Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Toksikoloji ya da ağıbilim (Zehir bilimi),kimyasallar ile biyolojik sistem arasındaki etkileşimleri, zararlı sonuçları yönünden inceleyen ya da kimyasalların zararsızlık limitlerini belirleyen bilim dalıdır.
Özet
Hemen hemen herkes, uygun kullanılmadığında zararlı olacak kimyevi maddelerle temas halindedir. Pek çok ölüm ve belki bunun yüz katı kadar fazla kaza kimyevi maddelerin dikkatsiz kullanılması sonucu meydana gelmektedir.
Toksikoloji (ağıbilim) üç ana alt dala sahiptir: Bunlardan sanayi toksikolojisi, hava ve sudaki kimyevi kirleticilerin zararlı etkilerini inceler. Bunun yanında çalışma ve ev ortamında mevcut olanları da konu alır. Ekonomik toksikoloji ise ilaçlarda, yiyeceklere ilave edilen maddelerde, kozmetik, gübre ve veteriner ilaçlarındaki kimyevi maddelerle meşgul olur. Adli toksikoloji de özellikle ölüm veya ciddi yaralanmayla sonuçlanan vakaların tıbbi yönüyle meşgul olur.
Her kimyevi madde, toksik etkisine (toksiklik, toksisite ya da ağılılık) bağlı olarak altı sınıftan birinde mütalaa edilir. Çok fazla toksik (ağılı), çok toksik, orta derecede toksik, az toksik, oldukça toksik olmayan ve oldukça zararsız.
Zehir, çok fazla veya çok toksik olan kimyevi maddelere verilen isimdir. Bunların az miktarları ciddi zarara veya ölüme sebep olur. Deney hayvanının her kilogramı için 50 miligram ağızdan verildiğinde, 48 saat içinde, bu hayvanların en az % 50'sinin ölümüne sebep olan maddeye kimyevi olarak zehir etiketi konulur. İnsanlar için bu miktar yaklaşık olarak bir çay kaşığı dolusu kadardır.
Toksikoloji, hayvanlar üzerinde deney yaparak, kimyevi maddelerin toksisite derecesini belirlemeye çalışır. Bu maksatla pek çok hayvan kullanılır. Fareler bu iş için kullanılan küçük; maymun ve çiftlik hayvanları büyük hayvanlar arasındadır. Hayvanlar üzerinde yapılan deneylerin tamamlanmasından ve sonucun insanlar üzerindeki etkisi tahmin edildikten sonra sınırlı sayıda deneyin insan üzerinde yapılmasıyla makul bir emniyet elde edilir. Buna kimyevi maddelerin insan derisi üzerinde etkisinin araştırılması misal gösterilebilir.
Eğer kimyevi maddelerin hastalık veya ölüme sebebiyet verdiği zannedilirse, ölünün kanı, idrarı ve kas parçaları adli toksikolojiye analiz için verilir. Yapılan deneylerle, zararlı kimyevi maddeler ve miktarları tespit edilebilir.
Tarihçe
Toksikoloji denilince akla ilk olarak Paracelsus gelir. 16. yüzyılda Paracelsus'un (1493-1541) zehiri tanımlarken kullandığı "Her madde zehirdir. Zehir olmayan madde yoktur; zehir ile ilacı ayıran dozdur" şeklindeki ifade, bugünkü modern toksikolojinin de çıkış noktasıdır.
Alt dalları
Uğraş alanları
Her kimyasalın doza bağımlı olarak toksik etki gösterebilmesi gerçeği, toksikolojinin uğraş konularını;
- ilaç
- kozmetik
- pestisit
- gıda katkısı
- olarak çok geniş bir alana yaymaktadır.
Bütün bu kimyasallara, organizmaya yabancı anlamına gelen "" yahut "ksenobiyotik" adı da verilmektedir.
Kaynakça
- ^ Prof. Dr. Kaya Türkay. Yeni Özleştirme Kılavuzu. Kırmızı Kedi Yayınevi.
- Toksikolojinin Temel Kavramları, Bölüm 1.7, Prof.Dr.
- Farmakoloji Ders Kitabı (editörler: , , ), Gazi Kitabevi, 2000.
Dış bağlantılar
- Türk Toksikoloji Derneği 27 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- 9 Eylül Üniversitesi - İlaç ve Zehir Danışma Merkezi 10 Nisan 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Toksikoloji ya da agibilim Zehir bilimi kimyasallar ile biyolojik sistem arasindaki etkilesimleri zararli sonuclari yonunden inceleyen ya da kimyasallarin zararsizlik limitlerini belirleyen bilim dalidir ToksikolojiOzetHemen hemen herkes uygun kullanilmadiginda zararli olacak kimyevi maddelerle temas halindedir Pek cok olum ve belki bunun yuz kati kadar fazla kaza kimyevi maddelerin dikkatsiz kullanilmasi sonucu meydana gelmektedir Toksikoloji agibilim uc ana alt dala sahiptir Bunlardan sanayi toksikolojisi hava ve sudaki kimyevi kirleticilerin zararli etkilerini inceler Bunun yaninda calisma ve ev ortaminda mevcut olanlari da konu alir Ekonomik toksikoloji ise ilaclarda yiyeceklere ilave edilen maddelerde kozmetik gubre ve veteriner ilaclarindaki kimyevi maddelerle mesgul olur Adli toksikoloji de ozellikle olum veya ciddi yaralanmayla sonuclanan vakalarin tibbi yonuyle mesgul olur Her kimyevi madde toksik etkisine toksiklik toksisite ya da agililik bagli olarak alti siniftan birinde mutalaa edilir Cok fazla toksik agili cok toksik orta derecede toksik az toksik oldukca toksik olmayan ve oldukca zararsiz Zehir cok fazla veya cok toksik olan kimyevi maddelere verilen isimdir Bunlarin az miktarlari ciddi zarara veya olume sebep olur Deney hayvaninin her kilogrami icin 50 miligram agizdan verildiginde 48 saat icinde bu hayvanlarin en az 50 sinin olumune sebep olan maddeye kimyevi olarak zehir etiketi konulur Insanlar icin bu miktar yaklasik olarak bir cay kasigi dolusu kadardir Toksikoloji hayvanlar uzerinde deney yaparak kimyevi maddelerin toksisite derecesini belirlemeye calisir Bu maksatla pek cok hayvan kullanilir Fareler bu is icin kullanilan kucuk maymun ve ciftlik hayvanlari buyuk hayvanlar arasindadir Hayvanlar uzerinde yapilan deneylerin tamamlanmasindan ve sonucun insanlar uzerindeki etkisi tahmin edildikten sonra sinirli sayida deneyin insan uzerinde yapilmasiyla makul bir emniyet elde edilir Buna kimyevi maddelerin insan derisi uzerinde etkisinin arastirilmasi misal gosterilebilir Eger kimyevi maddelerin hastalik veya olume sebebiyet verdigi zannedilirse olunun kani idrari ve kas parcalari adli toksikolojiye analiz icin verilir Yapilan deneylerle zararli kimyevi maddeler ve miktarlari tespit edilebilir TarihceToksikoloji denilince akla ilk olarak Paracelsus gelir 16 yuzyilda Paracelsus un 1493 1541 zehiri tanimlarken kullandigi Her madde zehirdir Zehir olmayan madde yoktur zehir ile ilaci ayiran dozdur seklindeki ifade bugunku modern toksikolojinin de cikis noktasidir Alt dallariCevre toksikolojisi Adli toksikoloji EkotoksikolojiUgras alanlariHer kimyasalin doza bagimli olarak toksik etki gosterebilmesi gercegi toksikolojinin ugras konularini ilac kozmetik pestisit gida katkisi olarak cok genis bir alana yaymaktadir Butun bu kimyasallara organizmaya yabanci anlamina gelen yahut ksenobiyotik adi da verilmektedir Kaynakca Prof Dr Kaya Turkay Yeni Ozlestirme Kilavuzu Kirmizi Kedi Yayinevi Toksikolojinin Temel Kavramlari Bolum 1 7 Prof Dr Farmakoloji Ders Kitabi editorler Gazi Kitabevi 2000 ISBN 975 7313 61 0Dis baglantilarTurk Toksikoloji Dernegi 27 Subat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde 9 Eylul Universitesi Ilac ve Zehir Danisma Merkezi 10 Nisan 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde