Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, uygun değildir. (Eylül 2016) |
Tourette sendromu (veya Turet sendromu), aynı şekilde kısa aralıklarla meydana gelen istemsiz, hızlı, ani bedensel tikler ve ses tiklerinin oluşturduğu nörolojik veya “nörokimyasal” kalıtsal bir rahatsızlıktır.
| Tourette sendromu | |
|---|---|
| Diğer adlar | Tourette's sendromu, Tourette's bozukluğu, Gilles de la Tourette sendromu (GTS), kombine vokal ve çoklu motor tik bozukluğu [de la Tourette] |
 | |
| (1857–1904), Tourette sendromunun isim babası | |
| Olağan başlangıcı | Genellikle çocuklukta |
| Uzmanlık | Pediyatri, nöroloji |
| Belirtiler | Tikler |
| Süre | Uzun dönemli |
| Nedenleri | Çevresel etkilerle birlikte genetik yapı |
| Tanı | Kişinin yaşam öyküsüne ve semptomlarına göre |
| Tedavi | Eğitim, davranış terapisi |
| İlaç | Genellikle ilaçsız, bazen nöroleptikler ve |
| Prognoz | Ergenlikte gençlerde başlayan tiklerin kaybolmasında iyileşme gözlemlenmekte |
| Sıklık | %1 civarı |
Nörogelişimsel bozukluklar kategorisinde ele alınır. İsmini Fransız doktor 'den alır. Beynin bazal ganglion denilen bölümündeki anormallikten kaynaklandığı düşünülmektedir (dopamin). Tikler birden ortaya çıkan, hızlı, yineleyici, ritmik olmayan, basmakalıp bir motor hareket ya da ses çıkarmadır. Karşı konulamaz bir deneyim olarak yaşanır. Ciddi formlarda iletişim ve yaşam kalitesi bozulabilir. Sık görülen tikler arasında kafa sallama, kaş-göz oynatma, göz kırpma, hayvan sesleri çıkarma, boyun çevirme, göz devirme, diş gıcırdatma, omuz oynatma, yüz buruşturma ve buna benzer yüz hareketleridir. Yaygın inanışın aksine tourette sendromu küfür etme hastalığı değildir. Koprolali denilen istem dışı küfür etme durumu Tourette sendromlu bireylerin çok küçük bir kısmını oluşturmaktadır. Bunların yanında kişide şu semptomlar da bulunabilir ekolali: karşısındakinin sözlerini sesli veya kendi kendine sessizce tekrar etme. Hastalığın belirtileri genellikle 5-6 yaşlarında ortaya çıkar. Ergenlikle beraber tikler artış gösterir. Çoğu vakada ergenlik döneminin sonuna doğru tiklerin sayısı ve şiddeti azalmakla beraber genellikle ömür boyu süren kronik bir hastalıktır. Bir kişinin Tourette sendromlu sayılabilmesi için en az iki motor (bedensel tik) bir vokal (ses tiki) tikinin olması ve bu tiklerin 18 yaşından önce başlamış olması gerekmektedir. Tikler yere ve duruma göre şekillenebilir. Örneğin çoğu kişide stres, yorgunluk, kaygı, heyecan, sinir ve panik olma durumlarında tiklerin sayısı ve şiddetinde yükselme olur veya bazı motivasyon gerektiren uğraşlarda tikler geçici süreliğine yok olabilir; örneğin spor yapmak, enstrüman çalmak, şarkı söylemek. 'a göre bu kişilerin genel kişilikleri şu şekildedir: Fazla duyarlı, kolay heyecanlanan, huzursuz, sıkılan, alıngan, zeki ve bilinçli. ABD verilerine göre tourette sendromuna sahip bireylerin %75'ine yakını herhangi bir spor veya sanat dalıyla ilgilenmektedir. ABD'de her sene 15 Mayıs - 15 Haziran tarihleri arasında ulusal çapta 20'ye yakın kentte ''Tourette Sendromu Farkındalık Ayı'' etkinlikleri (konser, yürüyüş, spor müsabakaları, gezi, yarışma vb) düzenlenerek tourette sendromuna dikkat çekilmektedir.
Tourette sendromu, günümüzde nadir bir sendrom olarak düşünülmemekle beraber çoğu durumda hafif tabir edilebilecek tikler görüldüğünden bazı durumlarda doğru tanı yapılamamaktadır. Tourette sendromuobsesif kompulsif bozukluk, dikkat eksikliği ve hiperaktivite gibi rahatsızlıklarla akrabalık göstermektedir ve birçok Tourette sendromlu kişi aynı zamanda bu rahatsızlıklara da sahiptir. Ayrıca Down sendromlu ve otizmli bireylerin tourette sendromuna yakalanma riski normal bireylere göre daha fazladır. Tourette sendromunun görülme sıklığı 10.000'de 4-5'tir ve erkeklerde kızlara oranla daha sık görülmektedir. Bilinen kesin bir tedavisi yoktur fakat tedaviye yardımcı ilaçlar, bazı terapi ve cerrahi müdahaleler mevcuttur. Şu an için Türkiye'de 2009 yılında Prof. Dr. Hakan Oruçkaptan kontrolünde Osman D. ve 2016'da Prof. Dr. Ahmet Hilmi Kaya kontrolünde Seyithan S. olmak üzere sadece iki hastaya cerrahi müdahale gerçekleşmiştir. Hastalara DBS (Derin Beyin Stimülasyonu - Beyin Pili) müdahalesi yapılmış ve büyük oranda tikler ortadan kaldırılmıştır. İsveçli şarkıcı Basshunter, Amerikalı şarkıcı Billie Eilish, Amerikalı şarkıcı , Amerikalı piyanist ingiliz piyanist , Amerikalı aktör , Premier League'nde Everton forması giyen Amerikalı futbolcu Tim Howard, NBA basketbol oyuncusu Mahmoud Abdul-Rauf, Amerikalı motivasyonel konuşmacı , İngiliz yazar Samuel Johnson, Okçulukta Olimpiyat Sampiyonu olan Türk sporcu Mete Gazoz ve dünyaca ünlü bestekâr Mozart'ın da bu rahatsızlığa sahip olduğuna dair bulgular mevcuttur.
Akraba rahatsızlıklar
Kaynakça
- ^ a b c d e Stern JS (Ağustos 2018). (PDF). Pract Neurol (Historical review). 18 (4): 262-70. doi:10.1136/practneurol-2017-001755. (PMID) 29636375. 1 Aralık 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2020.
- ^ a b c . National Institute of Neurological Disorders and Stroke. 6 Temmuz 2018. 1 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2018.
- ^ Pringsheim T, Holler-Managan Y, Okun MS, ve diğerleri. (Mayıs 2019). "Comprehensive systematic review summary: Treatment of tics in people with Tourette syndrome and chronic tic disorders". Neurology (Review). 92 (19): 907-15. doi:10.1212/WNL.0000000000007467. (PMC) 6537130 $2. (PMID) 31061209.
- ^ Hollis C, Pennant M, Cuenca J, et al. (January 2016). "Clinical effectiveness and patient perspectives of different treatment strategies for tics in children and adolescents with Tourette syndrome: a systematic review and qualitative analysis 3 Haziran 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .". Health Technology Assessment. Southampton (UK): NIHR Journals Library. 20 (4): 1–450. DOI:10.3310/hta20040. ISSN 1366-5278.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Nisan 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Nisan 2016.
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 16 Nisan 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Nisan 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Nisan 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Nisan 2016.
- ^ Haber, Internet (8 Ağustos 2023). . 9 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2023.
Dış bağlantılar
- Curlie'de Tourette sendromu (DMOZ tabanlı)
- Tourette's Syndrome: minimizing confusion15 Mart 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Dr. Freeman has over 180 journal-published articles on PubMed.24 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Tourette syndrome: Newly diagnosed 24 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .—a 3-hour video/slide presentation by John Walkup, MD,
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Eylul 2016 Tourette sendromu veya Turet sendromu ayni sekilde kisa araliklarla meydana gelen istemsiz hizli ani bedensel tikler ve ses tiklerinin olusturdugu norolojik veya norokimyasal kalitsal bir rahatsizliktir Tourette sendromuDiger adlarTourette s sendromu Tourette s bozuklugu Gilles de la Tourette sendromu GTS kombine vokal ve coklu motor tik bozuklugu de la Tourette 1857 1904 Tourette sendromunun isim babasiOlagan baslangiciGenellikle cocukluktaUzmanlikPediyatri norolojiBelirtilerTiklerSureUzun donemliNedenleriCevresel etkilerle birlikte genetik yapiTaniKisinin yasam oykusune ve semptomlarina goreTedaviEgitim davranis terapisiIlacGenellikle ilacsiz bazen noroleptikler vePrognozErgenlikte genclerde baslayan tiklerin kaybolmasinda iyilesme gozlemlenmekteSiklik 1 civari Norogelisimsel bozukluklar kategorisinde ele alinir Ismini Fransiz doktor den alir Beynin bazal ganglion denilen bolumundeki anormallikten kaynaklandigi dusunulmektedir dopamin Tikler birden ortaya cikan hizli yineleyici ritmik olmayan basmakalip bir motor hareket ya da ses cikarmadir Karsi konulamaz bir deneyim olarak yasanir Ciddi formlarda iletisim ve yasam kalitesi bozulabilir Sik gorulen tikler arasinda kafa sallama kas goz oynatma goz kirpma hayvan sesleri cikarma boyun cevirme goz devirme dis gicirdatma omuz oynatma yuz burusturma ve buna benzer yuz hareketleridir Yaygin inanisin aksine tourette sendromu kufur etme hastaligi degildir Koprolali denilen istem disi kufur etme durumu Tourette sendromlu bireylerin cok kucuk bir kismini olusturmaktadir Bunlarin yaninda kiside su semptomlar da bulunabilir ekolali karsisindakinin sozlerini sesli veya kendi kendine sessizce tekrar etme Hastaligin belirtileri genellikle 5 6 yaslarinda ortaya cikar Ergenlikle beraber tikler artis gosterir Cogu vakada ergenlik doneminin sonuna dogru tiklerin sayisi ve siddeti azalmakla beraber genellikle omur boyu suren kronik bir hastaliktir Bir kisinin Tourette sendromlu sayilabilmesi icin en az iki motor bedensel tik bir vokal ses tiki tikinin olmasi ve bu tiklerin 18 yasindan once baslamis olmasi gerekmektedir Tikler yere ve duruma gore sekillenebilir Ornegin cogu kiside stres yorgunluk kaygi heyecan sinir ve panik olma durumlarinda tiklerin sayisi ve siddetinde yukselme olur veya bazi motivasyon gerektiren ugraslarda tikler gecici sureligine yok olabilir ornegin spor yapmak enstruman calmak sarki soylemek a gore bu kisilerin genel kisilikleri su sekildedir Fazla duyarli kolay heyecanlanan huzursuz sikilan alingan zeki ve bilincli ABD verilerine gore tourette sendromuna sahip bireylerin 75 ine yakini herhangi bir spor veya sanat daliyla ilgilenmektedir ABD de her sene 15 Mayis 15 Haziran tarihleri arasinda ulusal capta 20 ye yakin kentte Tourette Sendromu Farkindalik Ayi etkinlikleri konser yuruyus spor musabakalari gezi yarisma vb duzenlenerek tourette sendromuna dikkat cekilmektedir Tourette sendromu gunumuzde nadir bir sendrom olarak dusunulmemekle beraber cogu durumda hafif tabir edilebilecek tikler goruldugunden bazi durumlarda dogru tani yapilamamaktadir Tourette sendromuobsesif kompulsif bozukluk dikkat eksikligi ve hiperaktivite gibi rahatsizliklarla akrabalik gostermektedir ve bircok Tourette sendromlu kisi ayni zamanda bu rahatsizliklara da sahiptir Ayrica Down sendromlu ve otizmli bireylerin tourette sendromuna yakalanma riski normal bireylere gore daha fazladir Tourette sendromunun gorulme sikligi 10 000 de 4 5 tir ve erkeklerde kizlara oranla daha sik gorulmektedir Bilinen kesin bir tedavisi yoktur fakat tedaviye yardimci ilaclar bazi terapi ve cerrahi mudahaleler mevcuttur Su an icin Turkiye de 2009 yilinda Prof Dr Hakan Oruckaptan kontrolunde Osman D ve 2016 da Prof Dr Ahmet Hilmi Kaya kontrolunde Seyithan S olmak uzere sadece iki hastaya cerrahi mudahale gerceklesmistir Hastalara DBS Derin Beyin Stimulasyonu Beyin Pili mudahalesi yapilmis ve buyuk oranda tikler ortadan kaldirilmistir Isvecli sarkici Basshunter Amerikali sarkici Billie Eilish Amerikali sarkici Amerikali piyanist ingiliz piyanist Amerikali aktor Premier League nde Everton formasi giyen Amerikali futbolcu Tim Howard NBA basketbol oyuncusu Mahmoud Abdul Rauf Amerikali motivasyonel konusmaci Ingiliz yazar Samuel Johnson Okculukta Olimpiyat Sampiyonu olan Turk sporcu Mete Gazoz ve dunyaca unlu bestekar Mozart in da bu rahatsizliga sahip olduguna dair bulgular mevcuttur Akraba rahatsizliklarObsesif kompulsif bozukluk Dikkat Eksikligi ve Hiperaktivite BozukluguKaynakca a b c d e Stern JS Agustos 2018 PDF Pract Neurol Historical review 18 4 262 70 doi 10 1136 practneurol 2017 001755 PMID 29636375 1 Aralik 2018 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 12 Haziran 2020 a b c National Institute of Neurological Disorders and Stroke 6 Temmuz 2018 1 Aralik 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Kasim 2018 Pringsheim T Holler Managan Y Okun MS ve digerleri Mayis 2019 Comprehensive systematic review summary Treatment of tics in people with Tourette syndrome and chronic tic disorders Neurology Review 92 19 907 15 doi 10 1212 WNL 0000000000007467 PMC 6537130 2 PMID 31061209 Hollis C Pennant M Cuenca J et al January 2016 Clinical effectiveness and patient perspectives of different treatment strategies for tics in children and adolescents with Tourette syndrome a systematic review and qualitative analysis 3 Haziran 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Health Technology Assessment Southampton UK NIHR Journals Library 20 4 1 450 DOI 10 3310 hta20040 ISSN 1366 5278 Arsivlenmis kopya 24 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Nisan 2016 a b Arsivlenmis kopya 16 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Nisan 2016 Arsivlenmis kopya 27 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Nisan 2016 Haber Internet 8 Agustos 2023 9 Agustos 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Agustos 2023 Dis baglantilarCurlie de Tourette sendromu DMOZ tabanli Tourette s Syndrome minimizing confusion15 Mart 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde Dr Freeman has over 180 journal published articles on PubMed 24 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Tourette syndrome Newly diagnosed 24 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde a 3 hour video slide presentation by John Walkup MD