Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Turunç (Citrus aurantium), sedef otugiller ailesi içinde bir alt grup olan turunçgillerden olan bütün Akdeniz'e kıyı ülkelerde, Güneydoğu Asya kıyılarında yetişen, kışın yaprağını dökmeyen ağaca ve bu ağacın portakala benzeyen, fakat suyu acımtırak olan meyvesine verilen addır.
| Turunç | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
Citrus aurantium L., 1753 |
Tarihçe
Vatanının Güneydoğu Asya olduğu tahmin edilen bitki binlerce yıldan beri Akdeniz havzasında yabani olarak yetişmekte ve de yetiştirilmektedir. Turunç Amerika’nın keşfinden sonra bu kıtanın soğuk bölgeleri hariç her yerinde yetiştirilmeye başlanmıştır.
Morfoloji
Turunç 2,5–5 m boyunda, tacı oldukça çok çatallaşır, dikenli ve yapraklarını dökmeyen bir bitkidir. Yaprakları 12–17 cm uzunluğunda, 8–12 cm eninde, kenarları bütün, oval veya eliptik şekilde, derimsi tazesi sarımsı yeşil, olgunları koyu yeşil renklidir. Çiçeklerinin taç yaprakları 5 adet dil veya oval şekilde, beyaz renkli, ortada 15-30 adet beyaz döllenme tozluğu ve topuzcuğu sarımsıdır. Meyveleri 7–10 cm çapında altın sarısı renkte üzeri gözenekli, kabuğu 0,5–1 cm kalınlığında ve acımsı bir tadı vardır.Görünüş bakımından portakala benzemekle beraber meyvelerinin ekşi-acı tadı ile portakaldan farklıdır.
Yetiştirilmesi
Soğuğa ancak kısmen dayanabilen bir tür olup, bitkinin kışın çok uzun süreli -4 derecenin altına düşen sıcaklıklarla karşılaşmaması gerekir. Bu duruma göre Türkiye'de Akdeniz Bölgesi, Ege Bölgesi ve Güneydoğu Anadolu Bölgesinin Orta Fırat Bölümünde yetişmektedir.
Hasat zamanı
Turunç kabukları soyulduktan sonra kurutulur. İşleneceği zaman soğuk suyun içine konur ve bir gün üzeri kapatılarak bekletilir. Altın sarısı renkli dış kabuk (Latince fluvedo) beyaz süngerimsi iç kabuktan (albedo) ayrılarak kurutulur veya hemen işlenir. Çiçekleri Mart'tan Ekim'e kadar toplanarak kurutulur ve özel kaplarda muhafaza edilir.
Kullanımı
Güçlü kökleri nedeniyle özellikle portakal ve mandalin gibi diğer turunçgil türleri Akdeniz ve Ege bölgeleri gibi ılıman bölgelerde turunç bitkisinin üzerine aşılanmakla, bu yönden turunç sıcak bölgelerde Poncirus trifoliata (üç yaprak portakalı) türüne alternatif bir anaç bitki olarak kullanılır. Turuncun meyve kabukları çay, tentür ve natürel ilaç ve eterik yağ yapımında, çiçeklerinden eterik yağ elde etmek için ve ham meyvelerinden eterik yağ elde etmek için kullanılır.
Turunç kabuğundan elde edilen eterik yağa "Petitgrain", çiçeklerinden elde edilen eterik yağa da "Neroli" denir. Turunç değişik varyasyonlarının uçucu yağları çekilerek parfüm ve gıdalarda tatlandırıcı olarak da kullanılır. Ayrıca alternatif tıpta bitkisel ilaç yapımında da kullanılan bir bitkidir.
Meyvelerinin acı ve ekşimsi tadı nedeniyle Adana, Hatay başta olmak üzere doğu akdenizde etli pide ve salatalarda ayrıca limona alternatif olarak kullanılır. Meyve kabuklarından esans ve reçel yapımında yararlanılır. Bunun yanında limon gibi asidik yapısı nedeniyle temizlik maddelerinde ve güzel kokusu nedeniyle koku gidericilerde kullanılabilmektedir. Kimi zaman ekşiliğinden, acı tadından dolayı şeker veya bal ile birlikte meyveleri çiğ olarak tüketilebilmektedir. Turunç kabuklarından Antakya'da yapılan turunç reçeli de geleneksel reçellerimizden biri olarak Türk Mutfağında ayrı bir yere sahiptir.
Ekşi turunçtan yapılan şurup, mide yanmalarına karşı faydalıdır. Kalbi kuvvetlendirir ve ferahlatır, ıştahı açar ve susuzluğu giderir. Safra, ishal ve kusmayı keser. çarpıntıyı önler, üzüntü ve sıkıntıyı giderir. Ekşi turunç suyunun, sinirlere ve nefes darlığına iyi geldiği söylenir. Turuncun çekirdeği, kabuğu, yaprağı ve çiçeği hararet verir. çekirdeğinde ;bazı hayvan sokmalarından oluşabilecek yan etkileri yok etmeye yönelik panzehir özelliği vardır. Turuncun sarı kabuğundan ise turunç macunu yapılır. Bu macunun kulunç ağrısına iyi geldiği, cinsel gücü arttırdığı, iştahı açtığı, şişkinliği giderdiği iddia edilir.
Turunçtan elde edilen iştah kesici bir maddedir. Synehrine kullanımı sonucu bazı ölüm vakalarının görülmesi üzerine turunç meyvesinin fitoterapi alanında kullanımının yasaklanması için görüşler ağırlık kazanmaktadır.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Turunc Citrus aurantium sedef otugiller ailesi icinde bir alt grup olan turuncgillerden olan butun Akdeniz e kiyi ulkelerde Guneydogu Asya kiyilarinda yetisen kisin yapragini dokmeyen agaca ve bu agacin portakala benzeyen fakat suyu acimtirak olan meyvesine verilen addir TuruncBiyolojik siniflandirmaAlem PlantaeBolum Magnoliophyta Kapali tohumlular Sinif Magnoliopsida Iki cenekliler Takim SapindalesFamilya RutaceaeAlt familya Oymak Cins CitrusTur C aurantiumIkili adlandirmaCitrus aurantium L 1753TarihceVataninin Guneydogu Asya oldugu tahmin edilen bitki binlerce yildan beri Akdeniz havzasinda yabani olarak yetismekte ve de yetistirilmektedir Turunc Amerika nin kesfinden sonra bu kitanin soguk bolgeleri haric her yerinde yetistirilmeye baslanmistir MorfolojiNarenciye cicegi Turunc 2 5 5 m boyunda taci oldukca cok catallasir dikenli ve yapraklarini dokmeyen bir bitkidir Yapraklari 12 17 cm uzunlugunda 8 12 cm eninde kenarlari butun oval veya eliptik sekilde derimsi tazesi sarimsi yesil olgunlari koyu yesil renklidir Ciceklerinin tac yapraklari 5 adet dil veya oval sekilde beyaz renkli ortada 15 30 adet beyaz dollenme tozlugu ve topuzcugu sarimsidir Meyveleri 7 10 cm capinda altin sarisi renkte uzeri gozenekli kabugu 0 5 1 cm kalinliginda ve acimsi bir tadi vardir Gorunus bakimindan portakala benzemekle beraber meyvelerinin eksi aci tadi ile portakaldan farklidir YetistirilmesiSoguga ancak kismen dayanabilen bir tur olup bitkinin kisin cok uzun sureli 4 derecenin altina dusen sicakliklarla karsilasmamasi gerekir Bu duruma gore Turkiye de Akdeniz Bolgesi Ege Bolgesi ve Guneydogu Anadolu Bolgesinin Orta Firat Bolumunde yetismektedir Adanada turunc bahcesiGaziantepte turunc agaciHasat zamani Turunc kabuklari soyulduktan sonra kurutulur Islenecegi zaman soguk suyun icine konur ve bir gun uzeri kapatilarak bekletilir Altin sarisi renkli dis kabuk Latince fluvedo beyaz sungerimsi ic kabuktan albedo ayrilarak kurutulur veya hemen islenir Cicekleri Mart tan Ekim e kadar toplanarak kurutulur ve ozel kaplarda muhafaza edilir KullanimiGuclu kokleri nedeniyle ozellikle portakal ve mandalin gibi diger turuncgil turleri Akdeniz ve Ege bolgeleri gibi iliman bolgelerde turunc bitkisinin uzerine asilanmakla bu yonden turunc sicak bolgelerde Poncirus trifoliata uc yaprak portakali turune alternatif bir anac bitki olarak kullanilir Turuncun meyve kabuklari cay tentur ve naturel ilac ve eterik yag yapiminda ciceklerinden eterik yag elde etmek icin ve ham meyvelerinden eterik yag elde etmek icin kullanilir Turunc kabugundan elde edilen eterik yaga Petitgrain ciceklerinden elde edilen eterik yaga da Neroli denir Turunc degisik varyasyonlarinin ucucu yaglari cekilerek parfum ve gidalarda tatlandirici olarak da kullanilir Ayrica alternatif tipta bitkisel ilac yapiminda da kullanilan bir bitkidir Meyvelerinin aci ve eksimsi tadi nedeniyle Adana Hatay basta olmak uzere dogu akdenizde etli pide ve salatalarda ayrica limona alternatif olarak kullanilir Meyve kabuklarindan esans ve recel yapiminda yararlanilir Bunun yaninda limon gibi asidik yapisi nedeniyle temizlik maddelerinde ve guzel kokusu nedeniyle koku gidericilerde kullanilabilmektedir Kimi zaman eksiliginden aci tadindan dolayi seker veya bal ile birlikte meyveleri cig olarak tuketilebilmektedir Turunc kabuklarindan Antakya da yapilan turunc receli de geleneksel recellerimizden biri olarak Turk Mutfaginda ayri bir yere sahiptir Eksi turunctan yapilan surup mide yanmalarina karsi faydalidir Kalbi kuvvetlendirir ve ferahlatir istahi acar ve susuzlugu giderir Safra ishal ve kusmayi keser carpintiyi onler uzuntu ve sikintiyi giderir Eksi turunc suyunun sinirlere ve nefes darligina iyi geldigi soylenir Turuncun cekirdegi kabugu yapragi ve cicegi hararet verir cekirdeginde bazi hayvan sokmalarindan olusabilecek yan etkileri yok etmeye yonelik panzehir ozelligi vardir Turuncun sari kabugundan ise turunc macunu yapilir Bu macunun kulunc agrisina iyi geldigi cinsel gucu arttirdigi istahi actigi siskinligi giderdigi iddia edilir Turunctan elde edilen istah kesici bir maddedir Synehrine kullanimi sonucu bazi olum vakalarinin gorulmesi uzerine turunc meyvesinin fitoterapi alaninda kullaniminin yasaklanmasi icin gorusler agirlik kazanmaktadir