Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hemolenf, bazı omurgasız, özellikle eklembacaklılarda omurgalılardaki kanın karşılığıdır. Canlının açık dolaşım sistemi içinde dolaşır ve dokularla doğrudan temas eder. Hemolenf adı verilen hemosit hücrelerinden oluşan bir plazmadır ve birçok kimyasal madde de barındırır. Omurgalılara göre en belirgin ve ayırt edici özelliği oksijeni taşımak için, demir içeren kırmızı hemoglobin yerine, bakır içeren mavi-yeşil hemosiyanin içermesidir. Eklembacaklıların dolaşım sistemidir. (Örneğin: örümcekler, kabuklular, sinekler). Bunun yanında bazı yumuşakçalarda da hemolenfatik dolaşım sistemi vardır.
Hacim kontrolü
Çekirgede, sistemin kapalı kısmı sırt bölgesi boyunca çalışan bir aort ve tüp şeklindeki kalplerden oluşur. Kalpler maddelerin alışveriş yapılacakları yere hemosöl boşlukları vasıtasıyla hemolnenf pompalar. Hemolenf sıvısının sisteme yetmesi için vücut boşlukları en az düzeyde tutulur. Hemosöl, sinüs adı verilen boşluklara ayrılmıştır. Vücuda dağılmış hemolenf, vücut kaslarının koordineli hareketleriyle beraber dorsal sinusa tekrar getirilir. Kasılmalar devam ettikçe kalp duvarında bulunan küçük vanalar açılır ve kan kalbe girer. Hemolenf canlının sinuslarını (hemosöl) doldurur ve tüm hücrelerini sarar. Oksijenlendiğinde mavi renge dönen ve bakır bazlı bir protein olan hemosiyanin ihtiva eder, omurgalılarda ise hemoglobin içeren demir bazlı kırmızı kan hücreleri bulunur ve bundan dolayı eklembacaklılarda kan kırmızı renk yerine mavi-yeşil renge dönüşür. Hemolenf oksijenini kaybedince rengini de kaybeder ve gri renge dönüşür. Birçok böcek de dahil olmak üzere alt eklembacaklıların hemolenfi oksijen taşımak için kullanılmaz, çünkü bu canlılar oksijeni direkt olarak iç veya dış vücut yüzeylerinden alırlar (trake solunumu), bu canlılarda hemolenf, protein ve şeker gibi besin maddeleri taşır. Kas hareketleri hemolenf sıvısının dolaşımını kolaylaştırsa da yeterli değildir. Kalp gevşediğinde, açık uçlu gözenekler sayesinde kan kalbe geri çekilir.
Bileşenler
Hemolenfte, hücre dışında donmaması için donmaya karşı ajanlar bulunabilir. Böyle ajanlara bazı sineklerde rastlanmıştır, örneğin, Coleoptera (böcekler), Diptera (sinekler) ve Hymenoptera (arı, karınca).
İnorganik
Hemolenf suyla karışık, inorganik tuzlar (genellile Na+, Cl−, K+, Mg2+ ve Ca2+) ve organik bileşikler (genellikle karbonhidratlar, proteinler ve lipitler) içerir. Hemolenfte birincil oksijen taşıyan molekül siyanindir.
Amino asitler
Eklembacaklı hemolenfi yüksek seviyeli amino asitler içerir. Nispi oranları türden türe değişmekle beraber birçok amino asit içermektedir. Amino asit konsantrasyonu eklembacaklıların gelişme aşamalarına göre değişir. Örnek olarak ipek böceği ipek üretimi döneminde glisine ihtiyaç duyar.[5]
Proteinler
Hemolenfteki proteinlerin miktarları gelişim aşamasına göre değişir. Bu proteinler işlevlerine göre sınıflandırılırlar: renk proteinleri, proteaz inhibitörleri, depolama, lipit taşıma, enzimler, cinsiyetle ilgili proteinler ve eklembacaklı bağışıklığına katkıda bulunanlar. Bazı hemolenfatik proteinlerin yapısına karbonhidratlar ve lipitler de katılır.[6]
Diğer organik bileşenler
Azot, amonyak, ürik asit ve üre. Eklembacaklı hormonlarının en önemlisi juvenil hormon. glikozla birlikte trehaloz. Şeker düzeyleri hormonların kontrolü ile korunur. Diğer karbohidratlar da bulunabilir. inositol, şeker alkolü, hekzoaminler, mannitol, gliserol ve kitinin yapısına katılan bileşenler. [7]
Hemositler
Bunlar hemolenfte serbestçe yüzen hücrelerdir. Eklembacaklı bağışıklık sisteminde rol oynarlar. Bağışıklık sistemi hemolenfte yer alır. Böcek büyüdükçe, gömlek değiştirmeden önce segmentleri genişletmek için hemolenf sistemi bir hidrolik sistem gibi çalışır.
Omurgalılarla farkları
Açık dolaşım sistemi omurgalıların kapalı dolaşım sistemleriyle karşılaştırınca yetersiz gibi görülebilir fakat iki sistemden de çok farklı beklentiler vardır. Omurgalılarda dolaşım sistemi tüm dokulara oksijen taşımakla ve dokulardan karbondioksit toplamakla görevlidir ve sistemin performansı talebi belirler. Böceklerde oksijen taşımak ve karbondioksiti atmak için dolaşım sisteminden ayrı olarak trake sistemi var iken omurgalılarda hem oksijen, karbondioksit taşıma işlemi hem besin maddesi ve hormon taşınması tek başına dolaşım distemiyle gerçekleştirilir. Düşük oksijenli ortamlarda yaşayan bazı böceklerin hemolenfinde oksijeni dokulara taşımak için hemoglobin benzeri moleküller vardır. Bunlardan dolayı hemolenf sistemi üzerine yüklenen görevler kapalı dolaşım sisteminden daha azdır. Bazı eklembacaklılarda ve birçok yumuşakçada oksijen taşımak için bakır içeren hemosiyanin vardır.
Özel kullanımları
Bazı türlerde hemolenfin kanın benzeri olma dışında görevleri de vardır. Bazı böcek türleri avcıları tarafından saldırıya uğradıklarında otohemoraji yapabilirler. Karınca cinsi Leptanilla kraliçeleri are larvaları tarafından üretilen hemolenfle beslenirler. Diğer taraftan, Pemphigus spyrothecae hemolenfi bir yapıştırıcı gibi kullanır. Bazı böcekler gömlek değişimi aşamasında vücudunu genişletmekte kullanırlar.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Chapman, R.F. (1998). The Insects; Structure and Function. 4th (İngilizce). Cambridge, UK: Cambridge University Press. ISBN .
- ^ DOI:10.1146/annurev.en.06.010161.000451
- ^ DOI:10.1016/0011-2240(82)90139-0
- ^ Sowers, A.D.; Young, S.P.; Grosell, M.; Browdy, C.L.; Tomasso, J.R. (2006). "Hemolymph osmolality and cation concentrations in Litopenaeus vannamei during exposure to artificial sea salt or a mixed-ion solution: Relationship to potassium flux". Comparative Biochemistry and Physiology. Cilt 145. ss. 176-180.
- ^ DOI:10.1111/j.1469-7998.2009.00582.x
- ^ Genus Leptanilla 14 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Australian Ants Online
Dış bağlantılar
- Boston Globe article 16 Şubat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde . on hemolymph
- http://mebk12.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/14/05/132943/dosyalar/2013_01/22022628_dolamvevcudunsavunmas.pdf 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- http://yunus.hacettepe.edu.tr/~sert/Entomoloji.htm 25 Kasım 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hemolenf bazi omurgasiz ozellikle eklembacaklilarda omurgalilardaki kanin karsiligidir Canlinin acik dolasim sistemi icinde dolasir ve dokularla dogrudan temas eder Hemolenf adi verilen hemosit hucrelerinden olusan bir plazmadir ve bircok kimyasal madde de barindirir Omurgalilara gore en belirgin ve ayirt edici ozelligi oksijeni tasimak icin demir iceren kirmizi hemoglobin yerine bakir iceren mavi yesil hemosiyanin icermesidir Eklembacaklilarin dolasim sistemidir Ornegin orumcekler kabuklular sinekler Bunun yaninda bazi yumusakcalarda da hemolenfatik dolasim sistemi vardir Bir cekirge acik dolasim sistemine sahiptir Hemolenf organlari cevreleyen ve birbiri ile baglantili kanallarda dolasir Eklembacakli kani hemoglobin icermez Cekirgede acik dolasim sistemiHacim kontroluCekirgede sistemin kapali kismi sirt bolgesi boyunca calisan bir aort ve tup seklindeki kalplerden olusur Kalpler maddelerin alisveris yapilacaklari yere hemosol bosluklari vasitasiyla hemolnenf pompalar Hemolenf sivisinin sisteme yetmesi icin vucut bosluklari en az duzeyde tutulur Hemosol sinus adi verilen bosluklara ayrilmistir Vucuda dagilmis hemolenf vucut kaslarinin koordineli hareketleriyle beraber dorsal sinusa tekrar getirilir Kasilmalar devam ettikce kalp duvarinda bulunan kucuk vanalar acilir ve kan kalbe girer Hemolenf canlinin sinuslarini hemosol doldurur ve tum hucrelerini sarar Oksijenlendiginde mavi renge donen ve bakir bazli bir protein olan hemosiyanin ihtiva eder omurgalilarda ise hemoglobin iceren demir bazli kirmizi kan hucreleri bulunur ve bundan dolayi eklembacaklilarda kan kirmizi renk yerine mavi yesil renge donusur Hemolenf oksijenini kaybedince rengini de kaybeder ve gri renge donusur Bircok bocek de dahil olmak uzere alt eklembacaklilarin hemolenfi oksijen tasimak icin kullanilmaz cunku bu canlilar oksijeni direkt olarak ic veya dis vucut yuzeylerinden alirlar trake solunumu bu canlilarda hemolenf protein ve seker gibi besin maddeleri tasir Kas hareketleri hemolenf sivisinin dolasimini kolaylastirsa da yeterli degildir Kalp gevsediginde acik uclu gozenekler sayesinde kan kalbe geri cekilir BilesenlerHemolenfte hucre disinda donmamasi icin donmaya karsi ajanlar bulunabilir Boyle ajanlara bazi sineklerde rastlanmistir ornegin Coleoptera bocekler Diptera sinekler ve Hymenoptera ari karinca Inorganik Hemolenf suyla karisik inorganik tuzlar genellile Na Cl K Mg2 ve Ca2 ve organik bilesikler genellikle karbonhidratlar proteinler ve lipitler icerir Hemolenfte birincil oksijen tasiyan molekul siyanindir Amino asitler Eklembacakli hemolenfi yuksek seviyeli amino asitler icerir Nispi oranlari turden ture degismekle beraber bircok amino asit icermektedir Amino asit konsantrasyonu eklembacaklilarin gelisme asamalarina gore degisir Ornek olarak ipek bocegi ipek uretimi doneminde glisine ihtiyac duyar 5 Proteinler Hemolenfteki proteinlerin miktarlari gelisim asamasina gore degisir Bu proteinler islevlerine gore siniflandirilirlar renk proteinleri proteaz inhibitorleri depolama lipit tasima enzimler cinsiyetle ilgili proteinler ve eklembacakli bagisikligina katkida bulunanlar Bazi hemolenfatik proteinlerin yapisina karbonhidratlar ve lipitler de katilir 6 Diger organik bilesenler Azot amonyak urik asit ve ure Eklembacakli hormonlarinin en onemlisi juvenil hormon glikozla birlikte trehaloz Seker duzeyleri hormonlarin kontrolu ile korunur Diger karbohidratlar da bulunabilir inositol seker alkolu hekzoaminler mannitol gliserol ve kitinin yapisina katilan bilesenler 7 HemositlerBunlar hemolenfte serbestce yuzen hucrelerdir Eklembacakli bagisiklik sisteminde rol oynarlar Bagisiklik sistemi hemolenfte yer alir Bocek buyudukce gomlek degistirmeden once segmentleri genisletmek icin hemolenf sistemi bir hidrolik sistem gibi calisir Omurgalilarla farklariAcik dolasim sistemi omurgalilarin kapali dolasim sistemleriyle karsilastirinca yetersiz gibi gorulebilir fakat iki sistemden de cok farkli beklentiler vardir Omurgalilarda dolasim sistemi tum dokulara oksijen tasimakla ve dokulardan karbondioksit toplamakla gorevlidir ve sistemin performansi talebi belirler Boceklerde oksijen tasimak ve karbondioksiti atmak icin dolasim sisteminden ayri olarak trake sistemi var iken omurgalilarda hem oksijen karbondioksit tasima islemi hem besin maddesi ve hormon tasinmasi tek basina dolasim distemiyle gerceklestirilir Dusuk oksijenli ortamlarda yasayan bazi boceklerin hemolenfinde oksijeni dokulara tasimak icin hemoglobin benzeri molekuller vardir Bunlardan dolayi hemolenf sistemi uzerine yuklenen gorevler kapali dolasim sisteminden daha azdir Bazi eklembacaklilarda ve bircok yumusakcada oksijen tasimak icin bakir iceren hemosiyanin vardir Ozel kullanimlariBazi turlerde hemolenfin kanin benzeri olma disinda gorevleri de vardir Bazi bocek turleri avcilari tarafindan saldiriya ugradiklarinda otohemoraji yapabilirler Karinca cinsi Leptanilla kraliceleri are larvalari tarafindan uretilen hemolenfle beslenirler Diger taraftan Pemphigus spyrothecae hemolenfi bir yapistirici gibi kullanir Bazi bocekler gomlek degisimi asamasinda vucudunu genisletmekte kullanirlar Ayrica bakinizKaynakca Chapman R F 1998 The Insects Structure and Function 4th Ingilizce Cambridge UK Cambridge University Press ISBN 0521578906 DOI 10 1146 annurev en 06 010161 000451 DOI 10 1016 0011 2240 82 90139 0 Sowers A D Young S P Grosell M Browdy C L Tomasso J R 2006 Hemolymph osmolality and cation concentrations in Litopenaeus vannamei during exposure to artificial sea salt or a mixed ion solution Relationship to potassium flux Comparative Biochemistry and Physiology Cilt 145 ss 176 180 DOI 10 1111 j 1469 7998 2009 00582 x Genus Leptanilla 14 Mayis 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Australian Ants OnlineDis baglantilarBoston Globe article 16 Subat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde on hemolymph http mebk12 meb gov tr meb iys dosyalar 14 05 132943 dosyalar 2013 01 22022628 dolamvevcudunsavunmas pdf 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde http yunus hacettepe edu tr sert Entomoloji htm 25 Kasim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde