Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tweeter veya tiz hoparlörü; yüksek ses frekansları üretmek üzere tasarlanmış, tipik olarak 100 kHz'ye kadar yüksek frekanslar ileten özel bir hoparlör türüdür (genellikle kubbe, ters kubbe veya horn biçiminde olur). Bu isim, özellikle birçok köpek tarafından yapılan alçak woof'ların aksine, bazı kuşların çıkardığı yüksek perdeli seslerden (tweet'ler) türetilmiştir; bu seslerden dolayı düşük frekanslı sürücülere isimi verilmiştir.
- Mıknatıs
- Bobin
- Membran
- Suspantör
İşlem
Neredeyse tüm tweeter'lar, sabit bir manyetik alan içerisinde asılı bir bobin kullanan elektrodinamik sürücülerdir. Bu tasarımlar, bir amplifikatör devresinin çıkışından bir tel bobine akım uygulanarak çalışır. Bobin, çevresinde silindirik ses bobininin asılı olduğu kalıcı bir mıknatısın sabit manyetik alanına karşı çalışan, ses bobinini ve ona bağlı diyaframı hareket etmeye zorlayan değişken bir manyetik alan üretir. Bu mekanik hareket, amplifikatör çıkışından ses bobinine sağlanan elektronik sinyalin dalga biçimine benzer. Bobin bir diyaframa bağlı olduğundan, ses bobininin titreşim hareketi diyaframa iletilir; diyafram da havayı titreştirir, böylece tiz ses olarak duyulan hava hareketleri veya ses dalgaları oluşur.
Modern tweeter'lar, genellikle küçük boyutlu versiyonları olan eski tweeter'lardan farklıdır. Tweeter teknolojileri geliştikçe farklı tasarım uygulamaları da popüler hale gelmiştir. diyaframlarının çoğu, polyester filmden veya polimer reçineyle emprenye edilmiş ipek veya polyester kumaştan ısıyla şekillendirilir. Sert kubbeli tweeter'lar genellikle alüminyum, alüminyum-magnezyum alaşımları veya titanyumdan yapılır.
Tweeter'ların amacı, bir elektrik sinyalini hiçbir şey eklemeden veya çıkarmadan mekanik hava hareketine dönüştürmektir, ancak süreç kusurludur ve gerçek dünyadaki tweeter'lar ödünleşimler içerir. Tweeter tasarımı ve üretimindeki zorluklar arasında şunlar yer almaktadır: Cereyan sıfıra erdiğinde kubbenin hareketini hızlı bir şekilde başa sarmak için yeterli sönümlemenin sağlanması; frekans aralığının mid'e yaklaşan ucunda yüksek çıkışa izin vererek süspansiyon doğrusallığının sağlanması; hareket ettikçe kubbeyi merkezde tutarak mıknatıs düzeneğiyle temassızlığın sağlanması; ve aşırı kütle eklemeden yeterli güç kullanımı sağlanması. Tweeter'lar, daha yüksek ses frekanslarına odaklanarak dengeli ve zengin bir ses deneyimine katkıda bulunur.
Tweeter'lar aynı zamanda düşük sıklıkları veya basları üretmekten sorumlu olan woofer'larla da imece içerisinde çalışabilir.
Bazı tweeter'lar ana muhafazanın dışında kendi yarı bağımsız birimlerinde bulunur. Örnekler arasında " " ve "egg tweeter" adlı örneği yer alabilir. Bazıları, dinleyicinin konumuna ve kullanıcı tercihine bağlı olarak ses alanını ayarlamak için takılır ve döner. Tweeter'lar için mümkün olan en küçük bölmenin optimal olduğu teorisine göre ayrı alana montajın optimal olduğu kabul edilir.
Aralık
Çoğu tweeter, insanın resmi olarak tanımlanmış üst sınırına (tipik olarak 20 kHz olarak listelenir) kadar frekansları yeniden üretecek şekilde tasarlanmıştır. Daha geniş bir üst aralığa sahip Tweeter'lar; psikoakustik testler, ses tutkunlarına yönelik Süper Ses CD'si gibi genişletilmiş aralıklı dijital ses, hayvanların seslere tepkisi üzerine araştırma yapan biyologlar ve hayvanat bahçelerindeki ortam ses sistemleri için tasarlanmıştır. Şerit tweeter'lar 80 kHz'i yeniden üretebilecek şekilde yapılmıştır. Ve hatta bazen bile 100 kHz.
Kubbe malzemeleri
Tüm kubbe malzemelerinin avantajları ve dezavantajları vardır. Tasarımcıların kubbelerde aradıkları üç özellik; düşük kütle, yüksek sertlik ve iyi sönümlemedir. kubbe tweeter'larını bakırdan üreten ilk üreticiydi. Günümüzde alüminyum, titanyum, magnezyum ve berilyum gibi diğer metaller ve bunların çeşitli alaşımları kullanılmaktadır, hem hafif hem de sert fakat sönümlemesi düşüktür; rezonans modları 20 kHz'nin üzerinde meydana gelir. Sentetik elmas gibi daha egzotik malzemeler de aşırı sertlikleri nedeniyle kullanılabilir. Polietilen tereftalat film ve dokuma ipek daha az çınlamaya maruz kalır, ancak bir miktar daha yumuşakçadır, bu da çok yüksek frekans çıkışlarını sınırlayabilir.
Genel olarak daha küçük kubbe tweeter'lar, en yüksek frekanslarda sesin daha geniş dağılımını sağlar. Bununla birlikte, daha küçük kubbe tweeter'lar daha az yayılma alanına sahiptir, bu da çıkışlarını aralıklarının alt ucunda sınırlandırır; ve genel güç çıkışlarını sınırlayan daha küçük ses bobinlerine sahiptirler.
Sıvı demir
Sıvıdemir çok küçük bir süspansiyondur (tipik olarak 10 nm). Çok düşük uçuculuğa sahip bir sıvı, tipik olarak sentetik bir yağ içindeki demir oksit manyetik parçacıkları. Çok çeşitli viskozite ve manyetik yoğunluk çeşitleri, tasarımcıların sönümleme, soğutma veya her ikisini birden eklemesine olanak tanır. Ferrofluid ayrıca ses bobininin manyetik boşlukta merkezlenmesine yardımcı olarak distorsiyonu azaltır. Sıvı tipik olarak manyetik boşluğa enjekte edilir ve güçlü manyetik alan tarafından yerinde tutulur. Bir tweeter yüksek güç seviyelerine maruz bırakılırsa, bobin ısınmasından ötürü taşıyıcı sıvının bir kısmı buharlaştıkça ferro-sıvıda bir miktar kalınlaşma meydana gelir. Aşırı durumlarda bu, tweeter'ın ses kalitesini ve çıkış seviyesini düşürebilir ve sıvının dökülüp yeni sıvının takılması gerekir.
Profesyonel ses uygulamaları
Ses güçlendirme ve müzik enstrümanı uygulamaları için tasarlanan Tweeter'lar genel olarak yüksek kaliteli tweeter'lara benzer, ancak bunlara genellikle tweeter değil "high frequency drivers" denir. Temel tasarım gereksinimi farklılıkları şunlardır: tekrarlanan nakliye ve yerdeğişim için yapılan montajlar, daha yüksek genlikler ve ses dağılımının daha iyi kontrolünü sağlamak için genellikle korna yapılarına monte edilen sürücüler ve genellikle karşılaşılan daha yüksek güç seviyelerine dayanacak daha sağlam selanöidler. PA kornalarındaki yüksek frekanslı sürücülere, sürücü diyaframı ile korna boğazı arasındaki akustik bağlantı modundan dolayı sıklıkla " " adı verilir.
Sıkıştırma sürücü diyaframlarının yapımında titanyum, alüminyum, fenolik emdirildik kumaş, ve dahil olmak üzere her biri kendine has özelliklere sahip çeşitli malzemeler kullanılır. Diyafram, tipik olarak kubbeden farklı bir materyalden yapılmış olan bir ses bobini oluşturucuya yapıştırılmıştır, çünkü yırtılmadan veya önemli büyüklüksel fark olmadan ısıyla başa çıkabilmesi gerekir. Poliimid film, Nomex ve cam elyaf bu uygulama için popülerdir. Süspansiyon, diyaframın bir devamı olabilir ve bir oluğa, yerleştirme pimlerinin üzerine oturabilen veya makine vidalarıyla sabitlenebilen bir montaj halkasına yapıştırılır. Diyafram genellikle ters çevrilmiş bir kubbe şeklindedir ve adı verilen merkezi bir yapıdaki bir dizi konik kanala yüklenir; bu, diyaframın çeşitli alanları ile horn boğazı arasındaki yol uzunluğunu eşitleyerek, diyafram üzerindeki farklı noktalar arasındaki akustik iptalleri önler. diyafram yüzeyi. Faz tapası, kornanın başlangıcını oluşturan konik bir tüpten çıkar. Sürücünün içinde yavaş yavaş genişleyen bu boğaz, korna ateşindede devam eder. Korna parlaması kapsama modelini veya yönelimi kontrol eder ve akustik transformatör olarak kazanç sağlar. Profesyonel korna ve kompresyon sürücüsü kombinasyonunun çıkış hassasiyeti 105dBWM ila 112dBWM arasındadır. Bu, diğer tweeter yapılarına göre önemli ölçüde daha verimlidir (ve küçük ses bobini ve eskisi için termal açıdan daha az tehlikelidir).
Tweeter türleri
Koni tweeter
Koni tweeter'lar, daha yüksek frekanslarda çalışacak şekilde optimizasyonlara sahip bir woofer ile aynı temel tasarıma ve forma sahiptir. Optimizasyonlar genellikle şunlardır:
- hızla hareket edebilmesi için çok küçük ve hafif bir koni;
- sertlik (örneğin, bir üreticinin serisindeki seramik koniler) veya iyi sönümleme özellikleri (örneğin, kağıt, ipek veya kaplamalı kumaş) veya her ikisi için seçilen koni malzemeleri;
- diğer sürücülere göre daha sert bir süspansiyon (veya örümcek) - yüksek frekanslı üretim için daha az esnekliğe ihtiyaç vardır;
- küçük ses bobinleri (tipik olarak 3/4 inç) ve hafif (ince) kablo, aynı zamanda tweeter konisinin hızla hareket etmesine de yardımcı olur.
Koni tweeter'lar, kubbe tweeter'a (1950'lerin sonlarında geliştirilen) alternatif olarak 1960'larda ve 1970'lerde tasarlanıp üretilen eski stereo hi-fi hoparlörlerde popülerdi. Günümüzde koni tweeter'lar genellikle nispeten ucuzdur, ancak geçmişte Audax/Polydax, Bozak, CTS, JBL, Tonegen ve SEAS tarafından üretilenlerin çoğu yüksek kalitedeydi. Bu eski koni tweeter'lar çok düz hız tepkisi, düşük bozuntululuk, hızlı geçici tepki, düşük rezonans hızı ve yumuşak bir alt bitiş kaybı sergileyerek geçiş tasarımını kolaylaştırdı.
1960'lar/1970'ler döneminin tipik bir örneği, 2.000 Hz'den 15.000 Hz'e kadar düz tepki sergileyen CTS "fenolik halkalı" koni tweeter'lardı. Düşük distorsiyon ve hızlı geçici yanıt verir. CTS "fenolik halkalı" tweeter, adını fenolikten yapılmış turuncu renkli kenar süspansiyon halkasından alır. Saygın vintage hoparlörlerin birçok marka ve modelinde kullanıldı ve orta fiyatlı bir üniteydi.
Koni tweeter'lar, koni woofer'larla aynı olan daha dar bir dağılım özelliğine sahiptir. Bu nedenle pek çok tasarımcı, bunun onları konik orta aralıklar ve woofer'larla iyi bir uyuşurluk sağladığına ve iyistereo görüntülemeye olanak sağladığına inanıyordu. Ancak koni tweeter'ların dar dağılımının yarattığı "etkili nokta" küçüktür. Konik tweeter'lı hoparlörler, odanın köşelerine yerleştirildiğinde en iyi stereo görüntülemeyi sağlıyordu; bu, 1950'lerde, 1960'larda ve 1970'lerin başında genel bir kullanım.
1970'ler ve 1980'ler boyunca, daha yüksek kaliteli odiofil disklerin yaygın olarak piyasaya sürülmesi ve CD'nin ortaya çıkışı, koni tweeter'ların popülaritesinin düşmesine neden oldu çünkü koni tweeter'lar nadiren 15 kHz'i geçer. Ody ofiller, koni tweeter'ların kubbe tweeter'ların veya diğer türlerin "havadarlığından" yoksun olduğunu hissettiler. Bununla birlikte, birçok üst düzey konitweeter, 1980'lerin ortalarına kadar Audax, JBL ve SEAS tarafından sınırlı yapımda kaldı.
Koni tweeter'lar artık modern hi-fi kullanımında nadiren kullanılıyor ve fabrika araç hoparlörleri, kompakt stereo sistemler ve müzik seti gibi düşük maliyetli uygulamalarda sık kullanılır. Bazı butik hoparlör üreticileri son zamanlarda, eskihava ses veren bir ürün yaratmak için üst düzey koni tweeter'lara, özellikle de CTS fenolik halka modellerinin yeniden canlandırılmasına geri döndüler.
Kubbe tweeter'ı
Bir kubbe tweeter'ı, mıknatısa veya üst plakaya düşük uyumlu bir süspansiyon yoluyla bağlanan bir kubbeye (dokuma kumaştan, ince metalden veya başka uygun malzemeden yapılmış) bir ses bobininin takılmasıyla oluşturulur. Bu tweeter'ların tipik olarak bir çerçevesi veya sepeti yoktur, ancak mıknatıs düzeneğine tutturulmuş basit bir ön plaka vardır. Kubbe tweeter'lar ses bobini çaplarına göre kategorize edilir ve 19mm ila 38mm arasında değişir. Şu anda hi-fi hoparlörlerde kullanılan kubbe tweeter'ların büyük çoğunluğu 25mm (1') çapında.
Bir varyasyon, koni veya kubbenin 'süspansyonunun' ana yayılan eleman haline geldiği halka radyatördür. Bu tweeter'lar standart kubbe tweeter'larla karşılaştırıldığında farklı yönlenme özzeliklerine sahiptir.
Piezo tweeter
Bir piezo (veya piezo-elektrik) tweeter, mekanik bir diyaframa bağlı bir piezoelektrik kristal içerir. Yüzeye cereyan basılınca bir yönde uzar veyahut kısalır.
Elektrik darbelerinin mekanik titreşimlere dönüştürülmesi ve geri dönen mekanik titreşimlerin tekrar elektrik enerjisine dönüştürülmesi ultrasonik testin temelini oluşturur. Aktif eleman, elektrik enerjisini akustik enerjiye (veya tersi) dönüştürdüğü için dönüştürücünün ana kısmı, merkezi olmaktadır. Aktif element temel olarak zıt yüzlerinden ikisine elektrotlar bağlanmış polarize bir malzeme parçasıdır (yani molekülün bazı kısımları +yüklü iken molekülün diğer kısımları -yüklüdür). Malzemeye bir elektrik alanı uygulandığında, polarize moleküller kendilerini elektrik alanıyla aynı hizaya getirerek malzemenin moleküler veya kristal yapısında indüklenmiş dipollere neden olur. Moleküllerin bu hizalanması malzemenin boyutlarının değişmesine neden olacaktır. Bu olaya adı verilir. Ek olarak, kuvars (SiO2 ) veya baryum titanat (BaTiO3 ) gibi kalıcı olarak polarize edilmiş bir malzeme, uygulanan mekanik kuvvetin bir sonucu olarak malzemenin boyutları değiştiğinde bir elektrik alanı üretecektir. Bu olay piezoelektrik etki olarak bilinir.
Piezo tweeter'lar, düşük kaliteleri nedeniyle üst düzey seste nadiren kullanılırlar, ancak 70'lerin sonlarındaki Celef PE1 gibi bazı üst düzey tasarımlarda yer almışlar ve burada bir süper tweeter ile birlikte süper tweeter olarak kullanılmışlardır. geleneksel kubbe tweeter'ı. Genellikle oyuncaklarda, zillerde, alarmlarda, bas gitar hoparlör kabinlerinde, ucuz bilgisayar veya stereo hoparlörlerde ve PA kornalarında kullanılırlar.[][ <span title="This claim needs references to reliable sources. (September 2018)">kaynak belirtilmeli</span> ]
Şerit tweeter
Bir şerit tweeter, yüksek frekansları yeniden üretmek için güçlü bir manyetik alan (tipik olarak neodimyum mıknatıslar tarafından sağlanır) içinde asılı duran, sıklıkla alüminyum buharının biriktirilmesiyle yapılan düzlemsel bir bobini destekleyen çok ince bir diyafram (genellikle alüminyum veya belki metalize plastik filmden) kullanır. Şerit tweeter'ların gelişimi aşağı yukarı gelişimini takip etmiştir. Şerit ağırlığı pek de düşük olan malzemeden yapılmıştır ve bu nedenle çok yüksek hızlanma ve genişletilmiş yüksek frekans tepkisi kapasitesine sahiptir. Şeritler geleneksel olarak yüksek çıktı sağlayamamaktadır (zayıf manyetik bağlantıya yol açan büyük mıknatıs boşlukları ana nedendir). Ancak binlerce izleyiciye hizmet verebilecek büyük ölçekli ses güçlendirme hat dizisi sistemlerinde şerit tweeter'ların daha yüksek güçlü versiyonları yaygınlaşıyor. Neredeyse tüm şerit tweeter'lar, çok geniş yatay dağılıma (kapsama) ve çok sıkı dikey dağılıma sahip, doğası gereği yararlı yönsel özellikler sergilediklerinden, bu uygulamalarda faydalı oldukları için sıklıkla tercih edilebilirler. Bu sürücüler, geleneksel tweeter'lardan çok daha uzakta hoparlör konumlarından çok daha uzakta yüksek ses basıncı seviyeleri üreten yüksek frekanslı bir hat dizisi oluşturarak kolayca dikey olarak istiflenebilir.
Düzlemsel manyetik tweeter
Bazı hoparlör tasarımcıları, bazen yarı şerit olarak adlandırılan plakasal manyetik bir tweeter kullanır. Plakasal manyetik tweeter'lar genellikle gerçek şerit tweeter'lardan daha ucuzdur, ancak metal folyo şerit düzlemsel manyetik tweeter'daki diyaframdan daha hafif olduğundan ve manyetik yapılar farklı olduğundan tam olarak tıpatıp aynı olgular oldukları söylenememelidir. Genellikle malzeme üzerinde dikey olarak birçok kez uzanan bir ses bobini teline sahip ince bir PET film veya plastik parçası kullanılır. Mıknatıs yapısı şerit tweeter'lara göre daha ucuzdur.
Elektrostatik tweeter
Bir elektrostatik tweeter, bir elektrostatik hoparlör veya bir çift elektrostatik kulaklıkla aynı prensiplerle çalışır. Bu tür hoparlörlerde, iki ekran veya delikler açılarak işlemeye tabi tutulmuş olan metal levhalar arasında asılı duran ve stator olarak adlandırılan ince iletken kaplamalı ince bir diyafram (genellikle plastik ve tipik olarak PET film) kullanılır.
Tahrik yükseltecinin çıkışı, merkezden kılavuzlu ikincil bir yükseltici trafoyun önceliklendirilmişine uygulanır ve trafoyun merkez bağlantı noktası ile diyafram arasına çok yüksek bir voltaj (birkaç yüz ila birkaç bin volt) uygulanır. Bu tip elektrostatikler, kullanılan yüksek voltajı sağlamak için mutlaka yüksek voltajlı bir güç kaynağı içerir. Statörler transformatörün kalan terminallerine bağlanır. Transformatörün primerine bir ses sinyali uygulandığında, statorlar elektriksel olarak 180 derece (3.14 radyan ve 200 grad eşdeğer sayıdır) faz dışı olarak çalıştırılır, dönüşümlü olarak diyaframı çeker ve iter.
Elektrostatikler, itme-çekme tasarımları nedeniyle eşit sıralı harmonik distorsiyonu eksiltecektir. Ayrıca minimum faz dönümüne sahiptirler. Tasarım oldukça eskidir (orijinal patentler 1930'lara dayanmaktadır), ancak yüksek maliyetler, düşük verimlilik, tam kapsamlı tasarımlar için büyük boyut ve kırılganlık nedeniyle pazarın çok küçük bir bölümünü işgal etmektedir.
AMT tweeter'ı
tweeter'ı, havayı kıvrımlı diyaframdan dik olarak dışarı iterek çalışır. Diyaframı, güçlü bir manyetik alanda tutulan alüminyum desteklerin etrafındaki katlanmış film kıvrımlarından (tipik olarak PET film) oluşur. Geçtiğimiz yıllarda, Kaliforniya'daki ESS, geleneksel woofer'ların yanı sıra bu tür tweeter'ları kullanan bir dizi hibrit hoparlör üretti ve bunlara mucitleri sonra Heil dönüştürücüleri olarak atıfta bulundu. Önemli düzeyde çıkış kapasitesine sahiptirler ve elektrostatik veya şeritlerden daha sağlamdırlar, ancak benzer düşük kütleli hareketli elemanlara sahip olmaları unutulmamalı gerçektir.
Korna tweeter'ı
Korna tweeter, genişletilmiş veya yapısına bağlanan yukarıdaki tweeter'lardan herhangi biridir. Kornalar iki amaç için kullanılır: dağılımı kontrol etmek ve daha yüksek verimlilik için tweeter diyaframını havaya bağlamak. Her iki durumda da tweeter genellikle sıkıştırma sürücüsü olarak adlandırılır ve daha yaygın tweeter türlerinden oldukça farklıdır (yukarıya bakın). Düzgün kullanıldığında korna, tweeter'ın yönelimini kontrol ederek (yani azaltarak) tweeter'ın eksen dışı tepkisini geliştirir. Ayrıca sürücünün nispeten yüksek akustik empedansını havanın daha düşük direnç değerine bağlayarak tweeter'ın verimliliğini artırabilir. Korna ne kadar yüksek değerli boyut değşkenine sahip olursa çalışabileceği frekanslar da o kadar düşük olur, çünkü büyük boynuzlar daha düşük frekanslarda havaya bağlantı sağlar. ve (CD) dahil olmak üzere farklı horn türleri vardır. Korna tweeter'lar, basit kubbe tweeter'lardan biraz 'farklı' bir ses imzasına sahip olabilir. Kötü icra eylenmiş korna tweweterler veya yanlış çaprazlanmış kornalar, çıktılarının doğruluğunda ve amplifikatöre sundukları yükte öngörülebilir sorunlara sahiptir. Belki de kötü tasarlanmış korna imajından endişe duyan bazı üreticiler, korna yüklü tweeter'lar kullanıyor ancak bu terimi kullanmaktan kaçınıyor. Onların örtmeceleri arasında "eliptik açıklık", "Yarı boynuz" ve "Yönlülük kontrollü" yer alıyor. Ancak bunlar bir tür korna yüklemesidir.
Plazma veya iyon tweeter
İyonize gaz elektriksel olarak yüklendiğinden ve dolayısıyla değişken bir elektrik alanı tarafından yönlendirilebildiğinden, küçük bir plazma küresini tweeter olarak kullanmak mümkündür. Bu tür tweeter'lara plazma tweeter veya iyon tweeter denir. Diğer tweeter'lardan daha karmaşık olmaları olasıdır (diğer tiplerde plazma üretimi gerekli değildir), ancak hareket eden kütlenin optimal olarak düşük olması (nispeten kütlesiz olmasa da) ve sinyal girişine çok duyarlı olma avantajını sunarlar. Bu tweeter'ların ilk modelleri ne yüksek çıkış kapasitesine sahipti ne de çok yüksek frekans üretimi dışında başka bir özelliğe sahipti ve bu nedenle genellikle kullanılabilir çıkış seviyelerini yönetmek için bir korna yapısının boğazında kullanılır. Dezavantajlardan biri, plazma arkının yan ürün olarak küçük miktarlarda ozon ve NOx (zehirli gazlar) üretebilmesidir. Bu nedenle, Alman yapımı Magnat "magnasphere" hoparlörlerinin 1980'lerde Amerika Birleşik Devletleri'ne ithalatı yasaklandı. Herhangi bir modern tasarım, gaz çıkışını ihmal edilebilir miktarlara azaltmak için katalizörler kullanır.
Ayrıca bakınız
Kaynaklar
- ^ "How to Wire Tweeters to Speakers: A Step-by-Step Guide [2023]". AudioFavorite. 4 Kasım 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Kasım 2023.
- ^ "Home". How Stereo (İngilizce). 30 Ocak 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Ocak 2019.
- ^ "Chicago Tribune: Chicago news, sports, weather, entertainment". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Kasım 2023.
- ^ Calford, M. B. (June 1987). "Hearing in Flying-Foxes (Chiropterae: Pteropodidae)". Australian Mammal Society: 97.
- ^ . 12 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2012.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Tweeter veya tiz hoparloru yuksek ses frekanslari uretmek uzere tasarlanmis tipik olarak 100 kHz ye kadar yuksek frekanslar ileten ozel bir hoparlor turudur genellikle kubbe ters kubbe veya horn biciminde olur Bu isim ozellikle bircok kopek tarafindan yapilan alcak woof larin aksine bazi kuslarin cikardigi yuksek perdeli seslerden tweet ler turetilmistir bu seslerden dolayi dusuk frekansli suruculere isimi verilmistir Akustik lensli ve kubbe sekilli membranli dinamik tweeter in kesit gorunumu MiknatisBobinMembranSuspantorIslemBilesenleri gosteren Infinity hoparlorden gelen Polycell tweeter Yumurta tweeter li Ohm CAM 16 hoparlor Neredeyse tum tweeter lar sabit bir manyetik alan icerisinde asili bir bobin kullanan elektrodinamik suruculerdir Bu tasarimlar bir amplifikator devresinin cikisindan bir tel bobine akim uygulanarak calisir Bobin cevresinde silindirik ses bobininin asili oldugu kalici bir miknatisin sabit manyetik alanina karsi calisan ses bobinini ve ona bagli diyaframi hareket etmeye zorlayan degisken bir manyetik alan uretir Bu mekanik hareket amplifikator cikisindan ses bobinine saglanan elektronik sinyalin dalga bicimine benzer Bobin bir diyaframa bagli oldugundan ses bobininin titresim hareketi diyaframa iletilir diyafram da havayi titrestirir boylece tiz ses olarak duyulan hava hareketleri veya ses dalgalari olusur Modern tweeter lar genellikle kucuk boyutlu versiyonlari olan eski tweeter lardan farklidir Tweeter teknolojileri gelistikce farkli tasarim uygulamalari da populer hale gelmistir diyaframlarinin cogu polyester filmden veya polimer recineyle emprenye edilmis ipek veya polyester kumastan isiyla sekillendirilir Sert kubbeli tweeter lar genellikle aluminyum aluminyum magnezyum alasimlari veya titanyumdan yapilir Tweeter larin amaci bir elektrik sinyalini hicbir sey eklemeden veya cikarmadan mekanik hava hareketine donusturmektir ancak surec kusurludur ve gercek dunyadaki tweeter lar odunlesimler icerir Tweeter tasarimi ve uretimindeki zorluklar arasinda sunlar yer almaktadir Cereyan sifira erdiginde kubbenin hareketini hizli bir sekilde basa sarmak icin yeterli sonumlemenin saglanmasi frekans araliginin mid e yaklasan ucunda yuksek cikisa izin vererek suspansiyon dogrusalliginin saglanmasi hareket ettikce kubbeyi merkezde tutarak miknatis duzenegiyle temassizligin saglanmasi ve asiri kutle eklemeden yeterli guc kullanimi saglanmasi Tweeter lar daha yuksek ses frekanslarina odaklanarak dengeli ve zengin bir ses deneyimine katkida bulunur Tweeter lar ayni zamanda dusuk sikliklari veya baslari uretmekten sorumlu olan woofer larla da imece icerisinde calisabilir Bazi tweeter lar ana muhafazanin disinda kendi yari bagimsiz birimlerinde bulunur Ornekler arasinda ve egg tweeter adli ornegi yer alabilir Bazilari dinleyicinin konumuna ve kullanici tercihine bagli olarak ses alanini ayarlamak icin takilir ve doner Tweeter lar icin mumkun olan en kucuk bolmenin optimal oldugu teorisine gore ayri alana montajin optimal oldugu kabul edilir AralikCogu tweeter insanin resmi olarak tanimlanmis ust sinirina tipik olarak 20 kHz olarak listelenir kadar frekanslari yeniden uretecek sekilde tasarlanmistir Daha genis bir ust araliga sahip Tweeter lar psikoakustik testler ses tutkunlarina yonelik Super Ses CD si gibi genisletilmis aralikli dijital ses hayvanlarin seslere tepkisi uzerine arastirma yapan biyologlar ve hayvanat bahcelerindeki ortam ses sistemleri icin tasarlanmistir Serit tweeter lar 80 kHz i yeniden uretebilecek sekilde yapilmistir Ve hatta bazen bile 100 kHz Kubbe malzemeleriTum kubbe malzemelerinin avantajlari ve dezavantajlari vardir Tasarimcilarin kubbelerde aradiklari uc ozellik dusuk kutle yuksek sertlik ve iyi sonumlemedir kubbe tweeter larini bakirdan ureten ilk ureticiydi Gunumuzde aluminyum titanyum magnezyum ve berilyum gibi diger metaller ve bunlarin cesitli alasimlari kullanilmaktadir hem hafif hem de sert fakat sonumlemesi dusuktur rezonans modlari 20 kHz nin uzerinde meydana gelir Sentetik elmas gibi daha egzotik malzemeler de asiri sertlikleri nedeniyle kullanilabilir Polietilen tereftalat film ve dokuma ipek daha az cinlamaya maruz kalir ancak bir miktar daha yumusakcadir bu da cok yuksek frekans cikislarini sinirlayabilir Genel olarak daha kucuk kubbe tweeter lar en yuksek frekanslarda sesin daha genis dagilimini saglar Bununla birlikte daha kucuk kubbe tweeter lar daha az yayilma alanina sahiptir bu da cikislarini araliklarinin alt ucunda sinirlandirir ve genel guc cikislarini sinirlayan daha kucuk ses bobinlerine sahiptirler Sivi demirSividemir cok kucuk bir suspansiyondur tipik olarak 10 nm Cok dusuk ucuculuga sahip bir sivi tipik olarak sentetik bir yag icindeki demir oksit manyetik parcaciklari Cok cesitli viskozite ve manyetik yogunluk cesitleri tasarimcilarin sonumleme sogutma veya her ikisini birden eklemesine olanak tanir Ferrofluid ayrica ses bobininin manyetik boslukta merkezlenmesine yardimci olarak distorsiyonu azaltir Sivi tipik olarak manyetik bosluga enjekte edilir ve guclu manyetik alan tarafindan yerinde tutulur Bir tweeter yuksek guc seviyelerine maruz birakilirsa bobin isinmasindan oturu tasiyici sivinin bir kismi buharlastikca ferro sivida bir miktar kalinlasma meydana gelir Asiri durumlarda bu tweeter in ses kalitesini ve cikis seviyesini dusurebilir ve sivinin dokulup yeni sivinin takilmasi gerekir Profesyonel ses uygulamalariSes guclendirme ve muzik enstrumani uygulamalari icin tasarlanan Tweeter lar genel olarak yuksek kaliteli tweeter lara benzer ancak bunlara genellikle tweeter degil high frequency drivers denir Temel tasarim gereksinimi farkliliklari sunlardir tekrarlanan nakliye ve yerdegisim icin yapilan montajlar daha yuksek genlikler ve ses dagiliminin daha iyi kontrolunu saglamak icin genellikle korna yapilarina monte edilen suruculer ve genellikle karsilasilan daha yuksek guc seviyelerine dayanacak daha saglam selanoidler PA kornalarindaki yuksek frekansli suruculere surucu diyaframi ile korna bogazi arasindaki akustik baglanti modundan dolayi siklikla adi verilir Sikistirma surucu diyaframlarinin yapiminda titanyum aluminyum fenolik emdirildik kumas ve dahil olmak uzere her biri kendine has ozelliklere sahip cesitli malzemeler kullanilir Diyafram tipik olarak kubbeden farkli bir materyalden yapilmis olan bir ses bobini olusturucuya yapistirilmistir cunku yirtilmadan veya onemli buyukluksel fark olmadan isiyla basa cikabilmesi gerekir Poliimid film Nomex ve cam elyaf bu uygulama icin populerdir Suspansiyon diyaframin bir devami olabilir ve bir oluga yerlestirme pimlerinin uzerine oturabilen veya makine vidalariyla sabitlenebilen bir montaj halkasina yapistirilir Diyafram genellikle ters cevrilmis bir kubbe seklindedir ve adi verilen merkezi bir yapidaki bir dizi konik kanala yuklenir bu diyaframin cesitli alanlari ile horn bogazi arasindaki yol uzunlugunu esitleyerek diyafram uzerindeki farkli noktalar arasindaki akustik iptalleri onler diyafram yuzeyi Faz tapasi kornanin baslangicini olusturan konik bir tupten cikar Surucunun icinde yavas yavas genisleyen bu bogaz korna atesindede devam eder Korna parlamasi kapsama modelini veya yonelimi kontrol eder ve akustik transformator olarak kazanc saglar Profesyonel korna ve kompresyon surucusu kombinasyonunun cikis hassasiyeti 105dBWM ila 112dBWM arasindadir Bu diger tweeter yapilarina gore onemli olcude daha verimlidir ve kucuk ses bobini ve eskisi icin termal acidan daha az tehlikelidir Tweeter turleriKoni tweeter 5G hoparlorden koni tweeter Koni tweeter lar daha yuksek frekanslarda calisacak sekilde optimizasyonlara sahip bir woofer ile ayni temel tasarima ve forma sahiptir Optimizasyonlar genellikle sunlardir hizla hareket edebilmesi icin cok kucuk ve hafif bir koni sertlik ornegin bir ureticinin serisindeki seramik koniler veya iyi sonumleme ozellikleri ornegin kagit ipek veya kaplamali kumas veya her ikisi icin secilen koni malzemeleri diger suruculere gore daha sert bir suspansiyon veya orumcek yuksek frekansli uretim icin daha az esneklige ihtiyac vardir kucuk ses bobinleri tipik olarak 3 4 inc ve hafif ince kablo ayni zamanda tweeter konisinin hizla hareket etmesine de yardimci olur Koni tweeter lar kubbe tweeter a 1950 lerin sonlarinda gelistirilen alternatif olarak 1960 larda ve 1970 lerde tasarlanip uretilen eski stereo hi fi hoparlorlerde populerdi Gunumuzde koni tweeter lar genellikle nispeten ucuzdur ancak gecmiste Audax Polydax Bozak CTS JBL Tonegen ve SEAS tarafindan uretilenlerin cogu yuksek kalitedeydi Bu eski koni tweeter lar cok duz hiz tepkisi dusuk bozuntululuk hizli gecici tepki dusuk rezonans hizi ve yumusak bir alt bitis kaybi sergileyerek gecis tasarimini kolaylastirdi 1960 lar 1970 ler doneminin tipik bir ornegi 2 000 Hz den 15 000 Hz e kadar duz tepki sergileyen CTS fenolik halkali koni tweeter lardi Dusuk distorsiyon ve hizli gecici yanit verir CTS fenolik halkali tweeter adini fenolikten yapilmis turuncu renkli kenar suspansiyon halkasindan alir Saygin vintage hoparlorlerin bircok marka ve modelinde kullanildi ve orta fiyatli bir uniteydi Koni tweeter lar koni woofer larla ayni olan daha dar bir dagilim ozelligine sahiptir Bu nedenle pek cok tasarimci bunun onlari konik orta araliklar ve woofer larla iyi bir uyusurluk sagladigina ve iyistereo goruntulemeye olanak sagladigina inaniyordu Ancak koni tweeter larin dar dagiliminin yarattigi etkili nokta kucuktur Konik tweeter li hoparlorler odanin koselerine yerlestirildiginde en iyi stereo goruntulemeyi sagliyordu bu 1950 lerde 1960 larda ve 1970 lerin basinda genel bir kullanim 1970 ler ve 1980 ler boyunca daha yuksek kaliteli odiofil disklerin yaygin olarak piyasaya surulmesi ve CD nin ortaya cikisi koni tweeter larin popularitesinin dusmesine neden oldu cunku koni tweeter lar nadiren 15 kHz i gecer Ody ofiller koni tweeter larin kubbe tweeter larin veya diger turlerin havadarligindan yoksun oldugunu hissettiler Bununla birlikte bircok ust duzey konitweeter 1980 lerin ortalarina kadar Audax JBL ve SEAS tarafindan sinirli yapimda kaldi Koni tweeter lar artik modern hi fi kullaniminda nadiren kullaniliyor ve fabrika arac hoparlorleri kompakt stereo sistemler ve muzik seti gibi dusuk maliyetli uygulamalarda sik kullanilir Bazi butik hoparlor ureticileri son zamanlarda eskihava ses veren bir urun yaratmak icin ust duzey koni tweeter lara ozellikle de CTS fenolik halka modellerinin yeniden canlandirilmasina geri donduler Kubbe tweeter i Titanyumdan yapilmis 25 mm capli membrana sahip kubbe tweeter JBL TI 5000 hoparlor kutusundan c 1997 Bir kubbe tweeter i miknatisa veya ust plakaya dusuk uyumlu bir suspansiyon yoluyla baglanan bir kubbeye dokuma kumastan ince metalden veya baska uygun malzemeden yapilmis bir ses bobininin takilmasiyla olusturulur Bu tweeter larin tipik olarak bir cercevesi veya sepeti yoktur ancak miknatis duzenegine tutturulmus basit bir on plaka vardir Kubbe tweeter lar ses bobini caplarina gore kategorize edilir ve 19mm ila 38mm arasinda degisir Su anda hi fi hoparlorlerde kullanilan kubbe tweeter larin buyuk cogunlugu 25mm 1 capinda Bir varyasyon koni veya kubbenin suspansyonunun ana yayilan eleman haline geldigi halka radyatordur Bu tweeter lar standart kubbe tweeter larla karsilastirildiginda farkli yonlenme ozzeliklerine sahiptir Piezo tweeter Bir piezo veya piezo elektrik tweeter mekanik bir diyaframa bagli bir piezoelektrik kristal icerir Yuzeye cereyan basilinca bir yonde uzar veyahut kisalir Elektrik darbelerinin mekanik titresimlere donusturulmesi ve geri donen mekanik titresimlerin tekrar elektrik enerjisine donusturulmesi ultrasonik testin temelini olusturur Aktif eleman elektrik enerjisini akustik enerjiye veya tersi donusturdugu icin donusturucunun ana kismi merkezi olmaktadir Aktif element temel olarak zit yuzlerinden ikisine elektrotlar baglanmis polarize bir malzeme parcasidir yani molekulun bazi kisimlari yuklu iken molekulun diger kisimlari yukludur Malzemeye bir elektrik alani uygulandiginda polarize molekuller kendilerini elektrik alaniyla ayni hizaya getirerek malzemenin molekuler veya kristal yapisinda induklenmis dipollere neden olur Molekullerin bu hizalanmasi malzemenin boyutlarinin degismesine neden olacaktir Bu olaya adi verilir Ek olarak kuvars SiO2 veya baryum titanat BaTiO3 gibi kalici olarak polarize edilmis bir malzeme uygulanan mekanik kuvvetin bir sonucu olarak malzemenin boyutlari degistiginde bir elektrik alani uretecektir Bu olay piezoelektrik etki olarak bilinir Piezo tweeter lar dusuk kaliteleri nedeniyle ust duzey seste nadiren kullanilirlar ancak 70 lerin sonlarindaki Celef PE1 gibi bazi ust duzey tasarimlarda yer almislar ve burada bir super tweeter ile birlikte super tweeter olarak kullanilmislardir geleneksel kubbe tweeter i Genellikle oyuncaklarda zillerde alarmlarda bas gitar hoparlor kabinlerinde ucuz bilgisayar veya stereo hoparlorlerde ve PA kornalarinda kullanilirlar kaynak belirtilmeli lt span title This claim needs references to reliable sources September 2018 gt kaynak belirtilmeli lt span gt Serit tweeter Philips serit tweeter i Bir serit tweeter yuksek frekanslari yeniden uretmek icin guclu bir manyetik alan tipik olarak neodimyum miknatislar tarafindan saglanir icinde asili duran siklikla aluminyum buharinin biriktirilmesiyle yapilan duzlemsel bir bobini destekleyen cok ince bir diyafram genellikle aluminyum veya belki metalize plastik filmden kullanir Serit tweeter larin gelisimi asagi yukari gelisimini takip etmistir Serit agirligi pek de dusuk olan malzemeden yapilmistir ve bu nedenle cok yuksek hizlanma ve genisletilmis yuksek frekans tepkisi kapasitesine sahiptir Seritler geleneksel olarak yuksek cikti saglayamamaktadir zayif manyetik baglantiya yol acan buyuk miknatis bosluklari ana nedendir Ancak binlerce izleyiciye hizmet verebilecek buyuk olcekli ses guclendirme hat dizisi sistemlerinde serit tweeter larin daha yuksek guclu versiyonlari yayginlasiyor Neredeyse tum serit tweeter lar cok genis yatay dagilima kapsama ve cok siki dikey dagilima sahip dogasi geregi yararli yonsel ozellikler sergilediklerinden bu uygulamalarda faydali olduklari icin siklikla tercih edilebilirler Bu suruculer geleneksel tweeter lardan cok daha uzakta hoparlor konumlarindan cok daha uzakta yuksek ses basinci seviyeleri ureten yuksek frekansli bir hat dizisi olusturarak kolayca dikey olarak istiflenebilir Duzlemsel manyetik tweeter Bazi hoparlor tasarimcilari bazen yari serit olarak adlandirilan plakasal manyetik bir tweeter kullanir Plakasal manyetik tweeter lar genellikle gercek serit tweeter lardan daha ucuzdur ancak metal folyo serit duzlemsel manyetik tweeter daki diyaframdan daha hafif oldugundan ve manyetik yapilar farkli oldugundan tam olarak tipatip ayni olgular olduklari soylenememelidir Genellikle malzeme uzerinde dikey olarak bircok kez uzanan bir ses bobini teline sahip ince bir PET film veya plastik parcasi kullanilir Miknatis yapisi serit tweeter lara gore daha ucuzdur Elektrostatik tweeter Bir Shackman MHT85 Elektrostatik Tweeter Bir elektrostatik tweeter bir elektrostatik hoparlor veya bir cift elektrostatik kulaklikla ayni prensiplerle calisir Bu tur hoparlorlerde iki ekran veya delikler acilarak islemeye tabi tutulmus olan metal levhalar arasinda asili duran ve stator olarak adlandirilan ince iletken kaplamali ince bir diyafram genellikle plastik ve tipik olarak PET film kullanilir Tahrik yukseltecinin cikisi merkezden kilavuzlu ikincil bir yukseltici trafoyun onceliklendirilmisine uygulanir ve trafoyun merkez baglanti noktasi ile diyafram arasina cok yuksek bir voltaj birkac yuz ila birkac bin volt uygulanir Bu tip elektrostatikler kullanilan yuksek voltaji saglamak icin mutlaka yuksek voltajli bir guc kaynagi icerir Statorler transformatorun kalan terminallerine baglanir Transformatorun primerine bir ses sinyali uygulandiginda statorlar elektriksel olarak 180 derece 3 14 radyan ve 200 grad esdeger sayidir faz disi olarak calistirilir donusumlu olarak diyaframi ceker ve iter Elektrostatikler itme cekme tasarimlari nedeniyle esit sirali harmonik distorsiyonu eksiltecektir Ayrica minimum faz donumune sahiptirler Tasarim oldukca eskidir orijinal patentler 1930 lara dayanmaktadir ancak yuksek maliyetler dusuk verimlilik tam kapsamli tasarimlar icin buyuk boyut ve kirilganlik nedeniyle pazarin cok kucuk bir bolumunu isgal etmektedir AMT tweeter i tweeter i havayi kivrimli diyaframdan dik olarak disari iterek calisir Diyaframi guclu bir manyetik alanda tutulan aluminyum desteklerin etrafindaki katlanmis film kivrimlarindan tipik olarak PET film olusur Gectigimiz yillarda Kaliforniya daki ESS geleneksel woofer larin yani sira bu tur tweeter lari kullanan bir dizi hibrit hoparlor uretti ve bunlara mucitleri sonra Heil donusturuculeri olarak atifta bulundu Onemli duzeyde cikis kapasitesine sahiptirler ve elektrostatik veya seritlerden daha saglamdirlar ancak benzer dusuk kutleli hareketli elemanlara sahip olmalari unutulmamali gercektir Korna tweeter i Korna tweeter genisletilmis veya yapisina baglanan yukaridaki tweeter lardan herhangi biridir Kornalar iki amac icin kullanilir dagilimi kontrol etmek ve daha yuksek verimlilik icin tweeter diyaframini havaya baglamak Her iki durumda da tweeter genellikle sikistirma surucusu olarak adlandirilir ve daha yaygin tweeter turlerinden oldukca farklidir yukariya bakin Duzgun kullanildiginda korna tweeter in yonelimini kontrol ederek yani azaltarak tweeter in eksen disi tepkisini gelistirir Ayrica surucunun nispeten yuksek akustik empedansini havanin daha dusuk direnc degerine baglayarak tweeter in verimliligini artirabilir Korna ne kadar yuksek degerli boyut degskenine sahip olursa calisabilecegi frekanslar da o kadar dusuk olur cunku buyuk boynuzlar daha dusuk frekanslarda havaya baglanti saglar ve CD dahil olmak uzere farkli horn turleri vardir Korna tweeter lar basit kubbe tweeter lardan biraz farkli bir ses imzasina sahip olabilir Kotu icra eylenmis korna tweweterler veya yanlis caprazlanmis kornalar ciktilarinin dogrulugunda ve amplifikatore sunduklari yukte ongorulebilir sorunlara sahiptir Belki de kotu tasarlanmis korna imajindan endise duyan bazi ureticiler korna yuklu tweeter lar kullaniyor ancak bu terimi kullanmaktan kaciniyor Onlarin ortmeceleri arasinda eliptik aciklik Yari boynuz ve Yonluluk kontrollu yer aliyor Ancak bunlar bir tur korna yuklemesidir Plazma veya iyon tweeter Iyonize gaz elektriksel olarak yuklendiginden ve dolayisiyla degisken bir elektrik alani tarafindan yonlendirilebildiginden kucuk bir plazma kuresini tweeter olarak kullanmak mumkundur Bu tur tweeter lara plazma tweeter veya iyon tweeter denir Diger tweeter lardan daha karmasik olmalari olasidir diger tiplerde plazma uretimi gerekli degildir ancak hareket eden kutlenin optimal olarak dusuk olmasi nispeten kutlesiz olmasa da ve sinyal girisine cok duyarli olma avantajini sunarlar Bu tweeter larin ilk modelleri ne yuksek cikis kapasitesine sahipti ne de cok yuksek frekans uretimi disinda baska bir ozellige sahipti ve bu nedenle genellikle kullanilabilir cikis seviyelerini yonetmek icin bir korna yapisinin bogazinda kullanilir Dezavantajlardan biri plazma arkinin yan urun olarak kucuk miktarlarda ozon ve NOx zehirli gazlar uretebilmesidir Bu nedenle Alman yapimi Magnat magnasphere hoparlorlerinin 1980 lerde Amerika Birlesik Devletleri ne ithalati yasaklandi Herhangi bir modern tasarim gaz cikisini ihmal edilebilir miktarlara azaltmak icin katalizorler kullanir Ayrica bakinizSubwooferKaynaklar How to Wire Tweeters to Speakers A Step by Step Guide 2023 AudioFavorite 4 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Kasim 2023 Home How Stereo Ingilizce 30 Ocak 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Ocak 2019 Chicago Tribune Chicago news sports weather entertainment 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Kasim 2023 Calford M B June 1987 Hearing in Flying Foxes Chiropterae Pteropodidae Australian Mammal Society 97 12 Haziran 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Subat 2012