Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Belli bir ülkede belli bir dönemde uygulanan vergilerin (geniş anlamda tüm kamu gelirlerinin) bütününe ilişkin hukuki rejim olarak nitelendirilir.Türk vergi sistemi ise, Türkiye'de belli bir dönemde uygulanan vergileri inceler. Türkiye'de şu an çok vergili sistem geçerli olup, birden fazla kaynak üzerinden alınan birden fazla vergi bulunmaktadır.
Vergi hukuku literatüründe "Türk vergi sistemi" özel vergi hukuku olarak da adlandırılır.[] Bu adlandırmada, vergi hukukuna ilişkin genel ilkeler genel vergi hukuku adı altında anlatılırken, Türk vergi sistemi ya da özel vergi hukukunda, uygulamada olan vergi türlerinin yapısı ve bu vergilere ilişkin hukuk kuralları incelenir.[]
Vergi sistemi birçok ölçüte göre bölümlere ayrılarak analiz edilebilir. Bu ölçütler:
- Mükellefin durumuna göre; subjektif ve objektif vergiler,
- Vergiyi ödeyen ile vergi yükünü taşıyan kişi ayrıma göre; dolaysız ve dolaylı vergiler,
- Verginin kapsamına göre; genel ve özel vergiler
- Vergilendirilen ekonomik kaynağa göre; gelir üzerinden alınan vergiler, servet üzerinden alınan vergiler ve harcama üzerinden alınan vergiler.[]
Literatürde ağırlıklı olarak tercih edilen ölçüt, ekonomik kaynak ölçütüdür.[]
Tarihçe
Osmanlı Dönemi
Osmanlı Devletinde vergi, devletin finansal ihtiyaçlarını gidermek için padişah tarafından konulan yükümlülükleri ifade ederdi. Osmanlı ekonomisinin dayanağı tarım olduğundan, üzerinden vergi alınan kaynak da ağırlıklı olarak tarımdı. Tarıma dayalı olan bu vergilerden bazıları; ispenç vergisi, resm-i çift, resm-i nim ve resm-i dönümdür. Kuruluş tarihi olan 1299’dan, Tanzimat Fermanı’nın ilan edildiği 1839 tarihine kadarki süreçte vergilendirmeyle konusunda şer’i vergiler ve örfi vergiler olarak ikili bir ayrım söz konusu olmuştur.[]
(Şer’i vergiler) ve aşar, haraç, zekât, cizye ve bunların alt kolları olarak seksene yakın vergiden oluşmaktaydı. Bu vergiler esas itibarıyla İslam kurallarına dayalı vergilerdir.[]
Tekâlif-i Örfiye (örfi vergiler) ise, ağırlık merkezini teşkil etmiştir. Bu vergi türünün ilk örnekleri, II. Bayezid zamanında ismiyle, olağanüstü zamanlar için toplanan bir vergi şeklinde kendini göstermektedir. Örfi vergiler, geleneklere göre konmuş ve herhangi bir din ayrımı olmaksızın herkesten (bütün mükellefleri=) toplanan vergilerdir. Bu vergilere bir diğer örnek ise, savaş hazırlıkları için toplanan ve 'dir. Sonradan bu vergiler "Mürettebat” adı altında birleştirilmiştir. Ayrıca emlak, müsakkafat, temettü, bedel-i askeri, bedel-i nakdi, bedel-i tarik ve baş vergisi de örfi vergilerin başlıcaları olmuştur.[]
Erken Cumhuriyet Dönemi (1923-1960)
Cumhuriyetin kurulduğu ilk yıllarda Osmanlı Devleti’nden devralınan vergiler arasında aşar, ağnam, müsakkafat vergisi ve yer almaktaydı.[]
Bu dönemdeki gelişmelerden biri, 1923 tarihinde İzmir İktisat Kongresi’nde alınan kararla aşar vergisinin kaldırılmasıdır. Aynı kongrede alınan bir diğer karar ise temettü vergisinin kaldırılarak yerine kazanç vergisi getirilmesiydi.[]
1929'da yaşanan Büyük Buhran sonrası kabul edilen vergilerden bazıları , , 'dir. Ancak bu vergiler buhran nedeniyle artan ihtiyacı karşılayamamıştır, ardından yaşanan İkinci Dünya Savaşı yıllarında ise bu ihtiyaç daha da artmış ve bunun üzerine savaş döneminde aşırı kar eden tüccarları vergilendirmek için varlık vergisi, tarımsal kazançları vergilendirmek için de ile getirilmiştir.[]
İkinci Dünya Savaşı sonrasında oluşan bu karmaşık vergi yapısını düzene sokmak amacıyla 1949 yılında Gelir Vergisi Kanunu kabul edilmiştir.[]
Günümüz Türk Vergi Sistemi
Gelir Üzerinden Alınan Vergiler
Türkiye'de gelir üzerinden alınan vergiler; gelir vergisi ve kurumlar vergisidir.[]
Gelir vergisinde, gerçek kişilerin gelirleri belli kurallar çerçevesinde vergilendirilirken; kurumlar vergisinde ise sermaye şirketleri, kooperatifler, iş ortaklıkları, dernek ve vakıflara bağlı iktisadi işletmeler ve iktisadi kamu kuruluşlarının elde ettiği gelir vergilendirilir.[]
Servet Üzerinden Alınan Vergiler
Türkiye'de servet üzerinden alınan vergiler, vergilendirilen servet unsuruna göre üçe ayrılır. Bunlar; emlak vergisi, motorlu taşıtlar vergisi, 'dir.[]
Harcamalar Üzerinden Alınan Vergiler
Türkiye'de harcamalar üzerinden alınan vergiler, çok çeşitli olup, en bilinenleri katma değer vergisi, özel tüketim vergisi, damga vergisi, , özel iletişim vergisi, eğlence vergisi, çevre temizlik vergisi, gümrük vergileri, vb.'dir.[]
Kaynakça
- ^ Öncel, Mualla; Kumrulu, Ahmet; Çağan, Nami (2016). Vergi Hukuku. Ankara: Turhan Kitabevi. ISBN .
- ^ . Şinasi Altundağ. Ankara Üni. Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi. 1947. 16 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2020.
- ^ a b "OSMANLI DEVLETİ'NDE VERGİ SİSTEMİ ve VERGİ DENETİMİ" (PDF). Yiğit Yılmaz. Vergi Raporu. Ocak 2019. 16 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 3 Mayıs 2020.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Belli bir ulkede belli bir donemde uygulanan vergilerin genis anlamda tum kamu gelirlerinin butunune iliskin hukuki rejim olarak nitelendirilir Turk vergi sistemi ise Turkiye de belli bir donemde uygulanan vergileri inceler Turkiye de su an cok vergili sistem gecerli olup birden fazla kaynak uzerinden alinan birden fazla vergi bulunmaktadir Vergi hukuku literaturunde Turk vergi sistemi ozel vergi hukuku olarak da adlandirilir kaynak belirtilmeli Bu adlandirmada vergi hukukuna iliskin genel ilkeler genel vergi hukuku adi altinda anlatilirken Turk vergi sistemi ya da ozel vergi hukukunda uygulamada olan vergi turlerinin yapisi ve bu vergilere iliskin hukuk kurallari incelenir kaynak belirtilmeli Vergi sistemi bircok olcute gore bolumlere ayrilarak analiz edilebilir Bu olcutler Mukellefin durumuna gore subjektif ve objektif vergiler Vergiyi odeyen ile vergi yukunu tasiyan kisi ayrima gore dolaysiz ve dolayli vergiler Verginin kapsamina gore genel ve ozel vergiler Vergilendirilen ekonomik kaynaga gore gelir uzerinden alinan vergiler servet uzerinden alinan vergiler ve harcama uzerinden alinan vergiler kaynak belirtilmeli Literaturde agirlikli olarak tercih edilen olcut ekonomik kaynak olcutudur kaynak belirtilmeli TarihceOsmanli Donemi Osmanli Devletinde vergi devletin finansal ihtiyaclarini gidermek icin padisah tarafindan konulan yukumlulukleri ifade ederdi Osmanli ekonomisinin dayanagi tarim oldugundan uzerinden vergi alinan kaynak da agirlikli olarak tarimdi Tarima dayali olan bu vergilerden bazilari ispenc vergisi resm i cift resm i nim ve resm i donumdur Kurulus tarihi olan 1299 dan Tanzimat Fermani nin ilan edildigi 1839 tarihine kadarki surecte vergilendirmeyle konusunda ser i vergiler ve orfi vergiler olarak ikili bir ayrim soz konusu olmustur kaynak belirtilmeli Ser i vergiler ve asar harac zekat cizye ve bunlarin alt kollari olarak seksene yakin vergiden olusmaktaydi Bu vergiler esas itibariyla Islam kurallarina dayali vergilerdir kaynak belirtilmeli Tekalif i Orfiye orfi vergiler ise agirlik merkezini teskil etmistir Bu vergi turunun ilk ornekleri II Bayezid zamaninda ismiyle olaganustu zamanlar icin toplanan bir vergi seklinde kendini gostermektedir Orfi vergiler geleneklere gore konmus ve herhangi bir din ayrimi olmaksizin herkesten butun mukellefleri toplanan vergilerdir Bu vergilere bir diger ornek ise savas hazirliklari icin toplanan ve dir Sonradan bu vergiler Murettebat adi altinda birlestirilmistir Ayrica emlak musakkafat temettu bedel i askeri bedel i nakdi bedel i tarik ve bas vergisi de orfi vergilerin baslicalari olmustur kaynak belirtilmeli Erken Cumhuriyet Donemi 1923 1960 Cumhuriyetin kuruldugu ilk yillarda Osmanli Devleti nden devralinan vergiler arasinda asar agnam musakkafat vergisi ve yer almaktaydi kaynak belirtilmeli Bu donemdeki gelismelerden biri 1923 tarihinde Izmir Iktisat Kongresi nde alinan kararla asar vergisinin kaldirilmasidir Ayni kongrede alinan bir diger karar ise temettu vergisinin kaldirilarak yerine kazanc vergisi getirilmesiydi kaynak belirtilmeli 1929 da yasanan Buyuk Buhran sonrasi kabul edilen vergilerden bazilari dir Ancak bu vergiler buhran nedeniyle artan ihtiyaci karsilayamamistir ardindan yasanan Ikinci Dunya Savasi yillarinda ise bu ihtiyac daha da artmis ve bunun uzerine savas doneminde asiri kar eden tuccarlari vergilendirmek icin varlik vergisi tarimsal kazanclari vergilendirmek icin de ile getirilmistir kaynak belirtilmeli Ikinci Dunya Savasi sonrasinda olusan bu karmasik vergi yapisini duzene sokmak amaciyla 1949 yilinda Gelir Vergisi Kanunu kabul edilmistir kaynak belirtilmeli Gunumuz Turk Vergi SistemiGelir Uzerinden Alinan Vergiler Turkiye de gelir uzerinden alinan vergiler gelir vergisi ve kurumlar vergisidir kaynak belirtilmeli Gelir vergisinde gercek kisilerin gelirleri belli kurallar cercevesinde vergilendirilirken kurumlar vergisinde ise sermaye sirketleri kooperatifler is ortakliklari dernek ve vakiflara bagli iktisadi isletmeler ve iktisadi kamu kuruluslarinin elde ettigi gelir vergilendirilir kaynak belirtilmeli Servet Uzerinden Alinan Vergiler Turkiye de servet uzerinden alinan vergiler vergilendirilen servet unsuruna gore uce ayrilir Bunlar emlak vergisi motorlu tasitlar vergisi dir kaynak belirtilmeli Harcamalar Uzerinden Alinan Vergiler Turkiye de harcamalar uzerinden alinan vergiler cok cesitli olup en bilinenleri katma deger vergisi ozel tuketim vergisi damga vergisi ozel iletisim vergisi eglence vergisi cevre temizlik vergisi gumruk vergileri vb dir kaynak belirtilmeli Kaynakca Oncel Mualla Kumrulu Ahmet Cagan Nami 2016 Vergi Hukuku Ankara Turhan Kitabevi ISBN 9789757425861 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Sinasi Altundag Ankara Uni Dil Tarih Cografya Fakultesi Dergisi 1947 16 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Mayis 2020 a b OSMANLI DEVLETI NDE VERGI SISTEMI ve VERGI DENETIMI PDF Yigit Yilmaz Vergi Raporu Ocak 2019 16 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 3 Mayis 2020