Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tofalar (Tofaca: Тоъфа) veya eski literatürde bilinen isimleri ile Karagaslar, Sibirya'nın İrkutsk Oblastı'nda yaşayan Türk halkı. Halk, kökensel, dilsel ve kültürel açıdan Tuva'nın doğusu ile benzemektedir. Çok eskiden Tuva'dan ayrılmış Tuba Türkleri sanılmaktadır. Türk dillerinde f harfi kullanılmamaktadır, bu yüzden bu ad yabancı olanlar tarafından söylenmiş ve Toba kelimesinden bozmadır.[]
 | |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
|---|---|
 Rusya | 761 (2010)
|
 Ukrayna | 18 (2001) |
| Diller | |
| Din | |
Şamanizm, Hristiyanlık | |
Ekim Devriminden önce Tofalar göçebe halklardandır ve devrim sonrası Sovyet hükûmeti tarafından yerleşim alanları değiştirildi. Genç Tofalar Sovyet okullarında eğitim görüp Rusça öğrendiler ve kültürel gelenekleri yasaklandı.[] 2002 nüfus sayımına göre Rusya'da 837 Tofa bulunmaktadır.
Etimoloji ve geçtiği yerler
Çin kaynaklarında Türkçe konuşan ve Türk soylu kavimler, "Topa" olarak adlandırılmıştır. Günümüzde tarihi Türk topluluklarının göçüp devlet kurduğu bazı yer adları benzerlik taşır. Hindistan'ın Carkhand eyaletinin ilçesinin küçük yerleşim birimlerinden birinin adı Topa olarak geçer. Tuoba adı da Çin'in kuzeyinde bir bölge adı olarak geçmiştir.
Nüfus
Rusya nüfus sayımlarında Tofaların nüfusu 1926-2002 yılları arasında şu şekildedir.
- 1926 — 417 kişi
- 1959 — 586 kişi
- 1970 — 620 kişi
- 1989 — 722 kişi
- 2002 — 837 kişi
Yerleşim
Rusya Federasyonu İrkut ili Alhıg yer, Yukarı Gutara, Nerha yerleşimlerinde yaşamaktadırlar. Birüsa, Kan (Kanag: küçük akarsu demektir) gibi akarsuların olduğu yerdedir. Öncesinde Karagasya (Karagas ülkesi) olarak resmi kayıtlara geçmişken 1934 tarihinden itibaren halkın isteği ile Tofalar ülkesi anlamında Tofalariya adı kullanılmaya başlandı.
Tarih
Tofa Türkleri, eski Türk boylarından gelmektedir. Eski Türk boylarından Tele boyu içinde geçen Dubo adı değişimler sonucu Tuba, Tuha şeklinde adlandırılmıştır. Tofa sözü de bu değişimlerden biridir. Tofalarya bölgesi XVII. yüzyılda Rus işgali ve istilasına uğrar. Sovyetlerin kuruluşuna kadar Tofalar'ın Suglaan adı ile kendi meclisleri bulunmaktaydı. XX. yüzyıla kadar 8 boya sahip olan Tofalar'ın bu yüzyıldan sonra 5 tane boyları bilinmektedir. Tofa boylarının adları: Kaş, Sarıg-Kaş, Çogdu, Kara-Çogdu, Çeptey.
Ayrıca bakınız
Notlar
- ^ Tofalar'a, To'fa,Topa, Toha adları da söylenegelmiştir.[]
Literatür
- Тофалары // Сибирь. Атлас Азиатской России. — М.: Топ-книга, Феория, Дизайн. Информация. Картография, 2007. — 664 с. —
- Тофалары // Народы России. Атлас культур и религий. — М.: Дизайн. Информация. Картография, 2010. — 320 с. —
- Рассадин В. И. Особенности традиционной материальной культуры саянских оленеводов-тофаларов// Этнологические исследования: Сб. ст. Вып.1. — Улан-Удэ: Изд-во БНЦ СО РАН, 2000. — С.131-148.
- Рассадин В. И. Словарь тофаларско-русский и русско-тофаларский/ Тоъфа-орус — орус-тоъфа сооттары: Учеб. пособие для учащихся средних школ. — СПб.: Дрофа, 2005. — 296 с.
- Рассадин В. И. Тофалары// Тюркские народы Восточной Сибири. — М.: Наука, 2008. — С. 262—333.
Atıflar
- ^ a b c d e "Всероссийская перепись населения 2010 года". 23 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2013.
- ^ State statistics committee of Ukraine - National composition of population, 2001 census 6 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Ukrainian)
- ^ . 30 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2015.
- ^ Dilaver Cebeci, Türk'e Dair. s. 12
- ^ http://openlibrary.org/b/OL13544334M/Recherches_sur_les_parlers_T%27o-pa_(5e_si%C3%A8cle_apr%C3%A8s_J.C.), []
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Tofalar ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
' hakkında daha fazla bilgi edinin | |
 | Vikisözlük'te tanımlar |
 | Commons'ta dosyalar |
 | Vikihaber'de haberler |
- Baykal tabiatı. Tofa Ülkesi 10 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Galeri
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Tofalar Tofaca Tofa veya eski literaturde bilinen isimleri ile Karagaslar Sibirya nin Irkutsk Oblasti nda yasayan Turk halki Halk kokensel dilsel ve kulturel acidan Tuva nin dogusu ile benzemektedir Cok eskiden Tuva dan ayrilmis Tuba Turkleri sanilmaktadir Turk dillerinde f harfi kullanilmamaktadir bu yuzden bu ad yabanci olanlar tarafindan soylenmis ve Toba kelimesinden bozmadir kaynak belirtilmeli Tofalar Tofa Rengeyikleri ile birlikte bir grup TofaOnemli nufusa sahip bolgelerRusya761 2010 Irkutsk Oblasti 678 2010 Sankt Peterburg 28 2002 Tomsk Oblasti 13 2002 Krasnoyarsk Krayi 12 2002 Ukrayna18 2001 DillerTofaca RuscaDinSamanizm Hristiyanlik Ekim Devriminden once Tofalar gocebe halklardandir ve devrim sonrasi Sovyet hukumeti tarafindan yerlesim alanlari degistirildi Genc Tofalar Sovyet okullarinda egitim gorup Rusca ogrendiler ve kulturel gelenekleri yasaklandi daha iyi kaynak gerekli 2002 nufus sayimina gore Rusya da 837 Tofa bulunmaktadir Etimoloji ve gectigi yerlerCin kaynaklarinda Turkce konusan ve Turk soylu kavimler Topa olarak adlandirilmistir Gunumuzde tarihi Turk topluluklarinin gocup devlet kurdugu bazi yer adlari benzerlik tasir Hindistan in Carkhand eyaletinin ilcesinin kucuk yerlesim birimlerinden birinin adi Topa olarak gecer Tuoba adi da Cin in kuzeyinde bir bolge adi olarak gecmistir NufusTofa Turklerinde bir cekirdek aile Rusya nufus sayimlarinda Tofalarin nufusu 1926 2002 yillari arasinda su sekildedir 1926 417 kisi 1959 586 kisi 1970 620 kisi 1989 722 kisi 2002 837 kisiYerlesimRusya Federasyonu Irkut ili Alhig yer Yukari Gutara Nerha yerlesimlerinde yasamaktadirlar Birusa Kan Kanag kucuk akarsu demektir gibi akarsularin oldugu yerdedir Oncesinde Karagasya Karagas ulkesi olarak resmi kayitlara gecmisken 1934 tarihinden itibaren halkin istegi ile Tofalar ulkesi anlaminda Tofalariya adi kullanilmaya baslandi Tofalarin yurduTarihTofa Turkleri eski Turk boylarindan gelmektedir Eski Turk boylarindan Tele boyu icinde gecen Dubo adi degisimler sonucu Tuba Tuha seklinde adlandirilmistir Tofa sozu de bu degisimlerden biridir Tofalarya bolgesi XVII yuzyilda Rus isgali ve istilasina ugrar Sovyetlerin kurulusuna kadar Tofalar in Suglaan adi ile kendi meclisleri bulunmaktaydi XX yuzyila kadar 8 boya sahip olan Tofalar in bu yuzyildan sonra 5 tane boylari bilinmektedir Tofa boylarinin adlari Kas Sarig Kas Cogdu Kara Cogdu Ceptey Ayrica bakinizTofaca Tuvalar Sorlar Soyotlar DuhalarNotlar Tofalar a To fa Topa Toha adlari da soylenegelmistir kaynak belirtilmeli LiteraturTofalary Sibir Atlas Aziatskoj Rossii M Top kniga Feoriya Dizajn Informaciya Kartografiya 2007 664 s ISBN 5 287 00413 3 Tofalary Narody Rossii Atlas kultur i religij M Dizajn Informaciya Kartografiya 2010 320 s ISBN 978 5 287 00718 8 Rassadin V I Osobennosti tradicionnoj materialnoj kultury sayanskih olenevodov tofalarov Etnologicheskie issledovaniya Sb st Vyp 1 Ulan Ude Izd vo BNC SO RAN 2000 S 131 148 Rassadin V I Slovar tofalarsko russkij i russko tofalarskij Tofa orus orus tofa soottary Ucheb posobie dlya uchashihsya srednih shkol SPb Drofa 2005 296 s Rassadin V I Tofalary Tyurkskie narody Vostochnoj Sibiri M Nauka 2008 S 262 333 Atiflar a b c d e Vserossijskaya perepis naseleniya 2010 goda 23 Agustos 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Mart 2013 State statistics committee of Ukraine National composition of population 2001 census 6 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ukrainian 30 Aralik 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Agustos 2015 Dilaver Cebeci Turk e Dair s 12 http openlibrary org b OL13544334M Recherches sur les parlers T 27o pa 5e si C3 A8cle apr C3 A8s J C yalin URL Dis baglantilarWikimedia Commons ta Tofalar ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Vikipedi nin kardes projelerinden hakkinda daha fazla bilgi edininVikisozluk te tanimlarCommons ta dosyalarVikihaber de haberlerBaykal tabiati Tofa Ulkesi 10 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Galeri