Tortumkale, Erzurum ilinin Tortum ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir.
Tortumkale | |
---|---|
Erzurum'un Türkiye'deki konumu | |
Tortumkale Tortumkale'nin Erzurum 'daki konumu | |
Ülke | Türkiye |
İl | Erzurum |
İlçe | Tortum |
Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
Rakım | 1788 m |
Nüfus (2022) | 357 |
Zaman dilimi | (TSİ) |
İl alan kodu | 0442 |
İl plaka kodu | 25 |
Posta kodu | 25430 |
Tarihçe
Tortumkale'nin eski adı Tortum veya Tortomi (თორთომი) olarak bilinir. Tortum bir akarsu ile bir bölgenin de adıydı. Ancak Tortum adını taşıyan yerleşim bugünkü Tortum kenti değil, Tortumkale köyüydü. Bu yerleşim, buradaki kaleden dolayı Tortumkale olarak adlandırılmıştır. Bugünkü Tortum adını taşıyan yerleşimin eski adı Nihahi (ნიხახი) idi. Nitekim F.R. Mausell'in 1902 tarihli İngilizce "Oltu-Tortum" haritasında Tortumkale "Tortum Kale", Tortum kenti ise "Nikhagh" olarak geçer.
Tortumkale köyü, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Tao'da yer alır. Evliya Çelebi'nin seyahatnamesinde köydeki Tortum Kalesi'nin Memaroz/Mamrel olarak adlandırılan Gürcü hükümdarı tarafından inşa edildiği belirtilmiştir. Nitekim kalenin kesin inşa tarihi bilinmese de Osmanlılar Tao bölgesini ve buradaki kaleyi 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Vezir Ahmed Paşa komutasındaki Gürcistan seferi sırasında 9 Eylül 1549'da kuşatılan Tortum Kalesi, 13 Eylül'de teslim olmasıyla kesin olarak Osmanlı topraklarına katılmıştır. Nitekim Tortum Kalesi'ndeki kilise de bu yapının Osmanlı döneminden önce inşa edildiğini göstermektedir. Osmanlı hakimiyetine girmesiyle Çıldır Eyaleti'ine bağlı Tortum sancağı oluşturuldu ve Tortumkale yerleşimi de bir süre bu sancağın merkeziydi.
Tortumkale, 1574 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adı Osmanlı tahrir defterine "Kilise" ve "Rabat-i Kala-i Tortum" adıyla kaydedilmiştir. Bu tarihte yerleşim Tortum sancağının Tortum nahiyesine bağlıydı ve nüfusu, tamamı Hristiyan olan 168 haneden oluşuyordu.
Tortumkale, 1835 tarihli nüfus defterinde "Tortum" adıyla geçer. Sadece erkek nüfusunun tespit edildiği bu tarihte Tortum, Tortum sancağına bağlı Tortum kazasının köylerinden biriydi. Köydeki 48 hanede 140 erkek kaydedilmiştir. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, köyün toplam nüfusunun yaklaşık 280 kişiden oluştuğu ortaya çıkar.
Tortumkale köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Tortum Kala (تورتوم قلعە) adıyla Erzurum vilayetinin Tortum kazasının merkez nahiyesine bağlı köylerden biriydi. 1940 genel nüfus sayımında bu yerleşim aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 738 kişiden oluşuyordu. Bu tarihte Nihahi'nin adı Tortum olarak değiştirilmiş ve 1.534 kişinin yaşadığı Tortum, Tortum kazasının idari merkezi olmuştu. 1965 genel nüfus sayımında Tortumkale köyünün nüfusu 525 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde 158 kişi okuma yazma biliyordu.
1993 yılında Büyükşehir olan Erzurum’da, 2012 yılında 6360 Sayılı Yasa ile, tüm köylerin tüzel kişiliği kaldırılmıştır. Bu köy de Tortum Belediyesi’nin bir mahallesi olmuştur.
Coğrafya
Mahalle, Erzurum il merkezine 68 km, Tortum ilçe merkezine 16 km uzaklıktadır. Mahalle, Tortum'un kuzeybatısında olup, numaralı Artvin-Erzurum (Uzundere-Tortum) devlet yoluna 4,8 km.lik bir köy yoluyla ulaşmaktadır.
Nüfus
Yıllara göre mahalle nüfus verileri | |
---|---|
2022 | 357 |
2021 | 506 |
2020 | 900 |
2019 | 515 |
2018 | 256 |
2017 | 193 |
2016 | 221 |
2015 | 258 |
2014 | 351 |
2013 | 620 |
2012 | 239 |
2011 | 264 |
2010 | 294 |
2009 | 398 |
2008 | 550 |
2007 | 159 |
2000 | 332 |
1990 | 465 |
1985 | 458 |
1965 | 525 |
Kaynakça
- ^ a b c d e f g h i j k "Erzurum Tortum Tortumkale Mahalle Nüfusu". Nufusune.com. 14 Şubat 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Aralık 2023.
- ^ a b c d e f g h . Türkiye İstatistik Kurumu. 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Tortumkale, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 24 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Aralık 2023.
- ^ "F. R. Maunsell – "Olti-Tortum" Haritası, 1902." 21 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Temmuz 2023.
- ^ "Gürcistan Dostluk Derneği". 18 Ocak 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ocak 2017.
- ^ Geçmişten Geleceğe Yusufeli Sempozyumu Bildirileri. İstanbul: Yusufeli Belediyesi Yayınları. 2010. s. 49. ISBN .
- ^ Özger, Y., 19. Yüzyılda Tortum'un Nüfus Durumu. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Ciltː8, Sayı: 2, Erzurum 2010. URL:http://e-dergi.atauni.edu.tr/ataunisosbil/article/viewFile/1020000357/1020000351 27 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Erişim: 2017-01-18
- ^ Tao (ტაო), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 92. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Tao (ტაო), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 96. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 234.
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 252.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 263.
- ^ . Resmî Gazete. 10 Aralık 2012. 19 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2022.
- ^ "Tortumkale Mahallesi". YerelNet.org.tr. 4 Haziran 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Aralık 2023.
- ^ "Tortumkale to D 950". Tortumkale to D 950. Erişim tarihi: 22 Aralık 2023.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1968). (PDF). kutuphane.tuik.gov.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
Dış bağlantılar
- Tortumkale, Tortum için uzaydan görüntü siteleri: Google, Yahoo, Microsoft
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Tortumkale Erzurum ilinin Tortum ilcesine bagli bir kirsal mahalledir TortumkaleMahalleMahallenin haritadaki yeriErzurum un Turkiye deki konumuTortumkaleTortumkale nin Erzurum daki konumuUlke TurkiyeIlErzurumIlceTortumCografi bolgeKaradeniz BolgesiRakim1788 mNufus 2022 357Zaman dilimiUTC 03 00 TSI Il alan kodu0442Il plaka kodu25Posta kodu25430TarihceTortumkale nin eski adi Tortum veya Tortomi თორთომი olarak bilinir Tortum bir akarsu ile bir bolgenin de adiydi Ancak Tortum adini tasiyan yerlesim bugunku Tortum kenti degil Tortumkale koyuydu Bu yerlesim buradaki kaleden dolayi Tortumkale olarak adlandirilmistir Bugunku Tortum adini tasiyan yerlesimin eski adi Nihahi ნიხახი idi Nitekim F R Mausell in 1902 tarihli Ingilizce Oltu Tortum haritasinda Tortumkale Tortum Kale Tortum kenti ise Nikhagh olarak gecer Tortumkale koyu Orta Cag da Gurcistan i olusturan bolgelerden biri olan Tao da yer alir Evliya Celebi nin seyahatnamesinde koydeki Tortum Kalesi nin Memaroz Mamrel olarak adlandirilan Gurcu hukumdari tarafindan insa edildigi belirtilmistir Nitekim kalenin kesin insa tarihi bilinmese de Osmanlilar Tao bolgesini ve buradaki kaleyi 16 yuzyilin ortalarinda Gurculerden ele gecirmistir Vezir Ahmed Pasa komutasindaki Gurcistan seferi sirasinda 9 Eylul 1549 da kusatilan Tortum Kalesi 13 Eylul de teslim olmasiyla kesin olarak Osmanli topraklarina katilmistir Nitekim Tortum Kalesi ndeki kilise de bu yapinin Osmanli doneminden once insa edildigini gostermektedir Osmanli hakimiyetine girmesiyle Cildir Eyaleti ine bagli Tortum sancagi olusturuldu ve Tortumkale yerlesimi de bir sure bu sancagin merkeziydi Tortumkale 1574 tarihli ve Defter i Mufassal i Vilayet i Gurcistan adi Osmanli tahrir defterine Kilise ve Rabat i Kala i Tortum adiyla kaydedilmistir Bu tarihte yerlesim Tortum sancaginin Tortum nahiyesine bagliydi ve nufusu tamami Hristiyan olan 168 haneden olusuyordu Tortumkale 1835 tarihli nufus defterinde Tortum adiyla gecer Sadece erkek nufusunun tespit edildigi bu tarihte Tortum Tortum sancagina bagli Tortum kazasinin koylerinden biriydi Koydeki 48 hanede 140 erkek kaydedilmistir Erkek sayisi kadar kadin eklenince koyun toplam nufusunun yaklasik 280 kisiden olustugu ortaya cikar Tortumkale koyu 1928 tarihli Osmanlica koy listesinde Tortum Kala تورتوم قلعە adiyla Erzurum vilayetinin Tortum kazasinin merkez nahiyesine bagli koylerden biriydi 1940 genel nufus sayiminda bu yerlesim ayni idari konuma sahipti ve nufusu 738 kisiden olusuyordu Bu tarihte Nihahi nin adi Tortum olarak degistirilmis ve 1 534 kisinin yasadigi Tortum Tortum kazasinin idari merkezi olmustu 1965 genel nufus sayiminda Tortumkale koyunun nufusu 525 kisiden olusuyor ve bu nufus icinde 158 kisi okuma yazma biliyordu 1993 yilinda Buyuksehir olan Erzurum da 2012 yilinda 6360 Sayili Yasa ile tum koylerin tuzel kisiligi kaldirilmistir Bu koy de Tortum Belediyesi nin bir mahallesi olmustur CografyaMahalle Erzurum il merkezine 68 km Tortum ilce merkezine 16 km uzakliktadir Mahalle Tortum un kuzeybatisinda olup numarali Artvin Erzurum Uzundere Tortum devlet yoluna 4 8 km lik bir koy yoluyla ulasmaktadir NufusYillara gore mahalle nufus verileri2022 3572021 5062020 9002019 5152018 2562017 1932016 2212015 2582014 3512013 6202012 2392011 2642010 2942009 3982008 5502007 1592000 3321990 4651985 4581965 525Kaynakca a b c d e f g h i j k Erzurum Tortum Tortumkale Mahalle Nufusu Nufusune com 14 Subat 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Aralik 2023 a b c d e f g h Turkiye Istatistik Kurumu 17 Agustos 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Tortumkale Turkey Page Ingilizce Fallingrain com 24 Agustos 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Aralik 2023 F R Maunsell Olti Tortum Haritasi 1902 21 Temmuz 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Temmuz 2023 Gurcistan Dostluk Dernegi 18 Ocak 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ocak 2017 Gecmisten Gelecege Yusufeli Sempozyumu Bildirileri Istanbul Yusufeli Belediyesi Yayinlari 2010 s 49 ISBN 978 605 88588 0 0 Ozger Y 19 Yuzyilda Tortum un Nufus Durumu Ataturk Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Dergisi Ciltː8 Sayi 2 Erzurum 2010 URL http e dergi atauni edu tr ataunisosbil article viewFile 1020000357 1020000351 27 Aralik 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Erisim 2017 01 18 Tao ტაო Mamaia Pagava Meri Tsintsadze Maia Baramidze Malhaz Coharadze Tina Siosvili Ramaz Halvasi Nugzar Mgeladze Zaza Sasikadze Merab Halvasi Cimser Chvimiani Cemal Karalidze Batum 2020 s 92 2 Aralik 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 25 828 2 Tao ტაო Mamaia Pagava Meri Tsintsadze Maia Baramidze Malhaz Coharadze Tina Siosvili Ramaz Halvasi Nugzar Mgeladze Zaza Sasikadze Merab Halvasi Cimser Chvimiani Cemal Karalidze Batum 2020 s 96 2 Aralik 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 25 828 2 Son Teskilat i Mulkiyede Koylerimizin Adlari Osmanlica Istanbul 1928 s 234 1940 Genel Nufus Sayimi Ankara 1946 s 252 1965 Genel Nufus Sayimi Ankara 1968 s 263 Resmi Gazete 10 Aralik 2012 19 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Aralik 2022 Tortumkale Mahallesi YerelNet org tr 4 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Aralik 2023 Tortumkale to D 950 Tortumkale to D 950 Erisim tarihi 22 Aralik 2023 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Basbakanlik Devlet Istatistik Enstitusu 1991 1990 Genel Nufus Sayimi Idari Bolunus PDF sehirhafizasi sakarya edu tr 19 Subat 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 19 Subat 2020 Basbakanlik Devlet Istatistik Enstitusu 1986 1985 Genel Nufus Sayimi Idari Bolunus PDF sehirhafizasi sakarya edu tr 19 Subat 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 18 Subat 2020 Basbakanlik Devlet Istatistik Enstitusu 1968 PDF kutuphane tuik gov tr 18 Subat 2020 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 18 Subat 2020 Dis baglantilarTortumkale Tortum icin uzaydan goruntu siteleri Google Yahoo Microsoft