur iri; pronotumda 2 adet boyuna dikiş bulunur.
- Thripidae : Bitki zararlısı türlerin çoğu bu familyadadır. Kanatlar Aeolothripidae’ den daha dar ve uçları daha sivri; duyargalar 6-9 segmentlidir.
- (Bağ tripsi) Türkiye
- (Çayır tripsi) Türkiye
- (Asma tripsi) Türkiye
- (Florida çiçek tripsi)
- (Çiçek tripsi, buğday başak tripsi) Türkiye
- Frankliniella occidentalis (Batı çiçek tripsi, Kaliforniya tripsi) Türkiye
- (Tahıl tripsi) Türkiye
- (Şeker pancarı tripsi) Türkiye
- (Sera tripsi) Türkiye
- (Bezelye tripsi) Türkiye
- (Fasulye tripsi) Türkiye
- (Ekin tripsi) Türkiye
- Türkiye
- (Mısır tripsi) Türkiye
- (Biber tripsi)
- (Avokado tripsi)
- predatördür Türkiye
- (Armut tripsi) Türkiye
- (Kenevir tripsi) Türkiye
- (Karanfil tripsi) Türkiye
- Türkiye
- (Sarı trips) Türkiye
- (Gül tripsi) Türkiye
- (Böğürtlen tripsi) Türkiye
- Türkiye
- (Krizantem tripsi) Türkiye
- (Kavun tripsi)
- (Glayöltripsi) Türkiye
- Thrips tabaci (Tütün tripsi, tütün-soğan tripsi, soğan tripsi) Türkiye
- Alt takım : : Ön bacakların tarsusu 1 segmentlidir. 10. abdomen segmenti her iki eşeyde de tüp şeklinde uzamıştır ve Tubulifera ("tüpçük taşıyanlar") adı buradan gelir. Ovopoistor yoktur. Erkek eşey organları basit yapılıdır. Kanatlar bazen kısalmış ya da hiç yoktur. Ön kanatlarda belirgin bir boyuna damar yoktur.
- Phlaeothripidae : Çoğu iri tripslerdir. Koyu renkli; kanatlar açık renkli veya beneklidir. Yaprak döküntüleri altında göçmen olarak yaşar ve mantar ya da ufak eklem bacaklılarla beslenirler.
- Idolothripinae
- Phlaeothripinae
- (Dikenli buğday tripsi) Türkiye
- (Bağ kahverengi tripsi) Türkiye
- (Buğday tripsi) Türkiye
- (Zeytin tripsi) Türkiye
- Phlaeothripidae : Çoğu iri tripslerdir. Koyu renkli; kanatlar açık renkli veya beneklidir. Yaprak döküntüleri altında göçmen olarak yaşar ve mantar ya da ufak eklem bacaklılarla beslenirler.
Kaynakça
- Prof. Dr. Ali Demirsoy (1992), Yaşamın Temel Kuralları (Entomoloji)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Trips sacak kanatlilar Thysanoptera denen bocek eklembacaklilarin ortak adidir TripslerBiyolojik siniflandirmaUst alem EukaryotaAlem AnimaliaAlt alem Eumetazoa Grup BilateriaSube ArthropodaAlt sube HexapodaSinif InsectaAlt sinif PterygotaUst takim Takim Thysanoptera 1836Alt takimlarBrachyceraDisi soldaki ve erkek sagdaki Suocerathrips linguis turunun ergin siyah ve nimfleri sari birlikteNimfTaeniopthrips inconsequens Armut tripsi Ponticulothrips diospyrosi parmak uzerinde Kucuk ve ince yapili olduklarindan goze carpmayan tarima zararli ya da yararli 5000 turden olusan kirpik ya da sacakli kanatlariyla taninan boceklerdir Sarimsi kahverengi kirmizi ya da siyah renklidirler Oldukca kuvvetli sklerotize olmalarina karsin hareket yetenekleri yuksektir Cogu dollenmesiz cogalir partenogenez MorfolojiSarimsi kahverenkli siyah ince uzun 0 5 10 mm boyunda bas prognathous hypognathous tipte ve kare seklinde bilesik gozler belirgin 3 tane ocelli kanatli olanlarda bulunur duyargalar tespih bicimli ve 4 9 segmentli agiz yapisi emici tipte ve asimetriktir Dudaklar labrum ve labium konik sekilli kisa bir rostrum olusturur sol mandibula ve maxilla styletlerini icerir sag mandibula embriyo doneminde yok olmustur Prothorax iri ve serbest meso metathorax kaynasmis bacaklar benzer yapilista kosucu yuruyucu tipte ayaklar tarsus 1 2 segmentli veya segmentsiz 1 2 tirnakli ucunda hemolenf basinciyla sisebilen bir yapisma baloncugu bulunur En duz yuzeylere dahi etkin bir sekilde tutunduklari bu baloncuklardan dolayi kabarcik ayaklilar ya da keseli bocekler adini da alirlar Baloncuklar bircok bocekte de olan tirnaklar arasindan aerolium denen tek yapili olusumdan baska bir sey degildir Tubulifera alt takiminda abdomen sonu disilerde narin ve iceri cekilebilir durumdadir ovipositor bulunmaz Terebrentia alt takiminda ise kuvvetli yapilisli testere benzeri bir ovipositor vardir Erkeklerde dis esey organlari her iki alttakimda da iyi gelismistir Kanatli ya da kanatsiz olabilirler Kanatlar dar ve uzun olup sacak ya da kirpik seklinde killarla cevrilmistir Takim adi da lt Yun thysanos sacak peteron kanat buradan kaynaklanir Kanat sacaklari ucma etkinligini buyuk olcude artirir Kanatlar dinlenme esnasinda abdomen uzerine duz olarak yatirilir ancak katlanamaz Kanatlar damarsiz veya 1 2 damarlidir BaskalasimBaskalasimlari yari hemimetabol baskalasimin neometabol denen bicimine giren ve tripslere ozgu olan remetabol baskalasimdir Kanatsiz iki larva evresi pronimf ve bunu izleyen sakin kanat taslakli iki uc Terebrentia da 2 Tubulifera da 3 nimf evresi vardir nin gelisimini andiran bu baskalasim tipi yari baskalasimdan tam baskalasima holometabol gecis olarak sayilabilir Yasam bicimi ve beslenmeGenelde bitki ozsuyu ile beslenirler az sayida tur mantarlarla ya da ufak eklem bacaklilarla beslenir Bitkilerde beslenmeleri disinda bitki onemli virus hastaliklarinin tasiyicisidirlar Yararli yonleri ise tozlanmaya katkilari ve predator turlerin bulunusudur Fazla hareket etmezler hizli kosar nadiren ucarlar Cogu biseksuel ve ovipardir az sayida turde fakultatif obligat partenogenez gorulur bazilari vivipardir Terebrentia da yumurtalar bobrek seklindedir ve bitki dokusu icine Tubulifera da ise oval sekillidir ve bitki yuzeyine birakilir SiniflandirmaAlt takim On bacaklarin tarsusu 2 segmentlidir 10 abdomen segmenti konik ve cok defa ucta boyuna yariktir Ovopositor vardir Erkeklerin abdomen ucu genis olarak yuvarlaktir Erkek esey organlai karmasik yapilidir Karin plakasinda bezli alan vardir Kanatlar genelde mevcut on kanatlar daha genis normal olarak iyi gelismis en az bir tane uzunluguna damar kanat ucuna kadar uzanir Adiheterothripidae Aeolothripidae Cogu predator birkaci fitofagdir Kanatlar genis kaideden uca uzanan 2 damar ile cok sayida enine damarli Koyu renkli kanatlari bantli beneklidir Turkiye Turkiye Turkiye Turkiye Turkiye Turkiye Turkiye Turkiye Turkiye Turkiye Rhipidothrips Turkiye Fauriellidae Heterothripidae Turkiye Melanthripidae Merothripidae On ve arka femur iri pronotumda 2 adet boyuna dikis bulunur Thripidae Bitki zararlisi turlerin cogu bu familyadadir Kanatlar Aeolothripidae den daha dar ve uclari daha sivri duyargalar 6 9 segmentlidir Bag tripsi Turkiye Cayir tripsi Turkiye Asma tripsi Turkiye Florida cicek tripsi Cicek tripsi bugday basak tripsi Turkiye Frankliniella occidentalis Bati cicek tripsi Kaliforniya tripsi Turkiye Tahil tripsi Turkiye Seker pancari tripsi Turkiye Sera tripsi Turkiye Bezelye tripsi Turkiye Fasulye tripsi Turkiye Ekin tripsi Turkiye Turkiye Misir tripsi Turkiye Biber tripsi Avokado tripsi predatordur Turkiye Armut tripsi Turkiye Kenevir tripsi Turkiye Karanfil tripsi Turkiye Turkiye Sari trips Turkiye Gul tripsi Turkiye Bogurtlen tripsi Turkiye Turkiye Krizantem tripsi Turkiye Kavun tripsi Glayoltripsi Turkiye Thrips tabaci Tutun tripsi tutun sogan tripsi sogan tripsi Turkiye Alt takim On bacaklarin tarsusu 1 segmentlidir 10 abdomen segmenti her iki eseyde de tup seklinde uzamistir ve Tubulifera tupcuk tasiyanlar adi buradan gelir Ovopoistor yoktur Erkek esey organlari basit yapilidir Kanatlar bazen kisalmis ya da hic yoktur On kanatlarda belirgin bir boyuna damar yoktur Phlaeothripidae Cogu iri tripslerdir Koyu renkli kanatlar acik renkli veya beneklidir Yaprak dokuntuleri altinda gocmen olarak yasar ve mantar ya da ufak eklem bacaklilarla beslenirler Idolothripinae Phlaeothripinae Dikenli bugday tripsi Turkiye Bag kahverengi tripsi Turkiye Bugday tripsi Turkiye Zeytin tripsi TurkiyeKaynakcaProf Dr Ali Demirsoy 1992 Yasamin Temel Kurallari Entomoloji