Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tuluy (Moğolca: ᠲᠥᠯᠦᠢ, Толуй хаан Toluy han; Çince: 拖雷), 1227-1229 yılları arasında Moğol İmparatorluğu’nun naip yöneticisi.
| Tuluy | |
|---|---|
 | |
| Moğol İmparatorluğu Naibi | |
| Hüküm süresi | 25 Ağustos 1227-13 Eylül 1229 |
| Önce gelen | Cengiz Han |
| Sonra gelen | Ögeday |
| Doğum | 1192 |
| Ölüm | 1232 |
| Çocuk(lar)ı | Möngke (1209–1259) Kubilay Han (1215–1294) Hülagû Han (1217–1265) Arık Böke (1219–1266) |
| Hanedan | Börçigin |
| Annesi | Börte |
1190/1191 yılında doğdu. Cengiz Han'ın eşi Börte'den olan dördüncü oğluydu. Çocukluğu babasının yükselişi dönemindeki zorlu şartlar içerisinde geçti. Henüz beş yaşındayken bir Tatar tarafından kaçırılmak teşebbüsünden, o sırada on dört ya da on beş yaşlarındaki ablası Alçatun’un cesurca mücadelesi ve iki Moğol askerinin yardımıyla güçlükle kurtulabildi. 1203 yılında Kerait bir prenses olan Soyurgaktani ile evlendirildi. 1213 yılında Kin Hanedanlığı üzerine düzenlenen seferde merkez ordusunu komuta etti.
1220 yılında Harezm üzerine yapılan seferde babasıyla merkez orduda yer aldı. Babası tarafından Horasan bölgesini ele geçirmek üzere yollanan Tuluy, 1221 yılı Şubat ayında ele geçirdiği Merv’i yakıp yıktırdığı gibi yaşayan halkın da çoğunu öldürttü. Nisan ayında da kuşatma sırasında ölen eniştesi Tokaçar’ın intikamı için ele geçirdiği Nişabur’da katliam gerçekleştirdi. Herat’ı aldıktan sonra babasının ordusuna katıldı. Bir süre sonra da ağabeyleri Çağatay ve Ögeday’a destek için Ürgenç kuşatmasına katıldı. 1226 yılında hastalanan babasının vasiyetinde Moğol töresi uyarınca babadan kalma ilk toprakların sahibi ve Moğol ordularının idaresiyle görevlendirildi. Buna göre 129.000 bin kişilik Moğol ordusunun 101.000’i kendisine bırakılmıştı.
Harezm seferinden döndükten sonra babası Cengiz Han ile birlikte, Harezm seferine askerî destek vermeyen Tangutlar’ın kurduğu Batı Xia Hanedanı üzerine düzenlenen sefere katıldı. Tangutlar’ın başkenti Yinchuan’ın ele geçirilmesinden kısa süre sonra da 1227 yılı Ağustos’unda Cengiz Han hayatını kaybetmiş, Tuluy da babasının defin işlemlerini gerçekleştirmiştir. Babasının vasiyeti doğrultusunda veliaht olarak ağabeyi Ögeday seçilmiş olmakla birlikte kurultayın toplanıp Ögeday’ın han ilan edildiği 13 Eylül 1229 yılına kadar naip olarak Moğol İmparatorluğu yönetti.
Moğol ordusunun hemen hemen tamamı kendisinin kontrolünde olmakla birlikte babasının vasiyetine uyarak Ögeday’ın Büyük Moğol Hanı olmasında herhangi bir sorun çıkartmamıştır. 1231 yılında Kin Hanedanlığı üzerine düzenlenen seferde batıdan saldıran kuvvetlerin komutasını yürüttü. Ağabeyi Ögeday kuzeyden, kendisi de güneyden Kin Hanedanlığının başkenti Kaifeng’i kuşatmaya çalıştı. İçkiye aşırı düşkün olan Tuluy, kuşatmanın sürdüğü sırada 9 Ekim 1232 yılında öldü.
Tuluy soyundan gelenler 1251 yılından itibaren Moğol İmparatorluğu’nun yönetimine sahip olmuştur. Oğlu Möngke 1251-1259, Arık Böke 1259-1264, Kubilay Han ise 1260-1294 yılları arasında Moğol İmparatorluğu’nu yönetmişti. Kubilay Han ayrıca Çin’deki Yuan Hanedanı’nın da kurucusudur. Diğer oğlu Hülagû de İlhanlılar’ın kurucusu ve 1256-1265 yılları arasındaki hükümdarıdır.
Kaynakça
| Resmî unvanlar | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Cengiz Han | Moğol İmparatorluğu Naibi 1227 – 1229 | Sonra gelen: Ögedey |
 | Moğolistan ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Tuluy Mogolca ᠲᠥᠯᠦᠢ Toluj haan Toluy han Cince 拖雷 1227 1229 yillari arasinda Mogol Imparatorlugu nun naip yoneticisi TuluyMogol Imparatorlugu NaibiHukum suresi25 Agustos 1227 13 Eylul 1229Once gelenCengiz HanSonra gelenOgedayDogum1192Olum1232Cocuk lar iMongke 1209 1259 Kubilay Han 1215 1294 Hulagu Han 1217 1265 Arik Boke 1219 1266 HanedanBorciginAnnesiBorte 1190 1191 yilinda dogdu Cengiz Han in esi Borte den olan dorduncu ogluydu Cocuklugu babasinin yukselisi donemindeki zorlu sartlar icerisinde gecti Henuz bes yasindayken bir Tatar tarafindan kacirilmak tesebbusunden o sirada on dort ya da on bes yaslarindaki ablasi Alcatun un cesurca mucadelesi ve iki Mogol askerinin yardimiyla guclukle kurtulabildi 1203 yilinda Kerait bir prenses olan Soyurgaktani ile evlendirildi 1213 yilinda Kin Hanedanligi uzerine duzenlenen seferde merkez ordusunu komuta etti 1220 yilinda Harezm uzerine yapilan seferde babasiyla merkez orduda yer aldi Babasi tarafindan Horasan bolgesini ele gecirmek uzere yollanan Tuluy 1221 yili Subat ayinda ele gecirdigi Merv i yakip yiktirdigi gibi yasayan halkin da cogunu oldurttu Nisan ayinda da kusatma sirasinda olen enistesi Tokacar in intikami icin ele gecirdigi Nisabur da katliam gerceklestirdi Herat i aldiktan sonra babasinin ordusuna katildi Bir sure sonra da agabeyleri Cagatay ve Ogeday a destek icin Urgenc kusatmasina katildi 1226 yilinda hastalanan babasinin vasiyetinde Mogol toresi uyarinca babadan kalma ilk topraklarin sahibi ve Mogol ordularinin idaresiyle gorevlendirildi Buna gore 129 000 bin kisilik Mogol ordusunun 101 000 i kendisine birakilmisti Harezm seferinden dondukten sonra babasi Cengiz Han ile birlikte Harezm seferine askeri destek vermeyen Tangutlar in kurdugu Bati Xia Hanedani uzerine duzenlenen sefere katildi Tangutlar in baskenti Yinchuan in ele gecirilmesinden kisa sure sonra da 1227 yili Agustos unda Cengiz Han hayatini kaybetmis Tuluy da babasinin defin islemlerini gerceklestirmistir Babasinin vasiyeti dogrultusunda veliaht olarak agabeyi Ogeday secilmis olmakla birlikte kurultayin toplanip Ogeday in han ilan edildigi 13 Eylul 1229 yilina kadar naip olarak Mogol Imparatorlugu yonetti Mogol ordusunun hemen hemen tamami kendisinin kontrolunde olmakla birlikte babasinin vasiyetine uyarak Ogeday in Buyuk Mogol Hani olmasinda herhangi bir sorun cikartmamistir 1231 yilinda Kin Hanedanligi uzerine duzenlenen seferde batidan saldiran kuvvetlerin komutasini yuruttu Agabeyi Ogeday kuzeyden kendisi de guneyden Kin Hanedanliginin baskenti Kaifeng i kusatmaya calisti Ickiye asiri duskun olan Tuluy kusatmanin surdugu sirada 9 Ekim 1232 yilinda oldu Tuluy soyundan gelenler 1251 yilindan itibaren Mogol Imparatorlugu nun yonetimine sahip olmustur Oglu Mongke 1251 1259 Arik Boke 1259 1264 Kubilay Han ise 1260 1294 yillari arasinda Mogol Imparatorlugu nu yonetmisti Kubilay Han ayrica Cin deki Yuan Hanedani nin da kurucusudur Diger oglu Hulagu de Ilhanlilar in kurucusu ve 1256 1265 yillari arasindaki hukumdaridir Kaynakca Grousset Rene 1980 Bozkir Imparatorlugu Attila Cengiz Han Timur Istanbul Otuken Nesriyat ISBN 975 43 7098 2 Resmi unvanlarOnce gelen Cengiz Han Mogol Imparatorlugu Naibi 1227 1229 Sonra gelen OgedeyMogolistan ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz